Castrucci Bonamici de rebus ad velitras gestis anno MDCCXLIV et de bello italico commentarios

371쪽

Liber Tertius. 32 in Bisamnatem vallem Urbemque Genuam de

stectus, multitudine Austriacorum completa comspiciuntur. Nam dextrum eorum cornu ad imcum 1que sodalium Camaldulentium, monte que uetium perVaserat, Mariaeque Montana fano imminebat sinistrum autem in vallem tu iam, omnibus circa jugis occupatis, atque ad

mare perVenerat; tantumque ab ea parte te

roris intulerat, ut Nagarianae munitionis, quae ad Albarens tumuli radices constituta est, ODmenta orbonii, desperata defensione, abjicerent in mare, ne in potestatem Austriacorum venurent Tota interim Urbe fama percrebescit, non

longe hostes abesse. Tacita primo, tristissima admiratio deinde conclamatur ad arma. Habetur Senatus Complentur moenia Consi

litur. Trepidatur Genuenses usus ignari miliutaris ad Borbonios ora convertunt; quid ab Ois geratur , expectant. Borbonii neque satis riti locorum, veteranorum paucitati dissidentes animo magis, quam consilio Valent. Boufert, us ad portam progressus Romanam de Urbis defensione vehementissime laborat Austriaci interea longius procedebant Mariae Montanae fanum jam occupaturi Videbantur. Tum Marchio edensis, qui fano praeerat, cum se nulla satis munitione tutum adversus hostes a bitraretur, praesertim quos recenti successu efferri videret, Bouflertium crebriores per nunciΟS facit certiorem, quid faciendum existimet, se, cum loco dissidat, receptum parare demonstrat. Ac primo Boufertius consilium ejus probat, postea monitus a Sicri castrorum Praesecto

372쪽

g3 De Bello Italicocto de exercitu Genuensi, qui eo forte advenerat, ne amplam, relicto fano, oppugnandae Urbis occasionem hostibus praeberet, locum pugnacissime defendi jubet, , cum se jam edensis recipere Cepiliet, uin mittit ei occaepinium as- finem suum, strenuum ducem, paratum, qui aliis raptim additis munitionibus, allatisque o mentis, assiduo a tu telorum consistendi hostibus facultatem non dabat. Non tamen dubium iuit, quin, si dum Ledensis trepidat , Eousiertius consultat, confestim Austriaci irrupillent, locus eiset milius , qui ad defensionem Urbis maximae erat opportunitatiS. Ita parVae res magnum in utramque partem

momentum habuerunt . Nam negligentia HelVetiorum aditum prope ad Urbem hostibus dedit, fortuitus Sicri adventus salutem Genuensibus attulit eoque die non tam virtus fuit Austriacorum laudanda, quae Viarum, locorumque dissicultates supervadere aggressa celerrime superavit, quam Genuentium visa est admiranda fortuna, quae quadam sua magis i , quam defensorum industria celeritatem hostium , victoriamque retardavit Sculem burgius enim sive rem

nimis iacilem, sive nimis dissicilem arbitratus, atque in facilitate insidias, in dissicultate adorem

ex tanta militum defatigatione Veritus Vacuum Ledensis receptu Maria Montanae fanum occimpare neglexit id quod erat ei omnibus modisci nandum deterritusque etiam, quominus propius Urbi succederet, munitionibus iis, quas in Alliarenti suburbano superioribus diebus Genuenta milituerant, in valle turia substitit, nactusque

373쪽

Liber Tertius. 33Sque desertam quamdam secundum mare Tu rim, eam duobus impositis tormentis communiit, eoque ab Sexto, quae ad oppugnationem Urbis

pertinebant, comportari imperaVit: unoque rempore, advectis majoribus tormenti oppugnare Genuam ab ea parte, arctius obsidere constituit, naviculis, quae magno erant Genuensibus usui ad commeatus subvehendos, duplici periculo perterrefaetis cum si litus legerent, exarentur ab Turri, si altum tenerent , deprehenderentura Britannis percrebueratque rumor X tremam L

se in Urbe famem, grandique macie torridum populum sordidiisimis rebus tolerari ut Civit,tem ad Voluntariam etiam deditionem inopia cogi polite Britannis persuadere Sculemburgius eulet. Sed Britannicae classis Praefectus navarchum in scapha Genuam cum caduceo miserat, qui per

causam reddendae publice literae statum Civitatis diligentius specularetur atque is in Urbem intromissus, opiparaque a Boufertio mensa acceptus, dum ad Praetorium deducitur, reducitu que ad scapham, cibariorum copiam in iis e politam, quam etiam de industria Genuenses Gauxerant , populique alacritatem conspicatus, quaecumque Viderat, Praefecto renunciaVit Sen tu etsi intelligeret, cujus rei causa missus naVa

chus esset, qui nihil gravioris negotii attulerat, tamen non inutile judicavit ad deterrendos hostes, videre ipsos mei, quam parata 1sent omnia ad Urbis defensionem. RespiraVerant interim Genuenses,

striacos, qui praeter opinionem non Vicerant,

pro victis habebant. Diem noctemque in Op

374쪽

332 De Bello Italicoribus, in muris versabantur . Hispani , Gallique praesto erant milites, ducesque Aderat omnibus hortator Boufertius , nullumque sibi ad quietem temnus relinquebat. Sacerdote ipsi , quibus postea ex S. C. gratiae actae sunt, offerebant se, armatique Vigilias , atque excubias agebant. Ducebantur otis, extruebantur aggeres Mariae inprimis Montanae fanum , atque Albarens suburbanum propter loci op Dortunitatem, continuatis operibus, muniebantur. Oricis adjeciis, munimentisque solsarum perfectis, moenia, quae circa Bisamnatem Vergunt Vallem,

ab hostium incursu defendebantur . Tentabant praeterea, quo possent pactoo Austriacos in suis divexare munitionibus, Britannos su

moVere, ne tormenta ad turlam libere exponerent. Pontonem enim, quod genus est na-Vis graVe, latum, eoque in portu ad materiem, saxaque convehenda uti olent , duobus tormentis , duobusque item mortariis infructum, laneisque obtellum culcitris ad defendendos milites ab esu telorum , multi adductus funibus, scaphisque, cum duabuS TL-sidio triremibus, contra turlam OllocaVerant, ollisque repente incendiariis, continentique telorum actu Lustriacorum munitiones, Sc Britannica nave infestas habere coeperant . Sed,

coorta tempestate, minuenses m portum se recipere Britanni in altum vela dare coadii sunt. Crebra etiam terra , dum ultriaci irrumpere, Genuenses, Borboniique re nugnare conantur praelia fiebant. Comes annionensis , ω Augustinus inellius, nuci progrelli ad ma-

375쪽

Liber Tertius. 333re Austriacis, ipsi intercluderentur , coclaram reliquerant , praesidioque arci Turrilis paucis militibus, Liguribusque relictis, ad eccum 1ese Margaropolimque receperant. At Paris mellius Augustini ta Eques Ierosolymitanus monte ascensi depellere Austriacos aggreditur. Tenebatur ab iis mons duobus satis firmis praesidiis, , quod non longe

eorum aberant castra, facile erat iisdem, quodcumque submittere militum . Erant cum Pinellio Ligures numero cl. Rei aliquis dissicultatem , periculique magnitu imen ostenderat sed inellius , qui , reli tam lita , ad primum laborantis patriae nuncium Gen m Venerat, magnum aliquod pro Republica esticere properabat, incitabaturque gloriae cupiditate, naturae quadam ferocia, inconsultaque rei bene gerendpe, fiducia Neque ejus cupiditati Ligurum studia desunt audaciam a principio io tuna prosequitur. Nam primum hostium praesidium, circiter quadraginta interiectis, Xpugnat. Hac re animadversa , ii millia expeditorum

militum subsidio suis Austriaci mittunt suspic ti, paucis praemissis, multo majorem aflbre Ligurum manum. Ne haec quidem res ab spe impetuque inellium moratur , temereque progretius praelium cum tanta hostium multitudine committere, locumque adoriri praemunitum non dubitat. Neque Vario certamine pugnatum est, cum Austriacorum numero deterriti Lig res praecipitem subito incertis itineribus, per sit Vas, se montes fugam arripui11ent odium aculo inellium, prolabentem aegres humeris

376쪽

3 De Bello Italico

unpositum Ligur e praelio quidam auferre o. natur. Vulneratus Ligur Vulneratum relinquere Pinellium cogitur, cujus statim Austriaci conclamantes Victoriam caput praecidunt. Depolcenti tamen Fratri corpus ad sepulturam conceditur: cumque funeris causa relatum Genuam esset ad exequia cohonestandas frequentissima convenit ciVita , graViterque doluit, tantam fortitudinis indolem abreptam aetatis gloriae aestu quodam tam cito defecisse. Dum vi ad Genuam geruntur, Bellinsulanus, educto ex hibernis exercitu , fratrem suum Equitem Ierosolymitanum, Virum consilii magni, virtutis, receptis erina , Plinassiaque insulis, cum cohortibu XU , equitibusque nonnullis celum Vertus in ea partes, quae Barcinonetam vallem attingunt, proficisci

jubet; ipse, exploratis hostium rationibu , aliud capit initium belli Minensis, S Bellinsulanus, conjundiis, transductisque flumen Varum copiis,

eadem celeritate, qua fuerant relicta, Nicaeam, Montem-Albanum, illamque Francam oppida recipiunt, atque ad Albintemelium perventulit, arcemque oppugnare instituunt, eodemque tempore Pignat tellium praemittunt, qui cum primo agmine Rem apolim progrellus, quam pollit at illime ollentationis causa perVagetur. LeutroniuS, qui

iussu Regis Sardinis eis locis pr.eerat simul ac

titudine nunciatum est, quorum adventum, iresque fama , hi lit, multis auxerat partibus, primo ad montes se convertit, qui ne liensem iraclum tangunt, approperatisque munitionibus ir

377쪽

Liber Tertius. 333rllmpentes demorari Borbonios coepit. Sed postea. deditione ipsius arcis Albintemeli cognita, quae

per eos dies facta fuerat, cum ne montibu quidem,' munitionibus satis confideret , atque eum omnia deelle Viderentur, missis confestim ad Scu-

lemburgium, Roccaesiumque nunciis, quanto ipse indiscrimine Versetur, ostendit nec 1 hostium impetum sine eorum auxilio sustinere poli perscribit. Illi eodem periculo, iisdem permoti rumoribus, quas instituerat, disjectis munitionibus impositisque in Britannica naVe tormentiS, receptam paranant. Quae dum administrant, redduntur iis interim a Rege Sardiniae litem, quibus oppugnationem Genuar, omisiis omnibus, quam maturi me perfici jubebat, eamque, audita cutem burgii in Bilamnatem Vallem eruptione, ad exitum spectare arbitrabatur. Itaque u sus exponunt Britanni tormenta, rursu apparantur aggeres, iterumque oppugnatio fervet, summa utrinque Vi certatur. Postea Vero quam Belim lulani Fratris copias ex altera parte ad

spes augeri, ex altera Bellinsulanum ipsum, Minensem, capta arce Albintemelii, secundum

mare ad liberandam Genuam accelerare, nec tantis rebus gestis, ullo adhuc Genuae moenia telo

attingi potuitse cognovit Sardinis Rex, simul a Praefecto Britannicae classis certior factus est, nihil eis in obsidione spei adversus GenuenseS,

qui omnibus rebus abundabant, rei moram timens, desperans exitum, commutato repente consilio, suas e Liguria copias reVocat, debitaque ex foedere Austriacorum auxilia a Scu- lemburgio reposcit. Namque admodum Verebatur a

378쪽

que De Bello Italici

tur, ne, copiis illi patis, atque interclus suis,

ab hostibus circumsisteretur, neu, dum alienis inhiabat, sua pie amitteret. Abstratiebatur aegre ab oppugnanda Genua Sculem burgius, certamque sibi eripi e manibus vi toriam querebatur sunt etiam plerique, qui existiment, futurum flailse, ut Genua e pugneretur, si perieverare in oppugnatione Scu- lena burgio licuilset. Sed Roccaesius, accepti ab Rege suo mandatis, discedere cum Subalpinis properabat, jamque anchoras moliri Britanni bdebantur, quorum auctoritate necessario Austriaci moVebantur. Itaque, concilio adVocato, cum discedere constitui1sent, Roccaelius suarum partem Leutroni copiarum auxilio misit, partem ipse in Subal pinos duxit Britanni, contracti classe, tormentas, impedimentisque Xercitus, 3 nonnubiis Austriacorum, quae ad Regem Sardiniae breviore itinere mari adducerentur, cohortibus in naves impositis, e conspectu Genuensium SaVonem, adumque Sabatium concelserunt SculemburgiuS, reliqui cum expedita manu praemissis impedimentis, relicta turia, atque aliquot ad Turracian in Porciferaque deinde Valle mor, tu dies, Ligusticas, non insecutis GenuensibuS, quietillime transgrelsus fauces, in Galliam Cisalpinam rediit. Quo cum Venillet, exercis uiri atque imperium Brotinio tradidit iple in Gemmaniam proflaesus est.

Genuenses, recuperata patria, reliqua fere omnia amiserant .ix imis flecti detrimentis, atque internecini belli sumntibus exhausti, cujus belli intra extabant veni a prostratae Vil

379쪽

Liber Tentus. 337larum seres, deusta tecta, Sc nihil sancti, an I, nive circa Urbem mi grum a d ade, Sc vastit, te relictum. Neque ero in disceisu hostium gaudere ex animo poteranu, quod fortuna e Versas suas intuebantur,in perculerat eo gravit sime Boustertii mors, qui eoden illo die, quo disceis erant hostes pustularum morbo consula plus interiit. Cujus cognita morte, tantu Ci-Vitatem moeror oppressit, ut, si capta ab hostibus Urbs fulisset, non minor futurii Videretur: adeo ex unius hominis interita deserta omnia, horrida, ingentio uasi muta dolore erant. Senatus Regii Legati auctoritatenu, PopuluknObili itimi iri liberalitatem, amorem uterque emga Rempublicam, fidemque magnam desiderabat, maerebatque Vehementissime. Ibi tum Cho-Velenius tanto Vitatis luctu permotus in curiam ultro venit, Senatumque maerentem multa Regis sui nomine amantissime pollicitus recreaVit, hortatusque est, ne caderent animis,

neu, Galliae Rege superstite, quicquam cujus quam casu de Reipublicae praelidio detractum

arbitrarentur maximum se quoque dolorem coepisse ex interitu talis vel ducis, Vel amici; t,men, priVato compreis luctu, non potuiti non accedere ad eos consolandi gratia, quorum amicitiam a Rege suo plurimi fieri, Virtutem: aestimare intelligeret e culus Virtutis, regiaeque bene Volentis magnitudine, vi peterent ipsi eam contolationem , quam nemo alius adhibere malorem pollet, quaeque forti, constanti Senatu digna esset, susceptumque ex uniuS O talis obitu maerorem liberatae patriae gloria, R

380쪽

33 De Bello Italicogisque maximi, atque opti in amicitia mitiga rent. Confirmato Senatu, Concilium habetur Majus, in quo cum ex S. C. Verba Dux fecisset, ut mortuo Bouflertio honos haberetur, de ea re ita Patres censuerunt Cum Dux Bou- flemus difficillimis temporibus inlisus a Rege Gallis ad Rempublicam Legatus fuerit, in e que legatione virtute, imperio, liberalitate, maximo usui Reipublicae fuerit, cum talis Vir in eadem legatione mortem obierit, Patribus placere, Ducis Bouflertii liberos, posterosque honoris ergo Cives esse nobiles Genuenses itemque iis quod holoris genu ante id tempuS eLns nitributum erat Bouflertiae gentis in ligni Reipublicae insigne apponere licere. pli Duci Bou-

fertio Senatu monumentum decreUerat In trino-

reum cum inscriptione praeclara, quae virtutem illius, .gratum amplissimi ordinis animus declararet Liberat Genus nunciun, qui sociis, amicisque Regibus apportarent, Marcellus Duratius in castra Regis Gallice apud Belgas, Hieronymus Balbus in Hispaniam ex S. C. mittuntur, Laurentioque Imperiali, qui Neapoli erat, amdatum est, ut eam rem Carolo Regi renunci

Tet, per eosdemque Legatos gratiae Regibus actae sunt, quod in niaximo discrimine Rempublicam adjuvitient. interim in locum Taubenti substitutus a

Minens Augustinus humada castrorum Praesectus, miti us a Bellinsulano, qui mortuo Bo sertio, toti exercitui prae set archio tisiensis Gallici equitatus Lesectus Genuam pervenerant A bellii uesanus, minentis, cognito Austri,