장음표시 사용
151쪽
focum n ues iidulari soknt Marium quoque devastato Lirnu uo in Solonium Campum, ubi villam habebat, primo, deinde viae per navigium, a Numerio
amico paratum, suga vitae suae consuluisse, Plutarchus resere in Mario Festus quoque ejus situm ita describit Promo-Peonqui iii Agro Solonio,pra utiensi ad duodecimum lapidem. δὶ erticulo a mi liario octapo. Ex quibus luculenter ap- 3In paret, Campum Soloirium in ipso Lanu-
'in territorio exstitisse versus occiden item, id est, inter Ariciam S Patricum
oppida, quod de in hunc diem Pruttica dicitur; qui sunt veluti termini quidam
Campi Soloni Sc hodie comprehendunt intra se loca vulgo dicta . Abrocolo, Torre magoiore, Tarqueto. Sed haec omnia clarius Mappa monstrabit, quam consule. Meminerunt Liditis Dioni saliorum quorundam oppidorum hoc
Imo sitorum: suerunt Tellem S TL Tellenii
Lihius tradit nos haec duo oppida alibi non suisse,quam inc impo Solonio,aut in
confinio jus, ex quorum ruinis postea tres pauli ante nominati vici xj ruet istic int, putamus ad quod allerendum me mox in verba Strabqnis fornici Lanu to erant Sc EL propinqui, ipsique lamne, nec procul inde Arictii, Te lenoe, Antium Tellenas itaque aequo ab via Aricia, Pit,vc D ntervallo sitas fuisse probabile est Tellenis vero cum Ficanam proximam faciat Liptus
publIor Patrica saxa dicta suisse reserat illa duo oppida in confinio, vel ipso Cini in Solonio, cujus fines undecim fere milliaribus ma absunt, sita fuisse clare patet, rudera subterranea, quae pastina ibidem a ruricolis reperiuntur , manifesto indicio
152쪽
nes ex vetustissimis ce- oleberrimisque Latii urbibus
fuisse, Strabo doces; cui contentiunt, quotquot de rebus Latii scripserina Authores, quamVis in primo ejus conditore discrepent; quidam a Pr resto lysis, Circes filio conditam volunt. Plutarchus a Telego-Tesotonii, io m sili, Circes filio conditam, ora-c culo monitum, ut ubi colonos serta e
st iu eon rentes saltare videret, ibi urbem conde-
:ia..' ' ret: alii a Pr est Latiiii in nepote; alii a quodam Aborigenum duce hujus nominis; alii etiam, ante pulsos ab Aboriginibus Sicillos,ab enotriis exstructam jam exstitisse plerique a Caecido idcani filio originem suam traxisse , Virgilii
authoritatem secuti existimant. Nos quid in tanta, tamque obscura vetusta tis caligine dici det, eat, vix definimus verisimile tamen censemus ' OS a primis Italia incolis, commoditate locique feracitate motis , originem suam sortitos esse fabulosis enim nar- rationibus Circes de lusis, Caeculique ex ignea scintilla concepti nativitati assentiri,foret errorem erroribus,figmenta figmentis addere. Unde meliori ratione iis subscripsero, qui dicunt, a Vetustissimis Peticis, sive ab uno eorum lau)us nominiS duce, aut etiam a quodam Sicam gentis principali ante Pelasgorum adventum, ortam suisse Le- ctori nihilominus pleno sentiendi quid voluerit, arbitrio relicto Sicanos enim hanc montium catenam a Tybi re Praenestem usque tenuisse, in Tybiit ti-uae urbis descriptione ostendemus. Cum itaque Sicani, uti & Aborigines, indu 1ιm- montanis potissimum locis, sua exstru
ere oppida solerent, certe eos tam no--ςste. tabilem Piraeusini montis locum,amCenitate juxta atque seracitate rerum omnium Jaumanae vitae necessariaru plenum , aut ignorasse, aut consulto praeteriisse, non est verisimile.Dicimus itaque hanc urbem eodem tempore sive a Sicanis aut enotriis, sive ab Aborigi ii-biu, Pelaeis primis,pulsis jam Sicanis,
quo Ardea Tybur, caeteraeque Latii urbes incompertae vetustatis, aut aedificat aut ex Veterum habitationum ruinis instauratae fuerunt , exstructam suisse. Quae enim Virobus ejusque Comment tor Serpiis,de Caecido hujus urbis sundatore, iisque Dactylis Digitisve ena
rat, illa aequo jure veterum Sicanori , Abori'inum, aut Pelasgorum cuipiam
Duci per analogiam gestorum applicari posse, in prima hujus operis parte
ostendimus. Sunt enim fabulosae a rationes ex suo genere tales, quae a Poetis facile multis aliis accommodari praeneste queant a Sica=ris autem conditam, vel .iς-0i ipso Virgilio annuente , hisce verbis ero imite conjicimus es
O mitu praeteritos referat 1 Iuppiter
uualis eram, cumprimam aciem Prae
Et Re rem huc Heritum dextra sub tartara misi: sienti
153쪽
qui Aborioinibus, Latinis ingruentibus r.e teste tuebatur cui subscribit Plautus, qui 'r.enem inter barbaricas urbes numerat hoc autem nomine Sicani vocabantur a Latinis. Si itaque annos, quo Sicani ab Aboriginibus ex Italia pulsi sunt, ad calculum reduxeris , reperies, Urbem hanc ante C stion soo annis, jam exstitisse. Sed dehisce vide calculum annori queiSig- Praeneste iiste lae Vmbri Sicani Petiliri Abori
prima trajus libri parte fuse deduximuS, antiquiorem hanc Urbem reperieS,
quam quispiam sibi imaginari possit.
Nomin Ad nominis tymon quod attinet, '' ton minor est inter Authores contro' versia Grammatici dictam Prieneste, eo quod montibus pro stet ita Cato, Festus sed cum Latina lingua necdum,
cum haec conderetur, in rerum natura esset, certe a Latinis perbis nomen urbis deduci non poterit. Qui vero eam Graecae originis faciunt, si πίνων, id es , ab Ilicibu is queis Praenestinus ager bivrdat, aut uis, eo quod pr.ecipiti ci edito loco sita fuerit ii dictam volunt, non incongrua fide loquuntur , si nobis cons aret,
Graecam linquam tunc temporis tantae
fuisse perfectionis , quantae post eris
temporibus excultam videmus. Nam ut alias ost endimus, sui Lili ua Graeca ante primam T); rhenorum Pela gorumque in Italiam adventum adhuc veluti in cunis suis vagiens, rudis, impolita. Verum nos relictis hujusmodi Grammaticorum conjecturis, etymon hujus
urbis ab aliquo Duce, sive is fuerit m 1 h V. Circes filius Prae,isus, sive Sicaniae
l aut Pelasticae e itis, hujus nominis Co-
ηχ' , . amitu hunc locum vocat Nn an Par-k t. nesta, quo nomine Chaldaei vocant an-
nonae Curatores unde orsan melius quispiam a D/ilec/us, quos Chaldaica lin- ita usos esse, etsi multis modis ex varia rum gentium commercio corrupti, Latios truri.'Iue dominatos fuisse,ante Pela torim in Italiam adventum sit pra diximus, adeoq; cum priscis Aborigi iubis3,Vilibris,Sicalii passim consimilimus, deducere malit nos id lectoris arbitrio permittimus. Ad situ urbis quod sit O ,s.
attinet, videtur ille eodem loco hodie, quo olim existere, in praerupto scilicet montis dorso 11 millibus passuum o) ia, duodecim TFbure,i totidem
Augilia dissita. a ortu totam pene Her ricorurn, ex occasu una cum Tybi 3 tilia Sabinorum regionem rex meridie Aliduli ac Tifcula)ios, Albati sue n0'Ites, Una cum Lam mediterranei distrita
ctu , jucundissimo aspectu subjicit.
Olim usque adimontis jugum ubi Odie arx natura S arte munitis limacemnitur assurgebat, continuoque tractu ad radicem usque habitationum plena, uti cryptarum ruderumque multiplex congeries ost enditur, porrigebatur praesertim circa palatium in clivo positum, quod ex superbis Fortuitae aedis ruinis constructum , mirificum undequaque prospectum pandit Verticem no itisi
peimini jugum esse, ibidem a reliquis
montibus interruptum, ex mappa facile innotescit quamvis nonnulli, nescio qua de causa, A /entinim perperam dictum fuisse , putaverint. πολυςε- 'Πρ φαιον id est: midiarum coi o)ra; imidi ctam, Strabo docet certe non alia de vitalibin. causa, nisi quod Urbs tota muris altis kfirmis, in coronae morem circundata esset quod nomen πολυς ἰφαιγ, ελες, ιμος abi quoque civitatibus eandem ob causam, ut Tybi ri, C; otorii, Ilio impositum, urbesq: hoc veluti epitheto quodam splendido insignitas fuisse, ex Diotrus , Api o AilaCὸ es Ite aliisque colligimus. Reddidit hanc u bem oppidb celebrem miserandus Mari Julitora interitus, quem hisce verbis 'Livii Epitomator narrat C his Marius, inquit, Praenes e obsessita a Lucre Praenesti Mo tio Asel ' δ'
154쪽
Syllae morr. erudeli- Praeneste
rum hominum repugium. Exilium Romano rum praeisneste. Praenestinae delitiae
tio Asella Syllanarum partii m miro, cum per unicidum, quibus Vrbs perfossus .epadere conaretur serpitι ab exercitis, mortem sibi consciyit m ipso ciuiicido,cumquesentiret, se Padere niimmeposse, civia Pontio et in fugi comites, praclo
cidisset, ipse faucius a ferPo impetra ii,
tit he occideret. Atque hic exitus sitiit viri fortissimi, in cujus cadaver indignis modis postmodum truculentus Sylla viisse traditur; ut qui vivum suis manibus non obtinuillet, mortuum saltem omni crudelitatis genere a fila eret; qui non paulo post Climas abiens morte
digna gestis, id est, formidabili phthi
riasis morbo interiit. Strab asserit, eam , Ob continuas manorum illuc profugorum seditiones, non semel destructam, ac tandem, non obstantibus deliciis , quibuscum rerum copia abundantia certare videbatur , desertam uili e Nam flagrante bellis civilibus, seditionibus Vrbe'ma factiosi homines, qui res novaS moliebantur, eo veluti in tutam arcem confugiebant;
idcirco Praenes , obsessa , expugnata& vastata, agerque ademptus saepe suit,
culpa etiam in insontes transata Hic quoq Alpia Antonii uxor cum L. AHtonio M. Fratre sede fixit contra cla timi;
hic Asulum, Polybio teste, fuit securitatis profugientibus omnibus , qui vel exilii causa solum vertere, vel ob delicta urbe exacti alias sedes quaerere cogebantur; uti P. Furius Philus, qui citerioris Hispaniae praetor, degravissimis
accusatus criminibus, exulatum Prae,ielle abiit huc Matianus Tiberii Ceys-ris pater, I bure praetura su iactus, abiit proscriptus. Non destiterunt tamen Minani Principes quotannis veluti locum deliciis plenum visitare Pr.ense. Ceutronilim sane felicius se Prienes habitare pauperem, quam 'homae divitiis oppletum censuisse, tu Penatis II . notat. Nec Symmachus tacendus, qui in quadam ad amicum epistola sic scribit:
Animum ineum Campani littoris corm=ie norationesollicitas ab iobis in Praenesti-
no agro degentibus non niuus suppetit
Augustim quoque Caesarem Prae teste&Tibure delectatum Suetoniis refert: caeterosque innumeros, quos vide apud Iosephi in Mariam Sua; esum , Ecclesiae Vationensis Laesulem dignissimum,
nec non omni literaturae genere excultismatim, qui resinenes inas integro opere quam eruditillime complexus
In Monte, qui Praenestitiem, bisu
perimminet, Moliasterium suille Didii x op Petri Apostoli S. Gi ego; ius Mag)ius testatur l. I. c. II. Beatam quoque Margaritatu e Coloniae=isfamilia H hoc monte. - λ-CQ-
in paterna domo, veluti in Monasterio sancte vixisse , ibique diem ultimum obiisse anno 1286, a se=fe Chi o=ricondocet. Insignem tamen, post instaurationem primis seculis factam cladem perpessa fuit sub Eo i fucio VIII quam Praeneste postquam gravi obsidione pressisset,su Bbi . tandem pactis legibus expugnavit so si*Viii loque aequavit , alia in radice montis
exstructa, quam Clyitate/n Papalei appellari voluit quam cum postea Theodoricus Sitierius Cardinalis administraret, hinc primus Episcopus Ci itatis Papalis nominatus fuit, uti legitur in Annali bis Ptolo=λrie Luce sis c apud Ciacconiu)ri. Hinc ortum deinde est dissidium inter Boii aciu=n'LLνwn, ω milia)n Colo)irrensu=n. Siquidem Sciarra Colourierisi al/rilis princeps, ope Regis Gallibe dictum Pontificem Anag/riae, a qua oriundus erat, obses um captumque carceri mancipaVit. Cum jam Ve' pam, ro nonnihil ex ruinis suis instaurata carceratur. suisset Ioannes Vitellescus Euge=iii IVLegatus in Colmnnenses exercitum dii imἡ .pλὰ.cens, Praenes te usius obsessiim , prae ne)linencis aquaeductu, qui unicus aquam ii 'A bi praebeba cepi , mox rebellionem l MR meditantem funditus evertit Prienesti-1iis sit c viam migrare jussis anno 1 3s. Stephanus tamen coloniae sis , sedente Nicolao
155쪽
Nicolao V, Pont. Max postmodum restaliravit, habitatione rediixit, Marcem 1 summo montis vertice
dificavit, quae etiamnum durat sublaac epigraphe portae arcis incisa. Magnificus Dominus
Hanc postea Familia Bar rina a Colonuens Principe de Carboniano coemptam suae jurisdictionis , magno
urbis incremento, emolumentoque,tc-cit.
Ιhil unquam in Latio Praeu ucstino orti n. Primigenite cultu celebrius suit, magisque decantatum huc, quota quot majoris momenti negotia auspicaturi erant, primo sua vota deponebant nihil ausi tentare, nisi primo Fortunam muneribus placatam de suturo rerum eventu successuque consuluissent unde sortium Praenestinarion origo, quibus ita dediti erant, ut superstitiosus cultus sicerimoniae,quibus vota sua peragebant, multis risum, sapientibus etiam stomachum moverint. Cicero l. 1. de div. uti scite sane originem sortium describit, ita quoque vanitatem earum argute carpit sed verba ejus hic inseramus Mideamus, inquit, cIrri inmari sortium quae tradatur i/i ei tio. Numerium Suffetium Praenestinorum monumenta declarant maestum hominem ci nobilem somniis crebris, ad extremum etiam minantibus,cumjuberetur emto in locosilicem Gedere, perterritui pis irridentibiti uis ci ibus id agere caepisse; itaque perfraci ixosortes erupisse in robore inlculptaspriscarum literarum rotis. I eL hodie locus septus relgos propter Iovis pueri, tu laclens cum Iunone in
gremio Fortunaesedens viammam appetens castiginae colitur a matribis. Eodem tempore eo loco, ubi nunc Fortunaesita aedes
est, mel ex olea fluxisse dicunt, Haru picesque dixisse . summa nobilitate illa omte uti ras eorumquejussu ex illa olea arcam esse faciam, eaque conditosortes, quae hodie Fortuna monitu tolluntur uuid initur tu hispotest esse certi, qui e Fortuna λuonitu, uera manu niscentur atque δε- cunti rii immodo autem is post. e in illo loco ' quis robur illud .ecidit, dolahit, in
scripsi, nihil est, inquiunt, quod Deus es
Acere nou po ait 'inam sapientes Stoicos essecisset, ne omnia superstiti asollicitudine , miseria crederent Sedhoc quidem genus diminationis auitasem commimis explosit fauipi lchritudo, ex petustas Prae piri gla
giseratus, aut qtus Hir illustrior utitursostibus ' c. eteris Per,in locis sortes 'lane, frixerint quod Carneadem Clitomachus sentit dicerei obtu/3i: tu quam se fortuλιatio; e=n qua/n Praeneste Pii e Fortunam. Haec Cicci o sapienter fiatus Suetonius ait Tyberiu/ρ Caesarem vicina, bis oracula disjicere conatum esse, sed Prae resti=rarum sortium majestate territum destitisse , cum obsignatas devectasque Lo=itatu non reperisset, nil relatas rursus ad templum. Et uti humani Dimbis
generis hostis similia, ad superstitiosis
mentibus illudendum, invenit docuit dolaudat. quebit quoque sortes auspicantibus,responsa semper dedit adeo dubia , ut
num bonum, num malum portenderent, dispici non posset quemadmodum Domitianus Caesar, uti Suetonius scribi summo suo malo expertuS. Cum Heliogabatis Alexandi o Mani3nae. filio insidiaretur, sortem in templo Fortimae Prae resti)rie talem habuit:
156쪽
L , , Quibus quid ita certius esse possit, ne-eti 'Io scio. Certe inanem hanc sortium au-
I ρι' . spicationem cum Principes Romani viderent, S saepius tam incertis promissis se delusos cognoscerent, pleraque tanquam Vana d. ridicula publico ediisto sublata prohibuerunt Scd uti Vahrius Maximiι refert, Lucetius , qui Punicum bellum consecit, a Senatu sortes Fortisti Praenesti=ti audire prohibitus es auspiciis enim patriis non alienigenis, ratione nimirum S
prudentia, nec non matura rerum gerendarum deliberation Rempublicam optime gubernari. Sed si quispiam hic quaerat, quales nam, cujus figur e suerinthae sortes dico fuisse tabellas, aut taleolas aut sarculos ligneos exiguos quibus itera ad divinandum inscriptae
erant subinde etiam verba quatuor aut quinque inserta, erantque tum publice, tum private in usu, cana quadam vetu Frir state sacrae, adeoque sanct ei religioses' templis ipsis in arca includebantur quarum nonnullas hic Rom.e in diversis Antiquitatum reconditoriis me vidisse memini, figura paralippedorum
Latinis aut semigraecis literis insignitae, quemadmodum ex sequentibus patet: M g. --Vides figuram taleolae, stresponsa, uet di, hia e tabellarum projectione supplicantibus dabantur. Hoc autem modo sortiebantur : accipiebant quatuor, quinque, aut sex, qua praeviis cerimoniis peractis projiciebant in mensam sa-
cram, haud secus ac hodie talorum, seu cuborum jactus fit & deinde ex characterum significatione vaticinabantur de selici aut infelici rerum, quas auspicabantur, successu Sed de hisce Sessimilibus consule eripum roserumAE 3ptia- Cum,Syntalmate de Uania et sortilegiis terum, ubi omnia fuse exposita reperiet Lector. Hisce jam expositis , r. nestinae Fortun)e Templum, quo Latium nil magnificentius habuit, describa-
Praenestinae Fortunae, Primigeniae, TempIum.
Nno 166 , cum Tiburtino viro , annuis Autumni seriis , antiquitatum studio intentus , rusticare , summum me illa celeberrima, quae in hunc usque diem ne teste speectantur, monumentorum vestigia lustrandi desiderium invasit. A Polano itaque oppido abiens, Prae teste, tribus inde millibus passuum dissitum appuli. Accidit autem,ut in ipso Urbis ingressu obvium
haberem Eminentissimum Franciscum Cardinalem Barberinum, qui uti semper a essere annis eximium se meorum 1ladiorum promotorem exhibuit, ita quoque mox cognita mei adventus causa, me summa sane benignitate, Minnato de literis benemerendi studio, excepit; 'uemadmodum ille neminem in dictarum Antiquitatum notitia
157쪽
memoria viri, in stridia promovenda affectum posteritati traderem. Primo itaque ostendit mihi, ab ultimi muri termino, usque ad ultimum montis verticem, quicquid apud veteres commemoratione dignum erat;
vastissimas murorum fabricas Aquaeducitus , qui in hunc usque diem durant, uberrimosque aquarum aflluxus tot urbi subministrant, monstravit; praeterea latibula Canalis , in quo CMamus unior, Sylia jurati hostis imma
pax in habet, ita quoque ipsemet in tu/L Templum , cujus maximas partes persona, quicquid ne res 'antiquita j jam Exccli '' Principis te ι B.irberi
tum monumentorumque a Veteribu palatuim obtinet ubi ter caetera memoratorum adhuc remanet, mihi obibipui pavimentum ingens, totum
ostendere dignatus suit quae ideo hi quantum mulivo opere stratum, uti scribo, ut incomparabilem dictis irati paulo post ex ipso systematis ectypocisci Cardinalis Barberi ii, immortalis ejusque interpretatione cognosces. Quo incredibili industria, labore nautarum mare sulcantium, piscium, ad- haec volucrium , aliorumque animalium figurae, una cum Graecis seu copiis nominum inscriptionibus, adeo flabre S ad vivum expressae speci alitur, ut neque ho=λiae, neque alibi ex Vetustis monumentorum reliquit , quicquam rarius, pulchrius,i admiratione dignius, me observas e meminerim. Verum cum Fortior. Primimi memplum ejusque incomparabilis magnifinitatem fugiens, infelici obitu vitam centia iussicientibus verbis exprimi ne- conchusit ostenditi Pharum, quam queat, hic totius fabricam, quam Ill. ' illuminatam vel in remotis1mo II γγ δ Rev. ' Maria Iosephus Suaresius Episcopus, vir qua sacrae, qua profanie eruditionis notitia vere πῶο οφος, eruditissimo suo de Antiquitatibus Pi ae)ὶ si iis Libro mihi subministravit, una
eris retio ma nautae observantes, Primige- tria Fortu=iae vota persolvebant. Erat autem instar conchae vastae capacitatis, fornice tectae diametro decem circiter pedum, exstimo tota denigrata, Vete- cum nonnullis operis Musaici raris lucerna indicium praebebat Postea limentis ad ungendam censui, ut ex ea, me duxit ad antiquum Primigetriae For. veluti ex ungue leonem conjicias.
Descrpi Templi Primigeniae Fortunae
P Rimo spectatur murus ingens Ain longum ad mille circiter palmos
protensus, olim arcubus suis instructus, una cum propylaeo', ex quo ascendebatur ad propy um EF, Cave- dii primi sub sorma quadrati, quod adjuncta sibi habebat utrimque Templa,
s λψ uri signata litera FG, quorum prius Seras baisnu paeum dicebatur , in quo AEgyptiacaesim na religionis , verius superstitionis sacra, maximo Deorum Sera id exhibebantur alterum G Schola dicebatur Faustiniana a Fausti iaci ito=ri lilii Imperatoris conjuge ad devotas sibi puellas in eo nutriendas, instituta. Hinc in-7.btilium gressus fit in Cavaedi quadranguli, columnisundique de undique circundati,
aream hinc pernetralia ad scalas per quas utrimque dispositas ascenditur in tertiam aream I, tessellato pariter opere spectabilem,S hinc per alias
scalas, in quarum medi, Pharus O pbaris . sita erat, ascenditur ad quartam aream quadrangulam columnis undique pulchre instructam; S ex hac tandem ad L ultimi Cavaedi sacratiora loca per Cavae- duodecim gradus penetratur,cujus area i ' 'iI
nobilis imis illis Musaici operis laboribus, de quibus supra, exornabatur; S
hic locus cortina, sive Oraculum Fortuitae dicebatur,ubi Foi tu)iae Deae. Ἐem Lactantem gestantis simulacrum constituebatur urna cum sortibus J asor-
158쪽
condita, Oracula praestabat, eratq; porticibus columnis in circuitu sustultis lDeorumque simulacris in suprema O ironide, quam elegantillime exornata. Totum itaque hu)us fabrica complexum tantae vastitatis erat, ut maginam pene civitatis partem Occupa Verit; eX-tra quod X notat Arcem Prienesinam, in supremo montis vertice sitam, ubi olim nonasterium S. Petri visitatione celebre erat ; hodie arx munitii imaal contra hostium impetus exstructa Litera nillain Centro)iii, cujus Is pcnalis mentionem facit, ut in V Ii ejusdem Tiburtina dicetur, signat. R illum Symmachi notat, qualis vero is fuerit, sub dubio latet Litera croci notat
Aquaeductum, qui tum Templo . tum 1aadii. Urbi copiosam lympham suppeditabat. Habes hic rempli Fortunae Primigeniae Praenesinae fabricam expositam, cujus pristinam dignitatem S magnificentiam, ex ipsis ruderibus instauratam, incredibili in cruderandis antiquitatibus supra laudati Card ' Francisc Barberiaui studio posteritas grata acceptam
Schema quod sequitur, istius ope opinin ris musivi, quod supra laudavimus, 'fragmentum est, in quo omnes figurae commissis diversorum colorum lapillis, ita ad vivum exprimuntur, ut nihil pene ad pictoriae artis elegantiam desiderari posse videatur.