Opera. By P. Virgilius Maro. Edited by N. Heinsius

271쪽

I i a r . I. zorui lire pii vates,in Phoebo digna loctui, iverita aut qui vitam excolucre per arris sque sui memores alios fecere meret: locii mnibus his nivea cinguntur tempora vitta. 66s tuos circumfusos sic est adfata Sibyda llus aeum ante omnis medium nam plurima turbal tunc habet, atque humeris exstantem suspicit altis di ucite, felices animae, tuque optime vates ; uae regio Anchisen , quis habet locus' illitis ergo enimus,4 magnos Erebi tranavimus amniS. tque huic responsum paucis ita reddidit heros ις ulli certa domus lucis habitamus opacis L Liparumque toros desprata recentia rivis iacolimus sed vos, si fert ita corde voluntas, 67s Hoc superate jugum etc facili jam traiuite sistam .lDixit d ante tulit gressum, camposque nitentis Desiiper ostentatri dehinc summa cacia in lin

quont.

At pater Anchises penitus convalle virenti Inclusas animas, superumque ad lumen ituras, sol Luttiabat studio recolens, omnemque suorum Forte recensebat numerum, carosque nepotes, Fataque, Fortunasque virum, Oresque, manu ue. Isque ubi tendentem adversum per gramina vidit Anean, alacris palmas turasque tetendit: Ss Titus aeque genis lacrimae ii vox excidit ore i Venisti tandem , tuaque De lata parenti Vicit iter durum pietas datar ora tueri, Nate, tua in notas audire dc reddere voces': Siciequidem ducebam animo, rebarque futurum, Tempora dinumeransci nec me mea cura sesellit. Qua ego te terras,in quanta per aequora vectum Accipi, quantis jactatum, nate, periclis Qxiam metui, ne quid Libyae tibi regna nocerenti Ille autem : Tua me, genitor, uariistis imago, 69 SSaepius occurrens, haec limina tendere adegit.

Stant sale Tyrrheno classesci da jungere dextram, Ua, genitor teque amplexu ne subvahe nostro. Sic

272쪽

, o P. VIRGILII Sic memorans largo fletu simul ora rigabat. Ter conatus ibi collo dare brachia circum oo Ter frustra conprensa manus effugit imago Par levibus ventis, volucrique simillima somno. Interea videt neas in valle reducta Seclusum nemus,in virgulta sonantia silvis Lethaeumq; domos placidas qui praenatat,amnem. Hunc circum innumerae gentes, populiq; volabant. Ac veluti in pratis, ubi apes aestate serena Floribus insidunt variis,in candida circum Lilia funduntur inrepit omnis murmure campus. IIorrescit visu subito, caussasque requirit 7io Inscius A neas, quae sint ea flumina porr5, Quive viri tanto complerint agmine ripas. Tum pater Anchises Animae, quibus altera fato Corpora debentur, Lethgi ad fluminis undam Securos latices longa oblivia potant. Is Has equidem memorare tibi atque ostendere ora, Iampridem hanc prolem cupio enumerare meoru Quo magis Italia mecum laetere reperta. pater, anne aliquas ad caelum hinc ire putandum est Sublimis animas, iterumque ad tarda revem 72GCorpora' quae lucis miseris tam dira cupido' Dicam equidem iecte suspensum, nate, tenebo: Suscipit Anchises, atque ordine singula pandit. Principio caelum ac terras, camposque liquentis Lucentemque globum lunae, Titaniaque astra asSpiritus intus alit, totamque infusa per artus Mens agitat molem,i magno se corpore miscet. Inde hominum pecudumque genus, vitaeque o

tantum,

Et quae marmoreo fert monstra sub aequore pontus.

Igneus est ollis vigor,in caelestis origo 73o

Seminibus, quantum non noxia corpora tardant, Terrenique hebetant artus, moribundaq; membra

Hinc metuunt, cupiuntque dolent, gaudentque

neque auras

273쪽

or orea e X cc ulli pestes lenultique neceste est ulta diu concreta modis inolescere miris. igO Xercentur poenis veterumque malorum

applicia expendunt alia panduntur inanis Aead ventos aliis sub gurgite vastolli dictuna eluitur scelus, aut exurittar igni.

uisque suos patimur I Ianisci exinde per amplum

linittimur Elylium S pauci laeta arva tenemus : onec longa dies perfecto temporis orbe 7ψs. Oncretam exemit labem, purumque reliquit therium sensum, atque aurai simplicis ignem. as omnis, ubi mille rotam volvere per annos, ethaeum ad fluvium deus evocat agmine magno cilicet inmemores supera ut convexa revisant, so ursus cincipiant in corpora velle reverti. ixerat Anchises matumque una lite Sibyllamonventus trahit in medios, turbamque sonantenar

t tumulum capit, unde omnis longo ordine possit idverses legere,i venientum discere voltus. Isi unc aget, Sardaniam prolem, quae deinde sequatur

oloria, qui maneant Itala de gente nepotes,nlustris animas, nostrumque in nomen ituras, xpediam dictis,in te tua fata docebo.

He, vides pura juvenis qui nititur hasta, 76o

OXima sorte tenet lucis loca irimus ad auras Etherias Italo conmixtas finguine surget ilvius Albanum nomen, tua postuma proles em tibi longaevo serum Lavinia conje ducet sitivis regem, regumque parentem : 76sInde genus Longa nostrum dominabitur Alba .roximus ille Procas, Trojanae gloria gentis, it Capys, d Numitor, qui te nomine reddet iiivius A neas, pariter pietate vel armis gregius, si umquam res nandam acceperit Albam. Qubi

274쪽

P. VIRGILII

Qui juvenes quantas ostentant, aspice, vires Atque una brata crunt civili tempora quercu. Hi tibi Nomentum, d Gabios, urbemq; Fidenaria, Ni Conatinas inponent montibus arce S, Laude pudicistiae celebres addent ue superbos 7 sPometios, Castrumque Inui, Bolamque, Coramque. Haec tum nomina erunt, nunc sunt sine nomine

terrae.

Qui de avo comitem sese Mavortius addet Romulus instaraci quem sanguinis Ilia mater Educet viden ut geminae stant vertice cristae , zo Et pater ipse suo superum jam signat honore En hujus, nate, auspiciis illa inclita Roma

Imperium terris, animos aequabit Olympo, Septemque una,sibi muro circumdabit arces, Felix prole via sim qualis Berecyn a mater IInvehitur curru Phrygias turrita per urbis, Laeta deum partu, centum conplexa nepotes, Omnis caelicolas, omnis supera alta tenencis. Huc geminas nunc flecte acies hanc aspice gentem, Romanosque tuos hic Caesar omnis Iuli soProgenies, magnum caeli ventura sub axem.

Hic vir, hic est tibi quem promitti lapius audis,

Augustus Caesar, Divi genus aurea condet Saecula qui rursus Latio, regnata per arva Saturno quondam superri Garamantasiandos Proferet imperium jacet extra sidera tellus, Extra anni solisque vias, ubi caelifer Atlas Axem humero torquet stellis ardentibus aptum. Hujus in adventum jam nunc: Caspia regna Responsiis horrent divum,i Maeotia tellus, sco Et septem gemini turbant trepida ostia Nili. Nec vero Alcides tantum telluris obivit Fixerit aeripedem cervam licet, aut Erymanthi

Pacarit nemora, Lernam tremefecerit arcu.

Nec, qui pampineis victor iuga flectit habenis, o sLiber agens cedi, Nysae de vertice tigris. m. γλ dubitam as adhuc virtutSexte iidere vile ι

275쪽

ut metus Ausi ni a proliabet consistere tenae 3 uis procul ille autem ramis insignis olivaeacra ferensa nosco crinis incanaque menta IO

Vegis Romani irimam qui legibus urbem ζῆ undabit, Curibus parvi si paupere terra r. Millus in imperium magnum cui deinde subibit istia qui rumpet patriae, residesque movebit Tullus in arma viros,in jam de theta triumphis si s Agmina quem juxta sequitur jactantior Ancus, Nunc Doque jam nimium gaudens popularibus

ivd Tarquinios reges, animamque superbam Ultoris Bruti fascisque videre receptos iCousulis imperium hic primus saevasq; securis ro Accipiet natosque pater, nova bella moventis, EAd poenam pulchra pro libertate vocabit Disclia, utcumque ferent ea facta minores Vincet amor palliae laudumque inmensa cupido. Quin Decios, Drusosque procul, saevumque securi Alpice Torquatum, di referentem igna Camillum. Idae autem, paribus quas fulgere cernis in armis, Concordes animae nunc desdum nocte prementur , Heu quantum inter se bellum, si lumina vitae Adtigerint, quantas acies stragemque ciebunt tria o Aggeribus socer Alpinis atque arce Monoeci Duiuendens, gener adversis instructus Eois. Ne pueri, ne tanta animis adsuescite bellaci Neu patriae validas in viscera vertite vires. Trique prior, tu parce,genus qui ducis Olympo: 33sProlice tela manu, sanguis meu S. Ille triumphata Capitolia ad alta Corintho Victor aget currum, caesiis insignis Achivis. Eruet ille Argos Agamemnoniasque ycenas, Ipsumque aciden, genus armipotentis Achilli

l Ultus avos Trojae temptari temerata inervae. Qtiis te , magne Cato , tacitum , aut te, Cosse, re

linquatri

Quis Grac genus , aut geminos duo fulmina belli Scipiadas

276쪽

2i P. VIRGILII

Scipiadas cladem Libyae, parvoque potentem Fabriciunici vel te sulco Serrane, serentem sQuo fessum rapitis, Fabii tu aYimus ille es, Unus qui nobis cunctando restituis rem. Excudent alii spirantia modius aera Credo equidem, vivos ducent de marmore voltus: Orabunt causas melius, Caelique meatus ueo Describent radio,in surgentia sidera dicent: Tu regere imperio populos, Romane, memento,

Hae tibi erunt artes pac9que inponere morem, Parcere subjectis,4 debellare superbos. Sic pater Anchises, atque haec mirantibus addit assAspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis

Ingreditur, victorque viros supereminet omnis Hic rem Romanam magno turbante tumultu Sistet eques sternet Poenos, Gallumque rebellem, Tertiaque arma patri suspendet capta Quirino. 86o Atque hic neas rana namque ire videbat

Egregium forma juvenemac fulgentibiis armis, sed frons laeta parum, dejecto lumina voltu Quis pater, ille , virum qui sic comitatur euntem Filius, anne aliquis magna de stirpe nepotum iri 6 sQii strepitus circa comitum' quantum instar in Sedibiatra caput tristi circumvolat umbra. Tum pater Anchises, lacrimis ingressus obortis

i O nate, ingentena luctum ne quaere tuorum: Ostendent terris hunc tantum fata, nec ultra 87o

Esse sinent nimium vobis Romana propago Visa potens, superi, propria haec si dona fuissent. Quantos ille virum magnam avortis ad urbem Campus aget gemitus vel quae , Tiberine, videbis

Funera, cum tumulum praeterlabere recentem l 37s

Nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet avos nec Romula quondam Ullo se tantum tellus actabit alumno.

I eu pietas, heu prisca fides, invictaque bello Dextera i non illi seritiisquam inpune tulisset SoObvius

277쪽

i I n. VII. et ra Obvius armato, ei cum pedes iret in hostem, Seu spumantis equi foderet calcaribus armos. Heu, miserande puer mi qua fata aspera rumpas , Tu arcet is eris manibus date lilia plenis Purpureos spargam lores, animamque nepotis us His aliena adcumulem donis, fungar inani Munere sic tota pasim regione vagantur Aeqs in campis latis, atque omnia lustrant. Qxiae postquam Anchises natum per singula duxit, ' Incenditque animum famae venientis amores: lio id Exin bella viro memorat, quae deinde gerenda, a Laurentisque docet populos, urbemque Latini, Et quo quemque modo fugiatq; eratque laborem. sunt geminae omni portae quarum altera L Itur Cornea riua veris facilis datur exitus umbrisci dis Altera candenti perfecta nitens elephanto Sed falsa ad caelum mittunt insomnia an es. His Ibi tum natum Anchises unaque Sibyllam Prosequitur dictis, portaque emittit eburna. Ille viam secat ad navis, bciosque revisit sco Tum se ad Caietae recto fert litore portum.

Anckra de prora acitur stant litore puppes. P. VI RGI DII II A R O NI s

II quoqtie litoribus nostris, JEneia nutrix, ternam moriens famam Caieta, dedisti. Et nunc servat honos sedem tuus, ossaq; nomel Hesperia in magna si qua est ea gloria lignant. Axpius exsequiis Nireas rite solutis,

Aggere conposito tumuli postquam alta trie Itinet quora tendit iter velis, portumque relinquit. Adspirant aurae in noctem, nec candida cursus Luna negat splendet tremulo sub lumine pontus. Proxima

278쪽

Dixes inaccessos ubi Solis filia lucos Ailiduo re nat cantu tectisque superbis

Urit odoratam noctiirna in lumina cedIum, Arguto tenuis percuirens pectine telas.

Hinc exaudiri gemitus .ae lite leonum Is incla recusantum dessera sub nocte rudentum Saetigerique ities, atquC in praetepibus urit Saevire, ac formae magnorum ululare luporum Quos hominum ex facie dea saeva potentibus herbis Induerat Circe in voltus ac terga ferarum. 2o Q lae ne monstra pii paterentur talia Troes Delati in portus, neu litora dira subirent; Neptunus ventis ita levit vela secundis Atque fugam dedit, praeter vada fervida E LII. Jamque rubescebat radiis mare,& aethere ab alto 2 3

Atuora in roseis fulgebat lutea bigis Cum venti posuere, omnisque repente resedit

Flatus,et in lento luctantur marmore tonsae. Atque hic ne Gaagentem ex quore lucum Prospicit hunc inter fluvio Tiberinus amoeno, o Vorticibiis rapidis multa flavus 'rena, In mare prorumpit variae circumque supraque Adsuetae ripis volucres .fiuminis alveo thera mulcebant cantu, lucoque volabant. Flectere iter sociis, terraeque advertere prora Imperat,in laetus fluvio succedit opaco. Nunc age, qui reges, Erato, quae temporareriam, Quis Latio antiquo fuerit si altis, advena classem Cum primum Ausoniis exercitus adpulit oris, Expediam, irimae revocabo exordia pugnae. o Tu vatem, tu, diva, mone dicam horrida bella Dicam acies, actosque antinis in funera reges, Tyrrhenamque manum,totam ii sub arma coactam Hesperiam major rerum nailia nascitur ordo Majus opus moveo Rex arva Latinus: urbis sJa in senior longa placidas in pace regebat. Hunc Faunodi ni mpha genitum Latirente Marica

279쪽

et I E. V l . . Acci Pinaus Fauno Picus pater isque parente in e Saluine, refert tu sanguinis ulti tariis auctorii Filius huic lato divum, prolet lue virilis Nulla irit, primaque oriens erepta juventa e L Sola domu mi tantas servabat filia sedes a Jam matura viro jam plenis nubilis annis. Multi illam magno e Latio totaque petebant 'usonia icti ante alios pulcherrimus omnis Turnus avis atavisque potens quem regia conjunx Adjungi generum miro properabat amorecia sed variis portenta desina teίroribus obstant.. Laurus erat tecti medio in penetralibus altis Sacra comam, multos' metu servata per ali nos: o Qxiam pater inventam, primas cum conderet arces,

Ipse ferebatur Phoebo sacraste Latinus, Laurentisque ab ea nomen posuist colonis.

Hujus apes summum densae, mirabile dictu a Stridore ingenti liquidum trans aethera vectae ὰ ς Obsedere apicem . mpedibus per mutua nexis

Examen subitum ramo rosulente pependit. Continuo vates, Exteinum cernimus, inquit,

'Adventare virum . partis petere a men ea tem Partibus ex isdem,in summa dominarier arce. o Praeterea castis adolet dum altaria taedis, Et juxta genitorem adit Lavinia virgo, Vita nefas longis conprendere crinibus ignem, Atq; Omilem ornatum flamma crepitant cremari, Regalisque accenta comas, accensa coronam si Insignem gemmis tum fumida luna me fulvo Involvi ac totis Volcanum pargere tectis. Id vero horrendum ac visu mirabile ferri. Namque fore in tu .em fama fatisque canebanti Ipsam, sed populo magnum portendere bellum so At rex sollicitus monitris, oracula Fauni Fatidici genitoris adit, lucosque iii alta Consulit Albunea nemorum quae maxima sacro Fonte sonat, saeramque eaehalat opaca mephitim. Hinc Italae gentes omitiique Euotria tellus 3 so

280쪽

In dubiis responsa petunt huc dona sacerdos Cuin tulit, de caesarum ovium sub nocte silenti Pellibus incubuit stratis, somnosque petivit

Mulia modis simulacra videt volitantia miris: Et varias audit voces, suiturque deorum

Conloquio, atque imis Acheronta adfatur Avernis. Hic A tum pater ipse petens responsa Latinus,e Centum lanigeras mactabat rite bidciatis, Atque harum effultus tergo stratisque jacebat Veneribus subita ex alio vox reddita luco est Ne pete conubiis natam sociare Latinis, O mea progenies, thalamis ne a crede paratis. Externi vcniunt generi, qui sanguine nostrum ci Nomen in astra ferent, quor limq; ab stirpe nepotes Omnia sub pedibus, qua Sol utrumq; recurre HS co Aspicit Oceanum, vertique regique videbiant. Hac responsa patris Fauni, monitusque silenti Nocte datos, non ipse suo premit ore Latinus: Sed circum late volitans ani Fama per urbise Ausonias tulerat cum Laomedontia pubes Gramineo ripae religavit ab aggere classem. neas, primique duces, pulcher Lili Corpora sub ramis deponunt arboris. Instituuntque dapes, Madorea liba ex herbalia

; Subjiciunt epulis, sic uppiter ille monebat rao

Et Cereale solum pomis agrestibus augent. Consul is hic forte aliis, ut vertere Orius m TXiguam in Cererem penuria adegit edendi, Et violare manu aliique audacibus orbem Fatalis crusti, patulis nec parcere quadris Heus t etiam mensas consumimus' inquit Iulus Nec plura adludens ea vox audita laborum Irima tulit finem, primamque loquentis ab ore Eripuit pater, ac stupefactus numine pressit Continuo , Salve fatis mihi debita Tellus, Vosque, ait, o fidi Troiae salvete Penates. Hic domus, haec patria est genitor mihi talia,

Iosos