Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

481쪽

C. Papirius Turdus, in concionibus lacerarent, rogationemque promulgarent , ne Manlius post Idus Martias prorogatae namque consuli bus jam in annum provinciae erant i inperium retineret uti cauliam extemplo dicere, quum abisset maginaea tu, pollet huic rogationi Q. R-lius collega intercellit, tagnisque contentionibus obtinuit, ne perferrerit r. Per eos dies Ti Sempronius Gracchus, et Pol imitas Albinus ex Hispania Romam quum revertillent, senatus iis a M. Titinio praetore datus in aede Bellonae, ad disterendas res quas gessivunt, postulandosque honores meritos, ut Diis inmortalibus haberetur honos. Eodem tempore S

in Sardinia magnum uinultum eii , literis T. Et, uti praetoris cognitum est, quas filius ejus ad senatum attulerat Ilienses adjunctis

Balarorum auxiliis, pacatam provinciam invaserant nec eis invalido exercitu, magna parte pestilentia absumpto resivit poterat. Ea demin Sardorum legati nunciabant orantes ut urbibus saltem iam enim agros deploratosesie opem senatus ferret. Haec legati totumque quod ad Sardiniam pertinebat, ad novos magii ratus ejectum est Aque miserabilis legatio Lyciorum, qui crudelitatem Rhodiolum, quibus ab L. Cornelio Scipioni attributi erant, querebantur fui se sub ditione Antiochi ' eam regiam servitutem cogitam cum prasent statu

pracstram libertatem vi tm, non publico tantum

se premi imperio , sed singulos jus Ium pati servitium juxta se coniuges libero is vexari in cor

dius in tergum saviri fimam, quod in unum sit, iaculari, dehonestam e Iesam rei odiosusieri:

482쪽

7o ijuris etiam usurpandi caussa ne pro dubio habeant, nihil inter se Margento parata mancipia interesse. Motus his senatus, literas Lyciis ad Rhodios dedit nec Lycios Rhodiis nec ullos alicui, quam qui nati liberi i , in servitutem dari placere. Lycios ita sub Romanorum simul imperio ct tutela esse, ut in ditione populi Romani civitates sociae sint. Triumphi deinde ex Hispania duo continui acti. Prior Sempronius Gracchus de Celati beris, sociisque eorum postero die L. Postumius de Lusitanis, aliisque ejusdem regionis Hispanis triumphavit quadraginta millia

pondo argenti Ti. Gracchus transtulit, viginti millia Albinus Militibus denarios quinos vicenos, duplex centurioni, triplex equiti ambo diviserunt sociis tantundem quantua Romanis . Per eosdem forte dies M. Iunius consul ex Istria comitiorum causia Romam venit Eum quum in senatu satigassent interrogationibus tribuni plebis Papirius S Licinius, de his qu: in Istria essent acta, in conciOnem quoque produxerunt. Ad quae quum cor

sui se dies non plus undecim in ea provincia suilla, responderet quae se absente acta essent, se quoque ut illos, fama comperta habere; ex sequebantur deinde, quaerentes, Dud ita non

I lim Ianlium Romam veni et, ut rationem redderet populo Romano, cur ex Galgia provincia

quam sortitus est, in I biam trans se e quando id bellumsenatu decrevisset, quando dae uni populus Romanim jugi et ' At hercule, privato quidem conscio bellum susceptum esse, sed ges um prudenter

fortiterque Immo utrum susceptum, nequius, an inconsultius genium, dici non posse . Stationes

dum nec opinantes ab Ipru oppressa , castra Romana

captu

483쪽

rat ceteros inermes,fusosque, ante omnes consulem

ipsum, ad mare ac naves fugisse . Privatum rationem redditurum earum rerum esse , quoniam

consul noluisset, Comitia deinde habita consules creati C. Claudius Pulcher , Ti. Sempronius Gracchus: postero die praetores facii,

P. Alius Tubero iterum, C. Quintius Flamininus, C. Numisius, C. Mummius, C. Cornelius Scipio, P. Valerius Laevinus Tuberoni urbana urit dictio , Quintio peregrina evenit, Numisio Sicilia, Mummio Sardiniaci sed ea, propter belli magnitudinem, provincia con-1ularis facta Gracchus eam sortitur Istriam Claudius, Scipio .Laevinus Galliam in duas divisam provincias sortiti sunt. Idibus Martiis, quo die Sempronius Claudiusque consulatum inierunt, mentio tantum de provinciis Sardinia Istriaque, utrius lue hostibus fuit, qui in his provinciis bellum conscivissent. Oltero die legati Sardorum qui ad novos magistratus

dei ati erant L. Minucius Thermus, qui legatus Manlii consulis in Istria fuerat . in senatum venit. Ab his edoctus est senatus, quantum tralli eae provinciae haberent. Moverunt sena tum&legationes socium nominis Latini quaed censores, S priores consules fatiga Uerunt, tandem in senatum introductae Summa querelarum erat, cives suos Roma censos plerosque Romam commigra se diuod si permetitatur,perpaucis a tris futurum , ut deserta oppida , deserti agri, nullum militem dare possent. Fregelim quo fi misi: quatuor familiarium transi se ab se Sam-

rite Pelignique querebantur: ies eo minus aut

bos aut illos in delectum militum dare. Genera

autem

484쪽

7: autem fraudis duo mutandae viritim civitatis inducta erant Lex sociis ac nominis Latini, qui stirpem ex sese domi relinquerent, dabat, ut cives Romani fierent ea lege male utendo, alii sociis , alii populo Romano injuriam faciebant . Nam S , ne stirpem domi relinquerent; liberos suos, quibus Romanis in conditionem ut manumitterentur, mancipio dabant,

libertinique cives efferat M quibus stirps de-ellet quam relinquerent, ut cives Romani fiebant Pollea his quoque imaginibus uris spretis, promiscue sinc lege, sine stirpe, in civitatem Romanam per migrationem c censum transibant. Haec ne pol te fierent, petebant legati. ut redire in ea vitales uberent socios deinde ut linge caverent, ne quis quem civitatis mu-ra1rda caii a suum faceret, neve alienaret: la civ Romaniis facti esset, civis non esset. l Laec impetrata ab senatu Provinciae deinde

qu: Vin bello erant, sardinia atque Iliri decretae. In Sardiniam duae legiones scribi uitae quina millia in singulas, rati centi pedites, it ceni equites, Quo decim millia peditum sociorum ac Latini nominis, S sexcenti equites, bc decem quinqueremes naves, si deducere ex navalibus vellet. Tantundem peditum quitumque in Istriam, quantum in Sardiniam, decretum. Et legionem unam cum equitibus trecentis, 'uinque millia peditum sociorum, ducentos qui nil uaginta mittere equites in Hispaniam consules ad M. Titinium jussi. Prius quam consules provincias sortirentur, prodigia nunciata sunt. Lapidem in agro Crustumino in lacum Martis de coelo cecidille Puerum trunci corporis in agro Romano natum: quadrupe- dena

485쪽

aedificia de coelo tacta de Puteolis duas naves fulminis icti concrematas est e. Inter haec quae nunciabantur u pus etiam Romae interdiu agitatus, quum Collina porta intrasset, per Esquilinam magno cosectantium tumultu evasit. Eorum prodigiorum caussa consules majores hostias immolarunt, i diem unum circa omnia pulvinaria supplicatio fuit. Sacrificiis rite perfectis, provincias sortiti sunt: Claudio stria, Sempronio Sardinia obvenit Legem deinde sociis C. Claudius tulit Senatusconsulto,ec edixit qui socii ac nominis Latini ips majore e ors M. Clau- io, T. Ruinti censoribus. post ea apud socios nominis Latini cense sent, ut omnes in suam qui Iue civitatem ante Calend. et embris redirent. Quaestio, qui ita non rediti en ta Mummio praetore decreta est. ad legem dc edictum consulis Senatusconsultum adjectum est ut dictator, consul. interrex censor, prator quinum e se apa forum,

darent operam, ut qui manumitteretur, in libertatem indicaretur, jusjurandum daret e qui eum manu matteret, civitatis mutanda ca D manu non mittere. cri: id non uraret, eum manumittendu non

censuerunt. Haec in posterum causa jurisque dictio C. Claudio consuli decreta est. Dum hae Romae geruntur, M. Iunius, dc A. Manlius, qui priore ann consules fuerant, quum Apuleiae Bibernassent, principio veris in fines Istrorum exercitum introduxerunt tibi' ium est a se popularentur, dolor magis de indignatio diripi res suas cernentes Istros, quam certa spes satis sibi virium adversus duos exercitus, excivis. concursu ex omnibus populis juventutis facto, repentinus 5 tumultuarius exercitus acrius primo

486쪽

Ad quatuor millia eorum in acie caesa ceterio iniit bello in civitates passim diffugerunt. inde legatos primum ad pacem petendam in

castra Romana, deinde obsit de imperatos miserunt. Haec quum Romae cognita literis proconsulum essent, C. Claudius consul, veritus ne forte ea res provinciam exercitumque sibi adi meret, non Votis nuncupatis, non paludatis lictoribus, uno omnium certiore fasto collega, nocte profectus Leceps in provinciam abiit: ubi inconsultus quam venerat, se gessit nam quum concione advocata fugari e castris

A. Manlii adversis auribus militum quippe

qui primi ipsi fuissent actasset ingessistetque

probra M. Iunio , quod se dedecoris socium collegae fecisset ad extremum utrumque decedere provincia jussit. Qu od quum milites

consulis, imperio dicto audientes futuros sese dicerent, quum more majorum secundum vota in Capitolio nuncupata, lictoribus paludatis profectus ab urbe esset furens ira, vocatum qui pro quaestore Manlii erat, catenas p poscit vinctos se Iunium Manlium i minitans Romam missurum. Ab eo quoq; spretum consulis imperium est 6 circumfusus exercitus favens imperatorum caussae, consuli insestus, an inios ad non parendum addebat Postremo fatigat iis consul. contumeliis singulorum S multitudinis iam insuper irridebant ludibriis nave eadem qua venerat, Aquileiam rediit. Inde collegae scripsit, ut militu no-Voru ei parti, quς scripta in Istriam provinciam

esset, ediceret, Aquileiam ut conveniret. nequid se Romae teneret, quo minus votis nuncupatis

487쪽

R XLI. paludatus ab urbe exiret. Haec collegae obse-urquenter facta, brevisq; dies ad conveniendum, edicta est. Claudius prope consecutus est lites, ras suas. Concione adveniens de Manli, Iunio habita, non ultra triduum moratus Romae pallidatis lictoribus, votis et in Capitolio nuncupatis, in provinciam aeque amplius praecipiti celeritate abit Paucis ante diebus Iunius Manliusque oppidum Nesattium, quo se principes Istrorum S regulus ipse sputo receperat, summa vi oppugnant. Eo Claudius duabus legionibus novis adductis , vetere exercitu cum suis

ducibus dimitto, ipse oppidum circumsedit, Sculneis oppugnare intendit amnemque praeterfluentem moenia, qui d impedimento Oppugnantibus erat,ac aquationem Istris praebebat, multorum dierum opere exceptum novo alveo avertit. Ea res barbaros miraculo terruit abscitiae aquae ne tum quidem memores pacis, in caedem conjugum ac liberorum versi etiam ut spectaculo hostibus tam foedum facinus ellet, palam in muris trucidatos praecipitabant. Inter simul complorationem foeminarum puerorumque , simul nefandam caedem, milites transgresti murum, oppidum intrarunt. cujus capti tumultum ut ex pavido clamore fugientium accepit rex, trajecit ferro pectus, ne Vivus caperetur ceteri capti, aut occisi. Duo

deinde oppida Mutila S Faveria vi capta racdeleta Praeda, ut ingente inopi spe major fuit. omnis militibus concella est Quinque millia capitum, sexcenta viginti duo Q ub corona venierunt auctores belli virgis caesi, δί securi percussi. Istria tota trium oppidorum excidio,

morte legis pacata est omnesque undique populi

488쪽

praetor priore anno fuerat, cum praesidio legionis unius Pisis praeerat cujus literis senatus certior factus, eas ipsas literas ad C. Claudium nam alter consul jam in Sardiniam trajecerat, deserendas censet adjicit decretum quoniam stria provincia confecta esset; si ei videretur, exercitum traduceret in Ligures. Simul

ex literis consulis, quas de rebus in stria gestis scripserat, in biduum supplicatio decreta. Et ab

altero consule Tib. Sempronio in Sardinia prospere res gesta. Exercitum in agrum Sardorum Iliensium induxit Balarorum magna auxilia Iliensibus venerant. Clim utraque gente signis

collatis conflixit fusi satique holles, castrisiaque exuti duodecim millia armatorum caesa. Postero die arma lecta conjici in acervum justa sit consul, sacrumque id Vulcano cremavit. Victorem exercitum in hiberna sociarum urbium reduxit. Et C. Claudius literis T. Claudii Senatusconsulto accepto, ex stria legiones

in Ligures transduxit. Ad Scultennam flumen in campos progressi castra habebant hostes. Ibi cum his acie dimicatum quindecim millia caesa , plus septingentis in proelio, aut in castris

nam ea quoque expugnata sunt capti: csigna militaria unum de quinquaginta capta Ligures reliquiae caedis , ii montes refugerunt passim populantique campestres agros consuli nulla usquam apparuerunt arma. Claudius, duarum gentium uno anno victor, duabus, quod raro alius, in consulatu pacatis provinciis Romam revertit Prodigia eo anno nunciata:

489쪽

vem in Campania locutum. Vaccam meam Syracusis ab agresti tauro , qui pecore aberrasia et initam , ac semine aspersam. In Crustumino diem unum in ipso loco supplicatio fuit de in Campania bos alenda publice data Syracusanumque prodigium expiatum , editis ab aruspicibus iis, quibus supplicaretur. Ponti sex

eo anno mortuus est M. Claudius Marcellus, qui consul censorque fuerat in ejus locum suffectus est pontis ex filius rius M. Marcellus. Et Lucam colonia eodem anno duo millia civium Romanorum sim deducta. Triumviri deduxerunt, P. Alius L. Egilius, Cn. Sicinius quinquagena&singula iugera, b se milles agri, in singulos dati sunt de Ligure captus is ager

erat Etruscorum ante, quam Ligurum fuerat.

C. Claudius consula diibem venit cui quum in senatu de rebus in II istria Liguribusque prospere gestis dii eruillet postulanti triumphus est decretus triumphavit in magistratu de duabus simul gentibus. Tulit in eo triumpho denarium trecenta septem millia Z victoriatii in octoginta quinque millia septingenta duo militibus in singulos quindecim denarii dati duplex centurioni, triplex equiti. Sociis dimidio

minus quam civibus datum itaque taciti, ut iratos elle sentires , secuti sunt currum Dum is triumphus de Ligua ibus agebatur , Ligures, postquam senserunt, non consularem tantum exercitum Romam adductum, sed legationem ab T. Claudio Pilis dimissam soluti metu clam exercitu indicto, per transversos limites superatis montibus in campos digressi, agrum Mu

490쪽

4 8 ttinensem populati , repentino impetu colo. niam ipsam ceperunt. Id ubi Romam allatuni est , senatus C. Claudium consulem comitia primo quoq; tempore habere jussit, creatisque

in annum magistratibus, inprovinciam redi-re,di coloniam ex hostibus eripere. Ita uti cel fuit senatus , comitia habita Consules creati,

Cn. Cornelius Scipio Hispalus mi Petillius

Spurinus. Praetores inde facti, M. Popillius Laenas, P. Licinius Crassus , M. Cornelius Scupio, L. Papirius Maso, M. Aburius, L. Aquilius Gallus C. Claudio consuli prorogatum inannum imperium. Gallia provincia dc ne stri quoque idem, quod N Ligures facerent socios nominis Latini in Istriam mitteret,quos triumphi causa de provincia deduxisset. Cn. Cornelio , P. Petillio consulibus , quo die magistratum inierunt, immolantibus Iovi singulis bubus, uti solet, in ea hos ita , qua es Petillius

sacrificavit, in jecinore caput non inventum. id quum ad senatum retulisset, bove perlitare jussus. De provinciis deinde consultus senatus, Pisas nigures provincias consulibus decrevit. Cui Pisae provincia obvenisset, quum magistratuum creandorum tempus esset, ad c mitia reverti jussit additum decreto, ut binas legiones novas scriberent, S trecentos equites: de millia peditum sociis nominique Latino in sexcentos imperarent equites T. Claudio prorogatum est imperium in id tempus, quo in provinciam conlut venisset. Dum de his rebus in senatu agitur , C. Cinnelius evocatus a viatore , quum templo egrestiis esset,

paulo post rediit confuso vultu exposuit Patribus Conscriptis, bovis sescenaris, quem