Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

211쪽

Li3ER XXXVII. Is smilitibus quos in presidio habebant, ceperunt. adversus quos Livius, quamquam erant iniqua ac dis sicilia ad exitus loca Istaeos auxiliares, des myrraeorum expeditos iuvenes misit Ii, dum missilibus primo , adversus paucos levibus

excursionibus lacessebatur magis quam conserebatur pugna, sustinuerunt certamen posteaquam plures ab urbe arsuebant,ac jam omnis multitudo et fundebatur, timor incessit Livium, ne auxiliares circumvenirentur, clana pibus etiam ab terra periculum esset ita non milites solum, sed etiam navales socios, remigum turbam, quibus quisque poterat telis, ai-matos in proelium eduxit. Tum quoq; anceps

pugna fuit neque milites solum aliquot, sed L. Apustius tumultuario proelio celidit postremo tamen fusi fugatique sunt Lycii atque in urbem compulsi:, Romani cum haud incruenta victoria ad naves redierunt. Inde in Thelmessicum profecti sinum, qui latere unis Cariam, altero Lyciam contingit, o milia Patara amplius tentandi spe, Rhodii domum dimilli sunt Livius pr. etervectus Asiam, in Graeciam transmisit, ut conventis Scipionibus qui tum circa Thestaliam erant in Italiam trajiceret.

Amilius posteaquam omissas in Lycia res,&Livium prosectum in Italiam cognovit, quum ipse ab Epheso repulsus tempestate irrito incoepto Samum revertisset, turpe ratus, tentata

frustra Patara esse, proficisci eo tota classe, de summa vi aggredi urbem statuit. Melitum dc ceteram oram sociorum praetervecti in Bargylietico sinu excensionem ad Iasium fecerunt. Vrbem regium tenebat praesidium agrum cir

ca Romani hostiliter depopulati sunt. Missis deinde

212쪽

dcinde qui per colloquia principumi magistratu uiri tentarent animos, posteaquam, nihil in potestate sua responderunt esse, ad urbena oppugnandam ducit. Erant Iallensium exules cum Romanis ii frequentes Rhodios orare institerunt, urbem ct vicinam biis cogna

tam innoxiam perire, rent. Sibi exali nu am

abam a sum sis, quam dem e et Romanos. Eadem a regiorum, qua V pu sint, tenera eos qui in urbe maneant omnium Lassensum unam mentem es, ut servitutem regiam e fugere e lenta Rhodii moti precibus Eumene etiam rege Osumpto, imul stras necessii tudines commemorando, simul obse ii e regio praestidio urbis caussam miserando, pervicerunt, ut oppugnatione ab itineretur. Profecti inde pacatis ceteris, quum oram Asilae legerent, oryma portus adversus Rhodum si pervenerunt. Ibi in principiis sermo primo inter tribunos militum secretus Oritur , deinde ad aures ipsitus Emilii pervenit, abduci cla item ab Epheso, ab suo bello ut ab tergo liber relictus hos lis in tot propinquas socior urn urbes omnia impune conaripoli et Movere ea Gmilium vocatotque Rhodios quum percunctatus e siet, possiet ne Pataris universa claiIis in portu stare. quum respondissent, non polle causiam nactiis omittendae rei, Samum reducit naves Per idem tempus Seleucus Antiochi lius, quum per omne hibernorum tempus Xercitum in bolide continuis set, parti in sociis ferendo opem, partim quos in societatem pellicere non poterat, depopulari dis transiue in fines regni Eumenis, dum is prOcula domo cum Romanis in hodiis Lyciae maritima oppugnaret, statuit. Ad Elaeam primo

213쪽

L XXXVII. roti infestis signis accessi : deinde omitia oppugnatione urbis, agros hostiliter depopulatus, ad caput arcemque regni Pergamum ducit oppu- gnandam . Attalus primo lationibus ante ur-ibem pol His, S excursionibus equitum levisque

armatur.z, magis lac ei bat, quam Ius cinebatholtem polire mori utina per levia certamina expertus, nulla parte rium se parem elle, intia

linoenia e recepisset, obsideri urbs coepta est. Podem ferme tempore: Antiochus ab Apamea protectus, Sardibus primum, deinde, haud procul Seleuci altris , ad caput Caici amniustativa habuit, cum magno exercitu mitto variis ex gentibus Plurii mina terroris in Gallorum mercede conduciis quatuor millibus erat hos, paucis admittis, ad pervastandum palsim Per- menum agrum misit uti epol aquam Sanum iunt nunciata, primo Eumenes a Vocatus

domettico bello cum classe Elaeam petit inde lirium praesto uident equites pedit ima experitia: Cesidio eorum tutus, priusquam ollasse ritirent aut moverentur, Pergamum contendit ibi rursus levia per excursiones proelia fieri coepta Eumene summae rei discrimen haud dubie latrectante. Paucos post dies Romana Rhod; lue clatrus, ut regi opem ferrent, Elaeam ab Samo venerunt mmos tibi exposui e copias Elaeae, tot classes in unum conventis portu, Antiocho allatum est 5 sub idem tempus au clivit, consule cum exercitu am in Macedoniarae, pararique quae ad transii tum Hellesponti opus et lent; tempus veniae ratus, prius quam terra mari l. simul urgeretur, agendi de pace; trimulum quendam adversus Elaeam altris cepit..ibi peditum omnibus copiis relictis, cum equiri s lacri

214쪽

ro T. et tatu erant autem sex millia equi tum in campos sub ipsa Elaes moenia descendit: mist caduceatore ad Emilium, velle sede pace agere. Aemilius Eumene a Pergamo accito, adhibitis de Rhodiis, concilium habuit. Rhodii haud aspernari pacem Eumenes Nec honestume,se dicere, eo tempore de pace agi nec exitum rei imponi posse. Mui enim, inquit, aut hones se inclusi moenibus obsessi velut leges acu accipiemus ' aut cui rata stapax erit, quam ne consule, non ex auctoritate senatins , non jussu populi Romani peregerimus 'Lucro enim, pace per te facta, redituru ne extemplo in Italiam sis, classem exercitum se deducturus'

aut exspectaturus,quid de ea re consuli Liceat, quid enatus censeat, aut populus iubeat 3 Ressat ergo, ut pnaneas in rursus in hiberna copia reducta, omisso bella, exhauriant com nn ea tabum praeb2ndu socios deinde si ita visum sis it penes quos potestas

fuerit instauremus novum de integro bestum quod possumus, si ex hoc i/upetu rerum nihil prolatan remittitiar, ante hiemem Diis Olentibis perfeci P.

Haec lantentia vicit, respontiamque Antiocho est, ante consulis adventum de pace agi non

polle. Alia iochus pace nequicquam rentata, Vastatis Elisensitum primum, deinde Pergamen O- tum agris, relicto ibi Seleuco filio, Adramyttetim, hostiliter atinere ac impetit agrum pulentum, quem vocant Thebes campum , carmineHomeri nobilitatum . neque alio ullo loco Asiae maior regiis inlitibus parta est praeda. Eodem Adramytteum , ut ibi praesidio flent,

navibus circui vestiti Aemilius au menes venerunt. Per Osdein forte die, Elaeam ex Achaia

mille pedites cum latum equitibus, Diophane omnibus his copiis P eposito, accesserunt. quos

215쪽

quos egressos navibus obviam missi ab Attalo, nocte Pergamum deduxerunt. Veterani omnes de periti belli erant, ipse dux Philopoem nis, summi tum omnium taecorum imperatoris discipulus qui biduum simul adquietem hominum equorumque,dcad visendas hostium stationes, quibus locis temporibusque accederent, reciperentque sese, sumpserunt. Ad radices iere collis, in quo posita est urbs, regii succedebant . ita libera ab tergo populatio erat, nullo ab urbe, ne in stationes quide qui proculi jacularetur, excurrente. Postquam semel cornpulsi metus moenibus incluserunt, contem

plus eorum Winde negligentia apud regios

Oritur, non stratos non infrenatos magna pars habebant equos paucis ad arma ce ordines re lictis, dilapsi ceteri sparserant se toto pallim campo: pars in juveniles lusus lasciviamq; versi, pars vescente lubumbra, quidam somno etiam strati. Haec Diophanes ex alta urbe Pergamo contemplatus, arma suos capere, SI ad portam praesto, si jubet ipse Attalum adiit S in animo sibi esse dixit, hostium statione tentare.

. egre id permittente Attalo, quippe qui centum equitibus adversus trecentos, mille peditibus cum quatuor millibus pugnaturum cerneret. Porta egressus, haud procul statione hostium occasionem operiens consedit de qui Pergami erant, amentiam magis quam audaciam credere elle: od hostes paulisper in eos versi, ut nihil moveri viderunt, nec ipsi quicquam ex solita negligentia, insuper etiam eludentes paucitate, mutarunt Diophanes quietos aliquamdiu tuos, velut adspectaculum modo e iustos

continuit posteaquam dilapsos ab ordinibus hostes

216쪽

cum turma sua quantu potuit effusissimi ha benis, clamore ab omni simul pedite atq equi te sublato, stationem hostium improviso invadit. Non homines solum, sed equi etiam territi, quum vincula abrupissent trepidationem de tumultum inter suos fecerunt, pauci stabant impavidi equi eos ipsos non sternere, non in-

fraenare, aut ascendere facile poterant multor Najorem quam pro numero equitum, terrore

Achaeis inferentibus Pedites vero ordinati S praeparati sparsos per negligentiam , de semisomnes prope adorti sunt caedes pa: in fugaq; per campos facta est. Diophanes secutus est usos quoad tutum fuit, magno Acheorum genti decore parto spectaverant enim e moenibus Pergami non viri modo, sed foeminae etiam in praenidium urbis rediit. Postero die regi:magis coinpolita cic ordinatae Lationes, quingentis passibus longius ab urbe posuerunt castra:

de Achaei eodem ferme tempore at ille in eundem locum processerunt. Per multas horas intenti utrimque velut lana futuruin impetum

exspectaveres posteaquam haud p ocul occasu solis redeundi in castra tempus erat, regiis si novi collatis abire agmine ad iter magis quam ad pugnam compositio coepere, Quievit Dio-plianes, dum in conspectu erant deinde eoclem, quo pridie impetu in postremum agmen

in culicit tantumque rursus pavoris ac tumultus incutiit, ut quum terga caederentur, nemo

pugnandi causta restiterit trepidantesque, ut vix ordinem agminis servantes, in castra coni Dul illunt. Laec Achaeorum audacia Seleucum

217쪽

agro Pergamo movere casti a coegit Antiochus postea luam Romanos de Eumenem ad tuendum Adramytteum venille audivit ea

s quidem urbe abstinuit depopulatus a ros.

Peraeam inde, coloniam it, lenae ortim expugnavit Cotto Corylenus, Aphro lilias, d Crene, primo impetu cap t. iunt inde per Thyatira ardet rediit. Seleucus in maritima ora permanens, aliis terrori, aliis praelidio erat. Gallis Romana cum Eumene Rhodiisque, Mi Cylenen primo, inde retro, uni profecta erat, laeam rediit. Inde Phoc eam petentes , ad in-

am quam Bachium vocant, imminet urbi Phocensium appulerunt, Quibus ante abstinuerant templis , signisque egregie autem ornata insula erat quum hostiliter diripuissi it ad ipsam urbem transmiserunt eam diu inter se partibus quum oppugnarent, cderent, sine operibus, armis, scalisque capi non polle illum ab Antiocho pram lium

trium militum arniatorum, quam in trallet Urbem extemplo oppugnatione omilla , cla Iis ad insulam se recepit nihil aliud quam depopulato circa urbem hostium agro Inde placuit Eumenen domum dimitti, dc praeparare consuli atque exercitui, quae ad transitum Heste sponti opus sientci Romanam Rhodiamque clailem redire Samum, atque ibi in statione

esse, ne Polyxenidas ab Epheso moveret. Rex Elaeam, Romani de Rhodii Samum redierunt. Ibi M. similius frater praetoris decessiri. Rhodii, celebratis exsequiis, adversus tallem quam fama erat, ex Syria venire, tredecim suis navibus una Coa quinqueremi, altera Gnidia, Rhodum ut ibi in statione euant, profecti sunt. Biduo

218쪽

st T. Biduo antequam Eudamus cum classe a amo veniret, tredecim a Rhodo naves cum Pamphilida praesecto adversus eandem Syriacam classem mist e, assumptis navibus quatuor, quae Cariae praesidio erant, oppugnantibus regiis, Daedalaac quae oam alia parva castella obsidio

ne exemerunt Eudamum confestim exire placuit additae huic quoque sunt ad eam classem, quam habebat, sex apertae naves Prosectus quiuia quantum accelerare poterat, maturasset ad portum , quam Megisten vocant, praegressi, consequitur inde uno agmine Phaselidem quum venissent optimum visum est ibi hostem operiri. In confinio Lyciae iam phyliae Phaselis est promine penitus in alium, conspiciturque prima terrarum Rhodum a Cilicia petentibus, S procul navium praebet prospectum eo maxime ut in obvio classi hostium essent, electus locus est. Ceterum quod non providerunt, Z loco gravia tempore anni s medium enim aestatis erat ad hoc insolito Odore ingruere morbi vulgo, maxime in remiges coeperunt cujus pestilentiae metu profecti, quum proterveherentur Pamphylium sinum, ad Eurvmedontem amnem appulsa classes, audiunt ab Aspendiis ad Sidam iam hostes esse. Tardius navigaverant regii adverso tempore Etesiarum , quod velut statum Favoniis ventis esset Rhodiorum duae de triginta quadriremes, quatuor triremes fuere. Regia classis septem dc triginta majoris formae navium erat, in il tribus tres hepteresin quatuor hexere cha hebat. taeter has decem triremes erant . calii adesse hostes ex specularina clam cognovere. Vtraque classis postero die luce pri l. a,tiam- quam

219쪽

, quam eo die pugnatura, portu movit: Ῥο-:wsteaquam superavere Rhodii promontorium, , quod ab Sida prominet in altum extemplo dc conspecti ab hostibus sunt, S ipsi eos viderunt. Ab regio sinistro cornu, quod ab alto ObJectum

ierat, Annibal, dextro Apollonius purpurato rum unus praeerat. Jam in frontem directas habebant naves Rhodii longo agmine venie- iubant prima prie toria navis Eudami erat co-

.lgebat agmen Chariclitus Pamphilidas mediae

classi praeerat Eudamus ori eaquam hostium aciem instructam, paratam ad concurrendum vidit Mipse in altum evehitur, c dein

ceps, quae sequebantur, ser Vantes ordinem in Irontem dirigere jubet. Ea res primo tumul- tum pi .ebuit nam nec sic in altum evectiis, ierat, Ut ordo omnium navium ad terram explicata posiet: dc festinans ipse praepropere cum i quinque lolis navibus Annibali occurrit cetera quia 'rontem dirigere jussi erant, non sequebantur. Extremo agmini loci nihil ad terram irelicti erat trepidantibusque iis inter se , jam in dextro cornu adversus Annibalem pus nabar ir. Sed momento temporis navium

virtus&usus rei maritimae terrorem Omnem

Rhodiis dempsit nam dc in altum celeriter evect e naves locum pol se quaeque venienti ad terram dedere M si qua concurrerat rostrorum nostium navi, aut proram lacerabat, aut emo, detergebat, aut libero inter ordines disia urit praetervecta, in pup uia impetum dabat. Maxime exterruit hepteris regia multo mi-

'ore Rhodia nave uno icti demersa. Itaquet in haud dubie dexterum cornu ovium nugam inclinabat Eudamum in alto tudine

220쪽

quo dispersam clas lem in imum colligi mos

erat omnes quae in dextro cornu vicerant naves, ad opem ferendam suis concurrillent tum Z Annibal , quaeque circa euna erant a Ves,

capellunt fugam nec insequi Rhodii, ex magna parte aegris, d ob id celerius fessis remigibus, potuerunt. Quum in alto ubi substiterant, cibo relicerent vires , contemplatus Eudamus holla claudas mutilasque naves apertis navi-bi a remulco trahentes, viginti paulo amplius integras abscedentes turri praetoriae navis

silentio facto, Exsurgite, inquit , ct egre tam

siectaculum cap te oculi. Consurrexere Omnes, contemplatique trepidationem fugamque holitum prope una voce exclamavere Omnes, ut sequerentur. Ipsius Eudami multis ictibus Vulnerata navis erat Pamphilida mi Char clittim insequi quoad putarent tutum, ulli C. Aliquamdiu secuti sunt pol ea quam terrae appropinquabat Annibal, veriti ne includerentur vento in hostium ora , ad Eudamum revecti, hepterem captam , quae piim concursa icta erat aegre Phaselidem pertraxerunt inde Rhodum, non tam victoria laeti, quam alius alium accusantes, quod quum potuiti et non omnis summersa aut capta cla Ili hostium foret, redierunt. Annibal icius uno proelio adverso me tuna quidem praetervehi Lyciam audebat, quum conjungi veteri regiae clatsi quam primum cuperet. Et id ne ei facere liberum esset, Rhodii Chariclitum cum viginti navibus

rostratis ad Patara legistin portum mise

runt,