장음표시 사용
31쪽
supra in detineandaraenedemi persona usurpata, in quibus hunc versum legimus tanta verborum Venustate tantaque sententiae veritate invignem Illud forsan novum et auda . talem servum in
liquis illis temporibus a p0eta fuisse in como dia descriptum et in scenam missum; ad tam et Μenandro dignum I Nunc denique quid sentiam de Simone dicam, Vidimus Aeschini matrem , Cro lam, filio ne
uxorem amphilam duceret vehementer obstitisse, quippe illo remoto obstaculo, dabula non procederet, vel, quo verius dicam, citius procederet Gradatim enim in dramate proceditur, quoque plura incidunt improvisa pericula aut submovenda obstacula, eo iucundior est exituS. Nullus vero potest esse nodus, nisi sit qui nodum solvat. Hoc praesertim agit in loci Simo, infelix ille Crobylae maritus Dominam quidem domi certe habet, qua jubente ancillam suam venumdedit, nempe ut in uxoris gratiam rediret; sed tempus erit
i Vid. Plaut. Trinum Stasimum, non ita dissimilem Menandrae Paraeononis servum, in scenam inducit.
32쪽
quum mortalium etiam Idacid simus, qua vis omnia adhuc animici becillitate, vel Miluci
nitate quadam concesserit, semineum tandem jugum excutiet, et domimim se e Pressa V lutitate, profitebitur. Non sua, sed aliorum causa, altiores sumet spiritus, ubi filium, aut filiam, aut vicimam egenum, injuriis quas ipse patitur viderit obnoxios. Nec dubitari potest quin Simo, propter suas cum divite muliere nuptins in in--tunium Hamus, a simili fortuna filium deterrere voluerit , quod praeterea solemnibus m-nandri sententiis aptissime congruere videtur. Saepe enim ad talia redit, ut in his ragmentis quae apud Stobaeum leguntur
Libertas emitur eoram Iieet immat atque Reseribat vidua est, loeuples quae mapiat ava
33쪽
Dignum sane fuit illo poeta et eximio eodem philosopho, qui binnae vitae imauinem expre rit i), et cujus servata sabularum fragmenta
tanta sentientiarum gravitate possent, hunc monem, hominem, ut ita dicam, tam humanum, remque simul tam moribus corrigendis Vermue virtuti excitandae idoneam omnium ante oculos in scenam produxisse. Non unus enim est ex isto poetarum gregs enander, qui, ut risum moveant, homines aut stupidos aut deformes tr
dunt spectandos, atque indignam humanae fronti labem inurunt. In ejus ulis, sicut et in illius comicorum principis, oherii nostri, operibus, semper homitii, etiam si deridendus spectantibus proderetur, superesse nonnihil debuit quo rationis nostrae adhuc agnosci posset excellentia a). At ista, dicet aliquis, gratuito proferum
Ct Plaut. Asin. aci I sc. I. - Argentum accepi, dote impe rium vendidi. cf. ibid. act. Iv se Ii Faxo ut scias quid perieti sit dotatae uxori vitium dicere.-CL Aulul. acti III, M.V. - CL Mil. Glor. ac III, M. I. - cf. Mereat. avi. IV. Sc IlI. cf. Epidici, act. II, M. I. 1 Quint. Inst. Orat. X, 1. 2 Unum exemplum, ne obseurior maneat sententia inea sumam ex illa comoedia, cui titulus est: l'scole des Femmes. Amolphus, postquam multa minimeque aetati suae atque ingenio congruentia dixit, ae sese ridiculum omnino praebuit, hae se-
34쪽
Hir ac nullo nituntur argumentis Supersunt tamen quaedam apud Nonium ex latino Plocio, quia me in illam hypothesin addu erunt, et ipsam, ut spero, quodam modo probare poterunt. Illa enim bona quadam Artuna , non emimicis istis verbis et sententiis exstant, quae ut jure dixit Gellius, praeclaro ae faceto Μenandri sermoni Caecilius incnicavit, sed ex istis quae procul dubio ad rem Jpsam et ver in Plocii,
Primum, contendit enedemus ut filiae jus reddatur, cujus dedecus Celare voluimet, nec
lbo domum; ad plebρm pergitur: publicitus defendendum est 2i.
Non videtur iam haec verba dixisse, sed, nedemus. Hic enim idem statuit agere quod Sostrata, in Adelphis, mater et ipsa vitiatae virginis 3).mallet certe enedemus aut filiam n
Vera equidem ac pulcherrima verba, quibus seis nas intem pestivi amoris dare, quum ridiculae suae insaniae conscius sit, profitetur, humanamque rationem sese, quamvis parum in praesenti sanum, servasse significati 1 Vide Parnienonis verba iam citata :- ρις κακοδαiμων ets. 2 Nonius iniuriicituF. 3 Aet. VI, c. lI.: Hoc reliquum est,
35쪽
bere aut filiae saltem partum latere i) quum neutriam fieri potuerit, pergere se ad plabem declarat. Res eius, filia scilicet, vitiata est; O-gabit apud judices ut allatum sibi damnum resarciatur. Quid justius moribusque antiquis aptios iuveniri possit Versus vero qui sequitur nulli convenit, nisi Simoni, qualis a enandro
conceptus apparet Opulentitate nostra sibi injuriam laetam M. Quod verbum, sive honesta indignatione commotus, Sive uxorem duperi exoran Pronun-
Si inficias ibit, testis mecum est annulus quem amiserat. postremo, quando ego conscia mi sum a me culpam hanc pro- cul esse , Neque pretium, neque rem ullam intercessisse, illa aut me in- Experiar. dignam, Geta, Aet. Iu, M. V: Illaec fidem nunc vostram implorat, Demea. Quod vos ius cogit, id voluntate ut impetret. Andria, et re se Vl:
Eam uxorem ducet. Lex erat Athenis, O ,Mασἀμενον κορην, αὐτὸ, γαμῆo, quam laudaut Syrianus ei Marcellinus in Hermogenem. Vid. Sam. Petiti Leg. Att. p. 446. Ut Plaut. Aulul. acl. IV, Sc. X. Si quid ego erga te imprudens peccavi, aut gnatam tuam, Ut mihi ignoscas, eamque uxoreri mihi des, ut leges jubent. i CL Plaui Aulul. act. Π, Se lII v. 10. quod celatum estatque occultatum usque adhuc, nunc non potest. 2 Nonius, in μι-tuas.
36쪽
tiaverit, pulchrum et humanum in primis merito dixeris. Si cum hoc alium versum conseriis,
Ibo ad soruari et pauperi tutelam geram i ,
nullus jam erit, aut ego talor, dubitandi locus sa). Quam enim injuriam sibi a divite factam pauper apud judices persequeretur, nisi vitium filiae
suae adivitis filio, ut patet, oblatum Quo modo opulentitate sua pauperi lacere injuriam dives posset, nisi vitium virgini oblatum nuptiis reparare recusaret Talem vero injuriam fieri Simo non vult ac Postquam rem uxori odiosam in animum insinuare tentavit, quod testari videmtur verba illa superiori loco citata, quibus, aut nullis unquam aliis debebat cor socrus exula ratum permulceri:
Tu nurum non vis odiosam ubi esse, quam remerui tar;
Postquam oravit, omnia divina et humana in--Carit, omnes denique persuadendi modos adhibuit, nec quidquam prosecit, tum magnum capit consilium, ac virili tandem voce, toto
1 Nonius, in pavertas. x cf. Verba Begionis in Adelphis, et III, M. v
Sed, Demea, hoe tu facito cum animo cogites, Quam vos saeillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, ortunati, nobiles, Tam maxume vos aequo animo aequa noscere oportet, si vos voltis perhiberi probos.
37쪽
cribito infor, frustraque obstant Crohyla, e Hamat
Ibo ad torum, et pauperi tutelam geram.
Credo, post tanta ac tam virilia verba, ictam eo primo die Cro iam recessisse, nec tamen proprii ingenii subito fuisse 'blitam, ut opinari liuet ex hoc Caecilii versu
Abi intro, atque ista haee aufer: tamen hodie extollati ita, 13.
Victa ergo mulier paululam tamen victoriam reportavit; nuptias in crastinam diem disiniit. Non satis compertum habeo an enandraeo Plocio talis fuerit exitus, taliaque Crobyla verba dixerit; at certo scio Caelilium , si hunc versum invenerit, enandro se dignum praestitissq. Quae vero filisse conjicio praecipua Plocu lineamenta, quo facilius tota nunc explanatio, mihi adhuc minutatim scripta, legentium animis comprehendatur, quam paucisSimis verbis resumam.
Filia hominis pauperis, Pamphila nomine, in pervigilio vitiata est ea res clam patre fuit, et habebatur pro virgine Ex eo vitio gravida men
38쪽
sibiis exactis parturit. Homo Pauper, Vitiatae virginis pater, enedemus, ex agris in urbem commigravit et vicinum habet Simonem, Cro lae, divitis, sed deformis et morosae mulieri , mar, tum Aeschinique et Antiphilae patrem. en demus cum Simon. utpote vicino consuetudinem junxerat, Pamphila vero cum Antiphila, ut inter virgines solitum Aeschinus amphilam amat, post partum an ante Partum prudens animprudens, incertum St. Si POS partum, Pamphilam propter hoc in matrimonium poscit quod se virginis vitiatorem agnoscit; si ante partum, timet, suspicatur, irascitur, dolet, donec quid rei sit compertum et plane perspicuum habeat
Quod ita sit Pamphilae olim, sibi quidem ignotae,
monile, quum vitium noctu offerret virgini, d tractum, seu sorte, seu consilio suturum scilicet rei indicium, servaverat, sororique Antiphilae dono dederat Antiphila autem, duri aegrotantem Pamphilam invisit, datumque sibi a fratre
monile gerit, rem omnem detegit. Non tamen ideo lacile et expedite nodus solvitur, nuptiaeque fiunt. Obstat Crobyla, Aeschini mater, nurum
indotatam omnino respuens et matron/lis conscia auctoritatis Μenedemus vero, quum justas filiae nuptias sine controversia nequeat impetrare, situm se jus publice persecuturum denuntiat,
39쪽
auxiliante Simone, qui, postquam uxorem frustra pro vicin Paupere orarit, maritalem demum signific/t voluntatem. Nuptiae celebrantur, noupi Usqnti tamen die, sed crastino, ne citius tot annorum imperium penitus eversum foemineaque natura immutata videatur. Servus quidam bona frugi, Parmeno, varios personarum atactus v culorum more reddit, Pulchrasque edit sentemtias et sabulae denique occupat intervalla. Eam ergo. fere usae, nisi audacio m me, quod vereor, conjectura praebuerim, Plocii, teriam athitrqr, qualem certe deprehendisse mihi videor ex illi Gelli narratione , ex servatis utriusque fabulae fragmentis, et ex illis quae naturae ac rationi conmenter conchidi possunt. Non me fugit desiderari in tali materia debuisse hanc vim comi m Ma ipsemenandri imita tor rentius indist non tamen hooobliviscendum Puto, quod tam vere ac scite dixit Quintilianus,
Μenandrum scilicet omnem vitae imaginem X- Pressisse Vera autem vitae imago nec illa tragi- eorum tristitia, nec nimia illa quorumdam combeorum sestivitate omnino posset effingi sud ab
extrema utriusque parte aeque remota, X uir
que tamen constat et denique perficitur. enander igitur, ut sese ad hoc memplar informaret,
40쪽
ωγulas omnes ex medio sumpsit, unde lacile in
telligitur, quod nobis Mantiquis scriptoribus
traditum est, enandrum saepissime a Philemone, haud pari ingenio poeta, fixisse, letum, quum alter veros homines verosque hominum molis, paulo gravioris sorie philosomae, ut qui comica opera scriberet, studiosus, repraesentaverit 1), alter autem, ad veritatem minus quam ad delectationem respiciens, grata rerum novitate variaque nodoruis implicatione spectantium sibi animos pariter atque oculos coli averiti a). Quod si, quale ego restituere tetitavi, tale fuerit Μenande modium amrmare non dubitaverim
i Theophrasti distipulus sent, evius nostro poetae sitit sim studio spretata via in dapi-ndendas et v m aliae e
lineandis hominum moribus alliditas. Ruripidem etiam, evituli ingenium philosophorum ingenio consentaneum, admiratus inartime est ei seeuius, ui testat uuini ii sto orat. X, Non timen in arti ei licet avitam a venandro aristatem in invehiendis et eomponendis sabulis adhibitam suisae. Etsi in Terentio ista ars sabulas variandi desideratur, non ideo potest merito ac jure concludi Ihrentium, ut sabularem rem et sententias, ita et istum vitem, haud sane ima vis m, alle adeo accepisse Ferentii enim sabulae, quum plerumque ex duplici argumento constent, aliae aliis propter hoc ipsum similiores ac quasi eognatae videntur, quamvis eaeuhum satis vatiae et res et personae et seilaenitae sin . ipse iii proιsgo Heautonais oram uprofitetur sese non ex duplici, sed ex simplici arsumehto duplicem fecisse sabulam ulum componendi comoedias irationem jam sibi perpetinim in usum verterat.