Eduardi Wunderi emendationes in Sophoclis Trachinias

31쪽

oculus praeterire sive aberraro ab aliqua re dicitur, illud certissimum est, rem illain, a qua aberrare oculus dicatur, Duuposse eum ipsum esse, cuiuS hominis oculus aberrare ab aliqua

re mouetur.

Haec cum editores sua sponte intelligere possent, mirari profecto subit, quid sit, quod vulgatam scripturam tenendum putarint, cuin Musgravius iam, quid in eius locum substituendum esset, vidisset, qui quamvis duobus tantum verbis, tamen rectissime monuerit: se Malim φρουράν. Ea recepta .correctione optime oratio procedit. Ut enim ad oοω intelligendus est accusativus τονδε τὰν στολον, ita subiectu in membri illius, ovδἐ ιι διιαατος φρουράν παρῆλθε, numinativus est οδε ὁ στολος. Eum si posuisset poeta, cum ita deberet pergere, ωςτε mi λευσσειν αυτον, maluit omisso pronomine nomen ipsum casu accusativo elatum Verbo λευσσειν apponere. De locutione autem φρουρά ostia ατος, quae item Significat atque φρουρουν Ostua, conseratur Ρhiluci. ISI. μελον πάλαι μελ αά μοι λέγεις, μαξ, φρουρεῖν ομφια ἐπὶ σω μαλιστα καιριο. Denique quod duplicem accusativum attinet, ex verbo παρῆλθεν aptum, μῖ et φρουρὰν Os twατος, Satis eSt ud- monuisse de locutionibus illis notissimis, ποῖόν σε επος φορον ερκος οδοντων, et μεθες με χεῖρα

φωνεῖ δέ, δουλος ανδρος ως ἐλευθεuουραιοιτο ' δείπνοις δ' si νίκ' ἰν φνωMiνος, ἔρριφεν ἐκτος αυτον. Hic quoque vehementer mihi dissentiendum est ab editoribus, qui omnes verba v. 267., φωνεῖ δέ, δουλος ἀνδρος ως ἐλευ- , θέρου, incorrupta esse iudicarint. Primum enim, qui diligentius haec legerit, hoc videat necesse est, verbum φωνει

32쪽

ab elegantia sermonis, qua Sophocles excellit, prorsus abhorrere. Lichas enim, qui haec dicit, postquam monuit, ab Eu

τ ρενι violatum esse, ad posterius illustrandum haec proseri,

probet, duo haec obiecta ab Euryto Herculi esse ait, prunum quod quamvis sagittas haberet inevitabiles tamen arte sagi, tandi filiis Euruti luserior esset, alterum hoc, quod indigno Inodo Eurystheo serviret. Atque apte poeta et duobus illis membris, quibus duo ista crimina commemorantur, λεγων participium praemisit, ex verbo sinito επιέούθησεν aptum, et iuinitio membri prioris μέν particulam posuit, alterum ut membrum, quo alterum crimen explicaretur, Secuturum esse imdicaret. Saepenuinem cum ceteros omnes poetas Graecos et scriptores prosaicos, tum etiam Sophoclem inchoatam scripturam reliquissae, ne tirones quidem latet. Ita eundem non raro in μεν - δέ particularum collocatione legem grammaticam neglexisse, siit multis probari exemplis potest. Atque ea ipsa ego ad unum omnia collecta alio loco et tempore sub unum pectum ponam, hoc iit evincam, numquam Sophoclem nisi gravissimis aptissimisque causis rhetoricis commotum a lege

grammatica discestime.

Hoc Trachiniarum loco si voluit 'poeta tenore structuram inchoatam, ita v. 267. pergendum erat, ni diceret, δουλος di etc. Verum videatur cuipiam etiam relicta structura- in-ehoata ita pergere potuisse, ut diceret, λέγων δε, δουλος et C. quod ut fieri potuisse non praefracte negem, quamquam certum est, repetitum λέγων languidissimum suturnin suisse, tamen illa prosecto inaudita est et intolerabilis forma loquendi, a stilo Sophocleo longe alienissima, quae codicum auctoritate adhuc in editionibus semitibus legitur, ut poeta praemisso Verbo sitito ἐπερροθνησε additoque rursus participio λεγιον Verbis illis, ex ἐπερρογησε et λέγων aptis, pra osuisse rurSuS Ve hum finitum temporis praesentis φωνεῖ existimetur. Deinde soloece dictum est ἀνδρὼς ἐλευθέoου ραίοιτο. Neque enim quisquam Graecoruin scriptorum, quos classic0s dixeris, umquam eam modi passivi vim esse voluit, ut casum

33쪽

passivi coniunctum genitivum reppererunt, sic existimant, ex vi et uatura passivi genitivum aptum esse. De qua re pluribus dixi ad Soph. Philocl. 3. ed. Secundae.

Denique verba, δοῖλος ἀνδρ- ώς ἐλευθέρου ρα iaιτο,

propterea rursuS magnae offensi0ni sunt, quod ad substantivum μυλος non addita est quae necessario requiritur ας particulaeomparativa, cum res ipsa ostendat, Substantivum illud solius appositionis vico tingi hic non posse. Cave autem ne putes, quae posita est ῶς particulam eo gensu aceipiend- esse. Nam etsi supra ad v. 66. vidimus, post verba dicendi nonnumquam in vel ora particulam omitti, inmen hic quidem certum est, quae praecesserint Verba talia esse, quae coegerint auditores, ut tu lus de quibus agitur verbis si addita erat particula, eam eodem significatu positam putarent quo antea in verbis illis, χεροῖν μἐν ιυς etc., posita erat. Quam ob rem nihil lucraremur, si ui pro in scribendum coniiceremus. Postremo summam iniuriam saceremus poetae praesta lissimo, si fieri potuisse iudicaremus, ut sententiam adeo ineptam proferret, qualis est, quae verbis illis δουλος ἄνδρος ώς ἐλευθερου ραίοιτο continetur. De quibus verbis He manuus in nota ad hunc locum scripta haec monuit: ,, C e t e

rum ἀνδρος ἐλευθέρου, ut iam Scholiasta vidit,

non cum δουλος coniungendum, si quidem sponto intelligitur, servum liberi hominis e S g serutam, sed cum octio ιτO: quod servus ab Eurystheo, qui liberesset, frangi re paιeretur. Seholimine aduhtatio, quem hic quoque corrupto eodice usum videmus, haec est: λείπει, ἡ ὐπίε ιυς ino ἐλευθερου ἀνδρος υβρίζοιτο λέγει δἐ τον ρυσθέα. Non puto qnemquam dissensurum si Hermanno eSSe, ne ganis, genitivum ἀνδρος ἐλευθέρου e nomine μῖλος aptum Se , mu quo semus non possit servus servi esse dici, id quod et aeeidere et illes posse facile appareat, sed quod hoc. quidem loco acerbum illud erimen, quod obiectum esse Herculi neces8e ecti, inepte in eo positum diceretur, quod is, cui gerviret Hercules, homo liber esset. Itaque genitivus ille, ἀνδρος ἐλευθέρου, si aptus ex substantivo ὁοῖλος foret, in-

34쪽

optissimum additamentum esset. At id ipsum, quod inepte addi conlaudo, eum, cui Hercules serviat, hominem liberum esse, ipsa illa Hermanni interpretatione non minus quam eaoxplicatione, quam iure reprehendit Hermannus, significari manifestum est. Quod quidem ipso Hermannus vidisset, si ea tantum verba, quae nunc in codicibus seripta leguntur, explicasset, et non addidisset duo verba in interpretatione, quae 'non posita a Sophocle sunt, ab Eurystheo. Haec quae iam eXposuimus qui consideraverit accuratius, non poterit dubitare, quin et φωνεῖ et ιυς prosecta sint ah interprete, indicaturo, quid ex praecedentibus assumendum esset ad intelligendum id membrum, quo Secundum, quod Herculi obiectum erat, crimeu explicatur. Iis glossis, quas librarios, id quod persaepe lactum in hac subula est, varias esse lectiones existimasse credibile est, genuina poetae Verba expulsa sunt. Quae restituere reiectis interpretum additamentis ut plerumque perdifficiis sit et lubricum, tamen hic quidem uti illud ex verbis iis, quae a Sophocle scripta esse patet, cognoscitur, nihil a poeta aliud nisi hoc dictum esse posse, II er cutem non ut liberum hominem, sed ut servum possum ire, ita hoc pro explorato haberi poterit, ita poetam scripsisse: ωσε, δε δουλος ανδρος αντ ἐλευθέρου

35쪽

Illud sua sponte quisque intelliget, eX n0Stra etiam emendatione labores illos indiguissimos respici, quos IIerculi imposuisse Eurystheum constat, ita ut ille non homo liber, qualis erat, sed servus Eurysthei esse videretur. CD. eiusdem sab. v. 35. τοιου roς αἰών - ἀεὶ τον ἄνδρ' επε/ιπε λατρευομ

De v. 323.

Prusert haec Lichas, cum Iule, interrogata a Deianira degenere suo, nihil respoudisset. uuibus in verbis quis noustatim animadverint ab usu linguae graecae verbum διοίσει abhorreret Ρru quo cum lenissima mutatioue id restituere editores deberent, quod loci sensui accommodatissimum est, nihil illi vitii suspicantes eas Scripturae vulgatae interpretationes py0p03uerunt, quas ViX prubare quisquam possit. Ita ipse IIormannus postquam Scholiastae DXplicationem non satis Verani commemoravit, haec adnotavit: si omnino linat o διο is ειγλωσσαν etiam alii edet vocem interpretantur. Conturbavit eos Oυδέν medium inter τευ γε προσθενι σου χρύνω po8itum. Exspectabat Deianira, responguram esse Iolam. At illa tacet. Id videns Lichas dicit: ου ταρα ουδῖν διοὶ σει γλῶσσαν ἐὸι σου τευ πD ό σ θ ε ν χρονιυ: nihil ergo disper et ab se ipsa loquendo i. e. semper ea dona erit, constanter Serva udo Silo uti o) aeque uι antea secit.

36쪽

At ut aliis hanc interpretationem probaret Hemannus, ante omnia demonstrare debebat. Graec0s ου διαφέρω γλω σαν aut dixisse aut dicere potuisse ita, ut hoc significarent, non dissero a me ipse loquendo. Reliquorum interpretum alii locuti unem compararunt diversissimam, ψῆφον διωρίρειν, recte a Schaesero ad Eurip. Orest. 49. ed. Ρors. illustratam, alii verbo διαφέρειν signi si-catum edendi adscripserunt, suo Sunificatu nec dictum umquam id verbum est nec dici potuit. Sed hi tamen laudandi propterea videntur, quod, quid dici a poeta hic debuerit, perspexerunt. Scripsit autem Sophocles ita: Oυταρα τω γε προσθεν ουδὶ, ες εσου χρονιο διήσει γλῶσσαν. Verba hoc modo iungenda sunt: ουτοι αρα ουδῖ, ἐξ ἰσουτω γε προσθεν res νου γλῶσσαν διέὶσει, ut antea ita ne nunc quidem ullam vocem edet. De insolentiore verborum collocatione conser exempla quae plurima attuli ad Oed. Col. 1223., de suturo simo Ai. 630. αἴλινον MIσει. et v. 84 I. ἔ- ιιέγαν κωκυτον, de composito verbo διῖέναι Ded. Col.

963. Oςτις φονους μοι καὶ γααους καὶ ξυι φοοὰς του σοῖ δι-κας oro ιατος. Notissimae autem locutiones Sunt φωνην,οπα, ἔπος, γλῶσσαν ἱέναι, signiscantes vocem emittero, eedere. Ρostremo nutandum, ut hic OvJἐν διιέναι γλῶσσαν est nullam edoro vocem, ita contrariam sententiam ut,

eodem poeta tu Electe. v. 596. ita elatam esse, ἡ πασαν

De v. 331.

uilud saepius iam monuimus frequenter iactum a librariis tu hac subula esse, ut glossas pro genuinis poetae verbis reciperent, id ex nullo paene loco luculentius apparet quam ex

37쪽

hoe, in quo manifestum sit, a poeta semel tantum substantivum λυπρον positum esse. Ex quo sequitur, idem iterum positum esso a librariis, cum explicandi adiectivi causa, ad substantivum λυπον pertinentis, guperscriptum esset. Iner dibile autem illud videatur, si poeta scripsisset, quod in duobus recentioribus deterioribusque eodicibus reperitur,i τοῖς Ουσιν αλλην etc., quemquam interpretum, cum Statim post sequatur substantivum λυπην, adeo stupidos lectores existim turum fuisse, ut super Scripto substantivo illo admonendos putaret, ἄλλην cum λυπην coniungendum esse. Itaquo illorum codicum scriptura pariter atque eurum, tu quibus λυπην -

λίπ=ὶς λαβοι legitur, quin orta a grammaticis sit, qui vitium vulgat e Scripturae corrigendum putarent, dii hilari nullo modo potest. Inimo equidem Sic statuo, debere poetam praegresso iam substantivo λυπην esusmodi addidisse adiectivum, quod grammaticis illis, qui glos is interlinearibus saepe satis inutilibus et inficetis Trachinias hic illic illustrarunt, explicaudum esse superscripto illo substantivo videri posset. Hinc suspicor, Sophoclem pro λυπνὶν λάβοι scripsisse νέαν λάβω. Quod si erat scriptum, quamquam hodie quidem nemo interpretum do significata vocabuli νέαν admonendos lectores putarit, tamen qui vel ea, quae in scholiis tu Trachinias scriptis monita sunt, diligentius adverterit, eo minus mirabitur, grammaticis illis

Praeterea non puto Sophoclem nulla cogento necessitate bis hoc loco προς praep0sitionem posuisse, sed perSunSum pD-ιius habeo, harum quoquo praepositionum alteram ab interpreto superacriptam esse, poetae autem manum hanc fuisse: μ17M προς κακοις τοῖς Ουσι λυπην ἐξ ἐμου νέαν λώδει.

Nuium ost, verbum λαμβάνειν vulgo cum προς vel παρά praepositione coniungi, multo rarius .cum ἐκ praepogitione,

38쪽

veluti apud Aesclivi. Suppl. 692. το πῆν τ εκ βαιαυνων λtt- αν. Unde adductus est grammaticus, ut πιος superacriubendum putaret. Simillima glossa irrepsit in huius subulae v. II60., quam editores paene omnes adhuc tolerarunt. Narrat Hercules v. IIb9 sqq.: ἐμοὶ γαρ ἐν προ αντον ἐκ πατρος πάλαι,

HLV δςrie 'Ἀδου ς διαενος Οἰκητωρ πέλοι. Quorum verboriun songum patet hunc esse, praedictum ess Herculi, fore, ut non a viventium quoquam, sed ab inferorum quopiam periret. Itaque cum omnium sit certissimum quod latine dixeris, a nomine viventium perii, graece numquam ita dictum esse, υπο ουδενος προς τῶν ζωνrων ε ora-νον, Sed constantissime ita, υπο sive προς sive οὐδενος των ζωντων ε θανον, nisi qui Sophoclem non Aulum coutra Omnem Graecorum consuetudinem sed etiam incommodo ne dicam inepte locutum esso sumserit, non poterit non assentiri Μusgravio et Schaesero, qui υπο praepositionem ab interpreto additam rectissimo arbitrati Sophoclem ita scripsisse coniecerunt: προς των πνεοντων strηδενος θανειν ποτε. Addo oadem tu fabula ad v. IIM. avrai προς αυτῆς, ουδε- νος προς εκτοπου adnotatuin in scholiis esse: υπ' αλλαυ

Do v. 335 sqq.

Aυτου γε πρωrον βαιον άμμείνασ', Oπως καθyς αNυ τωνδὼ ους τινας ore ς ε σέο, ων τ ουδῖν εἰς γ κουσας, ἐκμάθης θ' α δεῖ.Verba haec nuntii sunt, Deianiram iubentis per breve tompus SoIam Secum in scena remauere,' ut dimisso Licha praeeunumulierumque captivarum agmine de Iolae genere cum cortiu- rem iaciat. Adscripsi avispi verba eo modo, quo scripta in antiquissimis optimisque codicibus leguntur. uuam Kcripturam qui diligentius consideraverit sensumque loci adverterit, statim persuadeat sibi necesse est, τἐ particulam errore satis proclivi,

39쪽

cuius alia exempla infra asseremus, o versu 336. in versum Sequentem delapsam esse, poetamque ita scripsisse: ODςτινας τ' ἄγεις εσω,

Duo enim Deianirao absente Licha nuntius narraturus est, et quae sint mulieres captivae, quae in domum regiam mittuntur, et quae causa sit Oechaliae ab Hercule expugnatae. Ex quo

apparet, τὸ particulam, ut aliena sit post ἐκικαθης posita, ita

et sensu et metro postulante post ουςτινας requiri. Νon possum autem ab hoc loco discedere, quin Suspectam mihi esse moneam γἐ particulam, post cevrou vulgo additam. Quoties enim adverbio illo loci αυτου usus Sophocles eSt, numquam, quam is sono prae ceteris distinguendum esset, γ/particulam adiecit. Ea igitur particula quam aliena ab hoc loco est, iam apta et accommodata ei τὶ pronomen eSt, cuin vocabulo βαιον coniungendum, ita ut βαιο ν τι eodem dictum m0d0 putetur, quo πολv ra et alia plurima eiusdem generi Adicuntur. In pronomine autem praeposito nemo haerebit. CD.

Matthinei Gr. Gr. q. 487. 4. Accedit, quod saepe librariorum

negligentia τὶ in se mutatum est. Ita et in Soph. Electr. V. 4SI. contra omnes codices etὶ pro ri sensu postulante Scripsimus, ut in Philoct. v. I380. ed. secundae demonstravimus, non μοπω γε, quod in libris est, sed necessario su irrio τε scripsisse Sophoclem existimandum esse. Eadem medela adhibenda sine dubio erit Antig. v. 736. , quem lucum in editione etiam secunda, quae modo prodiit, intactum reliqui, quamvis illud minime me lateret, quod iam tu editione prima pr0kSSuSPram, corruptam Scripturum vulgatam esse. In eius autem

Iocum quid subStituendum videatur, nunc denium Sine haesitatione eXprumendum puto. Ibi Haemon cum recte fecisse Λntigonam defendisset, quod contra rogis edictum corpus Ρolynicis humasset, eademque in sententia esse totam civitatommonuisset, huiusmodi inter ipsum et Creontem regem orta altercatio est:

40쪽

ad explicandum casum dativum allato hoc versu Sophoclis Ai. I367.:τω γαρ με μαλλον εἰκὼς ἡ 'uαυτῶ πονεῖν; At ita a Sophocle scribi nullo pacto potuisse, si totius coli quii sensum nexumque considerasset, Dinduritus ipso facili, perspexisset. Xequo enim illud ibi aut quaeritur aut quaeri potest, in cuius usum vel utilitatem imperium Thebanum geratur, sed b0c unum agitur agique potest, quis cilitatis Thebanae imperium teneat, Creone rex an populus. Itaque illud certissimum est, αλλιο et ἐuoi pr0n0mina ex verbo χρὴ apia osse debere. Alia quaestio est, liceatne credi, Sophoclem verbum illud cum casu dativo coniunxisse. Metro certe, ut id csaceret, non adductum esse cum per Se patet, tum inde elucet, tu id non minus accommodatus cratis accMativus metro erat:

Sed ego non video, cur id fecisse Sophoclem negemus, qiiod factum ab eo osse, et grammatici veteres disertet testantur et consentiens eodicum Scriptura probat, ut aliurum Graecorum, qui eodem modo lucuti sunt, exemplo confirmatur. Vide qui ad locum illum Λntigonae adnutata a nobis sunt. Ita tuo mea quidem sententia nihil tu eo loco offensioni esse potest nisiri particula, quam si in τι mutaris Scripserisque:

et lenissimam loco adhibueris medelam et sensui optime consulueris. Significat enim αλλον si ἐμε χρή τι θωρχειν, cum interrogatione elatum, num sorte alium quam me reguare