장음표시 사용
31쪽
humi stratum soruaaut . Naturalem porro praebent habitationem numerosis animalculis et variis insectis, quae aliunde advolitantia ibique mortua et putrefacta, humum augent eique elementa plura praebent necessaria , uti materies Zoticas, hosphorum , Sulphur aliaque Jam jam alia et persectiora et majora vegetabilia inter has crustas excrescunt, opus ab illi incoeptum continuatura. Majores Lichenes sol iacet, Parmeliarum et Cladoniarum densi thalli, muscorum caespites, citius crescente et majorem humi copiam praeparantes, plures plantae phane rogamicae, Compositae, quarum semina e longinquo allata, uticuli etiam Salicum et innumerae aliae stirpes jam progerminant. Rupes ipsae, quae per multos annos his actionibus expositae fuerunt, si attenta
mente SpectaVerimus, asperae, por Sae, rimosae apparebunt et
varie solutae A qua plantis illis collecta et retenta tu sfissuras penetrat, rupes dissolvit et hyeme congelata dirumpit, radices alte in omnes rimas actae et crassiores redditae simili ratione saxa findunt, quibus omnibus tandem exterior rupium crusta in stagmenta dirupta et humo commixta sertile reddit solum, majoribus vegetabilibus nutriendis aptum. Plurimarum autem arborum et fruticum Semina ita natura comparata sunt , ut vento lacillime moveantur et , in doca rembies transferantur quare non est quod miremur
32쪽
has arbores, ubicunque aptae iis Sedes sint, facile progerminare. Uae, ubi in montium jugis excrescere inceperunt, quum alidis suis radicibus , tum immensa aquae quantitate quam ex atmosphaera praecipitant, in montium destructione continuanda et perficienda essicacissimae sunt. Attamen ad altiora eaque frigidiora montium cacumina sylvarum vegetati haud adscendere valet, nec tamen ideo illa a Regni vegetabilis destructione immunia manent. Haeo enim montium cacumina ab humilibus et caespitosis plantis graminosis Saxifragis, arvis fruticulis occupata, quum harum plantarum tum nivis viribus aliisque causis lento gradu conmmuntur. Atque ita, A. per totum orbem terrarum, in frigidis et calidis Zonis, materieS, qua terrae Superficie componitur, perpetuo motu agitatur, ex altioribus locis in depressa loca desertur , montes
variarum virium concursu Subactos videmus, excelsos eorum vertices
labentes. His autem nunquam quiesGentibus actionibus stupendam illam terrae diuturnitatem accenseatis, qua laudem aliquando maximi montium tractus in planities translati vel maris profundo submersi, continentem et habitabilem terram ultro exstruunt et extendunt.
Dum ita altiora terrae loca destruuntur Regni vegetabilis actiones aliis locis terrae superficiem e profundo extatere valent et tristes paludes aliasque regiones inhabitabiles in laeta loca conver-
33쪽
tunt Paludes ingentes exsiccata esse , Saepe audivimus quomodo autem factum sit, a paucis perspicitur. Non enim exsiccantur , sed fundus paludis Sensim in altum adscendit et aquam defluere cogit. Variarum autom planiarum per Ibnga tempora continuata vegetatione palus materie organica repletur Quod sane pus est valde compli, catum et variis atque diversis plantis in diversis terrae Onis perficitur. Inchoati hoc opus corpora microscopica quorum myriades in omni aqua stagnante vivum et ad infinitum multiplicantur.
Simplicissimae Algae, Dialo meae De smidi eae seu Bacilla
riae ab HRENfEncto Elasoriis annumerat , DScillatorinae variae nec non ahimul cula infusoaeta varia omnem paludis aquam ore ant. Haec inem corpora ubique formatitur, ubi vel
minutissima nateriet organicae quantitas adest , in ipsa sempiterna montium nive et in oceani locis maxime frigidis qui in ipsa glacie oceanica circa terram Victoriae, dilectus amicus dos ΕΡΗΠ SDALΤΟ Η ΟΚΕΕ, in inclyta expeditione antareti a Bossi I, An gl0rum nautae, bolanicus plia quam centum quadraginta Inlawμriorum species invenit in paludibus autem, ubi maseries organica putrefacta abundat, ingenti copia generantur et de multiplican tur, ut dubii huereamus, utrum magis parvitate rati multiplicationem admiremur profecto in naturae reo lica haec corpora constituta
34쪽
esse videntur ut minutissimas materiet organicae particulas attrahant, colligant et in majorum animalium a stirpium usum accumulent. Plurimorum corpora cum magnam silicae quantitatem contineant, putrefacta thoracem siliceum relinquunt, quales innumeros inde a remotissimis terrae temporibus reperimus coacervatos et in lapides et saxa compactos, ab v RENBERGI oculatissime et
Sagacissime exploratos Ingentia profecto opera per haec invisibilia corpuscula perfecit et hodie adhuc continuat natura i Pollicis cubici spatio quadragies millies decies centena millia Gallionei larum includuntur; plurium individuorum diameter vix partem quinquies millesimam quin decies millesimam pollicis aequat, quare
non insulse dictum est, esse hei microscopicum universum pollicis spatio comprehensum. Harum bestiolarum et tantularum cadaveribus saxa sermata sunt, quibus strata quatuordecim pedes crassa
Nostra aetate in paludum aquis ingens horum corpusculorum multiplicati peragitur, qua per annos continuata in undo paludis materiae organicae stratum sensim increscit. Jam jam aliae paulla majores plantae, Oscillatoriae, Conservae, Zygnemata et parva animalia accedunt et una cum illo regno invisibili paludem transformare moliuntur Raro autem, si latus sit profundior,
35쪽
solae eam exsiccare vel strat materiae putrefactae totam implere valent , raro saltem implent, siquidem id mox majoribus instrumentis citius peragitur Arundines e littore longos stolones et radices in paludis vel lacus landum agunt, quibus multiplicantur et sensim parvae Vivae ad instar totum occupant. arum autem caules quotannis demortui et putrefacti insigne praebent humi incrementum . cui multae aliae stirpes accedunt, sed pro coeli conditione diversae. Nostris regionibus si quis et a gramina palustria,
Scirpi et Carices, spectabiles Typhae, elegans Butomus Sagittaria, Polygonum amphibium, splendidae illae Nymphaeae , Potamogetonum plures species plurimum in hac resessiciunt, utpote mirum in modum huic consilio adaptatae. Longis et validis suis radicibus et stolonibus una cum humi strat quod quotidie augetur et cum aliis emortuarum plantarum partibus, caulibus , soliis densum et crassum stratum formant, quo quovisam altius escendit et aquae quantitatem defluere cogit. Varia autem et longissima sunt hujus operis stadia . Quo magis enim aquae quantitate descrescente lacus in paludem abit, eo magis vegetationis natura mutatur, perpetuo aliis stirpibus accedentibus, aliis evanescentibus. Ubi vero eo perventum est, uitantum tenue atratum AEquae supersit, cita ut aestate jam sere Sic
36쪽
sicca sit palus, Sa Iices variae crescere incipiunt, lauticuli in rum, Myricae Gales, Caricum, Scirporum aliarumque Cyperacearum et Graminearum patu Strium tena grex Ranunculi palustres aliaeque multae stirpes, quibus ulterius solum firmatur et ensim evehitur et continuo laetius crescentibus fruticibus tota rogio obducitur. Iis autem locis ubi leviores inundationes per intervalla redeuntes Vel aliae causae lignosarum Stirpium propagationi nocent, ali ratione providet natura. Ibi enim inter illas plantas palustres multi musci palustres Sphagna IIJ pHa,
Fontinalis, Dic rana, Bar tramiae succrescunt, denSOS cum ali3rum plantarum emortuarum radicibus ramis e foliis formant caespites, continuo in altum surgentes, quibuS, Cum qu aeri ad emortua
strata inferiora aditum impediat, putrefactione non prorsus destrue tis magnae illae caespitum fibrosorum spongiosorum accumulationes quas I ursinae iocamus conStituuntur In superficie furfinarum haec operandi ratio continuatur, dummodo Sufficiens aquae quantitas adsit. Νovistis omnes, A. in Regno Batavo ingentes terrae tractus t finis tecto et exsiccatos Me egregii teste sunt, quid Regnum vegetabile ad terrae superficiem mutandam nostro temptire valeat Sylvas fuisse, ubi nunc tursinae sunt, docent permagni arborum trunci, qui in profundis nuclinarum nostrarum jacent. Quanam causa it quo
37쪽
tempore illae olim vastatae et in paludes conversae sint, nondum satis liquet Antiquissimum esse eorum ortum, testantur animalium, quae nunc in his terris non inveniuntur ossa in iis reperta , homines antem eo tempore in his Iocis jam vixisse illi trutici confirmant qui quandoque securis ictus adhuc prae se ferunt. Aliis locis magnos terra tractus, qui ob peculiarem soli indolem omnem fere vegetationem repellunt, singularium stirpium ope et opera Regni vegetabilis imperio subjectos videmus, s deserta, ingentes planities sterili arena tectas , arenarias mobiles, unas elumilia. Multas gigni natura plantas his regionibus amas , quibus miro artificio arena firmatur, longis tenacissimisque radicibus et denso caulium caespite insimes, Elymum, Sammam, Na P dum, Caricem arenariam, Salices aliasque Solo firmat , aliae stirpes succrescunt et denso suo tegmine et humi Sual arenam mercent. Immensas etiam vobis in memoriam revoco ricetas seu planities illas arena eas parvis tantum plantarum speciebus nutriendis aptas, quas tamen provida natura silexit denso caespite ricarum, quo per millia annorum augescente, humus formatur , et uberioris adeo vegetationis fundamenta fruuntur, et tandem solum amfirmum redditur, ut vento non amplius agitari et destrui possit. In ipso oceano plantarum ope magna opera perficiuntur. Una
38쪽
cum innumeris animalibus ingens plantarum multitudo in eo vivit et enormis saepe magnitudinis, acrocystides per omnia hemisphaerae australis maria ingenti copia obviae, chlonia huc cinalis, Laminariae et celebre illud Sargas sum, quod inter Europam et novum orbem oceani spatium sexaginta quinque millium milliariorum quadratorum adeo dense obtegit ut pratum videatur. His omnibus continuo materies organica increscit, partim ab animalibus devorata , partim in maris recessibus accumulata vel in littora ejecta ibique putrefacta, humi stratum in terrae superficie augens Plures aliae Algae ad littora crescentes solum firmant, arenam depositam cohibent et accumulant, ut de Conserva illa chthono plaste relatum est. - Sed praeterea alia quoque ratione quotidie oceanum coercere et parvas in illo terrae continentis Partes exstruere pergit natura. In animum vobis revoco innus meras illas insulas magni oceani meridionalis et indici, quas Coralliorum insulas Geographi vocant, praesertim humilioreS, quarum genesin o RSTERΠs, Qvo et AI MARD atque nuper AD ALBERT L CRAMisso exploraverunt Montis vobis suigatis verticem planum mari haud alte submersum Corallia varia, quin rum natura inter animalia et plantas fluctuat, summo montiassixa, lento sed certo redi constantes incremento altum
39쪽
et latum crescunt et tandem corporibus suis saxosis calcareis muro circulari exstructo usque ad aquarum Superficiem ascendunt. Spatium muro inclusum lacuna est. Ab exteriore autem muri parte undis incurrentibus magnae coralliorum moles divelluntur et in altum evectae, ibique coacervatae una cum concharum et
polypariorum partibus detritis nec non Algis marinis limoque marino deposito murum perficiunt, et vacuis fissurisque completis sedem animalibus et stirpibus aptam parant, quam ulterius perficere Regno vegetabili mandatum est. Maris fluctibus semina varia advolvuntur, praesertim Palmae Oc Oes, utpote quae ubique facile germinant, laete crescunt, grata umbra nudam rupem fovente. Magni arborum trunci e peregrinis terris advecti, in ripam conjecti, Lacerta et insecta plura Secum Velientes, Cum humo, in quam dissolvuntur, una cive animales important sive marinae longis itineribus fatigatae ei requiescentes, immo nido Struentes, excrementis suis solum sertile reddunt. In interiore lacuna sub aquae sic sedatae superficie corallia laete crescere pergunt, atque post multa saecula totam implent cum ver ita interior harum insularum pars depressio maneat, fontes ibi scaturiunt aquam dulcem ad potum utilem undentes. Denique homines adveniunt, domo exstruunt, civitatemque constituunt postea forsan potentissimam suturam.
40쪽
Videtis ergo A. contimaam vetustissimae hujus terrae mutationem ab exordio rerum ad nostra usque tempora continuatam , aliis per alia stadia viribus peractam. Post Corpora organica creata, viribus physicis et hemicis, quibus Vehementissimae peractae sunt transformationes et eversiones, virium vitalium innumerae actiones additae sunt. Quas si reputaveritis et naturae operam per infinita tempora perpetuam adjunxeritis, essicacissimas adfuisse terrae mi iandae causas agnoscetis. His omnibus posteriori tempore tertia mutationis causa accedit, hominem intelligo immortalem Corpore instructus ad diversissima climata perserenda nato, Omnes terrae habitabilis partes , quotquot et qualescunque natura paratae Sunt occupat. Nec tamen ubique paratum sibi nutrimentum invenit, nam quaevi terrae pars suas alit plantas et bestias, e quibus varia ration nutrimentum conquirere cogitur. Dira dcessitate stomachi latrantis homo cogitur ad naturam cognoscendam et colendam. Inde, ubicunque homines penates posuerunt, terrae phySiOgnomia mutatur. Recte homo naturae magister appellatus est; sed quemadmodum omne imperium , quod subjecta non tuetur, tantum violentiae et disturbationis instrumentum est, ita homo serus quoque, qui sibi placet in destruendo naturae tyrannus est. Nomades animalibu Vivunt, praestantiorem Butem maturae part Vegetabilia,