장음표시 사용
341쪽
praedio Horatiano fons Biandusius amoenitate consertus, quem l 3, dat 3 hisce versibus describit: fons Blandusiae splendidior vitro,
Dulci digne mero , no in floribus, Cras dona ris haedo, Cui frons turguti cornibus Primis, Uenerem c praelia destia
Frustra. Nam gelidos inficiet tibi
Rubrosa inuine ribos Lincirii obolasgre'is. Te flustrantis atrox hora Canicula tescit tangere; tufrigus amabile Fessu Pomere tauris Praebes es pecori ago. Ea nobilium tu quoque sentium, Me dicente cadiis impositum ilicem Saxis, unde loquaces semphae desiliunt tuae. Poeta hujus amoenitate loci percitus, sacrificium promittit in agro Sabino, ubi villa possidebat ad no)atein Lucretilem & picum Scholiastes in hunc locuait Lucretilis mons est in Sabinis, Ustica nomen montis cir aliis Meminit&flupi Digentiae, una cum vico uncto Mandela nomine. suid minuat curas, quid te tibi reddat
si iud pure tranquillet, honos an dulce
An secretum iter. . fallentis semita
Me quoties reficitgelidus Digentiar suem Mandela bibit, rugo, frigore
pagusa quidsentireputas ' quid credis, amice. precari Digentia ri in est ex Blandum suam originem sumens, de Maudela pagus est rivo adjacens ubi verb hic rivus spectetur, videamus. Cludierius cum Blon-do putat eum rivum esse Digentiam, qui inter Furfari a Galautinum, qui hodie o de Sole dicitur,vi ab ortu ad occasum in Tiberim fuit pagumque fuisse eo in loco, qui hodie pugio Muretto dicitur. Sed ut jam totum Horatianae illae situm exactius exhibea
Dico illam suisse in Monte Lucre LV Nilis. tili, ouem Anastasius in ita S. ΘDe trimigenita
vocat montem Lucretium,e regione mon Mandelatis Soractis Lucretilis vero mons puta-p-ομ i V
tu idem esse, in quo hodie vicus, vulgo Monte Libretti, situs est, sub jurisdictione celeberrima familia Romanae de Sancya Cruce. Est haec villa in levi depressoque saxo posita, quae ica dice Usticabatur, ad fontem Blandusum ex quo per Digentiam ridius per vallem fluebat, qui Mandelampanum irrigabat, uti ex mappa patebit hoc loco teste Horatio alicubi fuisse, arbitror ad Digentiam
lotan fani macu/iae, de quo supra. Saluberrimas Blandus o=itis aquas suis. , ipse testatur epist ad Quinctium, ubi postquam situs amoenitatem sertilitatem,ad rerum necessari rum usum descripsit, medicas quoque ejus facultates his verbis decantat: Fons etiam ridio dare nomen idoneus, ut
Frioidior Thracen , iec purior ambiat Hebrus,
fili in capiti it utilis, utilis alia
Hae latebrae dulces,etiamsi credis,ama
Incolumem tibi me praestant Septembri m horis. Atque haec de Sabinorum Regione susiciant.
342쪽
De VOLSCORUM Regno, veterumque in eo urbium situ.
adnectendam censuimuS, eo Tarquinii Superbis
primus eam Regionem expugnatam Latiiii juris secerit, Latio adnumeratam, cujus termini sunt. Ab occasu habet Rutulos quorum metropolis Ardea Apuram, tium ac Circe,os; Ab ortu Samnites a Septentrione Mon- tem Algidum,&AEquorum urbem cogno-Divisore minem Meridie Ausones, quorum soluci. maritima oppida Formia, hodie, Mola, C et 5,F id quae nomina etiamnum retinent. Martianus Capella l. VI: Latium antiquum a Tiberi Circ os usque
Obserpatum es fuisse illium passuum
quinqua inta longitudine, tam tenuespri-1nordio Imperi uere radices, colonii aepe ιtatis,tenuere alii aliis temporibu Aborigines, Pelasgi, Arcades, Siculi, Aurunci, Rutuli, ultra Circejos Volsci, Osci, Ausones,uiae nomen modo Latii ad Lirim amnem Oppida hujus celebriora pulchre recitat Plinius I. 3, c. s. Antium Colonia, Astura flumen Eransula, fluvius Nymphaeus, clostra Romana, Circeji: a Circ is Palus Pomptina es; deinde flumen usens ivra quoὰ Tarracina oppidum Volscorum lingua Anxur AZfum.
Et de Antio quidem, de Astura, Gostris,Circois in primo hujus operis libro,
suse egimus de Ceteris vero urbibus Volscorum scorumque, quam tamen unam eandem gentem esse dicimus, tunc agemus, ubi prius de Volscorum origine linguae nonnihil praemiseri
v6heo Unde originem Volscorum gens duxerit, apud Authores controversum est, eo quod nihil cum reliquis Latinormn urbibus quid commune habeant. Ego sane diligenti comparatione Authorum inter se contendentium facta Di co , hosce populos haud dubie vel a Peuceti senotri filio, post Aisones expulsos hoc loco sedem suam fixisse, vel Sicanos a Pelasgis 3c Abori inibus in a-tino Sabinorum Agro Latioque profligatos hic restitisse, Volsco Duce, a quo Regio nomen adepta suit, et ionysiuι jam saepe saepius citatus aperte docet. Quod vero idiomate a Latinis Volscit . . disserant, id equidem mirum nemini'
videri debet, nisi ei, qui differentes linia iis rQ guarum species ex varioru populorum gentiumque transmigratione exortas ignora certum est, uti ex reliquiis nonnullis posteritati relictis patet, differentem a Latinis dialectum, neque Graeco neque Latinae omnino congruam proximam tamen Sabinae Volscos habuisse. Nam utPompejus Festus ait: Sublicium
pontem quidam putant appellatum osse a
Sublicibus peculiari ocabulo Volscorum Idem, in omnibus fere antiquis com- mentarii cribitur Obscum pro Osco, ut in Titinnii fabula V. si ui Obsce γUolsce fabidantur nam Latine nesciunt. Cuncti sere eteres Authores , qui de Linguae Latinae origine scribunt, eam Graecanicae originis esse tradunt,&Festo subscribunt: siquidem Aborigenes, sive Pelu istos primos Italiae colonoS, Graecos
fuisse , nemo controvertit δε consequenter eos linguam suam una cum transi gratione in Italiam contuliste,
in dubium est quae barbara deinde
347쪽
lingua ex Graeca πLatina corrupta.
Indigenarum linguae commista, ingentem corruptionis labem contraxit Latinos quoque Veteres summa vocum penuria laborantes a Vicinis Graecis infinita sumpsisse, adeo certum est, ut etiam nonnulli scripserint, Latinam linguam cum Graeca eandem suisse, le-clinatione parum mutata ; Verum dehisce consulenda praeter Diotys Halicar tristes Verrii Flacci, vel PompejiFesti apud Paulum Diaconum, quae X immani superant naufragio , tabulae. videndus quoque Plinius de Inpentione Literarum, & Scaliger in Varronem, qui tibi integrum Latinorum nominum verborum, quae Graecam linguam sapiunt, Catalogum suppeditabit. Nemini itaque dubium esse debet, Latinam Linguam pleraque sua ex Graeca suscepisse Addo tamen ex utriusque Linguae miscella tanto majorem cor ruptelam secutam fuisse, quanto Linguae erant differentiores , adeo ut vix in veteris Latinae linguae dialectis vestigium amplius appareat Graeci diomatis. Et tales suerunt olim Lingua Sabina, Volsca, Osca, de quibus scribimus, quarum nonnulla vocabula ad Graecas origines traduci possunt: qumdam sunt proprii diomatis, S a Latinis postea aslumpta Sabinam primo in Volscam, Oscam radices suas egisse, volsea, s tradit M. Terentius Varro .IV, de Legi-
Lm O Eo es Sabinis est vetus Mamiliarem quoqueBruttiis suisse linguamVol scam, Oscam, RItus docet, unde, bilingues vocat, quod Graece Mosce loqui solitos Bruttios Emitus dicat. Volscos itaque 'scosque conterminos populos dialectum suam in Siciliam usque extendisse, ex Festo patet; Dialectum tamen Volscorum scorumque nil commune habuisse cum Lingua Latina , Titinnius poeta Vetustissimus , supracitato versu do
sui Osceis Volscefabulantur; nam Latine nesciunt.
Hinc Volsci scique Martem dicunt, M AE A MAE M. 237
Mamer , teste F se l. 1 .m Meddis im Magistratum, ita Ennius: Summus ibi capitur Meddix, occiditur
Fameliscis , apud eundem , servus;
unde postea Latum famulus, ut Varro tradita de Leg. Hoc pacto ex es notatione l. vlt 0scorum Lingua iugulum Ungulum significat Anulum a plaustrum, uia.
Maris Dominam, Multi poenam, Pi Marax.patio clamorem plorantis Sollion, totum&solidum, mensem Mar Pipatio.
Unde petorium Currus quatuor rota Petos .
rum Unde teste Strabone, posterorum Oscormn dialectus manet apud in nos, qui subinde eorum vocabulis in Scenis S carminibus, fabulisque utun
Misit non ita pridem inscriptionemperantiquam ex Sicilia Pater Alias Societatis nostrae Sacerdos , cujus verba Mnomina cum nemo ex iis, qui antiquarum inscriptionum investigationi incumbunt, intelligeret,eam mihi enodandam transmisit, quam S cum diligenter examinassem,eam scorum idiomatis stylum sapere comperi, satim id quod erat, priscam Volscorum scorioiipe epigraphen esse subolfeci Cum
nomina&Voce nec ad Latinam, nec ad Graecam accederent, sed medium quid inter utramque tenerent. Inscriptio autem haec est.
ΚΟΡO. Haec est inscriptio, quam nos in rigore, sine ulla paraphrasi,'scorum nominum hinc inde ex vetustissimis Authoribus collectorum subsidio sulti, sic interpre
348쪽
Gener e bilini Statii.e Domin. Fometi.e,Nymphaesacra Magistratum sentim sq/ι Marti sectu bello pines,
Apollivis conjugi. Explico singula. TENIT. sortitudinem scis
significare, lauru M in exotericis docet, idque a Graeco deriva1θω sortis; sive vero id nomen fuerit substantivum, sive ad)ectivum, certe nihil aliud signi ficare videtur, quam robur, fortitudi nem, vires, unde θε ,αθως. ΚAAINIA Nome propriumDeae, cujus saepe apud Aristophanem, 'Pmdarum mentio fit - του καλλους ,id est, a pulchritudine haud dubie deductum. I ATTI HA. Cognomen Videtur est e, kidem significat,ac Stativa,
quo modo opem quoque Stativum Vocant , certo alicui loco astrictum, tanquam Genium tutoremque loci,
M AI AI . Dominam indicat, hac enim voce Dominam notabant Volsci, quam ab Hetruscis mutuasse videntur. Oros quoque Dominam vocare aras, ex versibus Poenicis Plauti docetur, forsan a veteri Phoenicum lingua, quae Vere Chaldaica fuit, deducto clymos nami in hunc diem Syri olim Phoenices dicti, per a vel mor Dominum , per Mariam vero dominam significant. Π METIE T. Pometiae , quae vetustissima fuit urbs, metropolis V scorum,uti postea dicetur,quamTarqui-nitu Superbus d itiis & viribus potentem post victoriam contra Volscos obtentam destruxit, a qua in hunc usque diem Campi inter promontorium Cimceyum kTarracilium seu Anxur, paludibus offusi, dicuntur Potnmii, uti paulo post trademus. Hac destrucia IncohaeSuessain Auruncorima, qua S Suela po-nietia , a destructa Volscorum Po=netia dicitur, se contulerunt, teste Dio-i sis.
imperita manu Scriptoris transpositis literis idem est ac NIMΦΙΣ ΔHIIΣ; id estNymphae divinc;hic aute error sae-
in veterum inscriptionibus occurrit nunc omisis, nunc additis, nunc transpositis literis Literat. Videtur et state temporum attrita, pluisse. HII Σ, Divinae sacrae, e Graeco
MELLIT . Meddis , Osca seu Volsca lingua idem quod Magistratum significare , supra ex Ennio probatum
Volscorum Regione, Pometinoica pos irrigans, qui Min hunc usque diem heiis dicitur , scaturiensque ex molitiabiι Setitiis, juxta Tarraci iam in mare devolvitur; de quibus vide Cluperium de Latio,i Volscorum Regione.
verba, quantum colligere licuit, idem sunt, ac Ἀνιώς elistis , quo VetereS, ut Maussacis in Exotericis docet praesidem significabant, a Graeco ονί μι facile deduci potest, quasi diceres, insistens, forsan ci , hic , ανιμ , enim , quasi diceres , hic enim ενις ως το praeest sed hae meae sunt conjectura . MAM EPI IN C. Vox est Volscae linguae, qua bellum , vel Martem exprimebant, quasi diceres, hic enim praeest Marti, sive bellicis rebus M mertein enim Volscorum lingua Martem significare, supra ex Festo docuimus Unde, Ma 1iertinu)n fretum Siculum nomen a Volscis vicinis inditum, quasi
diceres, ob turbulentum motum, Martiale.
rupte omnia, uti fieri assolet in veterun linguarum formiS.
Graecae originis dicuntur ισοκοροι omnes illi, qui ejusdem e floridae
aetatis sunt, conjuges dicuntur , mutua, qua perpetuo fruuntii familia
349쪽
Atque ex hisce luculenter patet,
alium hujus inscriptionis sensum esse non posse , quam quem supra posui,
salvo tamen peritiorum doctiorumque
3udicio. Siquidem Nympham hanc
θεν καλινων ob sortitudinem pulchritudinemque Nymplaarum numero adscriptam a Pometino Magi
stratu ad sentem tanquam Apollinis conjugem, cultam fuisse inscriptio docet, quam destructa jam Pometis exposteris exul non nemo in Siciliam appulsus huic lapidi incisam , ejus honori memoriar exstare voluerit. Sed jam propositam nobis materiam prosequamur.
De Volscorum oppidis diterraneis.
sortem viribusque potentem Regionem, a mari Tyrrheno, ex Ortu, ad Marsos usque &adLacum Fucinum, d ex Septentrione ad
ipsos Equos de ex Meridie ad Ausones,
d Auruncos, termino suo extendiis ei
de quibus jam paucis, quoad fieri poterit, brevibus verbis agemuS, ne quicquam hoc loco omisisse videamur. Volsci itaque Septentrionem versuS cum Marsorum Regione teriminant, quam adscitis Hernicis Tarquinii Superbita expugnavit, una cum Pometia Suessa Volscorum, cujus manubiiSTemplum Iob Latiari in Monte Albano excitavit Hujus enim coloni, jam exules Suessam Auruncorum ultra Lirim migrarunt de quibus in sequentibus plura. Occurrit modo , ultimum in iaces iis, latina Volscoruin oppidum Casi rum,
Cassi non se praeclara civitas Lati=rorum , ut Strabo
dicit , novissima, hodie oppidum S
et .: ' Germani dictu cum rhmbioDiri Benedicti commemoratione nobilitato; Quod uti olim Silio teste, Nymphis habitata Cafui rura dicata, uerat, ta ad Sala liBenedicti adventum adolorum desta u-ctis aris, in gloriosistimam sacrosancti ordinis Benedictini Sedem evasit ex quo tanquam ex oecundissilio Moanasticae Religionis seminario,undiquaque doctissimi, nec non sanctitatis sama celeberrimi viri prodierunt. Misis,hἡ 'istbium admirandis a Sanctissimo Casii elisis Patriarcha Benedicto ibidem gestis omnibus seculis memorandum unica dicti
Ordinis sedes, in altis imo monte situm suum habet , unde a fulminihi a quotannis in id irruentibus , maximi infestatur. In illo cella S. Belle liEliad
huc monstratur, una cum mensuras turae ejus enormis altitudinis; Bibliothecam Manuscriptorum copia locupletiore nulli bi me vidisse memini. Ad-jacet paulo instra, alia Coenobioli fabri-brica in quam veluti In sacrum quenda recessum, negotiis Sc curis ordinis defessus S. Patriarcha se recipere solebat, S.Ignatio, in quavi S. iratium Societatis sundato sἰ pia Erem, ad Divinae influxus gratiar uberitis ea in solitudine participandos,& d,proselici Ordinis a se instituti successu,Deo supplicandum, se recepisse ferunt, ubi unius ex Sociis suis destincti animam, inter Angelorum manus in coelum evolare divinitus cognovit. Diacunturi in vicino, altiori monte ingentia rudera adhuc videri, quae putant Apolli iis Templum fuisse, quod Diapus Benedictus destruxerat. Ex hoc loco per S. Germanuin versus Ortur tendentibus, mox occurrit vetustissima Urbs Atilia in monte ad Lirim posita, teste Virgilio: Atina potens Tyburquesuper Atina urbs
bum. Hae enim Urbes jam ante adventa uta . tum Eneae, potenteS, a Turii, tilorum Rege in succursum contra Lati=rorum Regem advocatae fuerunt. tandem
Roma)iorum colonia sub Claudio Adero,ie facta fuit. Atina decem millibus passuum distat sor Sora, =nanorum pariter colonia, quae tempore mirilibalis maliis trucidatis
350쪽
tis colonis, defecit ad Samnite, victa tandem fuit deinde a Ly. Paetilio S Cn. Sulpitio Cois ac Samiritibus securi per- civilis eb deducta mit nova colonia, Lilai teste Hodie Ducatus celeberrimi nominis familiae Pontificiae Boncompagitae paret, ob summam in Rempublicam Christianam Pontificis optimi Gregorii XIII merita ait ege Hispaniarum in seudum datus situm habet delicio sissimum , camporum feracitate insignem lubrio Liri adluitur, quem summis laudibus Cicero inius epistolis prosequitur Altissimum montem sibi vicinum habet,ab oppido vicino, Moir- Non, o te di Telichiosolido dictum, ex quo Cry- '' stallinam glaciem in mensarum delirabilia , aes ivo tempore deportant. De hoc monte cum plura admiratione digna referri audissem eum assumptis sociis ascendi Sc quod in supremo montis aditu de ventorum violentia audieram, Verum esse cognovi tantos enim in angiportu mentiS, Ventorum furoreScxpertus sum, ut comitibus manibus pedibusque innixis, ne stantes ventus abriperet, incedendum suerit. ebantque comites, non sine summo circumjacentium locorum detrimento, subinde integro caprarum gregeS,Ventorum vi abreptos fuisse. Fluctati tandem ex oliis gurgustiis planitiem montis pascendis pecudum gregibus,
armentisque boum Vaccarumque percommodam,sub limpidissima spirantis
aurae amoenitate offendimus ibi ex Meridie amoenissimus, qua mare qua terra p.tet, prospectus dabatur Ex Borea Lacius Fucini longe lateque exporrecta facies; ex reliquis plagis altissima montium tiga , ursorum serarumque latibula, queis montana planities concludebatur , spectare licebat. Accessi-haus tandem montem glaciali crystallo uberrimum miro Natura artificio con-Mira stitutum. Mons est in modum inversi
isti lituit. coni seu turbinis excavatus, in turbinis ultimo sundo in gens soramen videtur ducum per quod pluviae, nives veluti per m-gl ς - sundibuluia quoddam in profundissi-
inam longe lateque exporrect a Cryptam monti subjectam exonerantur :intra quam paulo infra in eam aditus patet , quam cum introissemus, totam quantam stitiis Cristallinis pnaegrandis molis, ex ornice pendentibus consertam, infra quoque tantam glaciei abundantiam invenimus, ut toti Italia, ad uult ita. glacie nivisque commeatum suffccre posse diceres. Glacies instar purissimi
crystalli limpidissilina est, ex qua sta
tim omnis generis pocula fiunt intra quae vinum infusum protinus tam in tenso frigore imbuitur, ut id sensus vix tolerare queat, uti eode in loco nos experientia docuit. Est, in vicini montis summitate pratum quoddam in quo totius anni decursu flores, ob insignem aeris,qua pollet, temperiem, colligi dicuntur. Flumen Liris urbem alluens non aliis nisi truttis consertisΙ-mus est. Ager Soranis plurimum damni, ex terrae motu anno 163 4 pas usest, terra multis in locis in voragines
subsidunte. Sed haec de Sora sat dicta
Euntibus postea versus Occidentem Praium tribus millibus passuum occurrit oppi α ι' dum Ducis palatium, quam liqu-lam Isola vulgo vocant hanc ego quicquid Cluperius contra sentiat,Ueterem Interamnam esse dico hic enim Fibrenus sturius in duo veluti brachia divaricatus Infulam utrimque in horrida catadupa praecipitatus constituit, quibus paulo infra unitis brachiis,
nomine relicto in Lirim exoneratus, unu cum eo, nomine S re fluvius , cursum suum versus Campaniam prosequitur cujus amoenitatem pulchre sane Cicero libro de Legibus describit subsorma dialogi Attico, S
Marco interlocutoribus Atticus My ne , inquit quoniamin athsyam deambu latim est,c tibi aliud dicendi initium sumendum est, locum mutemita, G in In
sula, quae es in Fibreno nam id opinor illi alteri nomen est sermoni reliquo demus operamsedentes Marcu Sesquiu si verum dicinius, hie est mea fratris