Liber divrnvs romanorvm pontificvm

91쪽

PRAEFATIO. LXXXI

110. eque minus saepe litterae Aupervacaneae aut perperam scriptae manu prima statim erasae sunt et spatium litterarum sic sublatarum aut vacuum ut tam 1 relictum est aut aliis litteris expletum. Tunc autem librari maxime accidit ut plus aut minus litterarum poneret quam debebat, si uno versu relicto in alterum transiret. Ad quos locos accedunt ii quibus una tantum littera vitiose scripta et in aliam erat mutata v. facs. IM. Quamvis igitur varium sit

genus lectionum correctarum, tamen omnibus fere locis sunt enim circiter centum triginta quinque emendatione a m prima ipsa prosectas esse manifestum est. Ut ad scripturas manu altera correctas transgrediar percensendas, non plures sunt quam quadraginta quarum quaedam terissimae pag. 54.), aliae supervacaneae pag. 5.), aliae maximi pretii sunt

existimandae. Dimidia vero earum pars ad librarii omissiones spectat. Quodsi reputamus his locis plus requiri quam ut littera quaedam sine ullo negotio suppleatur, cum octies unum verbum solum, semel pag. 62 id quinque verba adicienda sint, alter corre tor hic sicuti pag. 6. ubi plagam in palam mutatum est, alterum Dium exemplar in consilium Vocaase sine dubio est putandus. Sed textus codice adhibito

altero totus nec recognitus nec retractatus est. Quod si actum esset, non potuisset manere tam magnus numerus mendorum quae ex incuria certe librarii

92쪽

LXXXV PRAEFATIO.

Cuius generis, quamvis sit artis finibus a me

circumscriptum, multa sunt vitia. Sunt enim omissiones adiectiones permutationes litterarum, quae et a librario et a correctore admissae in codice etiamnunc exstant. Quibus adnumeranda sunt alia eaque inde orta, quod librarius verborum exemplaris propositi distinctiones litteras singulas aut contrahendo aut distrahendo perturbavit. Η quoque errores ita sunt comparati, ut eos correctores, si ad codicem recognoscendum paulo accuratius animum adtendissent, profecto deprehendere et corrigere potuissent g quidem lectiones genuinas in textum reponendo, Vitiosas in notas relegando ea tantum quae a correctoribus sunt praetermissa, reparare

conatus sum. tque iam his ipsis locis aspe dim-cile erat diiudicare utrum quae nobis insolita et inepta Videntur esse, pro errore librarii an potius pro quadam latinitatis proprietate tunc usurpatae essent habenda. Quotienscunque igitur loci suspecti speciem propriae dicendi consuetudinis prae se tulerunt, textum codicis manu scripti integrum reliqui.

Eandem rationem adhibui sis locis qui quid significarent aegre Vel prorsus non potui intellegere. Nonnullae enim depravationes sine dubio originem repetunt a pluribus erroribus librariorum qui linguae latinae non satis gnari unius eiusdemque enuntiati partes Vel omiserunt vel transposuerunt vel omnino iterum iterumque mutaverunt. Qui loci id genus vitiosi utrum soli librario codicis V an etiam priorum

93쪽

PRAEFATIO. LXXXm

exemplarium scriptoribus debeantur, perraro potest discerni. Sed iam illius librarii errores, praesertim si qui eorum in Claromontanum quoque translati Aunt, sermonis harum formularum peculiares esse existimandi sunt, id quod multo magis ad errores qui sunt prioris aetatis, pertinere patet. Qua ratione in lectionibus percensendis ductus emendandi munus angustis finibus circumscripsi. Sed haec missa fac, amus. Nam utilius erit nonnulla producere exempla, quibus ostendam quoad textus aut corrigendus aut intactus relinquendus esse mihi visus sit. Atque primum initium capiam ex lacunis a me expletis. Necessario enim textum lacunosum restitui, ubi membrana ex parte erat consecta. Quae iis locis ex Claromontano addidi, uncis quadratis inclusi. Rotundos vero ibi adhibui, ubi paucas tantum litteras quae a librario erant omissae, ex meo adieci.

Itaque pag. 24, praebui domin hum, pag. 32. tua non potuisset, pag. 116i committi mus). Conlato

pag. 62, loco ubi librarius totum versum transiluisse Videtur, quem postea manus altera adiecit, censui mihi licere pag. 2, mentis, quae o in Claromontano fuisse commemoratur, supplere et pag. 70 Ie tionem commendare quae ad pag. 3, adludit. Omni vero mutatione abstinui, si forma Vaticano tradita quid sibi vellet intellegi poterat aut saepius occumrens usu recepta esse ridebatur. Cum deinde gen uos antistis pag. 97 . reperiretur, pag. i. antistiis retinui. Simili ratione neque pag. 474 mitti aut

94쪽

LXXXIV PRAEFATIO.

pag. Mi compuli in mittit aut comptidit immutavi, neque pag. 28. debeat neque pag. 131i debeant addidi. Nam similia in aliis etiam litterarum monumentis quae eiusdem sunt aetatis, omissa sun Ρag. 81, librarius tria Verba pag. 304 quattuor Verbabis scripsit. Ut haec textu removenda sunt, ita pag. 113. syllabam con iteratam et M. 164. 24.., 76, singulas litteras prorsus inutiles recte delebis. Eodem modo pag. 72i, illud deliberando lectionibus pag. 8, et 101 respectis es praeterea errantes pag. 108. syllaba be detracta in Mirando mutavi. Contra aliis locis litteras verbaque retinui quas priores editores ut superfluas deleverunt, idque iniuria, ut mihi quidem videtur offendendum enim non est in verbis urguente pag. 6 ,, in vellit pag. 4i, in nominativis quales sunt processione, demotione pag. 17. 1917-Nonnullos alios locos quos corrigere nolui addo: pag. 28, illud servitio a nobis Hibito, licet sontentia loci ad nos requirat, sermoni aetatis Carolinae convenit; deinde quod pag. 20. eiusdem iteratum legitur, quamquam fortasse incuria librarii factiunest, alio etiam modo explicari et defendi potest. Diu tum haesitavi hocce loco. Cum enim pag. 7 itotisque nisibus scripsi, littoram, in totiusque ut a librario temerarie insertam iudicavi. Simili certe ratione poteram pag. 48. pro alius talis in textu ponere; sed quamquam similia exempla desunt, tamen contendo genetivum alius per analogiam fic-

95쪽

tum esse posse Veritus igitur ne proprietatibus scripturae detersis studiis grammaticis magis ossic rem quam proficerem, hanc etiam inusitatam adiectivi somam in textum recepi. Huius etiam loci est fusius agere de erroribus ex falsa verborum distinctione ortis. In Vaticano enim, ut ex ectypis discis, scriptura distincta non multum est servata certe vero ille codex quem librarius describere iussus erat, fere totus scriptura continua erat exaratus, qua re librarius Vaticani in errorem ductus pag. 7, dignamini meae, pag. s. semine storiani, pag. 123, νε at inepte scripsit Saepius autem ei sicuti aliis eorum temporum librariis contigit ut primam litteram vocis cuiusdam iteraret et priori vocabulo adiungeret, aut contra ut eam litteram qua prius Verbum desinebat et ex qua posterius incipiebat, semel tantum poneret. Commemorandum autem est semper fere litteram a fuisse, quae tali modo aut addita aut omissa est. Nam indeclinatione illius aetatis haec littera summi erat momenti, quia quaedam Verba, si in hanc consonantem desinebant, s modo abiecerunt, modo, si non habebant, acceperunt. Atque hoc modo puto exortas esse lectiones has pag. 26i, constitum a sibi; pag. siti scripsi a sunt; at contra pag. 2bi diserat V sibi pag. 12si perennise subsistant. lerumque hanc facilem emendationem adhibere mihi licuit; sed non adhibui, si scriptura codice tradita usu dicendi illorum temporum proprio potuit explicari Itaque

96쪽

LXXXVI PRAEFATIO.

pag. 68i, perpetuae condemnationis stimmissus defendo, cum a participi summissus pariter atque ab innodatus pag. 29. genetivi casus possit pendere. contra pag. li, principi scribi malui quam ut sequens etiam voci principi adiungeretur; nam principi praesertim cum verbis beati Petri consociatum etiam pro genetivo haberi potest es in charta originali JL. 4000 summi pontife0. De illa constructione rationis suppedunt suo loco in indice verborum disputabitur. Deinde praeter semel littera a pag. 6. me' annis superflue iterata est. Tum forsitan consonantis c rationem habeas, praesertim si pag. 68. scripturae traditae congregatione illi constituta praeferas . illic constiruta. Referendus est enim is locus inter eos quibus mea quidem sententia propter instabilitato illius latinitatis certi quidquam statui

nequit.

Sed iam ad permutationes litterarum perim tandas transgredior. Certe quidem librarius interdum

litteram quandam exemplaris quod descripsit male legit ut pag. 8 , unicam, pag. 8. sine pag. 25. procraranter, Pag 128..ti placatus, artatus), vel ipse inscius aliam quam voluit litteram pinxit ut pag. 27 i. indiotione, pag. 112i decerrimus, pag imi defui---. Quibus locis quod menda correxi, spero omnibus

probatum iri. Attamen in permutatione litterarum et sistatuenda, quamvis saepe confundantur, emper illius aetatis dicendi consuetudinem respexi. Cum enim pag. 454 passivum requiratur, pro provocem

97쪽

scribendum suas provocemur pag. 28, autem --

simus eunui, quippe quod aliis etiam locis legentibus

fit obvium. Simili modo ubi aliae litterae permutatae esse videbantur, lectiones recipiendas constitui, prout res postulabat. ag. 29. igitur vice mutavi in vises pag. m. autem commemorat et pag. 25.i presumat servari iussi, cum in adpellandis hominibus qui titulis honorificis ornantur, non solum altera Verbi persona, sed etiam tertia adhiberi soleret. Nam post titulum dilaetio tua verbum augeri sequi posse, testatur scriptura manu altera pag. 15. correcta. Ex contrario tertia persona usurpari potest, si dilectio tua praecedit vel mente intellegitur. V. 25. enim

illud presumat praegressis Verbis ea perientia tua . . . non disserat respondet et pag. 20. Verbum commemorat ad sequens fraternitas tua spectat. Ante omnia autem veritus suin, ne exitus Vocabulorum declinabiles, etsi nonnunquam iure posset conici mendum scripturae subesse, mutarem, quod

eius modi exitus saeculo octavo pristina vi destitutiet promiscue adhibiti sunt. Atque duplici ratione haec res in chartis et sermulis potest observari. Sunt enim quaedam locutiones quae inveterarunt, ut prefati desiderii oboedire pag. 1, 12. vel potiri essectum pag. 1. 12. 14. alia Vero quae Variant, ut pag. 112i sis pacis sius barbaries temporis et paulo infra tam pacis quam barbarico tempore ita etiam

in L. 3635 et L. 3945 Reg. Sublac. sive pacis sine barbaricis temporis. Quibus respectis etiam

98쪽

pag. 4 , pro futuris temporibus cautela, quod certe locutioni pro futurorum temporum cautela pag. 894i

respondet, serri posse contendo.

Ut vero de gravioribus corruptelis disputem, quibus plerumque verborum compositio ipsa foede turbatur, sine dubio ubique quaerendum erit quo modo corruptela exstiterit Corruptelis pag. i. et 10 . in causa fuisse Videtur, quod iubeatis, pag. 20, quod qui excidit, quamquam huic loco ortasse alius etiam error intervenire potuit Veri simile enim stantiquioribus temporibus in concipiendis formulis multifariam notas iuris adhibitas esse, quas quippe quarum Vis saepe esset multiplex librarii nonnunquam sinistre interpretati sunt. Id maxime cadit in sigia syllabarum Vocabulorumque ex litteris, et sincipientium, quae in equenti usu fuerunt. Nec non Vaticani

permulta lectiones mendosae ex compendiis a libra in perperam acceptis enatae esse videntur. Alios vero qui inveniuntur locos obscuro corruptosque hoc modo mihi fingam ortos Dictatores enim rati artis esse rhetoricae verba artificiose ordinare id maxime egerunt, ut Vocum turba funderent et vocabula rhetorico modo disponerent se scidis igitur primariis,

ut ex dictaminibus posteriore aetate conceptis cognoscimus, singulae voces locutionesque aut supra

Versus aut in margine additae et a librariis, qui nequaquam omnia quae describebant intellexerunt, salsis locis insertae esse videntur. Qua ratione

99쪽

PRAEFATIO. LXXXIX

accepta multis locis tibi animo concipere poteris,

unde labem traxerint. Neque vero ubicunque probabilem rationem erroris tollendi repperisse mihi visus sum, emendationem re vera ad hibui Correxi enim eos tantum locos quibus uno tantummodo verbo mutato textum sanare potueram quibusque melior scriptura iam Claromontani testimonio probata esse videbatur.

Itaque pag. , quippe Pag. si quotmυε pag. 61. inconcussa temporibus mitate ut genuinas lectiones in textum restitui. Ubi autem es p. LV verisimile fuit et cod. Claromontanum et Diurnum saeculi

M. cum Vaticano plus minusve concinuisse, locos corruptos ut traditione confirmatos intactos reliqui.

Fortasse aliis etiam locis Claromontano fidem haberem, si codex ipse inspici posset; sed quae Gamerius et Bal ius ex eo adserunt, non solum prae Vaticani auctoritate nullius sunt ponderis, sed dubii etiam pretii, id quod ex hisce locis palam fiet. In formulax petitio dedicationis oratorii inscripta ad verba datis

preceptionibus scissatibus vestris ego quidem nihil addidi,

quamquam ex similibus pag. 14, et isti locis probabilem emendationem petere dissicile non erat. Nam mirum atque notabile est quod id genus ellipsis in una eademque formula bis deprehenditur. Neque in

Claromontano omnino defuisse videtur Garnerius enim, cum priore loco cum olfrenio et Hugio detis praeceptiones vestras proferret, quam emendationem hi omnes ex collections Deusdedit Cardinalis

100쪽

desumpserant, Vix posteriore loco datis assatibus vestris in textum recepisset, nisi hanc lectionem in codice suo repperisset. Altero loco M. 27, disceptari nequit, utrum illud propria nobis relatione suggessit ex coniectura tamini aut Baiugii prosectum sit an hic locus iam in Claromontano ita traditus fuerit. Atque etiamsi Claromontanus hanc lectionem exhibuerit, locus corruptus accepta coniectura illa insolita dubiaque propria relatio sanatus esse nullo pacto videtur qua re lectionem Vaticanam retinui satisque

habui mendi originem es porrect petitio pag. 2ii, 126i, explicando sententiam loci planam fecisse. His omnibus rebus respectis plurimos qui in

Dium Vaticano inveniuntur errores inter proprietates formularum referendos nobisque qui principalem formam qua formulae adriani temporibus praedita fuerint cognoscere studemus, aequo animo ferendos et quasi concoquendos esse censeo. Idem iudicium cum de codice Vaticano seram, quippe quem in cancellariae Romanae usu publico fuisse persuasissimum habeam, meum esse putavi hunc librum Dium manu scriptum sibi simillimum foras

edere.

Iam pag. XXVIII monui in Diurni libris ili et tabscripta fuisse, quotienscunque nomen aliquod significaretur. Has notas olatenius quidem retinere Voluerat, sed typographus exitus casuum addiderati Garnerius autem, qui ipse librum typis imprimendum curavit, in editione sua notas illas pariter ac lar