Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

221쪽

XXXVII. ro runt Eudamum cum septem navibus maxi- ii ex ea lalle cui praefuerat, Samum redire ad Romanos ulierunt ut quantum consillio, quan cum auctoritate valeret, compelleret RO-anos ad Patara oppugnanda Magna Q.Viam Romanis lam prius ulicius victoriae, em de ad entus attulit Rhodiorum di appa-ebat, si ea cura Rhodiis denapta sis et vacuos, ut ejus regionis maria i Eltituros sed rotecto Antiocho ab Sardibus, ne opprimetur urbes maritimi, ab oedere custodia Io- atque Eolidis prohibuerunt Pamphili

in cum quatuor na uis tecti; ad eam es qui circa Patara erat, miserunt Anti O-lius non civitatum modo , quae circa se eran ,

ontrahebat praeli dia, sed ad Prusiam Bithy- regem miserat legato literasque, quibusnlitum in Asitam Romanorum increpabat

inuam iterae Scipionis consulis, sed magis ius traicis tricani, a Iuspicione tali averte-unt qai pr.eter consuetudinem perpetuam opuli Romani augendi omni honore regum 'iocum majestatem, domesticis ipse ustrialiam ad promerendam amicitiam suamn Ompulit. Re .los se acceptos in m in Hisbaia reges reti t i m non in patrio mo- seca se regno sed in S phacis a quo ante e Uu

regnum imposuisse eum non Africa

modo

222쪽

rio T. imodo regum longe opulent imum sed toto in orbe terrarum cuiv regum vel maj fate vel iribus parem Philippum. Nabin hos se , ut besi superator ab T. uintio tamen in regno relictos Phia

lippo quidem anno priore etiam stipendium remissum , flium Obsidem redditum , quasdam iavitates extra Macedoniam , patientibus Romanis imperatoribus, recepi se eum. In eadem dignitate

Nabin futurum fuisse nisi eum suus primos

ror, deindefraus Atolorum absumpsisset, Maxime confirmatus est animus regis, posteaquam ad eum C. Livius, qui praetor ante classi praefuerat , legatus ab Roma venit S edocuit, quanto dc spes victoriar certior Romanis quam Antiocho, amicitia sanctior firmiorq apud Romanos sutura esset Antiochus posteaquam a spe societatis Prusiae decidit, Ephesum ab Sardibus est profectus ad classem, quae per aliquot menses instructa ac parata fuerat, visendam: magis quia terrestribus copiis exercitum Romanum Sc duos Scipiones imperatores videbat

sustineri non posse, quam quod res navalis ipsa

per se aut tentata sibi unquam eliciter, aut tunc magna, certae fiduciae esset. Erat amem in omentu in praesentia spei: 'iod magnai partem Rhodiae classis circa Patara esse . Eumenem regem cum omnibus navibus suis consuli obviam in Hellespontum profecstum audierat aliquid etiam inflabat animos classis Rhodia, ad Samum per occasionem fraude praeparatam absumpta. His fretus, Polyxenida cum classe ad tentandam omni modo certaminis

fortunam mistb, ipse copias ad Notium ducit: id oppidum Colophonium mari imminens, abest a vetere Colophone duo serme millia passuum

223쪽

Lis 1 XXXVII. xi passuum de ipsam urbem suae est poteritis volebat adeo propinquam Epheso , ut nihil

terra marive geret, quod non subjectum oculis Colophoniorum ac per eos notum CXtem 'plo Romanis est i quos audita obsidione non dubstabat ad opem ferendam sociae urbi clas-ὶm a Samo moturos eam occasionem O- cenidae ad rem gerendam bre . Igitur ope-ibus oppugilare urbem aggressus , ad mare artibus duabus pariter munitionibus dedi is , utrimque vineas .aggerem muro inunxit, Sc telludinibus arietes admovit. Qui ou territi malis Colophonii oratores Samum

ad L. Emilium, fidem pr. et oris populique Ro- an implorantes, miserunt. milium dc Sa- segnis diu mora offendebat, nihil minus iopinante quam Polyxenidam bis nequicquam tb se provocatum, potestatem pugnae factuina uiri esse turpe existimabat, Eumenis clascem adiuvare consule ad trajiciendas in Asiam nugiones se Colophonis obsessiae auxilio inceram finem habitur alligari. Eudamus Rho-tus tenuerat eum Sami, cupientem obcis: in Hellespontum , cunctique instare dicere, uanto fatim esse et socio Obsidioneximere, vel victam iam semel Hassem,incere ite- um otamsma ruptis ionem horis eripere, quam esertu sociis , tradita sntioch a terra mar e, in Helisontum, ubi at esset Eumenis cla ,

sua parte besii Meerire. Prose, a Samo adetendos commeatus, consumptis jam omni- us, linam parabant traficere id erat hor- eum Romanis eoque omnes ex Italia missae merari e dirigebant cursum Circumvecti ab

ad aversa insulta, s objecta aquiloni, ad

Chium

224쪽

tantes nave tempestatibus retentas elle Simul

allatum est Teios regiae assi benigne commeatus praebuill quin lire millia vasorum vini me pollicitos Teum ex medio cursu cla

sem repente avertit aut voletatibus iis usurus Cona meatu parato hostibus, aut ipsos pro hostibus habiturus Quum direxili iri ad terram proras, quindecim ferme ei labres circa Myonnesum apparuerunt quas primo ex classe regia praetor me ratus, institit sequi apparuit inde, piraticas celoces lembos esse Chiorum maritimam oram depopulati, cum omnis generis praeda revertentes, posteaquam videre ex alto classem, in fugam verterunt S celeritate superabant, levioribus 2 ad id fabrefactis navigiis, Propiores terrae erant. Itaque prius quam appropinquaret classis, Myonnesum per i fugerunt unde se a portu ratus abstracturum in aves, ignarus loci sequebatur praetor Myon inestis pii montorium inter Teum Samumque ilest ipse collis elian modum metae, in acutum acumena fundo satis lato fastigiatus a conti inenti arctae semitae aditum habet a mari ex e eta fluitibus rupes claudunt ita ut quibusdam locis superpendentia saxa plus in alium quam

quae initatione sunt naves, promineant. Circa rea appropinquare non ausis naves, ne sub ictu superstantium in rupibus piratarum ement, diem trivere tandem sub noctem vano incae ipto quum abstitissent, Teum postero die acces lsere in inportu quia tergo urbis est Geraesti

cum ipsi appellant navibus constitutis pra' i

225쪽

tor ad depopulandum circa urbem agrum mi-ilites emisit et quum in oculis populatio e L set, Oratores cum in alis tela mentis ad Ro-lmanum miserunt quibus purgantibus civitatem omnis facti dicitique hostilis adversus Ro- anos, ct iuvi se eos commeatu cla fm ar quant m vini Polyxenida promisi sent.

quae eadem clas Romanae darent, revocarum mse a populatione militem bin minus pro hos ibus eos habitur m Hoc tam triste responsum, quum iretulissent legati, vocatur in concionem a magistratibus populus, ut quid agerent, consultarent. Eo forte Polyxenidas cum regia classe a Colophone profectus , posteaquam movi sic a Samo Romanos audivit, ad Myonnelii mi piratas persecutos , eorum agrum depopula- ri, naves in Geraelii cor ortu stare ipse adversus M onnesum in insula Macrin nautici vocant anchoras portu occulto jecit inde ex propinquo explorans quid hostes agerent primo in magna spe sui , quemadmodum Rhodiamctallem ad Samum circumsessis ad exitum faucibus portus expugnasset, sicula Romanam expugnat Uium . nec est dissimilis natura loci. Promontoriis coeuntibus inter se ita clauditur portus, ut vix duae simul inde naves possint exire Nocte Occupare fauces Polyxenidas ina in imo habebat, denis navibus ad promon- tori stantibus, quae ab utroque cornu in latera

exeuntium navium Ugnarent e cetera clἀsse, sicut ad Panor num secerat , armatis inlittora expositis, terra marique simul hostes op- primere quod in ora vanum ei consilium suis tui quum Teii facturos se imperata promisistent' accipiendos comineatus optius visum es et

226쪽

2i Romanis In eum portum, qui ante urbem e , classem transire. Dicitur audamus Rhodiuo vitium alterius portus ostendisse , quum forte duae naves in arcto ostio implicitos remos fresistent. inter alia id quoque movit praeto rem, ut traduceret classem, quod ab terra periculum erat haud procul inde Antiocho stativa habente. Traducta classe ad urbem, ignari omnibus egressi milites nautaeque sunt , a commeatus linum maxime dividendum in naves mirum medio forte diei agrestis quidam ad praetorem adductus nunciaici alterum jam diem classem stare ad insulam Macrin, paulo ante visas quasdam moveri tamquam ad profectionem naves. Re subita perculsus praetor tubicines canere jubet, ut si qui per agros palati est ent, redirent tribunos in urbem mitti ad cogendos milites, nautasque in naves. Haud secus quam in repentino incendio aut capturbe trepidatur ciliis in urbem currentibus a suos revocandos , aliis ex ut be naves cursu repetentibus : incertisque clamoribus quibuipsis tubae obstreperent turbatis imperiis, tandem concursum ad naves est Vix suam quisqunoscere aut adire prae tumultu poterat : trepidatumque cum periculo S in maria in terrsor et ni partibus divisis Amilius cum praetoria nave primus e portu in altum evectias, excipiens insequenteis suo quam lue ordine in frontem instruxisset Eudamus Rhodiaquc lassis substitissent ad terram , ut irae trepidatione conscenderent, S ut quaeque parata esset, exiret navis. Ita explicuere ordirier primae in conspectu praetoris S coactu agmen

ab Rhodiis est instructaq; acies velut cerneret

regi OS,

227쪽

pregios, in altum processit inter Vonnesum M Corycum promontorium erant, quum ho- distem conspexere. Et regia classis, binis in ordi-dinem navibus longo agmine veniens, ipsa aciem adversam explicuit tantum laevo evecta cornu, ut amplecti circumire dexterum cormia Romanorum posset quod ubi Eudamus Hui cogebat agmen, vidit, non poste exa quare, ordinem Romanos, tantum non jam ciri cum iri a dextro cornu concitat naves, sistant Rhodiae naves longe omnium celerrimae taciaiie' arquatoque Ornu, pro toriae navi, ii qua Polyxenidas erat, suam objecit. Iam rotis classibus simul ab omni parte pugna con- rta erat. Ab Romanis Octoginta naves pu-ia nabant . ex quibus Rhodiae dua .vie intistrant. Hostium classis unde nonaginta navium isabebat, duas hepteres. Robore navium minue militum Romani lim Rhodios pra

cabant: Rhodiae naves agilitate&arte guberi latorum&scientia remigum . Maximo me nostibus errori fuere, quae ne prae se porta-ant: quod unum iis ad Panormum circuri

emissa luti fuerat, id tum maximum ni men-m ad victoriam iuit nam metu ignis ad-

tum decimassent neque ipsae ferire rostro ho- poterant, Vobliquas se ipsi ad ictu si e -

Grum, trepidabant Plurimum tamen, quae let , militum virtus in bello valuit mediam que aciem hostium Romaniquum rup at, circumvecti ab tergo lugnantibus adversus

228쪽

versus Rhodios regiis sese objec cres momen-ntoque temporis de media acies Antiochi, d lae- ivo in cornu circum Ventina Ves mergebantur. t

Dextera pars integra, sociorum magis clade liquam suo periculo terrebatur ceterum postea-squam alias circumventas, praetoriam navem Polyxenidae relictis sociis vela dantem videre; sublatis raptim dolonibus se crat secundusi petentibus Ephesum ventus capes lunt sugam quadraginta duabus navibus in ea pugna amisia iis, quartim tredecim captae in potestatem hostium venerunt, ceterae incensae aut demersae. Romanorum duae naves fractae sunt, vulneratae aliquot Rhodia una capta , memorabili icasu nam quum rostro percussi si et Sidoniam navem anchora ictu ipso exculta e nave sua, lunde dente velut manu ferrea injecta, alligavit alterius proram inde tumultu injecto quum divellere se ab hoste cupientes inhiberent Rhodii, tractu anchora lim implicitum remis a tus alterum et ciuit, debilitatam ea ipsa quae icta cohaeserat, navim cepit hoc maxin. Ο- do ad Myonnesum navali proelio pugnatum cst. Quo te riciis Antiochus, quia poliessione maris pulsus, longinqua tueri di tridebat se posse, praesidium ab Lysimachia, ne opprimeretur ibi ab Romanis, deduci pravo , ut res ipsa Ostea docuit, consilio uilit non enim tueri solum Lysimachiam primo impetu CNJ. Ortim acile erat sed bl dio non ei iam per O-t .lm hiemem tolerare. obsidentes quoque adii imam inopiam adducere extrahendi Inr-rus. in te ina spem pacis per occasiones ten-itare. Nec Lysimachiam tantum hos ibus tra-ld ditiosi adversam navale pugnam , sed etiam

229쪽

L 18s XXXVII. 11 Colophonis obsidione abscessit, Sardei recepit se atque inde in Cappadociam ad Ariarathen, qui auxilia accerserent, Z quocumque alio poterat ad copias contrahendas, in unum

jam consilium ut acie dimicaret intentus, misit Regillus milius post victoriam navalem profectus Ephesum, directis ante portum navibus, quum confessitonem concessi maris ultimam hosti expressistet, Chium , quo ante navale proelium, cursum a Samo intenderat, navigat ibi naves in proelio quas Eata quum reiecisset, L. Emilium Scaurum cum triginta navibus Hellespontum ad exercitum traiiciendum misit Rhodias parte praedae Sc spoliis navalibus decorata domum redire ubet Rhodii; pigre praeverter ad trajiciendasque copias consulis ieres atque o quoque iacti officio, tum demum Rhodum rediere. Clam Romana ab Chio Phocaeam trajecit in sinu maris inti op0sua aec urbs est, oblonga forma duummi vim S quingentorum pastilum pactum muria mplectitur coit deinde ex utra aurparte in arctiorem velut cuneum, Lamptera

ipsi appes ni mille ducent paulis ibi latitudo patet inde in altum lingua mille pac

suum excurrens medium fere sinum veluti indistinguit, ubi cohaeret faucibus anetustis duos in utramque regionem versos portus tutissimos habet qui in meridiem vermi, Nausathmos ab re appellatur, quia ingentem vim navium c pito alter prope ipsum Lampteraeit, Hos portus tutissimos quum occupati et stomana classis prius Quam aut scalis au ope- mu in m aggrederetur, mittendos censuit 'ra: Q q:u principum magistratuum qi animos

tenta

230쪽

hi T. tentarent posteaquam obstinatos vidit, duobus simul locis oppugnare est adortus. Altera pars infrequens aedificiis erat : templa Deum aliquantum tenebant loci ea prius ariete ad moto, quatere murCs turresque coepit deinde quum o multitudo occurreret ad defendendum altera quoque parte admotus aries,&jaria utrimque sternebantur muri ad quoruna calum quum impetum Romani milites per ipsam stragem ruinarum facerent : alii scalis

etiam ascensum in muros tentarent adeo Obstinate re si iterunt oppidani, ut facile appareret plus in armis de virtute, quam in moenibus auxilii est e coactus ergo periculo militum praetor , receptili cani limi, ne objiceret incautos furentibus desperatione ac rabie. Dirempto

prcesi , ne una quidem ad quietem versi , sed undique omnes ad munienda & obmolienda

quae ruinis strata erant, concurrerunt. Huic per intentis supervenit in Antonius, a prae

tore misitisci qui castigata pertinacia eorum,

Majorem curam omiant quam illis L enderet esse , ne in perniciem urbis pugnaretur sabs fere furore vel ent, pote fatem iis dare eadem conditione

qua prius C Livii in dem veni sent, se tradendi. Haec quiana audissent, quinque dierum spacio ad deliberandum sumpto , tentata interim spe auxilii ab Antiocho, posteaquam legati missi ad regem , nihil in eo est: praesidii , retallerunt;

tum portas aperuerunt, pacti ne quid hostile paterentur. Quum signa in urbem inferrentur, ironuncia sic praetor , parci se deditis velle clamor undique est sublatus, Indi numfa Ohim esse Phocaenses nunquam dos socios, semper in OLIO ho Ies , impune eludere ab hac voce velut