Satirarum libri quinque: Accedit Sulpiciae Satira

51쪽

Res angusta domi sed Romae durior illis 165

conatus magno hospitium miserabile, magno Servorum ventres, et frugi coenula magno.

Fictilibus coenare pudet, quod turpe negabit Translatus libit ad Marsos mensamque Sabellam contentusque illic venet duroque cucullo. 70Pars magna Italliae est, si verum admittimus, in qua Nem togam sumit, nisi mortuus. Ipsa dierum Festorum herboso colitur si quando theatro Maiestas, tandemque redit ad pulpita notum Exodium, quum personae pallentis hiatum 17SIn gremio matris sormidat rusticus insans: Aequales habitus illic similesque videbis Orchestram et populum clari velamen honoris Sufficiunt tunicae summis aedilibus albae.

Hic ultra vires habitus nitor hic aliquid plus 180

Quam satis est interdum aliena sumitur arca.

commune id vitium est hic vivimus ambitiosa Paupertate omnes: quid te morpr omnia Romae cum pretio. Quid das, ut Cossum aliquando salutes ΤΠ te respiciat clauso Veient Iabello 185 Ille metit barbam, crinem hic deponit amati: Plena domus libis venalibus accipe et istud Fermentum tibi habe praestare tributa clientes cogimur et cultis augere peculia semis. Quis timet aut timuit gelida Praeneste ruinam, 190 Aut positis nemorosa inter iuga Volsiniis, aut simplicibus Gabiis, aut pron Tiburis arce ΤNos urbem colimus tenui tibicine fultam Magna parte sui: nam sic labentibus obstat Vilicus et veteris rima quum texit hiatum, 195 Securos pendente iubet dormire ruina. Vivendum est illic, ubi nulla incendia, nulli Nocte metus. Iam poscit aquam, iam rivola transfert Ucalegon, tabulata tibi iam tertia fumant: Tu nescis: nam si gradibus trepidatur ab imis, moVltimus ardebit, quem tegula sola tuetur pluvia, molles ubi reddunt ova columbae.

52쪽

16 D. IUN. IUVENALIS Leotus erat Codro Procula minor, urceoli sex, ornamentum abaci nec non et parvulus intra Cantharus et recubans sub eodem marmore Chiron ma Iamque vetus graecos servabat cista libellos, Et divina pio rodebant carmina mures.

Nil habuit Codrus quis enim negat et tamen illud

Perdidit infelix totum nihil ultimus autem Aerumnae est cumulus, quod nudum et frusta rogantem 21o Nemo cibo, nemo hospitio tectoque iuvabit. Si magna Asturio cecidit domus, horrida mater, Pullati proceres, differt vadimonia praetor: Tunc gemimus casus urbis, tunc dimus ignem. Ardet adhuc, et iam accurrit qui marmora donet, 215 conserat impenses hic nuda et candida signa

Hic aliquid praeclarum Euphranoris et Polycliti,

Hae Asianorum vetera ornamenta deorum,

Hio libros dabit et forulos mediamque Minervam, Hic modium argenti meliora ac plura reponit 220 Persicus orborum lautissimus et merito iam Suspectus, tamquam ipse suas incenderit aedes. Si potes avelli circensibus, optima Sorae Aut Fabrateriae domus aut Frusinone paratur, Quanti nunc tenebras unum conducis in annum. 225 Hortulus hic puteusque brevis ne reste movendus In tenues plantas facili diffunditur haustu. Vive bidentis amans et culti vilicus horti, Unde epulum possis centum dare Pythagoreis. Est aliquid, quocumque loco, quocumque recessu, IMUnius sese dominum fecisse lacertae. Plurimus hic aeger moritur vigilando sed ipsum Languorem peperit cibus imperfectus et haerens Ardenti stomacho; nam quae meritoria qmnum Admittunt magnis opibus dormitur in urbe. 235 Inde caput morbi redarum transitus arto Vicorum inflexu et stantis convicia mandrae Eripient somnum Druso vitulisque marinis. Si vocat ossicium, turba cedente vehetur Dives et ingenti curret super ora Liburno, M

53쪽

SATIRA III. 1 Atque obiter Ieget aut seribet vel dormiet intus: Namque facit somnum clausa lectica fenestra. Ante tamen veniet nobis properantibus obstat Unda prior, magno populus premit agmine lumbos, Qui sequitur ferit hie ubiis, serit assere duro 245 Alter, at hic tignum capiti incutit, ille metretam. Pinguia crura luto planta mox undique magna calcor et in digito clavus mihi militis haeret.

Nonne vides, quanto celebretur sportula fumo centum convivae, sequitur sua quemque culina. Nocorbulo vix ferret tot vasa ingentia, tot res Impositas capiti, quas reet verno portat Servulus infelli t et ursu ventilat ignem. Scinduntur tunicae sartae modo longa coruseat Serraco veniente abies, atque altera pinum 55 Plaustra vehunt nutant alte populoque minantur.

Nam si procubuit, qui saxa Ligustiea portat

Axis, et eversum didit super agmina m ntem, Quid superest de corporibus quis membra, quis ossa Invenit obtritum vulgi perit omne cadaver 260 Nore animae domus interea secura patellas Iam lavat et buco laculum excitat et sonat unotis Striglibus et pleno componit lintea guttolHaec inter pueros varie properantur: at ille Iam sedet in ripa tetrumque novicius horret 265 Porthmea, nec sperat oenosi gurgitis alnum In Ilix, nec habet quem porrigat Ore trientem. Respice nunc alia a diversa pericula noctis: Quod patium tectis sublimibus, unde erebrum Testa ferit, quoties rimosa et curta fenestris NVasa cadunt quanto percussum pondere signent

Et laedant silicem. Possis ignavus haberi

Et subiti casus improvidus, ad coenam si Intestatus eas adeo tot fata, quot illa Nocte patent vigiles te praetereunte fenestrae. 275 Ergo optes votumque feras miserabile tecum, Ut sint contentae patulas defundere pelves. Ebrius a petulans, qui nullum sorte cecidit,

54쪽

18 D. IUN. IUVENALIS Dat poenas, noctem patitur lugentis amicum Pelidae, cubat in faciem, mox deinde supinus. 28sErgo non aliter poterit dormire viuibusdam Somnum rixa facit sed qui vis improbus annis Atque mero fervens cavet hune, quem Oecina laena Vitari iubet et comitum longissimus ordo, Multum praeterea flammarum et aenea lampas; 28, Me, quem luna solet dedueere vel breve lumen candelae, cuius dispenso et temper illum, contemnit. miserae cognosce prooemia rixae, Si rixa est, ubi tu pulsas, ego vapulo tantum. Stat contra starique iubet parere necesse est: Nam quid agas, quum te furiosus eogat et idem Fortior Unde venis exclamat cuius aceto, cuius conche tumes quis tecum sectile porrum Sutor et elixi vervecis labra comedit ΤNil mihi respondes aut dic aut Meipe calcem 295Ede ubi consistas in qua te quaero proseucha Dicere si temptes aliquid tacitusve recedas, Tantumdem est feriunt pariter, vadimonia deinde Irati faciunt libertas pauperis hae est: Pulsatus rogat et pugnis concisus adorat, MOUt liceat paucis eum dentibus inde reverti. Nec tamen haec tantum metuas: nam qui spoliet te Non deerit, clausis domibus postquam Omnis ubique

Fixa catenatae siluit compago tabernae. Interdum et ferro subitus grassator agit rem mi, Armat quoties tutae custode tenentur

Et Pomptina palus et Gallinaria pinus,

Si inde huc omnes tamquam ad vivaria currunt. Qua larnae graves, qua non incude catenae 3 Maximus in vinclis ferri modus, ut timeas, ne IoVomer deficiat, ne marrae et sarcula desint. Felices proavorum atavos, felicia dicas secula, quae quondam sub regibus atque tribunis Viderunt uno contentam carcere Romam. His alias poteram et plures subnectere ausas IIa sed iumenta vocant, et sol inclinat eundum est.

55쪽

SATIRA IV. 19Nam mihi commota iamdudum muli virga Annuit ergo vale nostri memor, et quoties te Roma tuo refici properantem reddet Aquino, Me quoque ad Helvinam Cererem vestramque Dianam mconverte a cumis satirarum ego, ni pudet illas, Adiutor gelidos veniam caligatus in agros.

IIcce iterum crispinus, et est mihi saepe vocandus Ad partes, monstrum una virtute redemptum vitiis, aegrae solaque libidine sortes

Deliciae viduas tantum spernatur adulter.

Quid refert igitur, quantis iumenta latiget

Porticibus, quanta nemorum vectetur in umbra, Iugera quot vicina soro quas emerit aedes ΤNemo malus felix, minime corruptor et idem Incestus, cum quo nuper vittata iacebat Sanguine adhuc vivo terram subitura sacerdos. 10Sed nunc de factis levioribus et tamen alter Si fecisset idem, caderet sub iudice morum; Nam quod turpe bonis, Titio Seioque decebat crispinum quid agas, quum dira et foedior omni crimine persona est' mullum sex milibus emit, 15

Aequantem sane paribus sestertia libris, Ut perhibent, qui de magnis maiora loquuntur. consilium laudo artificis, si munere tanto Praecipuam in tabulis ceram senis abstulit orbi: Est ratio ulterior, magnae si misit amicae 20 Quae vehitur clauso latis specularibus antro.

Nil tale exspectes emit sibi. Multa videmus, Quae miser et frugi non secit Apicius Hoc tu, Suocinctus patria quondam, crispine, paprro, Hoc pretio squamam Potuit fortasse minoris 25 Piscator quam piscis emi provincia tanti Vendit agros, sed maiores Appulia Vendit.

56쪽

D D. IUN. ΠIVENALIS Quales tunc epulas ipsum gluttisse putamus Induperatorem, quum tot sestertia, partem Exiguam et modicae sumptam de margine eoenae 30 Purpureus magni motarit eurra alati, Iam princeps equituhi, magna qui voce solebat Vendere municipes fracta de mereo siluros 7 Incipe, calliope, licet et considere non es Cantandum, res Vera agitur narrate, puellae 35 Pierides prosit mihi vos dixisse puellast Quum iam semianimum laceraret Flavius orbem Ultimus, et calvo serviret Roma Neroni,

Incidit Adriaci spatium admirabile rhombi

Ante domum Veneris, quam Dorica sustinet Anoon, MImplevitque sinus nec enim minor haeserat illis, Quos perit glacies Maeotica ruptaque tandem Solibus effundit torrentis ad ostia Ponti, Desidia tardos et longo frigore pingues. Destinat hoc monstrum cymbae inique magister 45 Pontifici summo. Quis enim proponere talem Aut emere auderet, quum plena et litora multo Delatore larent dispersi protinus algae Inquisitores agerent cum remige nudo, Non dubitaturi fugitivum dicere piscem 50 Depastumque diu vivaria caesaris inde Elapsum veterem ad dominum debere reverti. Si quid Palfurio, si credimus Armillato, Quidquid conspicuum pulchrumque est aequore toto, Res fisci est, ubicumque natat donabitur ergo, 55 Ne pereat. Iam letifer cedente pruinis

Autumno, iam quartanam sperantibus aegris, Stridebat deformis hiems praedamque recentem Servabat tamen hic properat, velut urgeat auster. Utque lacus suberant, ubi quamquam diruta servat 60 Ignem Troianum et Vestam colit Alba minorem, obstitit intranti miratrix turba parumper: Ut cessit, facili patuerunt cardine valvae: Exclusi spectant admissa obsonia patres.

Itur ad Atriden ; tum Picens: Accipe, dixit, o

57쪽

sATIRA IV. 21 Privatis maiora socis genialis agatur Iste dies propera stomachum laxare saginae, Et tua servatum consume in secula rhombum; Ipse capi voluit. - uuid apertius 7 et tamen inisurgebant cristae nihil est quod credere de se is Non possit, quum laudatur, dis aequa potestas. Sed deerat pisci patinae mensura Vocantur Ergo in Onsilium proceres, quos oderat ille: In quorum acie miserae magnaeque sedebat Passor amicitiae. Primus, lamante Liburno: bcurrite, iam sedit rapta properabat abolia Pegasus, attonitae positus modo 'ilicus urbi Anne aliud tune praefecti quorum optimus atque Interpres legum sanctissimus omnia quamquam Temporibus diris tractanda putabat inermi MIustitia. Venit et crispi iucunda senectus, cuius erant mores, qualis lacundia, mite Ingenium maria ac terras populosque regenti Quis comes utilior, si clade et peste sub tua Saevitiam damnare et honestum afferre Iliceret 8Sconsilium sed quid violentius aure tyranni, cum qu de pluviis aut aestibus aut nimboso Vere locuturi satum pendebat amicirIne igitur numquam direxit brachia contra Torrentem, ne civis erat, qui Ilibera posset is Verba animi proserre et vitam impendere vero. Sic multas hiemes atque octogesima vidit solstitia, his armis illa quoque tutus in aula. Proximus eiusdem properabat Acilius aevi cum iuvene indigno, quem mors tam saeva maneret NEt domini gladiis tam festinata; sed lim Prodigio par est in nobilitate senectus: Unde fit, ut malim raterculus esse Gigantist Prosuit ergo nihil misero, quod cominus ursos Figebat Numida Albana nudus arena l00 Venator quis enu iam non intellegat artes Patricias quis priscum illud miratur acumen, Brute, tuum facile est barbato imponere regi.

58쪽

22 D. IUN. IUVENALISNec melior vultu, quamvis ignobilis, ibat Rubrius, offensae veteris reus atque tacendae, Iob Et tamen improbior satiram scribente cinaedo. Montani quoque venter adest abdomine tardus, Et matutin sudans Crispinus amomo, Quantum vix redolent duo funera saevior illo Pompeius tenui iugulos aperire susurro, Ilo Et qui vulturibus servabat viscera Dacis Fuscus, marmorea meditatus proelia villa, Et cum mortifer prudens Veient catullo, Qui numquam visae flagrabat amore puellae, Grande et conspicuum nostro quoque tempore monstrum caecus adulator dirusque a ponte satelles 115

Dignus Aricinos qui mendicaret ad axes Blandaque devexa iactaret basia redae. Nemo magis rhombum stupuit: nam plurima dixit In laevum conversus at illi dextra iacebat 120

Bellua Sio pugnas cilicis laudabat et ictus

Et pegma et pueros inde ad velaria raptos. Non cedit Veiento, sed ut sanaticus estro Percussus, Bellona, tuo divinat et Ingens omen habes, inquit, magni clarique triumphi: 125 Regem aliquem capies, aut de temone Britanno Excidet Arviragus peregrina est bellua cernis Erectas in terga sudes 7 Hoc detuit unum Fabricio, patriam ut rhombi memoraret et annos.

Quidnam igitur censes conciditur 7 Absit ab illo 130

Dedecus hoc, Montanus ait testa alta paretur, Quae tenui mur spatiosum colligat orbem. Debetur magnus patinae subitusque Prometheus: Argillam atque rotam citius properate sed ex hoc Tempore iam caesar, figuli tua castra sequantur '35Vicit digna viro sententia noverat ille Luxuriam imperii veterem noctesque Neronis Iam medias aliamque amem, quum pulmo Falerno Arderet Nulli maior sui usus edendi Tempestate mea Circeis nata larent an IULucrinum ad saxum Rutupinove edita lando

59쪽

SATIRA V. 23 ostrea, callebat primo deprendere morsu: Et semel aspecti litus dicebat echini. Surgitur, et misso proceres exire iubentur consilio, quos Albanam dux magnus in arcem 145

Traxerat attonitos et sestinare coactos,

Tamquam de Chattis aliquid torvisque Sycambris

Dicturus tamquam et diversis partibus orbis Anxia praecipiti venisset epistola pinna. Atque utinam his potius nugis tota illa dedisset Iis Tempora saevitiae, claras quibus abstulit urbiIllustresque animas impune et vindico nullo lSed periit, postquam cerdonibus esse timendus coeperat hoc nocuit Lamiaeum aede madenti.

Si te prὸpositi nondum pudet atque eadem est mens, Ut bona summa putes aliena ViVere quadra; Si potes illa pati, quae nec Sarmentus iniquas caesaris ad mensas, nec vilis Gabba tulisset: Quamvis iurato metuam tibi credere testi. Ventre nihil novi frugalius hoc tamen ipsum Defecisse puta, quod inani sufficit alvo Nulla crepido vacat, nusquam pons et tegetis pars Dimidia brevior tantine iniuria coenae, Tam ieiuna fames quum possit honestius illis 10 Et tremere et sordes sarris mordere canini 7 Primo fige loco, quod tu discumbere iussus Mercedem solidam veterum capis officiorum. Fructus amicitiae magnae cibus: imputat hunc rex Et quamvis rarum tamen im putat. Ergo duos post ab Si libuit menses neglectum adhibere clientem,

Tertia ne Vacuo cessaret culcita lecto:

Una simus, ait Votorum summa quid ultra Quaeris habet Trebius, propter quod rumpere somnum Debeat et ligulas dimittere, sollicitus ne 20

60쪽

24 D. IUN. IUVENALI8Tota salutatrix iam turba peregisit orbem Sideribus dubiis aut illo tempore, quo se Frigida circumagunt pigri serraca Bootae. Qualis coena tamen vinum, quod succida nolit Lana pati de conviva Corybanta videbis. Iurgia proludunt sed mox et pocula torques Saucius et rubra deterges vulnera mappa, Inter vos quoties libertorumque cohortem Pagna Saguntina fervet commissa lagona. Ipse capillat diffusum onsule potat mcalcatamque tenet bellis socialibus uvam, cardiaco numquam cyathum missurus amico: Cras bibet Albanis aliquid de montibus aut de Setinis, cuius patriam titulumque senectus Delevit multa veteris fuligine testae, MQuale coronati Thrasea Helvidiusque bibebant Brutorum et Cassi natalibus, Ipse capaces Heliadum crustas et inaequales erΥllo Virro tenet phialas tibi non ommittitur aurum: Vel si quando datur, custos afflixus ibidem, o Qui numeret gemmas, ungues Observet acutos. Da veniam praeelara illi laudatur iaspis. Nam Virro, ut multi, gemmas ad pocula transfert digitis, quas in vaginae tronte solebat Ponere elotypo iuvenis praelatus Iarbae: 45 Tu Beneventani sutoris nomen habentem Siccabis calicem nasorum quattuor ac iam Quassatum et rupto poscentem sulfura vitro. Si stomachus domini servet vinoque ciboque, Frigidior Geticis petitur decocta pruinis 50 Non eadem vobis poni modo vina querebar 7 Vos aliam potatis aquam. Tibi pocula cursor Gaetulus dabit aut nigri manus ossea Mauri, Et cui per mediam nolis occurrere noctem, clivosae veheris dum per monumenta Latinae: MFlos Asiae ante ipsum, preti maiore paratus, Quam dii et Tulli census pugnacis et Anci Et, ne te teneam, Romanorum omnia regum