Opera. By P. Virgilius Maro. Edited by N. Heinsius

311쪽

Q io tibi, diva, metri similis si cura filis et, Tum quoque fas nobis Teucros armare fuisset. JNec pater, innipotens Trojam nec fata vetabant Stare , decemque alios Priamum superesse per

Et nunc si bellare paras, atq; haec tibi mens est; o asQuicquid in arte mea possum promittere curae Qaod fieri ferro, liquidove potest electro, Quantum ignes animaeque valenti absiste precando Viribus indubitare tuis ea verba locutus Optatos dedit amplexus, placidumque petivit os Conjugis infusus gremio per membra soporem. Inde, ubi prima quies medio jam noctis abaci Curriculo expulerat somnum, cum femina primu , Cui tolerare colo vitam tenuique MinerVa, Inpositum cinerem dc sopitos uiscitat ignis, Io Noctem addens operi; famulasque ad lumina longo Exercet pensi castum ut servare cubile Conjusis, cponit parvos educere natos. Haud secus ignipotens, nec tempore segnior illo

Mollibus e stratis opera ad fabrilia surgit is

Insula Sicanium juxta latus Eoliamque Erigitur Liparen fumantibus ardua faXis Quam subter specus de Cyclopum exesa caminis Antra Ninaea tonant, validique incudibus ictus Auditi referunt gemitilam striduntque cavernis 42OStricturae Chalybum,in fornacibus ignis anhelat Volcani domus, di Volcania nomme tellus. Hoc tunc ignipotens caelo descendit ab alto. Ferrum exercebant vasto Cyclopes in antro, Trontesque , Steropesque o nudus membra Pyra

His informatum manibus jam parte polita Fulmen erat Ioto genitor quae plurima caelo De icit in terras : pars inperfecta manebat. Tris imbris torti radios, tris nubis aquos Addiderant uti tuli tris ignis: alitis austri Fulgores nunc terrificos sonitamque metumque L lice-

312쪽

Miscebant operi faminisque sequacibus iras. st Parte alia arti currumque rotasque volucris Instabant 'uibus ille viros, quibus excitat urbis: rigidaque horriferam turbata Palladis arma 3ICertatim squamis serpentum auroque polibant, Conexosque anguis, ipsamque in pectore divae

Gorgona desecto vertentem lumina collo.

Tollite cuncta, inquit, coeptosque auferte labores, sca tnaei Cyclopes in huc advertite mentem. AD

Arma acri facienda viro nunc viribus usus, Nunc manibus rapidis omni nunc arte magistra. Praecipitate moras nec plura effatus at illi Ocius incubuire omnes, pariterque laborem Sortiti fuit aes rivis, aurique metallum

Volnificusque chalybs valla fornace liquescit.

Ingentem clipeum informant, unum Omnia contra

Tela Latinorum septenosque orbibus orbis Inpediunt alii ventosis follibus auras Accipiunt redduntque Lalii stridentia tingunt s ra lacu gemit inpositis incudibus antrum. Illi inter sese multa vi brachia tollunt

In numerum, versantque tenaci forcipe massiam. Haec pater oliis properat dum Lemnius oris Euandrum ex humili tecto lux suscitat alma, se Et matutini volucrum sub culmina cantus. Consurgit senior, tunicaque inducitur artus, Et Tyrrhena pedum circumdat vincula plantis. I Tum lateri atq; humeris Tegeaeum subligat ensem, Demissa ab laeva panthera terga retorquens. USQNec non gemini custodes limine ab alto

Trocedunt, gressumque canes comitantur herilem.

Hospitis Ataneae sedem Tecreta petebat

Sermonum memor promissi muneris heros.

Nec minus neas se matutinus agebat. 63 Filius huic Pallas, illi comes ibat Achates. Congressi jungunt dextras, mediisque residunt AEdibus, at cito tandem sermone fruuntur. Re et prior hM: Maxime

313쪽

RN IDos 4rn. VII1. axime Te .icrortim ductor, quo sos ite numquam es equidem Trojae victas aut iegna fatebor Nobis ad belli auxilium pro nomine tanto: Exiguae vires hinc Tusco claudimur amni, lHinc Rutulus premit,d murum circum senat armi s. Sed tibi ego ingentis populos opulentaq; regnis 4 sJungere castra paroci quam fors inopina alutem ostentat fatis huc te poscentibus adfers. Haud procul hinc faxo incolitur fundata vetiisto

Urbis Agyllinae sedec ubi Ligia quondam

Gens, bello praeclara, jugis insedit Etruscis. go Hanc multos florentem annos rex deinde superbo Imperio: saevis tenuit Mezentius armis. Quid memorem infandas caedes quid facta tyranni Ester, da capiti ipsius generique reservent. Mortua quin etiam ungebat corpora vivis, sConponens manibusque manus atque oribus ora, Tormenti genus in sanie taboque fluentis Conplexu in misero longa sic morte necabM. At fessi tandem cives infanda farentem armati circumlistant ipsumque domumque : 9o obtruncant socios, ignem ad fastigia actant. Ialle inter caedes Rutulorum elabsus in agros Confugere,i Turni defendier hospitis armis. Ergo omnis furiis surrexit Etruria ustis Regem ad supplicium praesenti Marte reposcunt. His ego te, nea, ductorem millibus addam. Toto namque fremunt conden lae litore puppes, Signaque ferre jubent retinet longaevus haruspex Fata canens, O Maeoniae delecta juventus, Flos veterum virtusque virtuti, quos justus in ho

stem

3 Fert dolor,i merita accendit Merentius ira Nulli fas Italo tantam subjungere gentem : Externos optate duces tum Etrusca resedit Hoc acies campo monitis exterrita divum. Ipse oratores ad me regnique coronam Pori

Cum ceptro misit, mandatque insignia Tarchon,

314쪽

Succedam castris, Tynhenaque regna cape sam. Sed mihi tarda gelu saeclisque eis et a senectus Invidet imperium, sera que ad fortia vires. Natum exhortarer, ni mixtus matre Sabella si oHinc partem patriae traheret tu, cujus d annis Et generi fatum indulge , quem numina poscunt, Ingredere , o Teucrum atque Italui fortistimeductor.

Hunc tibi praeterea spes c solatia nostri Pallanta adj Hagam. tib te tolerare magistro si

IIilitiam de grave Martis opus . tua cernere facta Adsuescat, primisi te miretur ab annis. Arcadas huic equites bis centum robora pubis Lecta dabo ; totidemque suo tibi nomine Pallas. Vix ea fatus crat de si Xique ora tenebant sa neas Anchisiadesac fidus Achates, Multaque dura suo tristi cum corde putabant Nitignum caelo Cytherea dedistet aperto. Namque inproviso vibratus ab aethere fulgor Cima sonitu venit,t ruere omnia visa repente, S ITyrrhenusque tuba mugire per aethera clangor. Suspiciunt iterum atque iterum fiagor increpat

ingens.

Arma inter nubes si ita egione serena Per sudum rutilare vident, di pulsa tonare. Obstupuere animis alii ded Troius heros 3 o Adgnovit sonitum, di diva promissa parentis. Tum memorat: Ne velo, holpes, ne quaere profecto, Quem casum portenta fetant: ego poscor Olympo. Hoc signum cecinit misturam diva creatriX, Si bellam ingrueiet; Volcania I arma per aura Sa

Heu, quantae miseris caedes Laurentibus instanti Quas poenas mihi, Tuines, dabis' quam multa sub

Scuta lium, galeasque, & fortia corpora Volves, Thybri pater' poscant acies, des edera rum2ant Isso

Hac ubi dicta dedit, solio se tollit ab alio

315쪽

t primum Herculeis sopitas ignibus aras xcitat, helurnum oue Larem, parvosque Petra aetas adire, mactaut lectas de more bidentis Euandrus pariter pariter Trojana juventus sPost ii ne ad navis graditur, ociosque revisit: ttiorum de numero, qui sele in bella sequantur

Prixitant o virtute legit pars cetera prona

Fertur aqua, segnisque secundo defluit amni, Nuntia ventura Ascanio rerumque patrisque Dantur equi Teucris Tyrrhena petentibus arva Duca in exsortem Enea , quem salva leonis rellis obit totum, praefalgens unguibus aureis. Fama volat parvam subito volgata per urbem, Ocius ire equites Tyrrheni ad limina regis Vota metu duplicant matres, propiusque periclo It timor, e major Martis jam apparet imago.

Tum pater Euandrus dextram codpleXus euntis Haeret inexpletum lacrimans, ac talia fatur O mihi praeteritos referat si lippiter annos linialis eram , cum primam aciem Praeneste sub ipla Stravi, scutorumque incendi Victor acervos Et regem hac Heritum dextra sub Tartara mili Nascenti cui tris animas Feronia mater Q Horrendum dictu dederat, terna arma NaOVendὶ, Ter leto sternendus erat cui tunc tamen omniSAbstulit haec animas deXtra,i totidem exuit armis. Non ego nunc dulci amplexu divellere usquam, Nate, tuo : neque initimo Me Zelicius umquam Huic capiti insultans, tot ferro saeva dedi siet uero Funera, tam multis viduasset civibus urbem. At vos, o superi,in divom tu maXume rector Juppiter, Arcadii quaeso miserescite regis, Et pati ias audite preces si numina vestra Incolumem Pallanta mihi, si fata Ieservant, 373 Si visurus eum vivo, d venturus in unum Vitam oro spatiar quemvis durare laborem. Sin aliquem infandum casum, Fortuna, minaris Nunc o, nunc liceat crudelem abrum2ere vitam 6 Dum

316쪽

Volneret haec enixo digrestu dicta supremo Fundebat famuli conlabsum in tecta ferebant. Jamque adeo exierat portis equitatus apertis s neas inter primos ridus Achates Inde alii Trojae proceres ipse agmine Pallas In medio chlamidei pictis conspectus in armis. Qualis, ubi Oceani perfusus Lucifer unda, Quem Venus ante alios astrorum diligit ignig, soExtulit os sacrum caelo, tenebrasque resolvit. Stant pavidae in muris matres , oculisque sequuntur Iulleream nubem, Tulgentis aere catervaS. Olli per dumos, qua proxima meta Viariam, Armati tendunt it clamor, agmine facto s9s Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula eam'

pum.

Est ingens gelidum lucus prope Caeritis amnem, Relligione patrum late sacer undique colles Inclusere cavi, di nigra nemus abiete cingunt. Silvano fama est veteres sacras Pelasgos, ocArvorum pecoriaque deo lucumque diemque, Qui primi finis aliquando habuere LatinOS. Haud procul hinc Tarchoi Tyrrheni tuta tenebant Castra locis, celsoque omnis de colle videri Jam poterat legio, datis tendebat in arvis o sHuc pater Eneas, te do lecta juventus

Succedunt, fessiquet equos & corpora curant. At Venus aetherios inter dea candida nimbos Dona serens aderat natumque in valle reducta

IJ procul egelido secretum flumine vidit, io Talibus adfata est dictis, seque obtulit ultro En perfecta mei promissa conjugis arte

Munera me mox aut Laurentis, nate, superbos,

Aut acrem dubites in proelia poscere Turnum. Dixit, amplexus nati Cytherea petivit 6 Id

Arma sub adversa posuit radiantia quercu.

Ille

317쪽

I. B. VIII. sastiue deae donis tanto laetus honores pleri nequit, atque oculos per ingula volvit, iraturque, interque manus liachia versat sterribilem cristis galeam ammasque vomentem,

nitiferumque ensem, loricam ex aere rigentem,nguineam, ingentem inualis, cum caerula nubes,lis inardescit radiis, longeque refulget. um levis ocreas electro auroque recocto astamque clipei non enarrabile textum. astic res Italas Romanorumque triumphos, audiatum ignarus venturique inscius aeviecerat ignipotens illic genus omne futurae irpis ab Ascanio pugnataque in ordine bella. ecerat: viridi foetam Mavortis in antro ina ocubuisse lupam geminos huic ubera circum Iaidere pendentis pueros, d lambere matrem e n. apavidos cillam tereti cervice reflexam iulcere alternos,i corpora fingere lingua.

Iec procul hinc Romam raptas sine more sa-

binas

insessit caveae magnis Circensibus actis, cddiderat, subitoque novum consurgere bellum o mulidis Tatioque seni, Curibusque severis. 'ostidem inter se posito certamine reges irmati Jovis ante aram, pateras itie tenentes tabant, caesa jungebant foedeia porca. Iaud procul inde , citae Mettium in diversa quadrigae 'istulerant, at tu dictis, Albane, maneres aptabatque viri mendacis viscera Tullus 'er silvam sparsi rorabant sanguine vepres. 64s ec non Tarquinium ejectum Porsenna rubebatriccipere , ingentique urbem obsidione premebat: Lneadae in ferrum pro libertate ruebant. Jlum indignanti similem, similemque minanti spiceres lontem auderet quia vellere Cocles, a fluvium vinclis innaret Cloelia ruptis.

summo custos Tarpeiae Manlius arcisi L 7 Stabat .

318쪽

as IStabat pro templo in Capitolia celsa tenebat Romuleo lite recens horrebat Iegia culmo. Atque hic auratis volitans argenteus anser 6ssPorticibus Gallos in limine adeste canebat: Galli per dumos aderant, arcemque tenebant Defensi tenebri se dono nostis opacae. Aurea caesaries ollis, atque aurea vestis. Virgatis lucent sagulis tum lactea colla 66o Auro innectuntur duo quisque Alpuia coruscant Gaesa manu, scutis protecti corpora longis. Hic exsultantis Salios, nudosque Lupercos,

Lanigerosque apices, abs ancilia caelo

Extuderat casti duciebant sacra per Arbem os Pilentis matres in mollibusci hinc locat addit Tarineas etiam sedes, alta ostia Ditis Et scelerum poenas, d te, Catilina minaci Pendentem copulo , Furiarumque ora trementem, Secretosque pio. his dantem Ara Catonem. 67o Haec inter tumidi late maris ibat imago Aurex; sed flucti spumabant caerula cano Et circum argento cla dclphines in olbem quora veriebant caudis, aestumque secabant. In medio classiis aeratas Actia bella 67s Cernere erat totumque instructo Marte videres Fervere Leucaten auroque effulgere fluctus. Hinc August us agens Italos in proelia Caesar Cum Patribus populoque Penatibus: magnis dis, Stans celsa in puppi geminas cui tempora lammas Laeta vomunt, patriumque aperita vertice sidus. Parte alia venti si dis Agrippa secundis Arduus agmen agens cui belli in ligne sit m bum Tempora navali fulgent rostrata corona Hinc ope barbarica variisque Antonius arnus 68s

Victor ab Aurorae populis dolitore rubro gyptum, viresque Orientis,in ultima secum Iacti avehit sequiturque nefas i, gyptia conjunx.

Una Omne ruere, ac totum spumare reductis

Convolsum remis rostrisq; I identibus aequor. sor Alta

319쪽

ID B. VIII rs s ita petunt pelago credas innare revolsas Gycladas, aut montis concurrere montibus altos. aranta mole viri turritis puppibus instant. a Stuppea flamma manu, et que volatile ferri im pargitur arva nova Neptunia caede rubescunt. 69si Regina in mediis patrio vocat agmina sistro Necdum etiam geminos a tergo respicit anguis et omnigenumque deum monitra clatrator Anubis, Contra Neptunum MVenerem , contraque Mi-

nervam

ela tenent saevit medio in certamine Mavors oo Caelatus ferro, tristesque ex aethere Dirae,

Et scissa gaudens vadit Discordia pallacis Quam cum sanguineo sequitur Bellona fagello.

Actius haeae cernens arcuia intendebat Apollo Desur erci omnis eo terrore gyptus ec Indi, os Omnis Arabs, omnes vertebant terga Sabaei. Ipsa videbatur venti regina vocatis Vela dare, & laxos jam jamque inmittere funis. Illam inter caedes pallentem morte futura Fecerat ignipotens undis: Iapyge ferri pro' Contra autem magno narerentem corpore Nilum Pandentemque sinusi tota veste vocantem Caerulerint in gremium latebrosa i flumina victos. At Caesar, triplici invectus Romana triumpho Moenia dis Italis votum inmortale sacrabat Is Maxima tercentum totam delubra per tubem. ae titia ludisque viae plausuque fremebant: Omnibus in templis matrum chorus, omnibus arae: Ante aras terram caeli stravere juvenci. 'at Ipse sedens niveo candentis limine Phoebi, ac Dona recognoscit populorum, aptatque superbis Postibus Lincedunt victae longo ordine gentes, Quam variae linguis, habita tare vestis 5 armis.

H. Nomadu genus discinctos Mulciber Astos, N. Lelegas, Carasque, sagittiferosque Gelonos 2 re Fin Xerat Eueli rates ibat jam mollior undis, Aa Lxtremiq; hominum Morini,Rhenusque bicornis;

320쪽

indomitique Dahae dc potatem indignatus AraXes. Talia per clipeum Vilicani, dona parentis Miratur, rerumque ignarus imagine gaude 73 Attollens humero famamque dc fata nepotum.

P. VIRGILII MARONI s

ille , diversa penitus dum parte geruntur,a 1 Irim de caelo milit Saturnia Juno

Audacem ad Turnum luco tum forte parentis pilumni Turnus sacrata valle sedebat. Ad quem silc roseo Thaumantias ore locuta est Turne, quod optanti divum promittere nemo Auderet, volvenda dies en attulit ultro. neas, urbe ei sociis de classe relicta, vi se Sceptra Palatini edemque petit Euandri. i. Nec fatisci extremas Corythi penetravit ad urbes Io, Lydorumque mandi collectos armat agrestis. Quid dubitas nunc tempus equos , nunc poscere

currus.

Rumpe moras omnis, desturbata arripe castra. Dixit,in in caelum paribus se sustulit alis Ingentemque fifga secuit sub nubibus arcum Iso e Adgnovit juvenis, duplicisque ad sidera palmasis sustulit,in tali fugientem est voce secutus Iri, decus caeli, quis te mihi nubibus actam Detulit in terra: unde haeae tam clara repente H Tempestas' medium video discedere caelum, o Palantisque polo stellas sequor omina tanta, Quisquis in arma vocas destic effatus ad undam Processit, summoque hausit de gurgite lymphas,

Multa deos orans honeravitque aethera Votis. Iamque Ominis campis exercitus ibat apertis,

Dives equum, dives pictai vestiset auri. Messapus