장음표시 사용
61쪽
maximis periculis rem Λί fuerant immodicae crudelitatis licentia usus est. Primus ille utinam ultimust exemplum proscriptionis invenitri ut, in qua civitate petulantis convicii judicium histi ioni rarum redditur, in ea jugulati civis reis ex alto constituer tu auctoramentum plurimumque haberet, qui plurimos interemisset; neque occisi hostis, quam civis, uberius bret praemium fieretque quisque merces
mortis suae. Nec tamen in eos, qui contra arma tulerant, sed in multos insontes saevitum. Adjectum etiam, ni a profert -- venirent exclusrque ate in opibus uberi etiam pependiariam honorum iso prohiberentur; μά--, quod indignissimum est, senatorum iit -- ardinis Uinerent tabura perderent. a P. XXIX. Sub adventum in Italiam L. Sullae, Cn. Pompeius eius Cn. Pompeii filius, quem magnis Mentissimas res in consulatu gessi bello Marsico
Praediximus, xxIII annos natus abhinc annos CXII t.
privalis opibus ita consiliis magna ausus, magnifi-taque conata exis tus, ad vindieandam restitum' damque dignitatem patriae, firmum ex agro Piceno, qui totas praemia ejus clientelis resertus erat, murinxit exercitum Cilis viri magnitudo mulio avoluminum instar exigit sed operis modus paucia eum narrari jubet. Fuit hic genitus matre Lucilia, stirpis senatoriae, forma excellens, non ea, qua flos commendatur aetatis, sed ex civitate minantiaque in illam onveniens amplitudinem, sextunam quae Hus ad ultimum vitae comitata est diem: innocentiae amas, sanctitate praecipuus es trantia medius potentiae, quae honoris causa ad eum de serretur, non ut ab eo occuparetur. cupidissimus dux bello peritissimus civis in toga nisi ubi vereretur, ne quem haberet parem modestissimus amicitiarum tenax, inc via exorabilis, in neooncilianda gratia fidelissimus, in accipietida satis ione fixillimus a potentia sua
nunquam aut raro ad impotentiam sua, penn om nium vinaruia expers, nisi numeraretu inter mania
62쪽
ma in civitate libera dominaque gentium, indignari,
cum omnes cives jure haberet pares, quemquam
aequalem dignitate conspicere. Hic, a toga virili adsuetus commilitio prudentissimi ducis parentis sui h num e capax recta discendi ingenium singulari rerum militarium prudentia excoluit ut a Sertorio Metellus laudaretur magis, Pompeius timeretur validitas. CAP. XXX. Tum M. Perpenna praetorius, e proscriptis, gentis clarioris quam animi, Sertorium inter coenam Eloscae interemit Romanisque certam victoriam, partibus suis excidium, sibi turpissimam mo tem pessimo auctoravit facinore Metellus QP--
peius esΗispaniis triumphaverunt sed Pompeius hoc quoque triumpho, adhuc eques Ro ante diem quam
consulatum iniret, curru urbem invectus est. Quem Virum, quis non miretur, per tot extraordinaria imperia in summum fastigium vectum, iniquo tulia
animo, C. Caesaris, in altero consulatu petendo, senatum populi que R. rationem haberet Adeo familiare est hominibus, omnia sibi ignoscere, nihil aliis remittere L invidiam rerum non ad causam, sed ad voluntatem personasque dirigere. Hoc consulatu Pompeius tribunitiam potestatem restituit, cujus Sulla imaginem fine re reliquerat. Dum Sertorianum bellum in Hispania geritur, xiv fligitivi, e ludo gladiatorio Capua profugientes, duce Spartaco raptis ex ea urbe gladiis, primis Vesuvium montem petiere; mox crescente in dies multitudine, gravibus variisque
Casibus adsecere Italiam. Quorum numerus in ramum
adolevit, ut, qua ultimo dimicavere acie x millia hominum se Romano exercitui opposuerint. Hujus patrati gloria penti M. Crassini fuit, mox Roman rum omnium principem. C A . XXXI. Converterat Cn. Pompeii persona totum in se terrarum orbem, per omnia maiore vi habebatur. Qui eum os perquam laudabiliter juriisset, in uinamμ-iuriam ex eo mavi amiturum
63쪽
HIs TORIAE ROMANAE LIB. II. 39
id re servasset, post biennium A. Gabinius tribunus
legem esit, ut, cam belli more, non latrociniorum, orbem classibus jam non furtivis expeditionibus, seratae terrerent, quasdamque etiam Italiae urbes diri puissent, Cn. Pompeius ad eos opprimendos mittere tur essetque ei imperium aequum in omnibus provinciis cum proconsulibus, usque ad quinquagesimum miliarium a mari. Quo S. C. pene totius terrarum Or- his imperium uni viro deserebatur sed tamen idem hoc ante biennium in M. Antonii praetura decretum erat. Sed interdum e Mna, ut exemplo nocet, ita invidiam auget aut levat. In Antonio homines aequo animo passi erant Raro enim invidetur eorum honoribus, quorum vis non timetur. Contra in iis homines extraordinaria resormidant, qui ea suo arbitrio aut deposituri aut retenturi videntur, A modum in voluntate habent. Dissuadebant optimates sed consilia impetu victa sunt. A P. XXXII. Digna est memoria in Catuli cum auctoritas tum verecundia qui cum dissuadens legem in concione dixisset, esse quidem praeiararum Cn. Pompeium, sed nimium jam Gerae reip. neque omnia in uno reponenda adjecissetque, Si quid huic acciderit, quem in ejus oram, stituetis P su amavit universa coli Cio, Te, Catale. Tum ille victus consensu omni-iun, Qtam honorifico civitatis testimonio, e concione discessit. Hic hominis verecundiam, populi justitiam mirari libet hujus, quod non ultra contendit plebis, quod dictadentem, adversarium voluntatis suae vero testimonio fraudare noluit Peridem tempus Cotta judicandi munus, quod C. Gracchus ereptum senatui ad equites, Sulla ab illis ad senatum, transtulerant, aequaliter inter utrumque ordinem partitus est: Otho Roscius lege sua equitibus in theatro loca restituit. At Cn. Pompeius, multis praeclaris viris in id bellum adsumptis, descriletoque in omnes recessus maris praesidio navium, brevi, in sui rabili manu, terrarum orbem liberavit, praedin
64쪽
nesque, per multa praelia multis locis victos, irea Ciliciam classe adgressus fudit ac fugavit: quo maturius bellam tam late dissulam conis ret, reliquias
eorum contractas, in urbibus remotoque a mari loco,
in certa sede constituit. Sunt qui hoc carpant sed quamquam in auctore satis rationis est, tamen ratio quemlibet magnum auctorem faceret. Data enim facultate sine rapto vivendi, rapinis arcuit. CAP. XXXIII. Cum esset in sine bellum piraticum, d L. Lucullus qui ante septem annos ex Cos. sortitus Asiam, Mithridati oppositus erat, magnasque ae memorabiles res ibi gesterat, Mithridaten saepe multis locis fuderat, egregia Cyzicum liberarat victoria Tigranem regum maximum in Armenia vicerat, ultimamque bello manum pene magis noluerat imponere, quam non potuerat; qui alioqui per omnia laudabilis, bello pene invictus, pecuniae expellebatur cupidine idem bellum adhuc administi ret, Manilius trib. pleb. semper venalis di alienae minister potentiae legem tulit, ut Mitim uishmidat . cum per Cn. Pompeium admihi aretur. Accepta ea, magnisque certatum inter imperatores iurgiis cum Pompeius Lucullo pecuniae, Lucullus Pompeio interminatam cupiditatem objiceret imperii neuterque ab eo, quod arguebatur, mentitus argui posset. Nam neque Pompeius, ut primum ad remp. adgressus est, quemquam animo parem tulit min quibus rebus primus esse debebat, solus esse cupiebat: neque eo viro quisquam aut alia omnia minus, aut gloriam magis concupiit; in adpetendis honoribus immodicus, in gerendis verecundissimus: qui eos ut Iibentissime iniret, ita finiret aequo animo; quod cupisset, arbitrio suo sumeret, alieno deponeret. Et Lucullus, summus alioqui vir, prosus hujus in aedificiis convictibusque apparatibus luxuriae primus auctor fuit quem ob injectas moles mari, receptum suffossis montibus in terras mare, haud lassicere indinus Pompeius Xerxen regatam vocare assueverat.
65쪽
A P. XXXIV. Per ad tempus Q Metalo Cretaim, sula in populi R. potestatem redactaea quae ducibus P naiei Lasthene, xxiv millibus juvenum coactis, velocitate periucibus, annorum laborumque patientissimis, sagittarum usu taleberrimis, per triennium Romanos
exercitus istigaverat. Ne abhrius quidem usura gloriae temperavit animum Cn. Pompeius, quin victoriae par tem conaretur vindicare. Sed auculli de Metelli triumphum cum ipsorum singularis virtus, tum etiam invidia Pompeii apud optimum quemque fici sevorabulam Per c tempora M. Cicero, qui onini incremen' in sua sibi debuit, vir novitatis nobilissimae,' ut vitariarus ita ingenio maximus, qui essecit, ne, quorum a m viceramus, eorum ingenio vinceremur, os Sergii Catilinae Lentuliques Cethegi de aliorum utriusque ordinis virorum coniurationem Agulari virtute, comstantia, vigilia, curaque eripuit. Catilina metu consularis imperii urbe pulsus est. Lentulus consularis ac praetor iterum, Cethegusque sui clari nominis viri, auctore senatu, jussu Cos in carcere necati sunt C A P. XXXV. Ille senatus dies, quo haec acta sunt. virtutem M. Catonis jam multis in rebus conspicu-- atque praenitentem, altissime inluminavit. Hic genitus proavo M. Catone principe illo familiae Por. ciae, homo virtute simillimus, e per omnia ingenio diis quam hominibus propior; qui num in rerctae secit, ut facere videretur, sed quia aliter facere non poterat cuique id solam visum est rationem hahere, quod haberet j tiam omnibus humanis vitiis immunis, semper fortunam in sua potestate habuit Hic trib. pleb designatus, adhuc admodum adulescens, iam alii suaderent, ut per municipia Lentulus coniuratique custodirentur, pene inter ultimos interimatus sementiam, innia vi animi atque ingenii
invectus est in conjurationem, eo ardore oris oratio nem omnium, lenitatem suadentium so elate com
siti suspectam secit, sic impendentia ex ruinis in eradiisque rhiarae commutationi status puMicii di
66쪽
ricula exposuit. ita onsulis virtutem amplificavit,
ut universus senatus in ejus sententiam transiret, ansemadvertendumque in eos, quos praediximus, em
seret majorque pars ordinis eius Catonem pros querentur domum. At Catilina non segnitis conata obiit, quam sceleris onandi consilia inieratri qui
festissime dimicans, quem spiritum supplicio debuerat, praelio reddidit. CAP. XXXVI. Consulatu Ciceronis non medio. ere adjecit decus natus eo anno Divus Augustus, a, hinc annos xxxII omnibus omnium gentium viris magnitudine sua inducturus cadiginem. Jam pene mpervacaneum videri potest, eminentium ingeniorum notare tempora. Quis enim ignorat diremptos gradibus aetatis floruisse hoc tempore Ciceronem, Hor tensium, saneque Crassum, Catonem, Sulpicium; moxque Brutum, Calidum Coelium, Calvum, Aproximum Ciceroni Caesarem: eorumque velut alumnos Corvinum ac Pollione Afinium, aemul-que Thucydidi Salustium auctorεsque carminum Varronem ac Lucretium, neque ullo in suscepti operis sui carmine minorem Catullum Pene stulta est inhaerentium oculis ingeniorum enumeratio inter quae maxime nostri aevi eminent, princeps earminum Virgilius Rabiriusque, consecutus Sala-Bium. Livius, Tibullusque, Naso, persectissimi informa operis sui: nam vivorem ut magna admiratio, ita censura dissicilis est. CAP. XXXVII. Dum haec in urbe Italiaque gerantur, Cn. Pompeius memorabale adversu Mithrid ten, qui post Luculli profectionem magnas novi exercitus vires reparaverat, bellum gessit At rex, sus fugatusque, omnibus exutus copiis, Armeniam ,
Tigranenque cerum petit, regem ejus temporis. nisi quia Luculli armis erat infractus, potentissimum. Simul itaque duos persecutus Pompeius, intravit A meniam. Prior filius Tigrania sed discors patri,
pervenit ad Pompeium ma ipse c& --
67쪽
sens se regnumque ditioni ejus permisit, praeiatus
Neminem aliam neque Romanum neque uitius gentis --rum futurum Disse, cujus se scietati commissurus fores,
quam Cn. Pompeium: proinde omnem si meta versam mel secundam, cujus auctor ilis esset, fortunam tolerabilem futuram non esse turpe ab eo misci, quem vincere esset ne sis neque ei inhones aliquem submitti, quem βροtuna super omnes extulisset. Servatus regi honos imperii, sed multato ingenti pecunia quae omnis, cuti Pompeio moris erat, redacta in quaestoris potestatem, ac publicis descripta litteris Syria aliaeque, quas occupaverat, provinciae ereptae: A aliae restitutae populo R. aliae tum primum in ejus potestatem redactae ut Syria, quae tum primum facta est stipendiaria. Finii imperii regii terminatus Armenia. A p. XXXVIII. Haud absurdum videtur propositi operis regulae, paucis percurrere, quae cujusque ducta gens ac natio redacti in formulam provinciae, sependia pacta sit notabimus ut quae facilius, quam partibus, simul universa conspici possint. Primus in Siciliam trajecit exercitum Cos. Claudius & provinciam eam, post annos ferme LII. captis Syracusis. secit Marcellus Claudius. Primus Africam Regulus, non ferme anno primi Punici belli sed post civ- annos P. Scipio milianus, eruta Carthagine, ab . hinc annos Lxxx II. Africam in formulam redegit provinciae Sardinia, inter primum & secundum tauium Punicum, ductu T. Manlii Cos certum recepit imperii jugum. Immati bellicae civitatis argume tum quod semel sub regibus, iterum hoc T. Manlio consule, tertium Augusto principe, certa pacis argumentum Ianus Geminus clausus dedit. In Hi paniά primi omnium duxere exercitu Cn. Sciapiones, initio secundi belli Punici abhinc annos CI- inde varie possessa saepe amissa partibus, universa ductu Augusti saeti stipendiaria est. Macedoniam. Paulus, Mummius Maiam, Fulvius Nobilior subegi:
Azuliam Aliam I. Scipio Ahicani fiatex eripuit Antiocho
68쪽
tiocho; sed beneficio senatus populique R. mox ab Attalis possessam regibus, M. Perpenna capto Aristonico secit tributariam C pro devicta nullis assignanda gloria est. Quippe Senatusconsulto, ministerio Catonis, regis morte, quam ille conscientia acciverat, secta provincia est. Cresa Metelli ductu Iomgissimae libertatis sine multata. Et stria Polux ue . Pompeii virtutis monumenta sunt. C A P. XXXIX. Gallias, primum Domitio, Fabio nepote Paulli, qui Allobrogicus vocatus est, intratas cum exercitu, magna mox clade nostra saepe adsectavimus, amisimus sed fulgentissimum C. Caesaris opus in iis conspicitur. Quippe ejus ductu auspiciisque infiaetae, ehe idem, quod totus terrarum orbis, ignavum conserunt stipendium. Abeodem facta Xumidia Cilisiam perdomuit Isauricus, gepost bellum Antiochinum Vulso Manlius Galgo mineiam. Dimia, ut praedixinius, testamento Nicomedis relicta haereditaria Divus Augustus, praeter Hispaniam aliasque gentes, quarum titulis strum ejus praenitet, pene idem facta 'apto stipendiaria, qua tum pater ejus Gallia, in aerarium redirus contulit. At Tib. caesar, quam certam Hispanis parendi co sessionem extorserat parens, Rhesi DalmatiAFe e
torsit Rhaetiam autem Vindelicos ac Noricos, Paxm niamve QScordiscos, novas imperio nostro subjunxit provincias. Ut has armis, ita auctoritate Can dociam populo R. secit stipendiariam. Sed revertamur ad ordinem. Q p. XL. Secuta deinde Cn. Pompeii militia, gloriae laborisne majoris incertum est. Penetratae cum
victoria Media, Albania, Iberia ac deinde flexum agmen ad eas nationes, quae dextra atque intima Ponti incolunt, Colchos Henioch6sque, Achaeos: oppressus auspiciis Pompeii, insidiis filii Pharn eis, Mithridates, ultimus omnium juris sui regum, praeter Parihicos. Tum victor omnium, quas adie-xat, genuum Pompeius, suoque, civium voto,
69쪽
jor,is per omnia sertunam hominis egressus, revertit in Italiam. Cuius reditum favorabilem opinio, fecerat. Quippe plerique, non sine exercitu venturum in urbem, adfirmabant, clibertati publicae staturum arbitrio suo modum. Quo mag1 hoc homines timuerant, eo gratior civilis tanti imperatoris reditus fuit omni quippe Brundisii dimisso exercitu, nihil praeter nomen imperatoris retinens, cum
privato comitatu, quem semper illi vacare mori f.-it, in urbem rediit : magnificentissimumque de tot regibus per biduum egit triumphum longeque majorem omni ante se inlata pecunia in aerarium, praeterquam a Paullo ex manubiis intulit. Absente Cn. Pompeio, T. Ampius & T. Labienus tri . pleb le-gem tulerunt, ut is ludis Circensibus corona laureae omni cultu triumphantium uteretur, scenicis autem praetexta coronaque laurea. Id ille non lasquam semel hoc sane nimium fuit usurpare usi tinuit. Huius viri fastigium tantis auctibus fortuna
extulit, ut primum ex Africa, iterum ex Europa, temtio ex Asia triumpharet; , quot partes terrarum orbis sunt, totidem faceret monumenta victoriae suae. Numquam eminentia invidia carent. Itaque &α- cultus, memor tamen acceptae injuriae, e Metellus
Creticus, non injuste querens, quippe ornamentum triumphi ejus captivos duces Pompeius subduxerat cum iis pars optimatium refragabatur, ne aut promissa civitatibus a Pompeio, aut bene meritis praemia ad arbitrium ejus persolverentur. CA P. XLI. Secutus deinde est consulatus C. C-saris qui scribenti manum injicitiis quamlibet festinantem in se morari cogit. Hic nobilissima Juliorum genitus familia, , quod inter omnes antiquissimos constabat, ab Anchise ac Venere deducens genus, forma omnium civitii excellentissimus, vigore animi acerrimus, munificentiae effusidinus, animo super humanam, naturam isdem erectus magnitudine cogitatiorum, inritate bellandi, pati-
70쪽
entia periculorum, Magno illi Alexandro, sed sobrio neque iracundo, simillimus qui denique semper, somno, cibo in vitam, non in voluptatem, uteretur cum fuisset C. Mario sanguine conjunctissimus, atque idem Cinnae gener, cujus filiam ut repudiaret, nullo metu compelli potuit, cum M. L so consularis Anniam, quae Cinnae uxor fuerat, in Sullae dimisisset gratiam habuissetque sere XIIX. -- nos, eo tempore, quo Sulla rerum potitus in m
gis ministris Sullae adjutoribusque partium, quam ipso, conquirentibus eum ad necem, mutata veste, infimilemque fortunae suae indutus habitum, nocte ur-he elapsus est. Idem postea admodum juvenis, cum a piratis captus est, ita se per onme spatium, quo ab his retentus est, apud eos gessit, ut pariter histeriori venerationique esset neque umquam aut nocte aut die cur enim, quod vel maximum est, si narrari verbis speciosis non potest, omittaturit aut e calcearetur aut discingeretur in hoc scilicet, ne,
quando aliquid ex Atto variaret, suspectus his, qui
oculis tantummodo eum custodiebant, foret. C A P. XLII. Longum est narrare, quid inuoties ausus sit; quanto opere conata ejus, qui obtinebat Asiam, magistratus P. R. metu suo destituerit. Illud reseratur documentum tanti mox evasuri viri. Quae nox eam diem secuta est, qua publica civitatum pecunia redemptus est, ita tamen ut cogeret ante obsides a piratis civitatibus dari contracta classe, Wprivatus, Qtumultuaria invectus in eum locum, in quo ipsi praedones erant, partem classis fugavisi partem mersit, aliquot naves mult6sque mortales
cepit, laetusque nocturnae expeditionis uiumpho ad suos reversus est mandatisque custodiae, quos ceperat, in Bithyniam perrexit ad proconsulem Iunium, tum idem enim Asiam eamque oram obtinebat)petens, ut auctor fieret sumendi de captivis supplicii. Quod cum ille se facturum negasset, venditurumque