장음표시 사용
71쪽
nd Velitras gessis. 29 harum, seditionum spe appropinquantem n que de coimmeatibus desperandusii, quorum eo maiorem in dies copiam astiaturam, quo magis integrae a belli vastitate Provinciarum opes fuerint hostes plos multum animorum, atque audaciae demitturos, cum videant exercitum nostrum non modo non cedere eorum adventu, sed etiam propius accedere fortiores enim videri semper qui provocant. Tantum esse militum, tantum in militibus virtutis, ut non quaerendis
latebris, saltibusque, sed apertis Viribus, atque acie dimicari pollit. Postremo Regis digmtatico sulendum, cui quidem magis ad gloriam conducere Videatur obviam hostibus ire, quam domi sedendo eorum impetus excipere. agi oratio momenti habuit plurimum ad persuadendum, propter auctoritatem viri militari favore longoque tot bellorum usu partam, quia utilior Regi atque honorificentior visa est plerisque etiam, ut in bello, ferociora placebant. His agitati rebus, continuo Rex a Sangermano disse dit, justoque itinere Arpinum , atque inde rulaS, o Anagniam perVenit Anagnia Ernicorum in Latio oppidum est editiore in colle positum Subjecta oppido planicies est satis magna, quam undique montes cingunt. Castra ibi Rex facit pulcherrimo, aptis imoque ad copia eX-plicandas loco atque ibi primurn cum Neapolitano exercitu Hispaniensis conjungitur, unaque bellum administrari coeptum est. Erant Hispaniensis exercitus Legiones peditum undecim , qui tum ais tres, magi robore, quam numero
72쪽
itinera , praeliaque perfugarum frequentia Erant netere quingenti ferme excellenti Virtute equites Regii, hisque adiecti era a tercentum , quo custodiae uae caula Mutinensium Dux habere instituerat , .lectam ungaricorum equitum turma, qui ad id libano superioribus annis transfugerant . Hispaniensi equitatui pra, erat Atrifci Dux, qui manu proriptuS, feroX-que habebatur . necedebant agmen Montani pedites ferentarii, audax ad procursione genus, cmni minus, quas hostem mortemque metuenS. Neapolitanum exercitum duodeviginti peditum ted Iones, equitum alae quinque coniiciebant; si Provinciales legiones quinque modo conlcriptas
CXcipira, Veteranae omnes, expeditionibus, atque altero jam Italico bello ad Scultennam exe chacae , earumque plerasque omnes Repi Filio Hiipaniarum ex concellerat. Huju exercitus imuerium permnium erat Castropiniani uci, quem e Gallica legatione accersitum propter bellicam laudem suis Rex copiis jampridem praesecerat. Era at etiam machinae castrenseS, Ormentaque omnis generi , quorum magnam parsem
1umma adhibita celeritate adduxerat in castra Comes GaZola nefectus abrum Regis Neapolis, inui inter arma, studiaque Versatus, lingulari erat propter Masnema taces notitiam in re militari praestantiae . Conluntiis copiis , lustrato exercitu, donati Voque militibu dato, tanta e arti alacritas , studiumque pugnandi , ut cum Re equo circumveheretur castra, Et omne ad
tum Regis conclam irent, expectari diutius non ponere, quin ad holle iretur utque ad
73쪽
ad Veliitras gessis. Ihostes ducerentur, magni crebrisque Vocibus et rent. Re postqu1 n suos tarn egregie animitos
cognovit, postridie ejus diei Anagnia profectus
in Labicanum agrum Venit , castraque a Ual- montonium, veteris Labici vestigiis insigne op-n locat. Quatriduum ibi mora ur, dum cibarii ad exercitu a subVehuntur, quibu non a-tis provistin ii dicebatur. Interea lubet, neces-lariis tantum retentis, reliqua moedimenta dimitti , quo milites ad praeliandum expeditiores occurrant hostibus. Statuerat enim hostes adoriri, militum alacritate incitatus, quod illos impar numero etiam negligentius agere sciret. Id si ea ne celeritate latium , quae mulium in bellis potest, opinio fuit mari Austriacos exclusos, omnibus circa regionibu partim exin
nitis, partim ab Hilpaniensi, meanolitano Xercitu praeoccupatiS, frumenti, pabulique inooia compullos , aut iniquo tempore, loco decem
laturos uitie, aut sese, unde Venerant, recepturo . Culus tantae rei occasio pula herrima corrupta est paucorum dierum mora, quibus 1ebus ad al- montonium moratur Re cibariorum causa. Tam parVo saepe teinpore, tanta in bello commutationes sunt. At obcoVicZius, quem ad Falerios Falilcorum concilium advocane supra ostendimus, de Regis consilio conjectura judicans , de itinere certior faeius, milia omni disputatione, maturandum sibi existimavit,& maritimis Romanisque commeatibu timen , magni Romam emsus itineribus contendere coepit. iidem diebus praemiserat Rex cum parte copiarum Atilici Ducem, qui Tyberim caeteraque ad Urbem loca
74쪽
eχploraret, frumentum, pabulumque omne, ne cui iaostibus usui eliet, aut Veheret, aut corrum eret , atque omnem alendi exercitus, longius rogredielidi, quantum poli et facultatem hosti- u eriperet. Praemittit etiam explorandi causa
rameste Morilli Comitem Sanctacrucium Draconum Tarraconensis alae resectum, omni virum virtutis, Mnobilitatis laude praestantem. Hoc
Vero magis obcoVicrius properare, ut cum exercitu quasnprimum ad Urbem flet, ne Roma, unde illi omnium rerum spes, marique, ac flumine Tyberi prohiberetur; neVe horrea, quae ad Eretum constituerat, Occuparet hostis, aut e deret. Itaque ogthernium Instructorem Gercitus cum expedita Illyricorum peditum , atque equitum ungaricorum manu misit , qui sumento, pabuloque, atque horrei contuleret, Antecursore hostium reprimeret , pontem ad
transducendas copias in Tyberi efficeret; ipse cum
exercitu statim subsequitur. Qua recognita Atrisci Dux paulatim ad Regem sese recipere Cepit cum plus Austriacis terroris, quam damni intu-liiset Lobco vicZius, omnibus copiis Vberim trans ductis, ad Eretum pervenit, castraque ibi idoneo loco ponit. Ereti paucos dies dum obcovicrius
moratur allevandorum militum cauila, quo continens iter uatigaverat, plures Roma omnis generis, atque ordinis homines confluxerant in castra, propinquitate exercitu novitate rei invitati. Alii studio partium, alii belloruin inscitia depravati, communi etialia vitio naturae, cui nova quaeque potiuimuna arrident, in m: imam cujuscumque rei admirationem rapiebant r.
75쪽
ad Velistras eHis. 33Nonnulli ex barbaricis Vestibus, inmanique Verborum sono militum Vires, atque animum aestim, bant. Omnes denique nunerum copiarum, Ddinem, robur mirari, laudare, nullum isse, dicere, nedum ea Dolitanum exercitum, qui tantae, tamque invictae multitudinis aspectum modo ferre pollit morum admiratione, atque Vocibus mirifica accessit militibus, Centurionibusque, caeteris copiarum Praefectis opinio victoriae, nostrorum contemptus , sic ut paucis diebus sese Neapoli futuros actarent; atque Austriacarum pamtium aliqui Romae, quasi debellatum jam foret, debelli praemiis cogitarent. Ipse obcovicZius, qui spei magis causam, quam spem ipsam attenderet, confirmatior tamen in dies, atque alacrior videbatur, Vel praesentium adulatione sublatus,
vel ne aliquid militum fiduciae non a laetus
Imperatoris Vultus detraheret. Instructo igitur, confirmato exercita, recensitoque copiarum numero ab Ereto progressus, trajectoque Anienebinis castris ad oppidum venit, quod Q Marii septies Consulis suburbanum fuisse junt
Rex comparata tandem re frumentaria, a Valmo-toni cum omni exercitu profectus est eo, quo diximus, animo, ut suburbana praeoccuparet, atque hostes, si ferret occasio , adoriretur ' cumque millia passuum quatuor fere processitiet, nuntiatum est ei, non longe Austriacos belle, fierique potie, ut in itinere dimicaretur. Id ne accideret, magnopere sibi praecaVendum eis Rex existimabat; namque periculosum ducebat inter silvas atque intercisos Vallibus colles, obiice
76쪽
Hos Acciderat enim repentinum imbris incommodum Tormenta etiam ad praelium necellaria
neque facile convectari, deterrima, lutulenta Via, neque recte administrari per impeditos, sepibus ite obseptos campos poterant. Ergo subitum pro temporeis loco consiliva capit retorqueri agmen a Tusculano, quo iter direxerat, litrasque occupari jubet. Velitris occupatis tumultuose con fidet exercitus magis, ut temporis angustia, quam ut rei militaris ratio postulabat. Erat enim persuasum non manendi animo castra
ibi fieri, sed ut aliqua militibus quies daretur;
omnesque profectionis postridie signum expectabant; neque de Tusculano spem, cogitationemque abjecerant interim obcovicZius ad Urbem cum ei set, salutandi Pontificis caulia, compluribus tribunis militum, primisque ordinibus comitatus Romar ingreditur, tota undique ad asVentum ejus e Susa civitate . Certe multitudinis
favore, .cupiditate visendi Imperatorem fama jam, praesenti expeditione clarum, celebratus adeo fuit ejus in Urbem introitus, ut nihil ei ad triumphum illo die praeter victoriam, defuisse videretur. At ille nihil rerum Vanis occupatus ad exercitum eodem die rediit, motisque a Mariano castris, omnique hostibus suburbano exclusis ad Aricinum nemus procellit,' validam manum ante misit, quae loci naturam propter intem
Ei nemoris latebras difficilem cognosceret,
qua in regione hostes versarentur, quodve iter cogitarent, exploraret. Eadem qui cognosceret , atque exploraret, praemiisus ab Rege fuerat, cum peditum, atque equitum parte Joannes
77쪽
Ferreri castrorum Praefectus. Hic cum hostium exploratores in ipso nemore, atque itinere offenditiet, levi commiis pugna, nonnullis utrinque Vulneratis, interfectisque, maturius sese ad Regem in castra recepit eodem omnino tempore quo jam Pyrochitrophorum Centuriae,
stationesque exercituS Omnes accelerabant, ut cedentibus auxilio succurrerent. Postero die ex Draconum equitum, delectorumque peditum manum expeditam esse in armis ubet ad Tusculanum s Tusculanum jam occupaVerant Austriaci eamque regionem omnem Xplorandam.. Ecce autem dum haec ab Rege administrantur, repente in supercilio montis, qui Velitris , c strisque Regis imminebat, apparere hostes incipiunt, horribilemque e superioribus locis speciem praebebant , longe, lateque armis a Sole collucentibus, atque instructo agmine descendentes. Rex improviso hostium adventu nihil permotuS, productis omnibus copiis, equitatu, . peditatu idoneis locis collocato, militibus, Ducibusque ad
virtutem, fidem incitatis, quid hostes consilii
caperent, forti, magnoque expectabat animo. LobcovicZius propius summo e monte conspicatus Regis copias, inViasque conValleS, quae inter suum, atque Xercitum Regis intererant, perterritus tum demum difficultate rei, nihil existimabat committendum temere. Itaque tenebat sese. Cumque uterque utrique fuisset exe citus in conspeetu sub armis continenter a prima luce prope ad meridiem primi Austriaci
abiecto, ut Videbatur, rem praelio decernendi consilio, montem , quem insederant, praesidio, DC a ge-
78쪽
geribus, tormentisque munire coeperunt; qui mons inter duorum exercituum castra medio fere sp, tio eminebat. Rex ubi Videt per obcovicgium stare, quominus pugna decertetur, castra ipse communire instituit, quae aberant a castris hostium circiter millia patiuum quatuor Castra autem hostium a sevo latere negligenter posita videbantur, litipato potius, quam descripto per Aricini nemoris saltus exercitu . In deXtro Oppidum Lanuvinum versus majorem equitatus partem obcoVicZius collocaverat, quo facilius tu agros excursiones faceret, pabulatores imterciperet commeatibus, si poliet, a mari,
Neapolique Regios intercluderet; ipse in oppido Nemorensi Praetorium constituerat. Erant interea talis totius animi, atque oculi in utrumque intenti exercitum neque enim
majoribus umquam copiis, majorique partium studio Neapolitanum Regnum oppugnatum, defensiamque esse constabat: aliique alio trahebam tu homines, ut cogitarent quid Carolo egi,
quid Austriacis, quid Neapolitanis, quid porro
Italis omni accideret Uerum tanto discrimini, quod Xercituum propinquitate ad maturari videbatur, rei gnabat natura loci, eorum consilium, qui summae rei praeerant innataque etiam mortalibus trepidatio, qui quo propius ad supremum rerum suarum certamen accelserint, eo
longius a tanto fortunae periculo abjaorrere animo Videntur. Namque Rex, ne hostium castris luccederet, impediebatur editioribus locis a Lobc vi in praeoccupatis, Aricinique nemoris angustia: ne autem Ohcovic Zius in Regis caltra irrumperet,
79쪽
ad Velitras gestis. 37ret, prohibebatur vallium altitudine, majoreque Regis exercitu, quem etiam a machinis castrensibuS, tormentisque omnibus multo elie paratiorem eli plorando cognoverat. Et locu , ut ad proelium committendum dissicilis, ita erat Oppomtunus utrique ad commeatu parandOS, atque
copia cibariorum dimicandi irrepserat negligentia. Roma obcoVtcgio. mare omnia subministrabant nihil egi deerat , cum Neapolim post se Campaniae haberet uberrimam illam oram , Regem praeterea domestica aliqua seditione revocatum propediem iri confidebat obcovicZius Regios item milites , ut Provinciales, modo Con1criptoS, periculorum metes militaris disciplinae tedio dilapsuros . Neque meliora obco vicZio futura eii sperabat Rex , cum apud ipsos Austriacarum partium homines ille ostenderet cunctatione, seditiosis consiliis adversaria maxime cum de Sardinis Rege, deque Austri, cis trans alpes, in Gallia Cisalpina duriora in dies nuntiarentur; cum pestilens in palustribus agri Romani locis Sextilis mensis instaret, qui Austriacum potissimum exercitum e salube
rimis Germaniae regionibus Valetudine tentaret atque consumeret. is uterque de causS, commutata belli ratione, praelio abstinere Velle Videbatur, atque expectare beneficium temporis, quo alter ad alterum opprimendum uteretur. Quoniam ad hunc locum perVentum est non alienum videtur notiam affieri e aliquam Veliterni oppidi, atque agri, in quo sua ex
castra habebat eas uterque exercitu reS
80쪽
oppidum in colle praecelso atque edito utrinque convalles sunt difficile , Vitibus tamen, atque oleis conVestiis omnes uti herrime. Summam occupat oppidi partem conversam ad Aquil nem curia, pauloque infra curiam Minoritarum camobium est , quod pio semirutorum murorum oppidi ambitu cingitur ab ea parte quae spectat inter occasum Solis QSeptemtriones Totum autem oppidum multis transversis distinguitur viis, sed una praesertim paulo latiore, ac perpetua , quae a porta incipit , quae Neapolitana appellatur, in eamque desinit, quam
Romanam Vocant. Propter hanc iam quatuor sunt plateae , earumque maXima non longe a
Romana porta distat . In eam fons est o natissimus, qui aqua ab Aricino utque nemore dudia, ubertim sane fuit, domus est Ginettiae gentis, in qua ipse diversabatur Rex Additi domui horti sunt , per quos patet ab una parte aditus ad viam Syrmonetam Versus, isque aditus , interjecta convalle diremptus, lapideo rursus ponte hortis adsungitur pontique erat militum praesidium impositum. In altera hortorum parte, quae item alteri, qua Ualmontonium itur, Viae, ponte adiungebatur tignis, atque aggere extemplo constrato , cohorte erant duae Praetorianorum legionis Belgicat. Ipsorum autem e regione hortorum , Romanaeque portae, sub
tumulo , cui Capuccinorum inlidet coemodium, constituti erant equites Regii, custodes o poris Mutinentium Ducis tormentorum praeterea, machinarumque omnium bellicarum sedes. De trum Regi castrorum cornu, quod Artemilio lic