장음표시 사용
21쪽
Si quae epidemiarum profecto historia gravissimum in Medicinae Annalibus locum occupat. artemonim sistit historiae humanitatis et cum historia gentium arctissimo ungitur vinculo. Sive ipsas spectes epidemias, populo internecione minitantes et grandia
coepta interdicentes aut maturantes, Sive CRUS3MeaΓum
quaeΓBS, a mundo externo, vel et ab ipso hominum cultu profectas, sive denique XploΓes , qua ratione corporis animi ve gentium indolem alterent, invenla pariant, migrationes provocent summum illarum invita generis humani deprehendes momentum. Quantam antiquo aevo pestes in societatem vim habuerint,
testis est et Orientis, et Europae historia. Nostris autem diebus nova lues incubuit terris, cujus horrida facies orbem tremefecit Choleram staticam dico qua quidera escio an memorabilius phaenomenon hoc saeculum tulerit, tum inevitabili, quo indomita proces sit, impetu, tum vastissimo, quod sibi subjecit, imperio. Inter paludes Gangeticas Data, Anglorum in Oriente secuta
exercitus, nostras ita gressa colonias, et alios Asiae sopia
los, et Nomades item visitavit ad mar Caspium. MOX
22쪽
autem Europae transgressa limites Russiam aurciam et Austriam peragravit, bello olonico se immiscuit, hinc et ortassiam intravit. Versus occidentem ita pergens, brevi per Frisiam Orientalem ad nostram
acceSSur patriam videbatur. Quum vero, ad finem vergente anno hujus Saeculi 31', amburgum reliquisset et Germania ultra malae limites peregrinum non admitteret, hic transgresso mari, in fugam se Vertere videbatur , integris relictis occidentalibus continentis Europae finibus. Nostrates de pulso hoste gaudere. Hic autem, per ipsam hyemem , coliam et Angliam lustrare pergebat, ad Tamesin appaΓuit, IDON, freto Britannico transjecto, Martii fin Ai. 18 32 Caletum appellebat et in Galliae perveniebat metropolin. In sua jam vestigia reverti videbatur. Etenim Sequanae ripas et septentrionales Galliae oras infestans,
initio Maji in Flandriam proruebat, Cortracum ad Legiam brevi et Gandaviam siligens , Juniique initio
BruAellis visa. Nova continuo sollicitudo nostratium agitare mentes. E Belgi , hic metus erat, pestis illa hello nefastior, nostras invade provincia. Parum in excubiis, propter politicam patriae conditionem limites cingentibus, ad arcendum malum spei erat, lusa maris littoribus, severis quadragenis navibus impositis , securitatis inesse videbatur. Oculis ita anXio
Junii finem in ipsa Hollandia, prope sedem egiam
inter piscatores ScevenirigenSes OΓbum XoΓtum OSSe. Hinc per Omnes patriae nostrae YOvincias, eadem
aestate se divulgabat Hyemis quidem beneficio cedere ejus impetus videbatur, grataeque summo Numini de
sublata calamitate fundebantur preces Vita autem, anno Sequenti, Ver aestas XCeperat, qui in celeber-
23쪽
rimo empori Roserodamensi denuo insurgeret. Alter jam vice imo aucta Imalignitate , Ostram peragrare patriam, donec iterum hyemi cederet Denique, anno proximo , patriam relictura, pauca quaedam loca ultimum adiit. Haec epidemiae per nostram patriam dispersio a
gumentum estici hujus dissertationis Vix autem dii bito, quin multi, coΠspecto Cholerae nomine, im prudentem me , imo taedii plenum habeant, qui de argumento dicam , ita omnium vulgatissimo, ut ad
salietatem usque Virorum doctorum adverterit mentem Verum , ut haberem , quod et mihi et lectoribus, si qui libello contingant, reponerem, ab initio
jam ostΓOs animos conVertere studui ad historicum Cholerae momentum. Ulut proximum Vitae periculum exorbitantem pepererit Scriptionum numerum de novi morbi pathologia et therapia , de ejus at Ura contagiosa aut lasmatica , utut ab omni parte prodirent Observationes , quarum nimis , eheu frequens erat occasio, multa Vel si tamen desiderari puto docia menta , e quibus accurate epidemiae sala effici possint. Jamnunc vero, in hac nostra patria, ad forum historicum dimissa videtur Cholera. Quae causa est, Cur ab argumento esecuerim, quaecumque mihi ipsi de morbi symptomatibus, ausi et cuΓ ObSeΓ-Vare Contigerit, omnem in epidemiae historia ponens
Vereo autem , e , qui rei momentum intelligant,
in Scyllam me incidisse, qui Charybdim Vitare Voluerim, existiment. Scilicet epidemiae in patria nostra historia tam vastum sistit argumentum, ut hoc tentato, pessime mihimet ipsi consulere videar , ICariae sortis particeps futurus. auget etiam argumenti
24쪽
amplitudinem , quod epidemiae in nostra patria hi storia particulam tantum sistit pandemiae morbi dispersionis, qua demum cognita, et illa intelligi poterit.
Hisce probe perspectis, arctioribus etiam me comprehendendum limitibus censui. Primum enim mihi patriae fines praescripsi, quos, Si Virium tantum mearum habuissem rationem, arctius etiam eStrinXissem. Contentus autem, si in particula aequis satisfecero judicibus, his eam cum integra epidemiae historia suo loco combinandam relinquo. - Dein Vero epidemiam unice tanquam naturae phaenomeno ConSideTavi. Prolati nosologia morbi , sic epidemiae symptomata investigare tentavi, ejus, uti ΗΑLLERUS ait ollas quasi scribere, et initia , et adolescentiam , et decli
tionem et sympathiam. in omisi, quaecunque artis spectabant auxilia, etiam in cura epidemiae publica, tu gravissimum esset argumentum, quod Summo et studio, et liberalitate inter nostrates fuit agita tum Sic ergo pedetentim eo perducti sumus, Ut simpliciter de Cholerae Asiaticae itinere per nostram patriam ageremias, qua OCe OH iam tantum, qua processit, sed integrum epidemiae decursum signifi
Proposito dissertationis argumento, conVenit, Ut pauca moneam Cum de alione , qua ipse eo fui ductus, tum de methodo, quam in illo pertractando mihi sequendam PutaVi. Quum novus hostis prima vice ad eccam provinciam Trajectinam intrasset, brevi post et in ipsam hanc urbem pervenit. Originem autem cepit a Vico suburbano, qui canali, ad eccam ducenti, adjacet, idemque nostrae curae, Sub pidemia fuerat commis-
25쪽
sus. Hujus vici deinceps 40 circiter corripuit incolas.
rate explorandi nobis erat Occasio. Mirabar autem quum vulgo irregularis feratur epidemiae decursus hic loci contrarium obtinuisse , nec tantum frequens observari amictorum vinculum, sed etiam, Vel in exiguo hoc spatio, determinatam epidemiae iam. Jam Vero sic mecum cogitabam , Odiosam illam de Cholerae contagio contentionem fere illud effecisse, ut factis quibusdam inhaereretur, integer epide miae decursus minus attenderetuP. Tantis autem me litibus immiscere nec ausus, eo cupien , lict Superesse iam existimabam, quae omnithysicae, ideoque et Medicinae communis , una vera habenda est, Ut scilicet sedulo et accurate particularia quaecunque explorentur et colligantur, ut hinc ad generalia ad scendatur, et sic ultimo demum loco in causas inqui Patur phaenomenOΓum. Non quidem 11OVam hanc esse viam intelligo quo vero magis immensis omnium doctrinarum physicarum progressibu Tecentiori aeVo. fuerit comprobata, eo majorem illi habendam esse fidem autumo . Neque neglectam eam et incalcatam in Cholera historia Volo contra adeo trita est, ut ViXdentur ParteS, quae non ejus auctoritatem in suos SuStrahant. Verum hoc tantum significavi, me ab Omni hypothesi liberum analytica hac unice procesSiSSE TR-tione, quouSque pΓOcedere POSSim, Sperturum. Quamquam ita non ad prima pervenio causas, attamen Stquadam prodire tenus, si non datur ultra. His ergo
mihi esse contento liceat: simplex enim et stabilis scientia longe praestantior est, quam infirma et vacillans, licet excogitatis insistat principiis et speciosis ac subtilissimis ornata sit argumentis.
26쪽
Fatendum autem , hanc methodum non esse re
viorem aut leviorem per longas enim ducit ambages, neque Semel erroribus contaminatur. Scilicet omnis in observationum fide salus ponitur, quae quidem eo
fiunt dissiciliores, quo ampliorem res populi compleC-
tantur campum. Haec autem sponte ad fontium nos
ducunt considerationem, unde haurire licuit. Ab origine inde , quae et X tra patriam gesta fueΓat, intra eandem continuata est contentio de Cholerae contagio. Haec primis scriptis de epidemia Sceve ingensi Occasionem Praebuit. Dein Vero de praecipui patriae urbibus , Roterodamo, Leida, Amstelodamo, Trajecto, speciatim prodiere documenta historica , partim media medico-politica , Cholera Opposita, partim computa
tiones statisticas, Vel et series aegrorum nominaleS, disquisitiones historicas , obserVatione medicaS, me
thodos therapeuticas continentia, aliaque, quae ad illustrandam epidemiam inservire possent. Praecipuum vero fontem de Cholerae in patria historia symbolae exhibent, quas collegit doct. ARN TZENIUS , qui ex delegatis fuerat, anno 1831 in Germaniam e decreto regio pro sectis , ut Choleram, ibi saevientem, explorarent. Continent haec, praeter Series, administerium superius ex ossicio relatas de locis insectis aegrorumque numeris, annotationes Vel et accuratas epidemiae historias deci patriae urbibus, tum et de agro Ariae et Brabantia Septentrionalis. Diversus admodum harum est relationum color. Aliae epidemiam generatim spectant et lumine statistico illustrant, aliae singulatim potius in aegros inquirunt, aliae practicum produnt consilium. Fere singulae autem memorabilia conti Ment documenta histoarica, ut plurimum fidei plena. Quod enim monere gratum est, licet aestum. AUCtor,
27쪽
qui hasce symbolas redegit', iasmaticam Cholerae Da-luram strenue defenderet, quaeCurique tamen ad veritatem ducere possent, etiamSi Suae Sententiae repugnarent, lubente admisit. Haec igitur disjecta membra in unum erant colligenda. tu vero copiosos asseΓΓ fructus Viderentur, lacunis tamen quibusdam suppleri oportebat. Ita, quae de provincia Rheno-Trajectina ad Collegium sanitatis publicae ex ossicio relata erant, summa humanitate mihi concessa sunt a Viro clar. DE FREMERY quaed Frisi a doct. ANGA. Praeterea Woerdent epidemiam mihi illustrare voluit doct. DE RAUW, Lich- te furti doct. A BASTEN BATENBURG, Amerssordiae doct. OLLEMA , eo vardiae Oct. VI TRINGA COULON.
Trajectinam ipsi mihi explorandi erat occasio. His igitur omnibus emcitur, ut satis accurata habeatur epidemiae prioris historia. Quo autem fusius haec describeretur, e minus innotuit posterior, quae in quibusdam Movinciis, speciatim in ollandiae Meridionalis parte, in Getria et in Brabantia Septentrionali, praecedenti longe fuit gravior. an ex suis eruere fontibus et cum illa comparare, ut optabile mihi habebatur, ita hoc demum si attigissem, quodammodo mihi profecturus fuisse videbar. Qua in causa primam, eamque insignem opem mihi attulere status, quos ex ossicio administerium superius retulere provinciarum GubernatOTes. HOSCe, quantumpote accurate Correctos, Summa benevolentia mihi concedere non recusavit speci et Oct.
I. F. VA MAANEN, qui ita hujus disquisitionis prae hui fundamenta. Nunc enim via indicabatur, UcteSSet procedendum. Deinceps in specialium epidemi arum examine mihi subvenire non dedignati sunt do
28쪽
Viros, qui , ut meo satisfacerent desiderio, multa milii suppeditare vel et explicare momenta beneVolentissime VolueΓunt.
Denique de Cholerae vestigiis in nostra patria ΠΠΟΡΓΟXimo, SpeCt. J. F. ΑΝ ΝΑΑΝΕΝ umeros ex officio Telatos mecum Communicavit, docti. MULDER et
Hisce igitur Viris humanissimis, qui patrias in re
medica laudes sustinent, grata refer , quaecunque dillustrandam hanc epidemiam inservierunt. Omni autem, quae in me erant, studio a cura haec ungere studui, quum rerum universarum nolitiam et idem
29쪽
e Sola cunctarum inter se partium coiinexione et
comparatione, item similitudine et disserentia aliquis Consequatur,)' hac potissimum ratione gratissimum meum animum illis Viris significari posse existimans. Doleo profecto, non maturius aptiusque ingenium hisce coeptis in nostra patria contigisse. Quod autem fere fertur, nondum venisse tempus de Cholera Pronun tiandi, adeo non Verum est, ut, si posteris demum nostris hunc laborem suscipiendum relinqueremUS , multa sane facta historica oblivioni jam forent tra dita. Qui tum opus suscipiet, tutius quidem procedet, et exstincto partium studio, et obloquendi occasione pedetentim deficiente. His utrisque me tiΓonem, tum maxime expositum esse probe ideo Veruntamen, quod me decet, sine ira et studio, rem ex historicis, quae attigi, rationibus , atque doctrinae, quatenus mihi patent, fundamentis, modeste haurire tentabo, neu liquam rerum publicarum arbiter. Quaestionem enim de Cholerae contagio non nisi indirecte mihi esse tangendam, neque politice Sed historice peΓquam au deo. Quod vero attinet, neque historicis erroribus omnino vacare hanc disquisitionem poSSe, atque, PTOP te recentem mali memoriam , cuivis, qui propius hoc
vidit, eos culpandi fore opportunitatem, vel id mihi
laudis sumo, Si quem mei errores excitarint, ut VeΙ veritatem in lucem proderet, Vel pleniore ac conSummatiore nos opere donaret. Hoc si sorte essecerim, scientiae Vere profuero, qua in causa magis mihi congratulabor, quam si Vanam quandam acceperim gloriolam.
Haec de argumenti proposito et fontibus opusculi. Qua autem ratione hos ad illud propositum adhibue
30쪽
Quum ab observatione mihi ordiendum esset , a primam dissertationis partem contuli, quae ad epidemiae historiam facere existimabam. Omni autem, qua O-teram, Circumspectione naturae judicia ab opinionum commentis distinguere studui. Quo fine sedulo vari
orum auctoriam varias elationes inter se comparavi,
adhibui etiam, quae observaveram ipse Vel sic tamen Vereor, ne Sint, qui praejudicia aut Uncretismum mihi objiciant. Nullas enim observationes ejeci propterea, quod opinioni cuidam, aut, quae mihi facienda videbatur, conclusioni generali repugnabat. Quod et
ideo moneo, ut ne quis putet, me in historica parte lectorum animos praeparare , quo facilius dein con clusiones accipiant generales. Saepenumero et ad statisticam confugi, numeris
ipsius epidemiae habitum atque essectus investigando. Qui mihi patebant, fontes sedulo in hos usias conVerti,
omnique Studio errores, quibus exponebantur, Vitare volui, ad quem finem ulli operae peperci, OmneS, qua poteram, efficiens correctiones. Probe equidem novi hujus occasionem saepius mihi defuisse; attamen illud constanter tentavi, ut ne probabilis erro COΠ- Clusionem , ex umeris ducendam , mutaret, quod si VeΓerer, Calculum misi potius , quam ut, steti tati onis gratia, proponerem. Animadvertendum autem, in genere, durante prima epidemia debit majorem,
situm esSe. Quum Vero funerum census majore fide nitatur, hinc quantia mpote curavi, ut calculias et RegΓO Spectaret, et mortuos, quo de illius probabi litate Certiores essemus. Denique, quum holerae funera reliquis accedere soleant, mortalitatis etiam integrae considerationem criteri loco habui.