Opera physico-medica

61쪽

Dissertatis , de Pol pis. 3nia laborantem curasse, cujus sanguis tam erat viscidus, quam unquam vidi ; qui quoque maXima cum dissicultate servabatur, k cui haud prius eXeitari poterat exscreatio, quam die febris septinlo. Denique annotandum est, antea memoratas

naves a calidiore in valde frigidum lima medio hiemis temporeis quidem aquilone diuin perpetuo spirante atque frigus ipsum insignem in

gradunt augente in portum pervenisse: -lleuritides, periplae umonias caeterasque talis aeris constitutionis consuetos esse est eius: -- sanguinem his morbis laborantium maxime semper effaviscidum ac tempestatis calorem Indiae occidenta-Bs non minus, quam largum diuque continuatum spirituosiorum liquorum usum horum miserorum hominum sanguinem insigniter condensasse atque tandem in vasis thoracis sangui seris illorum. lui his morbis moriuntur, polyposas haud raro, invenire concretioneri

62쪽

s opusctilum, de morbo colico

VII LOΡUSCULUM

MORBO MOLICO

DAMNONIORUM, EO UE MAXIME AE UI Di a M.

Anno DCCXXIV.

Illeunte autumno, anno MDCCXXIV. Damnonios undique afflixit morbus maxime epidemicuS, inter popellum praecipue faex aens, in OS, Ouibus minus lauta fuerat ratio vivendi. Hujus V k iistoriam' medicinam perscribere haud erit forsan prorsus inutile; quoniam etsi non ita veheri 'menteris multo minus populatim, anaen omni . fere autumno hunc regionen plus, minusve in sfestas. Exorsis est hic morbus ab angore ventriculi cummo cum dolore in plastrio vehemente, pulsu debili cinaequali sudore frigidiusculo lingua anterim muco erat obducta subviridi, aut .fusco, halitus autem foetidissimus. Subsecutus est vomi-.tus enormis, utplurimum bilis viridissimae, non 'nunquam atrae magna semper pituitae, quam maxime acidae ac valde tenaeis, comitante copia imo uolluvies, rejesta vomitu, saepe adeo aeris erat, uti gulam saucesque eX coriando, foret inde sanguinolenta, ac dolorem inter deglutiendum excitaret. Hisce per diem unam alteramve persi1- sentibus, accessit alvus adstricta admodum, nec catlarticari δρα τικωτατοις, nec acerrimis elysterihus respondens his quippe sane flatu aut stercore. Tridetis, illis vomitu. Immi.

63쪽

Immi lauta tunc paululum vomitione descen debat dolor, at umbilici religionem trocissimetor 1 lebat, lumbos spinamque dorsi crudeliter; itu ut paroxysmo nephritico aegruna loborare crederes, eoque magis cumo an etiam urgeret urinae suppressio, at perpetua ingendi cupiditas: imo vexabat saepissime molesti cujusdam ponderis in peri ne sensus, velut incunabentis calculi. Talem in colicis urinae dissicultatem jamdudum

- λωναλοι Epidem Lib. I. Sect. L Urina vero erat lixivire instar quae ueosa. ubra, non raro subviridia deponebat perm mae uantitate Abdomen plerum durissimum

in axime telisum aegrotos, ne rumperetur scilicet, anxios solicitavit erant e contra quibus, D JHoi, maXime contraelus, vi ullam sui formam reli- quisset venter: hoc autem rarius , Saepe dolor

ligus, vehemens urens in dextro h ochondrio. ubi etiam ' tumor .durities. In plastri regione imagna tapes molesta pulsatio. uando

. CV n lite alvus Vel proprio irritata onere quod raro admodum vel medicamento fuit, durissima σκυ Θαλα ex viridi nigra, globosa, parva ovium stercora reserentia, reddidit post duas dein tresve dejections virida, vel nigra, nonnunquam cruore milia, tenesmum eXcit1ntia permolestum: at alvus substitit protinus, quae post horas aliquot arte iterum irritata tales rursum globulos leves,

durissimos, dejiciebat. Haec fuit prima morbi secies at nec dum de- saeviit tragoedia, uec hic sinit malorum quam-

64쪽

ys De morbo colico vis enim cessaverint paululum dira ventris tormenta, rellista vero cutis teneritudine summa, tactus fere impatientis, jam anaen augetur dolor per totam spinam summos humeros ad usque immaniter Xerucians, inter Omoplatas potissimum brevique inde brachia invadens uncturis praecipue defixus 1aerebat, motumque destruebat manuum prorsus. - Nec femoribus, nec cruribus, conigit mr multo melior; utpote quae torquere cruciatus acerrimus, mediis quasi ossib his inhaerens, lue vetuli venere assectis rarissime autem artuum vel rubor, Vel tumor, ullus.

Dum ab intestinis ad membra exitum 1bi a.

raret morbida materia, pulsus vibrabat Ortior, atque febricitabant leviter aegroti. Nonnulli etiam, hoc morbi statu, delirabant, cujus constans

fere indicium fuit urina aliquanto limpida; quod notatu dignum si per totum mori, decursum urinam pallidam sine sedimento reddidissent, hos subito corripuit vel distentio nervorum, vel

delirium, aut manuum paralysiis nune cum, nune

sine dolore. Cum jam imorbus occupaverat artus, sudor multus foetidus, acidum spirans, dolores lenivit;&, si quis dolor ventris etiamnum permanserat, eo diffluente evanuit. Aliqui sudore longo, maximo, digesti motum usumque manuum amisere penitus tactu solum manente do os miserum solamen paralysis vix ullum autem memini, hoc

morbo laborantem, pedibus parabiice captUm. Aliquando cum sudore benigno plurimae ruperunt pustulae rubrae, prurientes, ae saepe molesti si me urentes, eaeque per totum sere corpus quo

nihil auspicatius nam his erumpendibus4 dolorrheumatis us/ colicus se mox subduxere. Miu

s uit

65쪽

fuit e i 3 idem optimus morbi exitus; at re luelltius longe coli eum dolorem excipiens leum)MI- fmus, heumat ruum Vis erum tormetica, adierna vice, miseros diu mactabant, morbo nunc ad artus, nunc in intestina translato. Interdum cruciatus per dies aliquot celsantes aeque vehementer recrudescebant; praesertim ex Ievissimo frigore suscepto, vel cereur re, vel vino pomorum hausto. Isterus nonnunquam erumpens colicen hanc pro tempore solvit, quo recedente mox redibant dolores. In uno' uero Casii Verus permanens id erus hanc morbum ab-1olvit prorsus, manente tantum quadam artuum molestia. Tametsi dolores colici Meumatis os saepius praecederent frequenter autem artus primum ud Oriebatur morbus, dein metasas facta stomachii ni intestina, more descripto Cauponem quendam novi robustum miro plane modo correptum, cujus brachia manusque rosoluta vi ullum motum, ne vel levissimum pondus movendi potentiam, retinebant; nullo tamen praecedente morbi symptomate, nec per diem unum, aliorum Voinsequente ullo, nisi quod solito fuerat langui'

qior paulo post autem vomitus Ventrisque dolor consequebantur, tandem etiam membra paralytica angor rheumatibus torsit.

boamieti, insultibus demum epilepticis correnti isto succubuere sed, ut vera dicam, seu morbitrequentiam, seu durationem, seu vehementistiudenique respicio, miror valde tam paveas holitimi diro occubuisse victimas. Crudelissime saevii hic morbus fremente aquilone, quod' de variolis lusi temporis se rus lautibus observavi.

66쪽

Guibus fissor in dederat alvum natura, longa minus ab hoc eph mia pals sunt, quam quibus ast ictam hinc forte ratio petenda esst, cur pueros quos cita plerum lue alvus Xereet haud eque

Perduravit colica haec epidemis ab autumno ad ver sequens vere autem vigente sensim abiit En huisis brevem, sed accuratam, morti hi. storiam; qui usque de inter viilgum grailatus est ut anno DCC xxiv. omnes sere plebeculae familias invalerit. Quid quod in una eadem Jlle domo umqtie vel se ex hoc morbo decumbentes nuna era vi lapissime atque mehercule ViX

credo, colicum morbum tam epidemicum Xtitineantehac unquam nisi sorte quem PAULUS AEGINETA Lib. III. Cap. 43. sub finem memorat qu1 nostro, quod ad quaedam saltem symptomata, Laud fuit longe abssimilis. - Hic leo istius de

quum morbus quidem ille coepisset colicas ilicet ab acribus de vellicantibus humo tabus a

, finitimus taliae regionibus Malia pleraque loca

. . Romani imperii, instar pestiferae cujusdam con- tagionis peragrasset unde non paucis quidem in morbum comitialem, aliis ero in membrorum rei tutionem, superstite tamenin incolumi sensu nonnullis autem in utrumque delapus: magna pars eorum, qui X hae aegrimonia nepilepsium conciderant, vitam cum morte Ommutabant; quorum Vero morbus in paralysin transierat, plerique evaserunt, perinde atque in criti, iranslatione causae.

67쪽

An forte morbiis hic epidemio S a peculi triqiuadam aeris Palles Ortum aliqua e pars eduXerit, istud scio quandoquidem coelo licco, vel humido, flantibus Austris, Boreave ante M JUefrequens se Vierit. - Tempestate quidem si rea frigida, furente Caecia vel Aquilone, tormina suillis atrociora notavi hoc vero accidebat L psal 1 Propter diminutiam perspirationem,' alvum redditam magis compressiam; ad divini Senis assa -

do ullum esse, qui hunc morbum inter contagiosos recensebit nisi .idem ille omnem morbum vulgarem dixerit esse contagiosum, quod neque Vis vocis fert, neque norma loquendi mas untur sane morbi epidemici a communi aliqua causa,atmosphaerae puta corruptione Cibo, vel potunoXio saepe tamen minime ab uno mihi Hatem orbum ab aegro hoc illi sano inserente Fuit equitem, ni fallor longe, causa hujus morbi manifesta maXime tanta scilicet, anique incredibilis pomporum copia isto anno abundans, quanta vi unquam Visa post hominum nemoriam, nostrae saltem ubique regionis. omi ni, miuua Ostae ramos propendentes, fruct u sere ad fracturam usque gravatos, carpenti, ponduSque auferenti, quasi porrexere. petio vel vitiis moto emisses poma, quonam succo expresso etiam implevisses υ linam, saccosque refertos vel ipso

colligendi labore habuisset aliquis Coloni plures, impie ingrati, benignissimo Numini, qua sit

Prodigo, obmurmurantes vim pomonam immensam porcis objecerunt. - Sed' hoc etiam porcorum genus male tulit pomorum ingluviem: .cinnabuerunt enim Onan periere plureS.

Aliqui

68쪽

ε I De morbo coliso

Ali iii magis sorte pii, etiamsi hari satis sobrii,

vili poniosa totas extistulerunt amphoras; lino quos dant, et mercede conductos , ad bibendum invita runt, ne perirent nempe Dei dona: mo-V iterum, iterumque novo, replebunt adOS. Grata forsan temulento Baccho libamina, at summo divum hominumque atri minime probandal Certum it, tunc temporis undique comparata vasa, . ex omnigeno fabricata ligno, vix aeaae vix quidem suffecisse ad enormen pomacei

quantitatem continendam.

Cum ergo horti tantum ubique pomis Xuheraverint, visium sere Omnem popello suppedita-Verunt. Ρoma variis modis cocta praeparataonini fuere cibo, ex his vinum mustum utique reditus dicerem omni potui hoc enim cereursia, etiam tenui, vilius, vel ipsa aqua non multo carius, utraque longe gratius, laeta plebs hausit a Diatim futuri nescia periculi. Diuturnum' continuunt cibi potusque p0mos usum dicam, an abusum causam fuisse hujus morbi nullus dubito quia neminem vidi eo correptum, qui se his abstinuerat nec de meliore nota homines, Opipare Viventes, attigit utpote qui viliora uti mos est contemnentes raro hae degustabant vel, si id quidem fecerant, plurima carne Maromate vescentes, ruina genero- 1 potantes assidue, crudis nOXiisque pomorum qualitatibus occurrebant brevi. Longa certe fuit observatione notatum, quod abundantibus pomis morbi torminosi plurimos infestant: adeo ut his in oris sint quasi &endemici& epidemici omni sere autumno ue', ut Olim cecinit, ORATIUS, sentiunt - pomifero grave tempus

anno, Lib. ΙΙΙ. d. XXIII. Bene memini An-

O DCCXXII, eo, etiam maXime pomifero,

69쪽

nior bum coli eum bleumaes gum plurimum se-viisse, at illic, modo descripto, si Pe Uehementiam reputo, sive numerem, illo laborantem, mi alime comparandum. Hoc idem ipsum Annis

MDCCXXVIII. MDCCXXX pomorum etiami

maxime feracibus, Observavi fuit autem notati a dignum, Turrhoeam tune longe magis increbuisse, quam Anno DCCXXIV, quae Olicen ac fert-matismi m levavit plurimum acri nempe acidoque pomorum succo, nec diu in intestinis, nec ii sanguine, restitante, sed per alvum protinus Hedio. Alino autem MDCCXXXIV, Omi quoque uberrimo, rarior fuit marrixa, at colica

saevior longo, cui frequens succesIit braciliorum paralysis. Illud interrogari me posse ab aliquo, scio, unde sit, cur succus pomorum, Uno anno, abstriis Elam cum atroce dolore, alio autem, vi aliquo instigia tormine comitante, alvum valde solutam creat. Cui certe vi liabeo quod respondeam; at ille ni illi explicet velim, cur hoc citius longe, quam illo anilo, Oma vel generis ejusdem, , quod ab omnia, quantum sensu saltem dignoscere potest, similia putrescunt: quod tamen saepis-srme Observatur. - oc tantum, quod omnibus forsan satis notum est, monebo; poma, quo mitiora, eo certius alvu in solvere, ideoque quo ina. gis humida fueritin calida tempestas, eo pomais omnes fructus autumni esse mitiora, ad putre- faetionem, ad alvum solvendum, magis apta: quod observatio tempestatum coriirmat abunde. Jam vero sequitur, ut musti pomos naturam paUcis Xponam. - umor ex pomis velis uvis recens expressus sale nitati acido, valda

crasso, sive Lyrta; o, abundat, plurimis porro terrestribus particulis, multo, sed i myuro, sulphu

re. -

70쪽

62 De morbo concore 'uanto acerbior fructus, tanto crassior copiosior Al senti se ut in vino Mosellanico dctonratio nostro manifestum est, hoc ad fundum

demittente tartarum, ilicos fece gra Varilla maxime illo ad dolii latera salis HMsdem tartarer, 1ive fientndis, plurimum seponente. Nec certe

longe differt Vinum Rhenanum a pomatIo generoso nisi quod hoc multo plus mucilaginis habeat; a inpe quorum ualia maliva videntur a Xime congenera, etiam sero copio conspecta Cusdem sunt plane figurae atqui utriusque alia nonnili post longum tempus commuimulatur Ita, ac IubI- ntur, ut liquor pomosus ad Otum aptus reddatur, aut salutaris. - Ιm pomatis pomis agrestibus Macerbis expressum, vix nisi fecundo, velis tertio demum anno, aut OtIORI gratum

Utruvis horum uistea si bibis allatim, Oloribus colicis & rhei malisis certo certius e XRbd- re ne arthritidi obnoXii haecce hauriunt Impune, quippe quos protinus corripit parOXytmUS. Nec graviores poena luunt bibaces Germani, a ripas Bheni' Mosae incolae, se vino tanta eo n-gur isntes, quam nostrates potnare inaVide perpotantes: ibi enim .hic arthritis morbus est n δε- mictis' maXime conlinunis; neque tot uspiam, etiam inter plebeculam, podagra laboran C, quot in Damnonia provincia, ob pomaceum notillima. I credere fas est, morbi hujus frequentiae ausam fuisse multum' continuum inorum ulum, tartaro aXime abundantium, qualia sunt mae Mosellanica Gallica, pomace 14 Ostra e quis enim horum inValuit usus, longe magis quam Π- te increbuit arthritis. Ninum Bur legalense, prα-

sentis aevi delicias haud magia iecit aetas elapia; decuplo plus pomoces nunc factum P epotumast, quam aBnia abhinc in Sinta.