장음표시 사용
101쪽
tur concinnitas. Csterum,quant maioribus nostris,ut dixi,tribus uocibus systematis spacia occupari recte uisa sint,utpote, si Cantus apicem harmoniae corriperer,d enor medium,& Bassiis,quem olim Contratenorem nominabant, scindes infimas,non tamen paucitate illaexplebantur sed supererant loca non pauca vocum cocordantium capaciantiade faetiim,ut uoX quarta, quam Alliam Uocant,memoratis tribus accesserit.Est enim illa quasi media inter Cantum, oc Tenorem:unde quia uoces uiriles excedit acumine, ree e mihi uistis est id nominicinuasile.Compertum enim iam est,caritu ilicundius absellii non posse, nisi pue ris eas partes commiseris.Quant Allias pisrun. Tenori etiam uices suas pre ripiat,sicubi ille in fastigio harmoniae diutius moretur. Et hae quide uoces qua ruor,fatis,stiperm exhilarare animum Dossent etiam uarietatis immens ς oipidis, ni Musicae copia nescio dicam,an luxuria, quinis uoci, quam Vagantem nomi nant,locum in systemate reperisset. Intre Tenore nant,& Bassum, is obtinuit receptaculum: unde si forte ab eisdem uocibus ceu ex propriis sedibus pellitur, tum in procliui est, ut aliarum vocum locis sese quasi circulator ct uagabundus insinuet,unde Sc nomen,ni fallor,sortinis est Vagantis. Iam dictu mirum, ubi stabulentur uoces aliae,quas ian ccens: addiderunt nobilis limi eius, quam tradimus,artis magistri,quando lac tam riditus ipsos,l etiam penitissimos quos systematis recessus videmur quiu* praedictis iiocibus desedisse: adeo, ut inge
102쪽
nilam magis humanum mireris in plurium uociim commissura, * rerum parentem naturam. Atqui Musicg eXimlam quandam maiestate audias licebit, ac in credibilem vim,s1cubi sex uoces harmonics coniunctas,rcete expenderis:at id qum olim portenti loco haberethir,la ac tempestate est trulgatissimu . Nolo enim dc denis,duodenis, aut uigintiquatuor vocibus catalogu texere: aut si sorte ma tori numero ostendantur, e quibus argutissimas cantilenas uidere in promptu est. is enim certis finibus artem tam feliciter exuberante, cohibeat Verum quod certo sciam, ex Germanis nostris Henricus Isaac,plurimuin sex uocibus
coaceruandis ualuit: at is, ut sertur,ingenij siti reliquit lisredem, Ludovicum Helvetium:nam isthuc illi cognomentum,primariu salie Mustrum ex hijs quos fouet Cssar noster Maximilianus. Nec minori preconio mihi celebrandus est Xistus Theodorici Augustantis,uir non tam patriae,* Constantiae,in qua proesessionis silete magistrum agit, decus oc ornamentum insigne.Nam is, ut alia de sint,vel eo nomine potissimum etiam nobis commendatur,v bonas literas Musice pari studio copulavit. Bol ango deinde Grefingero non parum est quod tribuam,ueluti iam olim prsceptori. Quant,ut semel dicam quod sentio,eo progressa sitiat haec tempora,ut qum in pigris p alijs artibus pauciores inuenias, qui possint cum antiquitate aliquo iure contendere,ita uel tyrones etiam modo pro ferre queas, qui facile priscum Musicor um suum superauerint. ItaJ prius me Charta, aut certe tempus deficeret, Φ no mina, si perga illustres huius seculi Mu-
103쪽
sECUNDUS. 9ssicos commemorare tanti iam habetur,m re ingeniosissima excellere Qum 1ν- tur necs facultas nobis suppetat,nec ocium, ueteranos artis componendi harmonias,& iam emeritos simul cum rentioribus, tan* duces nostri instituti sequaci- hus proponere,fat nobis uisum est,si,ut bona pars Gentilitatis selem adorat orDentem,itanos nobilissimis huiuscemodi ingeniis in lucem emergentibus, bene precemur.Xenophilu Muscum Plinius tradit centum 6c quini annis, sine ullo corporis incomodo uixisse,at id praeter cuiust alterius exemplum: nimira ut non paucis placet) artis suae beneficio: quod si destinet Deus futurum salutare,ni hil est quod magis optamus, ut illis contingat. VAE FVGIENDA DISSONANTIA HARMO niarum compositori. CAP. VI. iat inprimis distanantes secum sonos, cui concors uocu compago cordi esst,etiamsi isthuc iam antea admonuimus: licebit em
rem cum primis necessariam crebrius inculcare. Natura tum decebit eius toni,cuius harmoniam componendam plurifarijs ubcibus susceperis, exacte rimari,quid serre quasi genuinum possit,quid contra exhorreat: ita enimae arti inseruietur,ec auribus. Sunt enim, qui maiore licentia, * artificio, eXtra P scriptam tonorum melodiam exspacientur: quasi uero artis alicuius es inen 3 deatur,
104쪽
s6 C O M M E N T A R I V sdeatur,ea quae ars ipsa expostulet,corrumpere. Et quidem iiij missat ad eos oratores . proxime uidentur accedere,quales audiui ex alto sitiggesto uerba uendi care,quae neo loco apta erant,nem tempori: ut recte prudentis illius itidicis elo grum,ciuus alicubi meminit diuus Hieronymus, in istos retorquere possis, Ee
ne isthuc ec iterum bene. Sed quo illud tam bene Facessant igitur mihi Musici, qui delectatione capere auditorem non possunt,qum illud potissimum in omni bus de*deremus,quado alioqui prs stiterat ut prouerbio uulgi dicitur) siluiiue.
Adimitur autem amoenitas compositioni primo, per usurpationem impertinentium clauium. Veluti si in tertio tono,aut quarto,quae in E frequentius eXeunt, Praeter solitu inb fa composueris: aut eo loci sedem carminis qusras in ipso progretur,ubi o1s ratio toni reluctetur: ut si in memor alis tonis in F clausula facias. De quibus rebus in libello nostro,quem de Progymnasmatis huiuscemodi,ati nos ab hinc ferme tres edidimus, abunde tractatur. Turbatur insuper non par ucantionis alicuius concinnitas,incompositis uocum motibus,puta in septimam, nonam,decimam,ac sic deinceps. Sed ne sextam qinde uideas peritos magistros frequentius uoces dimouere ingerit enim hoc non mediocrem difficultatcm paxum exercitatis cantoribus: ato ex eadem mox subrepit formido , qtia praescia eie,nihil recte geritur.Quamuis enim in pigrisi sic habeat,ut pulchra sint difficialia,non tamen mox difficilia qusin sinit pulchra id quod in Muscis obtinuit, in quibus primas habet coniuncta facilitati maiestas. Denit,ut in historicis Sc poetis
105쪽
Moces uolumus motum Obseruare Φ maxime copositum: nam eiusce rei nisi ra tio habeatur, ego quid inter argutam cantionem intersit, molestum strepitu, non admodum uideo.
QVAE OBSERVANDA. CAP. III. X Musicis non parum multi extiterunt, qui Compositione po tisssimu probarim,quae intra arctiores limites contineretur: tum quia minori labore cantorum intonaret, quado ijs nihil est mo testius, i acuminis simul A grauitatis in eadem cantionis parte opposita extremitas: tum quia consonantias sibi per uicinitatem quodammodo germanas,per interualla logissima alienas fieri iudicarent,reclamante,ne id fiat etiamdum uetustissimo Musicorum prouerbio, QuanΦ coiiij cere nobis licet ex uetustistimorum compositione Musicorum,suas cinus y arta tis fuisse leges,suain placita: neo nostris quicΦ cum illis serme cduenire,qui an nos ab hinc ducentos fuerui modulati. Extant enim pigrassi id genus modula
mina,quae nos adseruata pastam uidimus, Dii boni, 4 stigida,si cum hiuste nostris conferas adeo,ut uix fidem mihi faciant recepti, Uno omniu ore celebra
ti scriptores,qui talibus potuisse moueri animos, memoris prodiderunt nisi de corRut ad personas oc locabita etiam ad tempora sua referas Nam quod ex infinitis
106쪽
s8 COMMENTA RIV snstis coniecturis deprehendere licebit, in Musicis longe aliter euenit, * 1n eriditione astic enim uel hoc potissimum laudatur,ut ad uenerandam illam uetustatem,quo propius fieri poterit,accedasallic, nisi maiores superes, futurum est, ut ab omnibus rideare. In Muteto aut, Tota pulchra es, non parum feliciter mihi ueterum Musicoru instituta uisus est neglexisse Nicolaus Craen, uir me Hercle prsstantis ingenij at ex eo iam discere poterimus, quanta laude etiam priscas leges praeterierit tantu abest,ut uicio isthuc uerti alicui debeat, si modo decenter ex omni parte fiat. Est proinde,quod facile uiam componendi harmonias stippeditare queat,ilecy adeo, quod uiderim,canonibus uulgatum,ut ceruor reddaris in tanta peruagandi licentia,quo sit enitendum:id quod hac uia assctequeris. Principio te admonitum uolo, quando facilior respectus habetur ad pauciora, duas tantum uoces adnitaris coniungere: at. illas, si continuato progressu feceris in sublime p ergere,uoX tertia apte contrario motu in d ecliue rapietur, cum qua ct quarta eadem petet decliuia. Tres enim simul voces in huiuscemodi progressit instituere non potes,nisi ea uia,quam indicauimus, ubi quatenus usurpanda sit quarta,expressimus.Obtinet igitur, ψ n imperfectia consenantia par uom apte ascendet,altero descendente: sic enim uocibus quςrcndi sunt comites, ut dispar simul,8 ex squo institutus in uniuersum motus inueniatur. Exemplo aute Ueteris plane, sed non inconcinni Muteti, Quae estis a, Henrici Isaac, sicubi alio non poterinius,id quo pacto fiat, ostendemus. In calce enim secundae partis, Uidelicet
107쪽
s delicet, Et immers,ac ferme in medio,vides hoc quod docemus adamussim ob seruatu. Est instiper,quod iam artificiu eme,& ipsum proinde decorum,de quo crebra nobis facta mentio,longo interuat lo superet, a clarissimis mag1stris fidelissime obseruaturin ludelicet,quatenUS harmoniae ratio patitur, sicubi opes ina mensas huius professionis ostentare uoleS,uoces ipsas seie muIce praeuenire pa tiaris,sive id fieri mal ss, mox ab initio carminis, siue in ipsius concentus medio: undi* enim summa laude id essicies: quant meo consilio,quo cd modius, ac ra rius,eo reditus . Inamoena enim fiunt, ac parum grata, etiam quae sunt optima, sicubi fuerint intempestiua, atm immodica: ut alicubi m praeceptis Rhetoricis preclare admonuit Aristoteles.Csterum in persectis concordaniijs prsuentio, aut quo uerbo Musicoru cohors utitur, fuga apte disponitur, quippe diapasen, uni no,diapente, ec pisxul etia diatessaron. Nel locus exigit,in hac re exempla proferre,qua adeo decenter uideas omnes luXuriari, ut nulle propemodum rei maior sit gloria prQposita.Extant selectae qusdam cantiones, e quibus singulis,ueluti ex Duratfo equo, *pluscule prodeunt uoces. Tantum ualuit ingeni iam ne dicam,an exercitatio,ut nihil tam arduum sit,aut impeditum, ad quod noaccedat ardor oc sedulitas mortalium. O
108쪽
speciatim. CAP. . VIII. Aeterum ad rem propius pergere bonis auibus vocamur, qu concors plurifariaru uocum habitudo apertius explicetur. Ge--1 minae uoces, ut paulo superius ostendimus, commodius sibi in aliqua consonaritia primo copulabuntur,nuc quo ordine reliquas duas coniunxeris,ut concentus suiS numeris ab luatur, palam reddemus. Et primo, si hi heat,a vocum fastigio ordiamur,a Discanto uidelicet, & Tenore. Et quide eas uoces concordi harmonia contrahas,necesse est:puta, aut in uni num, tertiam, sextam aut diapason nam de quarta suo loco tractauimus. Item de decima,duodecima,8 longius dissitissupertiacaneum arbitror adhortari quippiam : quandoquidem intra eos fines Bassus Tenoris uice fungetur,dc Tenor Bassi munera obibit ita ut nulla eicisce rei novitas nobis negociu facessere uideatur, quando probe omnia sibi ea qua diximus serie constabunt. Si igitur memora rettO- .ces geminae unis num fuerint complexae, Bassis unisenu cum eisdem,aut certe tertiam sub Tenore Occupabit, Altus autem,quando proprio loco no potest, iuni num se alterius insinuet,necesse est, Bassus autem quintam, & sextam rouocibus praedictis,non minus commode tenere potest, etiamsi quinta mihi magis probetur, uerum utra 3 atrum admittit in terua supra Bassum. A d iccitam Propero
109쪽
propero In ea si Discantus 5c Tenor consistant, Bassus ungonium eum Tenore possidere potest:id quod illi nunt non uideo concessiim, Itam deinceps nihil de
inisono dicemus . Proinde etiam sub Tenore tertiam arrip1et Bassus: quo loco Altus uni num cum una ex his tribus uocibus complectatur oportet,eX ea causa,quam indicauimus, Sextam aut s infra tertiam prsdictam Basstis teneat, Aletus in tertia sepra Bassimi commode locabitur,m si in uniseno alicui ex tribus uocibus adiungi malit:quod cum alioqui semper illi sit permissum, de peculiaribustantsi Alti stationibus deinceps loquemur. Nec minus apte Basmus in huiusce modi compositione tenebit siti, Tenore diapason,&supra cum Altus sextam: quamuis multis partibus prssiet quintam admisisse,aut tertiam. In decima auteibb Tenore disponenda id obtinet, quod in tertia dictum est: qum nil aliud iam sit decim Φ tertiae octaua:de duodecimis quo pari opus est censiira,alusi de anceps:8c in octauis nullam uideo nasci diuersitatem,qus alias leges tradi eXpOestulet quo considuus facturi nobis videmur, si lectorem, uerborum prodigalitate non onerauerimus inuenias enim,qui rem facilem uerborupelago dissicilio rem faciant nos contra,difficilia paucioribus,quo fieri potest,pcrspicita reddere tentamus.Qtiod si uoces primariae ex quinta sese respexerint, Bassus sextam inefra Tenorem,aptius autem octauam sortietur,priori Altus concodantiae in teretia,aut octaua alteri in tertia,quinta uel octaua accommodabitur. Iamq; super- est,ut de sexta dicamus. Et quidem in ea, si Discantus cum Tenore consederit,t o 1 Bassus
110쪽
Bassiis tertia stib Tenore gaudebit,quintaue,& quod certo sciam,rarius oc'au . At tertia Bassi, Altum adiringi sinit in sexta, uel, quo magis afficior, in quinta. Qiunta aut Bassi tertiam, aut sextam pro Atto efflagitat. Sic octaua Bassi tertia, sextam,aut decimam. Caeterum in octaua,quam Discantus θc Tenor concordi nonnunt unione delegerint : nisi magis tibi arrideat, ut Bassum intratam lata spacia earundem uocu colloces, quippe in tertiam, aut quod magis ex usu est, in quintam silpra Tenorem:tertia certe,quinta,sexta,ec octaua sub eodem non minus concinne quadrabit. Priori serie Altus uicissim cum Basta ea loca, quae siti pra Tenore sint, partietur. Altera suae cui* partes ex squo respOdebui,nempe tertiae Bassi sub Tenore, quinta Alth 8c octaua,rarius sexta.Quintae insita Bassi ac sexie tertia, Alti octava oc decima: Octaus item decima, duodecima Sc tertia decima Alu.Qtian* hoc posterius non admodum crebro eueniat. E C O N C L V S I O. HABES Leei or humanissime, Commentarios laos e ceu prioris operis au ei arium, quos alius pro ingenn eloquentiae magnitudine feliciore stylo exa rasset,nos longe infra mediocr itatem positi, senigne nobiscu actum duximus,si rei Musics si udiosis,fidem Sc diligentia nostram quantolochin y labore probandam comendaremus. Et si uerum est, quod Grsce uulgatum uideo, μακαIινυπηρετει nonnulla ossicii nostri portio ad nos aliquando redutura est. V A L E.