Opera. By P. Virgilius Maro. Edited by N. Heinsius

331쪽

I I X. G, servenit, ac videt Euryalu: quem jam manus omnia aude loci: noctis, libito turbante tumultu toppressam rapit, conantem plurima frustra. si id faciata qua vi uvenem , quibus audeat armis iperes an sese medios moriturus in enses omiserat, ret per volnera mortem

aspiciens altam Lunam, S sic voce precatur : dea, tu praesens nostro succurre labori .strorum decus: nemoruna Latonia custos ' os i qua tuis umquam pro me pater Hyrtacus vis ona tulit, si qua ipse meis venatibus auxi, iis pendive tholo, aut sacra ad fastigia fixi Lunc sine me turbare globii in rege tela per auras. ixerat: dc toto conixus corpore ferrum anticit hasta volans noctis diverberat umbras, venit adve Sulmonis, ibiqueingitur ac Gai l . . iniit praecordia ligno. ,lvitur ille onaens calidum de petiore flumen rigidus, d longis singultibus ilia pulsat. iversi circumspiciunt hoc acrior idem. cce aliud summa telum librabat ab aure una trepidant iit hasta Tago per tempus utrumq;

idens, haesit tepefacta cerebro. itati O . nec teli colis, ita ractictorem, nec quo se ardens ilo tamen interea calido mihi anguine poenasrsolvesti, biboum, inquit simul ense recluso,at in Eu Malaram tum vero exterritus amens an clamat Nisusci nec se celare tenebris inplius, aut tantum potuit perferre dolorem

x e potuit coelum hoc conscia sidera testor. niantum infelicem nimium dilexit amicum.

alia dicta dabat sed viribus ensis adactus in sabiit costas, d candida pectora Empit. iolvit ar Euryalus leto, pulchrosque Per artus

332쪽

26 p. VIRGILII ri It cI.lor, iique humeros cervi conlabsa reclinabit blPurpureus veluti cum flos succisus aratro a

Languescit moriens clas vespapavera collo Demisere caput pluvia cum forte gravantiar. At Nisus ruit in medios, selumque per omnis Volscentem petit in solo Volscente moratur Quem circi in glomerati hostes hinc comminus at lque hinc 64o 'a Proturbant instat non secius, ac rotat ensum Fulmineum .donec Rutuli clamantis in ore Condidit adverso, morietis anima abstulit hosti. Tum super exanimem sese projecit amicum Confossus, placidaque ibi demum morte quievit. Fortunati ambo , si quid mea carmina possunt, Nulla dies i quam memori vos eximet aevo QDum donatis Eneae Capitolii iam bile faXum Accolet, imp*riumque pater Romanus habebit, Victores praeda Rutuli spoliisque potiti o Volscentem exanimum fientes in castra terebant. Nec minor in castris luctus Rhamnete reperto Exsangui, di primis una tot caede peremtis, e Sarranoque Numaque ingens concursus ad ipsa Corpora, scininecesque viro irati e recente mi Caede locum, pleno spuniri, tisine IiVOS. Adgnoscunt spolia intra se galeamque nitentem Messapi, multo ph iteras sudore receptaS. Et jam prima novo spargebat lumine terras Tithoni croceum linquens Aurora cubiles 46o Jam sole infuso, jam rebus luce retectis, Turnus in arma viros, armis circumdatus ipse, Suscitat aratasque acies in proelia cogit Quisque suos, varii' e acuunt Iumoribus iras.

Quin ipsa arrectis visu miserabile in hast

Praefigunt capita, mulio clamore sequuntur, Euryali&Nisi. Mneadae duri murorum in parte sinistra Opposuere aciem, nam dextera cingitur amni

Ingetitisque tenentiosas, Miraribus altis

333쪽

tant maesti 1imul ora virum praefixa movebant,

ci antia Fama ruit, matriique ac labitur auris

uryali a subitus miserae calor os a reliquit

xc ulli manibus radii, revolutaque pensa. Daria olat infelix, femineo ululatu, cili a comam, muros amens atque agmina clusa tria petit non illa virum, non illa periclitorum i memor:caelum dehinc questibus unc ego te, Euryale, aspici, tune illa senecera meae requies potuisti linquere blam, rudelis' nec te, sub tanta pericula missum,dfari extremum miserae data copia matri' dea, terra ignota canibus date praeda Latinis s litibusque jace. nec te tua funera mater roduxi, prellive oculos, aut viilne , , . , este tegensu tibi quam noctes fel esquerguebam,in tela curas solabar anilis. Quo sequarὶ aut quae nunc artus avolsaque membra Z funus lacerum tellus habet loc mihi de te, . Nate, refers' hoc sum terraque marique secuta

Sigite me, si qua est pietas in me omnia tela

Conicite, o Rutuli me primam absumite ferro, ut tu, magne pater divom, miserere, tuoque 49 svisum hoc detrude caput sub Tartara telo uando aliter nequeo crudelem abrumpere Vitam. oc fletu concutit animi, maestusque per omnis gemitusci torpent infractae ad proelia vires. Iam iacendentem luctus Ida usi Actor,ione monitui multum laci uli,

t tuba terribilem sonitum procul aere canoroncrepuit sequitur clamor caelumque remugit. Accelerant acta pariter testudine si isti, se si fosias inplere parant, ac vellere vallum. uaerunt pars aditum,in scalis adscendere muros ua rara est acies, interlucetque corona

334쪽

a7 P. VIRGILII

Non tam spissa viris telortim est indere contra Omne genus Teucri, ac duris detrudere contis, scio Adsueti longo puros defendere bello. saxa quoque infelto volvebant pondere, si qua

Posent tectam aciem perrumpere cum tamen Omnis

Ferre libet subter densa testudine castis

Nec jam uti ciunt nam , qua globus II. ΠUIIet ingens, si Inmanem Teucri molem volvuntque ruuntque Quae stravit Rutulos late, armorumque resolvit Tegmina nec curant Caeco contendere arte

Amplius audaces Rutuli, sed pellere vallo Misi libus certant: Parte alia horrendus visu quassabat Etruscam Pinum, iamiferos infert eZentius ignis.

At esi pus equum domitor Neptunia proles Rescindit vallum, d scalas in moenia poscit. Vos 5 Calliope, precor adspirate canenti rQuas ibi tunc ferro strages, quae funera Turnus Ediderit4 quem quisque virum demiserit Orco

Et mecum ingentis oras evolvite belli. Et meministis enim divae ac memorare potest Turris erat vasto suspectui pontibus altis, aopportuna loco : summis quam viribus omnes Expugnare Itali, sammaque evertere opum ViCertabant Troe contra defendere saxis, Perque cavas densi tela intorquere senestras.

Princeps identem conjecit lampada Turnus, s Et fiammam ad Setit latei quae plurima vento Corripuit tabulas, postibus haeiit adetis. Taibati trepidare intus, frustraque malorum Velle fugam dum se glomerant, retroque residunt

In partem, quae peste caret, tum pondere turris Sqo Procubuit subito cic caelum tonat omne fiagoie. Semineces ad terram, inmani mole siccuta,

Confixique suis telis, lectora duro Tiansso ii ligno veniunt vix unus Heleno. ,

335쪽

d Lycus elabiici quor tam prina a Vus Helenor, s sonio regi quem serva Licvmnia furtim stulerat, vetitiique ad Trojam miserat armis, Iise levis nudo parmaque inglorius alba. lue ubi se Turni media inter millia vidit inc acies, atque hinc acies adstare Latinas so fera, quae densa venantum septa coronabntra tela farit, seseque haud nescia morti licitii saltu supra venabula fertur id aliter juvenis medios moriturus in hostis ruit i , qua tela videt densissima, tendit suest pedibus longe melior Lycus interi hostis,

erac arma, fuga muros tenet, altaque certatendere tecta manu , sociumque attingere de Xtra S. uem Turnus, pariter cursu teloque secutus, crepat his victori: Nostrasne evadere, demens, S So

erasti te posse manus ξ simul arripit ipsum

milentem dc magna muri cum pane revellit:

salis ubi aut lepore , aut candenti corpore cycnu, Iastulit alta petens pedibus Iovis armiger uncisciuaesitum aut matri multis balatibus agnum sos artius a stabulis rapuit lupus undique clamorollitur invadunt,i fossas aggere conplent. rdentis taedas alii ad fastigia actant. ioneus saxo atque ins enti fragmine montis iacetium, portae stabeuntem, ignis' ferentem s7oaathiona Liger, Corynaeum sternit Asylas ic jaculo bonus, hic longe fallente sagitta.

tygium Caeneus, victorem Caenea Turnus urnus Ityna , Cloniumque , Dioxippum , Promolumque et Sagarim in summis stantem pro turribus Idan : rivernum Capys hunc primo levis hasta Tem illa: trinxerat ille manum projecto tegmine demens .d volnus tulit ergo alis adlabsa sagitta laevo infixa est lateri manus, abditaque intust piramenta animae letali volnere rumpit Iolitabat in egregiis Arcentis filius armis

Pictus

336쪽

lici is acu chlamidem in ferrugine clarus Hibera In lignis facies genitor quem miserat Arcens Eductum Martis luco Symaethia circum Fili minaci pinguis ubi Jc placabilis ara Palici Stridentem fandam, politis egentius hastis

Ipse ter adducta circum caput egit habena Et media adversi liquefacto tempora plumbo

Distidit, ac multa porrectum extendit arena. Tum primum bello celerem intendisse agitta Dicitur, ante feras solitus tertere fugaces, Ascanius, fortemque manu fudisse Numanum Cui Remulo cognomen erato Turnique minorei Germanum nuper thalamo sociatus habebat. Is primam ante aciem digna atque indigna relata Vociferans, tumidusque novo praecordia regno Ibat,et ingentem sese clamore ferebat:

Non pudet obsidione iterum valloque teneri, sis capti Phryges,i morti praetendere muros rEn, qui nostra sibi bello conubia poscunt i o Quis deus Italiam, quae vos dementia adegit iNon hic Atridae, nec fandi fictor Ulixes. Durum ab stirpe genus, natos ad flumina plimum Deferimus, saevoque gelu duramus & undis Venatu invigilant pueri, silvasque fatigant: os

Flectere ludus equos,in spicula tendere cornu. At patiens operum parvoque adi ieta juventus Aut rastris terram domat, aut quatit oppida bello. Omne aeus in ferro teritur, versaque juvencum Terga fatigamus hasta mec tarda enectus laira Debilitat vires animi mutatque vigorem. Canitiem galea premimus 'emperque recentis Comportare juvat praedas, d vivere rapto. Vosta picta croco di fulgenti murice vestis, Desidiae cordi, juvat indulgere choreisci I IEt tunica manicas, ela habent redimicula mitrae.

O ves Phrygiae, neque enim Phryges, ite per alta

Dindynia , ubi adsuetis biforem dat tibia cantum. Timpana vos buae usque vocant Berecyntia matris

Idaeae.

337쪽

Talia jactantem dictis, ac dira canentemon tulit Alcanius , ner o que obversus equinontendit telum, diversaque brachia ducens Constitit, ante Jov--atus:

pse tibi ad tua templa feram bilemnia dona ,

Et statuam ante aras aurata fronte juvenc UITandentem, pariterque captat cum matre fel ille IIDam cornu petat,in pedibus qui spargat renam. Audiit,ac caeli genitor de parte serena 63ontonuit laevum nat una satifer arcus. Effugit horrendum hi dens adducta sagitta erque caput Remuli venit, cava tempora ferro Trajieit L verbis virtutem inlude supcibis. Bis capti Phryges haec Rutulis responsat nai 'lit.

Hoc tantum Ascanius Teucri clamore id intur,

Laetitiaque fremunt, animosque ad idera tollunt. theria tum forte plaga crinitus Apollo Desuper Ausenias acies urbemque videbat Nube sedens ; atq; his victorem adfatur Iulum: s o Macte nova virtute, puer sic itur ad astra Dis genite, desse niture deos jure omnia bella Gente sub Assaraci fato ventura ressident: Nec te Troia capit simul haec effatus, ab alto there se mittit, spirantis dimovet aura Ascaniumque petit formam tum vertitur PIIS Antiquaen in buten hic Dardanio Anchisae Armiger ante fuit, fidusque ad limina custos. Tum comitem Astanio pater addidit ibat Apollo Omnia longaevo similis,Vocem l coloremque, O SOEt critiis albos,i saeva sonoribus arma Atque his ardentem dictis adfatur Iulum Sit satis, ne ide, telis inpune Numanum petiisse tuis primam hanc tibi magnus Apollo Concedit laude, & paribus non invidet armis. 6s Cetera parce, puer, bello sic orsus Apollo

338쪽

Adgnovere deum proceres divinaque tela Dardanidae, pharetram l fuga sensere sonantem. 66o Ergo avidum pugnae, dictis ac numine Phoebi, Ascanium prohibent ipsi in certamina rursus Succedunt, animasque in aperta pericula mittunt. It clamor totis per propugnacula muris

Intendunt acris arcus, amentaque torquent. 66s

Sternitur omne solum telis tum scuta cavaeque

Dant sonitum fictu galeae pugna aspera surgit. iniantus ab occasu veniens pluvialibus Haedis Vcrberat imber humum : quam multa grandine nimbi In vada praecipitant cum Iuppiter horridus austris Torquet aquosam hiemem caelo cava nubila

rumpit.

pandarus dimitias Idaeo Alcanore creti, Quo Jovis eduxit luco silvestris Hiera

Abietibus juvenes patriisi montibus aequo S, Portam, quae ducis imperio conmisia, recludunt. Freti armis, ultroque invitant moenibus hostem. Ipsi intus dextra ac laeva pro turribus adstant Armati ferro, de istis capita alta corusci: Q tales aeriae liquentia fiumina circum Sive Padi ripis, Athesiim seu propter amoenum 68OConsurgunt gemina quercus, intonsaque caelo Attollunt capita, de sublimi vertice nutant. Inrumpunt, aditus Rutuli ut videre patentis. Continuo Quercens, cpulcher Aquicolus armis, Et praeceps animi Tmarus,in Mavortius Haemon, Agminibus totis aut versi terga dedere,

Aut ipso porta posuere in limine vitam.

Tum magis increscunt animis discordibus Hae, Et jam conecti Troes glomerantur eodem, Et conserre manum in procurrere longius audent. Ductori Turno, diversa in parte furenti, Turbantique viros, perfertur nuntius, hostem Fervere cade nova, tortas Pr: obere patentis.

339쪽

rdaniam ruit ad portam, fratresque superi, primum Antiphaten, is enim se primus agebat, ebana de matre nothum Sarpedonis alti,njecto sternit aculo volat Itala coriatis Ura per tenerum, stomachoque infixa sub altam citis abit reddit specus atri vulneris undam co umantem dc figo ferrum in pulmone tepescit. nun Meropem atque Erymantha maritu , tum stertiit Aphidnum rum Bitian ardentem oculis animis' frementem, Ion aculo neque enim jaculo vitam ille dedistri: Led magnum stridens contorta phalarica venit, o Siaal minis acta modes quam nec duo taurea terga,

ec duplici squama lorica fidelisi auro

Iustinuit conlabsa ruunt inmania membIa. at tellus gemitum, S clipeum superintonat iligerilualis in Euboico Baiarum litore quondam axea pila cadit magnis quam molibus ante . instructam ponto jaciunt sic illa ruinam rona trahit, penitusque vadis trilis a recumbit. Hiscent se maria dc nigrae at olluntur arenae. um sonitu Prochyta alta tremit, durumque cubile Enarime Iovis imperiis inposta Typhoeo. lic Mars armipotens animum viresque Latinis Addidit, de stimulos acris lub pectore vertit: mirmisitque fugam Teucris, atrumque timorem. Indique conveniunt quoniam data copia pugnae, ellatorque animos deus incidit. 'andarus, ut fuso germanum corpore cernit, quo sit Fortuna loco, qui casu agat res,

'ortam vi multa converso cardine torquet 2bnixus latis humeris, multosque suorum assi oenibus exclusos duro in certamine linquit: ζst alios secum includit recipitque ruentis Demens qui Rutulti in medio non agmine regemi viderit inrumpentem, ultroque incluserit urbi: bimanem veluti pecora inter inertia tigrim. 73o II 6 Continuo

340쪽

Adgnoscunt faciem invisam atq; inmania membra Turbati sabit, neadae tum Pandarus ingens Emicat, hortis fraterna fervidus ira Effatu : Non haec dotalis regia Amatae, Nec muris cohibet patriis media Ardea Turnum. Castra inimica vides nuda hinc exire potestas. Olli subridens sedato pectore Turnus 76. Incipe, si qua animo virtus,in consere dextram Hic etiam inventum Priamo narrabis Achillem. Dixerat ille rudem nodisi cortice crudo Intorquet summis adnixus viribus hastam. EXcepere aurae vulnus Saturnia Iuno Detorsit veniens portaeque infigitur hasta. At non hoc telum, mea quod vi dextera versat, Effugies meque enim is teli nec vulneris auctor. Sic ait, iublatum alte consurgit in ensem, Et mediam ferro gemina inter tempora fronte 7 si Dividit, inpubesque inmani volnere malas. Fit sonus cingenti concussa est pondere tellus.

Conlabsis artus atque arma cruenta cerebro

Sternit humi moriens Datque illi partibus aequis Huc caput atque illuc humero ex utroq; pependit Dimigiunt versii trepida formidine Troes. Et si continuo victorem ea cura subisset, Rumpere claustra naanu socios' inmittere portis; Ultimus ille dies bello gentique fuisset. Sed furor ardentem caedisque insana cupido 76 Egit in adversos.

Principio Phalerim i succiso poplite Gygen Excipit hinc raptas fugientibus ingerit hastas

In tergus Juno vires animumque ministrat.

Addit Halis comitem, confixa Phegea parma

Ignaros deinde in muris artemque cientis

Alcandrumque aliumque Noemooaque Pryta