장음표시 사용
21쪽
Saltem mi esset ei ab referret obitum Amini seruulus.
Scripsit comedi lias sex. ex quibus primam Andriam cum aedilibus daret, iussus ante Caerio recitare; ad coeliantem cum venisset, d:ctus est, inii tu is quidem fabulae, qu5 l erat contemptiore vestitu, subsellio iuxta lectulum residens legisse: post paucos vero versus inuitatus ut accumberet, coenat te una deinde caetera percurrisse non sine magna Caerii admiratione. Et hanc autem, de quinque reliquas aequaliter populo probauit. quamuis Volcatius de enum ratione omnium ita scribat, Sumetur Hecyrasexta ex his Eunuchus quidem bis die aeta est: metus que pretium quintum nulla antea cuius qua n comoedia, id est octo milia nummum. propterea summa quoque titulo a cribitur. Nam Adelphorum principium Varro etiam praefert principio Menandri. Non obscura fama est adiutum Terentium inscriptis a Laelio & Scipione, quibus cum familiariter vixit. Eandem ipse auxit: nunquam enim nisi leuiter se tutari conatur, ut in prologo Adelpho-ium ;
Nam quod dicunt malevoli, sam nes nobiles
Nunc acrutare, assidueque unascribere: d i i maledicium vehemens existimant ,
Eam laudem hic ducit maximam: cum ita placet, Em et osu uniuersis, O populo placent: uetrum vera tu bello, in otio, in negotio . Suo quin que tempore usus es sine superbit videtur autem se leuius defendisse, quia sciebat Laelio & Scipioni non
ingratam e sic hanc opinionem ; quae tamen magis & usque ad posteriora. tempora valuit. Qu. Memmius in oratione pro se ait P. fruanis, quia et tremio personam, mutuatis, quae domi luserat ipse, nomine illi inscctiam detulit. Nepos aut bore certo comperille se ait, C. Laelium quondam in I 'uteolano NM. Martiis admonitum ab uxore, temporitis vi ducumberet, Pestile ab ea ne in teipcllaretur: serius tandem ingre si uni triclinium dixisse, non saepe in scribendo magis successisse sibi: deinde rogatum ut scripta illa proferret. pronuntias Ieversus qui sunt in Heautomimorunt eno,
Satis pol proterve me Sora promisia huc induxerunt.
Santra Terentium existimat, si modo in scribendo adiutori bin indigu rit, non tam Scipione de Laelio uti potuit se, qui tunc adolesceri tuli fuere: quam C. Sulpitio Gallo homine docto, & qui consularibus ludis initium fecerit fabularum dandarum: vcl Qu. Fabio Labeone, de M. Popilio, consulari utroque, ac poeta. ideo ipium non iuuenc, designat te, qui se adiuvisse dicerentur: sed viros,giorum operam, Q in bello de in otio, de in negotio populus sit meritus. Post editas comoedias nondum quintum atquc
22쪽
trigesimum egressus annum, causa euitandae opinionis, quia videbatue aliena pro suis edere seu percipiendi Graecorum instituta moresque, quos perinde expii metet in scriptis, egrestui urbem est,neque amplius rediit.de
Sed mi Afer sex o si dedit comoedias, Iter hinc in Asiam fecit: navim cum semel
Conscendit, visus nunquam est sic vita vacat. Qu. Cosconius redeuntem e Graecia periisse in mari dicit cum centum& octo fabulis, conuersis, Menandro Caeteri mortuum esse in Arcadiae Stymphalo, siue Leucadia tradunt, Cn. Cornelio Dolabella, M. Fuluio
nobiliore Cos, . morbo implicitum acri , dolore ac taedio amissarum sarcinarum , qua, in navi praemiserat, ac si alui fabularum quas nouas fecerata Fuisse dicitur mediocri statura, gracili corpore, colore fusco . reliquit filiam,
quae poli equiti Romano nupsit. Item hortulos xx. iugerum , via Appia ad Martis villam: quo magis miror Porcium scribere, nihil Put ius
Scipio profuit, nihil ei Laelius, nihil Furim,
Tares per idem tempus qui aritabant nobiles scissime. Eorum ille opera ne domum quidem habuit condi Elinam: Saltem ut esset , quo referret obitum domini seruulus. Hunc Afranius quidem omnibus comicis praefert, scribens in Compit libus, Terentio non similem Aces quempiam. Volcatius autem non solum Naevio, & Plauto, & Caecilio, sed Licinio quoque postponit. Cicero in Limone hac tenus laudat,
Tu quoque, qui solus I lo sermone Terenti, conueraum expres imque Latina toce Menandrum In medio populi sedatu mocibus essees; Quidquid come loquens, ac omnia dulcia dicens.
Item C. CAESAR, Tu quoque tu in summis, ὴ dimisate Menandra,
Poneris, O merito , puri sermonis amator, I enibus atque utinam raptu adiunecta foret tis comica, ut aequato mirrus posteret honore cum Graecu, neque in hac desso sparte iaceres, Vnum hoc maceror, doleo tibi deesse Terenti. Haec Suetonius Tranquillus. Nam duos Terentios Poetas fuisse scribit Metius, quorum alter Fregellanus fuerit Terentius Libo, alter libertinus Terentius Afer patria, de quo nunc loquimur. Scipionis fabulas edidisse Terentium Valgius in Aeteone ait.
23쪽
ae que vocaratur uta, cui aesurae Non has, qui iura populis Terentiem dabat,
II ore summo asse sim fecit fabulis.
Duae ab Apollodoro transi ita: esse dicuntur comico,Phormio Sc Hecyra: clitatuor reliquae a Menandro . ex quibus magno successsu & pretio stetit Eunuchus fabula: Hecyra saepe exclula, vix acta est.
DE TRAGOEDIA ET COMOEDIA. N iii v M Trigin lix re Comoedi. et a rebus diuinis est in
choatum: quibus pro fructibus vota soluentes operabantur antiqui. Nam incentis iam altaribus, & admoto hirco,id genus carmini , quod sacer chorus reddebat Libero patri,Tragoedia diccbatur, vel am m. oe . I x, hoc est ab hirco, hoste vinearum, de a cantilena. eius ipsius rei apud Virgilium plena sit mentio. vel quod hirco donabatur eius carminis Poeta : vel q od uter eius musti plenus solemne praemium cantoribus fuerat; vcl ouo lora sua tac:bus pertinebant scenici, ante usum personarum ab AEs ylo repertum. Faeces enim dicuntur Graece sui c. Et his quidem causis Tragoediae nomen est inuentum. At vero nondum coactis in urbem Atheniensibus . cum Apollini Nomio,vel Ary AO, id est pastorum vicino tumque praesidi Deo, constructis aris in honorem diuinae rei circum Atticae vicos , villas, pagos, & compita festum carmen solenniter cantarent: orta est Comoedia laeta L io . a r tar, quod est comellatum ite cantantes. quod di Poetis solenni die, vel amatorie lasciuientibus choris comicis non absurdum est. Itaque ut rerum, ita etiam temporum ipsorum coepto ordine Tragoe ita primo prolata esse cognoscitur. Nani ut ab incultis, & fetis moribus paulatim peruentum est ad mansuetudinem, urbetque sunt conditae,& vita mitior atque otiosior procellit: ita res tragicae longe ante comicas inuentae. nauis autem retio pti: cavoluentibus reperiatur Thespis Tragoediae primas inuentore de Comoediae veteris pater Eupolis cum Cratino, Aristophan(que ei se dicatur: Homerus tame, qui fetu omnis Poeticae largissimus fons est, etiam his carminibus exempla praebuit, & velut quadam suorundi
ope tum lege praescripsit: qui Iliadem iustarTragoediae, Od fleam ad imaginem Comoediae secti se monstratur. Nam post illius tale, tantumque documentum , ab ingeniosissimis imitatoribus dc digesta sunt in ordinem, &diuisa ea, quae etiam tum temete scribebantur adhuc impolita, atque in ipsis rudimentis haudquaquam, ut postea facta sunt, decora atque laeuia. At nos ea, quae propriae de Tragoedia dicenda sunt, titulo propositi operis instates, in alia tempora disseramus: de de his fabulis iam loquamur, qua et Terentius irrutatus est. Post i iam demonstrandae originis causa de utriusque generis.
initio diximus: quod necesse est iam dicemus.
24쪽
Co Motui A serd vetus, ut ipsa quoque olim Tragoedia, simplex cat .men ( quemadmodum iam diximus) fuit : quod chorus circa aras fumantes nunc spatiatus, nunc consistens, nunc reuoluens gyros, cum tibicine concinc bat. Sed primo una persona substituta est ca toribus, qux respondens alternis choro, locupletavit variavitque rem musicam. tum altera, tum tertia, & ad postremum crescente numero, per aut hores diuersos, personae, pallae, cothurni, socci, & caeteri ornatus atque insignia scenicorum reperta: & ad hoc unicuique suus habitus: & ad ultimum qui primarum partium, qui secundarum, de tertiarum, qui quartarum atque quin starum actores et sent,distributa &diuisa quinquepartito tota est fabula. quae tame in ipsis ortiis sui velut quibusdam incunabulis,& vixdum incipiens, dicta est: idcirco, quia est de
nobis parum cognitis vitiis: ami=vivo autem,quia inest in ea velut historica fides ver narrationis,& denominatio omnium, de quibus libere describebatur. Etenim per priscos Poetas, non ut nunc, penitus ficta argumenta: sed res gestae a ciuibus palam cum eoru saepe, tui gesserant, nomine decatabantur.ideo ipsa suo tempore moribus multum profuit ciuitatis: cum unus quisque caueret, culpa ne spectaculo cae teris esset, A domestico probro. Sed
cum Poetae abuti licentius stylo,& passim laedere ex libidine coepissent pii res bonos, ne quisquam in alterum carmen infame proponeret, lege lata siluere. Et hinc deinde aliud genus fabul , id est satyra sumpsit cxordium.quia satyris,quos illotos semper ac petulantes deos scimus este, vocitata est. etsi aliunde nomen traxiste praue putant alij. Haec, quae satyra dicitur, eiusinodi fuit,ut in ea quamuis duro de veluti agresti loco, de vitiis ciuium tamen sine ullo proprij nominis titulo carmen esset. QMd item genus Comoediae multis obfuit Poeti , cum in suspicionem potentibus ciuibus venissent,illorum facta descripsisse in peius, ac deformai se genus stylo carminis. quod Primo Lucilius nouo conscripsit modo,ut poesia inde faceret, id est unius
carminis plures libros.Hoc igitur,quo pr, diximus modo, coacti omittere satyram, aliud genus carminis ita, hoc est noua comoediariis reperere Poetae: quae argumento communi ni agiis re generaliter ad omnes hominex,qui mediocribus fortunis aguli pertineret: re minus amaritudinis spectatoribus, & eadem opera multum delectationis afferret:concinnaargumento,consuetudine congrua, utilis sententiis, grata salileus,apta metro. Vt igitur superiores illae suis quaeque celebrantur aut horibus: ita haee r; a Uv-m iliacum multorum antea, tum praecipue Menandri, Terentiique est. de qua cum multa dicenda sint, sat erit tamen velut admonendi lectoris causa, quod de alte comica veterum chartis continetur,exponere. Comoedia v tus ut ab initio chorus fuit, paulatimque personarum numero in quinque actus processit: ita paulatim velut attrito atque extenuato choro ad nouam Comoediam sic peruor iit,ut in ea non modo, non inducatur chorus, sed nolocus quidem ullas iam relinquatur choro. Nam postquam otioso temporo
fastidiosior spectator effectus, tunc ad cantores ab actotibus fibuta
25쪽
transibat, consurgere& abire coepisset: admonuit Poetas primo quidem
choros praetermittere, locum eis relinquentes : ut Menander fecit, hac de causa, non ut alii existimant, alia. Postremo ne locum quidem reliquerunt: quod Latini fecerunt Comici. unde apud illos dirimere actus quinquepartitos dissicile est Tum etiam Graeci prologos non habent more nostrorum,
quos Latini habent. Deinde diu am id est Deos argumentis narra dis machinatos, caeteri Latini instar Graecorum habent: Terentius non habet. Ad hoc eramen i te maee, id est persenas extra argumentum accers.
tas,non facile caeteri habent: quibusTerentius saepe utitur,ut per harum inductiones facile pateat argumentum.Veteres, etsi ipsi quoque in metris negligentius egerunt iambici versus, duntaxat in secundo & quarto loco: tamen 1 Terentio vincuntur resolutione huius metri, quantum potest, comminuti ad imaginem prosae orationis. Tum personarum leges circa habitum,aetatem,officium, partes agendi,nemo diligentius Terentio custodiuiti Quin etiam talus ausus est cum in fictis argumentis fidem veritatis asssequeretur, etiam contra praescripta comica metetrices interdum non malas introducere: quibus tamen,cur bonae sint,& voluptas per ipsum & causa non desit. Haec cum artificiosissima Terentius fecerit: tum illud est admirandum quod dc morem retinuit ut Comoediam scriberet: & temperauit affectum, ne in Tragoediam transiliret. quod cum aliis rebus minime obtentum & i Plauto, de ab Afranio, & Accio,& multis fere magnis Comicis inuenimus. Illud quoque inter Terentianas virtutes mirabile, quod eius fabulae eo sunt
temperamento,ut neque extumescant ad tragicam celsitudinem,neque abiiciantur ad inimicam vilitatem. Adde qu5d nihil abstrusum ab eo ponitur: aut quod ab historicis requirendum sit, quod saepius Plautus facit, & eo est obscurior in pluribus locis. Adde quod argumenti ac styli ita attente memor est, ut nusquam non cauerit, aut curauerit ea, quae obesse potuerunt:
tum quod media primis atque postremis ita nexuit, ut nihil additum alteri, sed aptum ex se totum, &vno corpore videatur esse compositum. Illud quoque mirabile in eo primo, quod non ita miscet personas quatuor,ut ob scura sit earum distinctio. Et item quod nihil ad populum facit actorem, velut ex Tragoedia loqui quod vitium Plauti frequentissimum est. Illud etiam
inter c tera eius laude dignum videtur,quod locupletiora argumenta ex duplicibus negotiis delegerit ad scribendum. nam excepta Hecyra, in qua v-nius Pamphili amor est;caeterae quinque binos adolescentulos habent. Illud, ero tenendum est, post R Latinos multa fabularum genera protulisse: ut Togatas, a scenicis atquc argumentis Latinis: Praetextatas, ab dignitate personarum, & Latina historia: Attelanas,1 ciuitate Campaniae, ubi actitatae sunt plurimae: Rhyntonicas, ab actoris nomine: Tabernarias, ab humilitate argumenti & styli: Mimos ab diuturna imitatione vilium rerum delevium personarum. Inter Tragoediam autem & Comoediam cum multa,
tum in primis hoc distatequbd in Comoedia mediocres sortianae hominum, parui impetui periculaque, laeisque sunt exitus actionum. At in Tragoedia,
26쪽
omnia contraria, ingentes personae, magni timores, exitus funesti habentur.
Et illic turbulenta prima, tranquilla ultima. In Tragoedia contrario ordincres aguntur. Tum quod in Tragoedia,fugienda vita; in Comoedia,capessenda exprimitur. Postremo , quod omnis Comoedia de fictis est argumentis: Tragoedia saepe ab historica fide petitur. Latinae fabulq primo a Liuio Andronico scriptae sunt, adeo ut ad has res etiam tum recentes idem & Poeta& actor fabularum suarum fuisset. Comoediae autem, motoriae sunt, aut statariae,aut mistae. Motoriae,turbulentae: statariae,quietiores: mistae, ex utroque
actu consistentes.Comoedia per quatuor partes diuiditi ir, Prologum, Pro rasin, Eeitasin, lastrophem. Prologus est velut praefatio quaedam fabulae: in quo solo licet, praeter argumentum aliquid ad populum, vel ex Poctae, vel ex ipsius fabulae, uel ex actoris commodo, loqui. Protasis, primus est actus,
initiumque dramatis. Epitatis,incrementum processusque turbarum: actotius,ut ita dixerim, motus erroris. Cata strophe, conuersio rerum est ad iucundos exitus,patefacta cunctis cognitione gestorum. Co M oe D i A, est fabula diuersa instituta continens, affectuumque ciuilium ac priuatorum: quibus discitur quid sit in vita utile, quid contri cuitandum. Hanc Graeci sic definiere, 6 nita
Comoediam esse Cicero ait, imitationem Uitae, Jeculum consuetudinu,imaginem ' erisiis. Comoediae autem a more antiquo dict(:
quia in vicis huiusmodi carmina initio agebantur,apud Graecos: ut in Italia Compitalitiis ludicris, admisto pronunciationis modulo, quo, dum actus commutantur, populus detinebatur. Aut Ura mov-r, hoc est, ab actu vitet hominum, qui in vicis habitabant, ob mediocritatem fortunatum: non in aulis regiis, ut sunt persenae Tragicae. Comoedia verb, quia poema sub imitatione vitq atque morum siesilitudine compositum est, in gestu & pronuntiatione consistit. Comoediam apud Grccos dubium est quis inuenerit primus:apud Latinos certum est. Comoediam &Tragoediam Togatam prim bLiuius Andronicus repetiti lar in Comoediam esse quotidianae vitae steria n. nec iniuria. nam ut intenti specuso veritatis lineamenta facile per imagines colligimus: ita lectione Comoediae imitationem vitae, cosuetu, isque non aegerrime animaduertimus. Huius autem originis ratio ab extetis ciuitatibus, moribusque peruenit. Athenienses namque Atticam custodientes et eis antiam,cum vellent male viventes notare,in vicos &compita ex omnibus ocis laeti, alacrEsque veniebant: ibique cum nominibns singulorum vitam
o licabant:vnde nomen compositum ut comoedia vocaretur. haec autem.
armina in pratis primum mollibus agebantur nec deerant praemia, quibus. I scribendum doctorumprouocarentur ingeniae, sed & aetoribus muneras offerebantur , quo libentius iucundo vocis nexu ad dulcedinem comme dationis uterentur. Caper namque pro dono his dabatur, qui x vitibus noxium animal habebatur:, quo etiam Tragoediae nomen exortum est. No nulli autem ex amurca oles faece, quae est humor aquatilis , Tragoediam dicit
vocarique noluerunt. Qui ludi cuni per artifices in honorem taberi patria
27쪽
agerentur, etiam ipsi ComoediarumTragadiarumque scriptores huiusDei velut patris numen colere venerarique ccepcrunt. cuius rei probabilis ratio extitit. ita enim carmina inchoata proferebantur, ut per ea laudes eius, ta ficta gloriosa celebrari, proscriique constaret. tum paulatim fama huius artis ii crebuit. Thespis autem primus h c scripta in omnium notitiam protulit. Postea AEschylus secutus exemplum, publicauit. de quibus ita Hor tius in arte Poetica loquitur;
Ignotum tragicae genus inuenisse camaenae Dicitur, plaustris etexisse poemata Thebis,
sedi canerent agerentque perun Tifaecibu3 ora.
Post hunc personae, paliaeque repertor honesta in cloim,ra modicis instrauit pulpita tignia:
Et docuit magnumque loqui, nitsi ite cothurno. Successit metus his comoedia non sine multa
Iaudet sed in vitium liberto excidit, O tim Dignam lege regi. lex est accepta: chori que
Turpiter obticuitsublato iure nocendi. Nil intentatum nosibi liquere Poetae: Nec minimum meruere decus, vestigia Graeca inusi deserere, UT' celebrare domesticafacta, Vel qui praetextas, vel qui docuere togato.
FAB ut A generale nomen est. eius duae primae partes sunt, Tragoedia MComoedia. Si Latina argumentatio sit, praetextata dicitur. Comoedia autem multas sp ecies habet. aut enim palliata est, aut togata, aut tabernaria, aut a tellana, aut mimus, aut rhintonica, aut planipedia. Planipedia autem dicta ob humilitatem argumenti eius,ac vilitatem a florum, qui non cothurno aut socco utuntur in scena, aut pulpito, sed plano pede: vcl ideo quod non ea negotia continet, quae personarum in turribus, aut in cinnaculis habitantium sunt, sed in plano & humili loco. Personati primi egisse dicuntur Comoediam Cinciusta Faliscus et Tragoediam Minutius & Prothonius. Omanium aut comoediarum scripta ex quatuor rebus omnino sumuntur; nomine,loco facto, euentu. Nomine,ut Phormio,Hecyra, Gurgulio,ppidicus. Loco, ut Andria, Leucadia, Brundus a. Facto, ut Eunuchus, Asinaria, Captiui. Euentu, Commorientes, Adelphi, Heautontimorumenos. Comoediarum formet sunt tres Palliatae. Graecum habitum ferentes: quas nonnulli tabernarias vocant. Togatae,iuxtal ormam personarum habitum tog rum desidetantes. At testanae, salibus & iocis compositae, quae in se non habent nisi vetustam elegantiam. Comoecha autem diuiditur in quatuor partes, Prologum, Protasin, Epitasin, Catastrophcn. Prologus est prima diactio, a Graecis dicta V λ: ar, id est antecedens veram fabulae compositionem elocutio.Eius species quatuor sunt, commmdatilius: quo
28쪽
fabula vel Poeta commendatur. G at piras,relativus: quo aut aduersario maledicta, aut gratiae populo referuntur. dxnra , argumentativus: sabulae argumentum exponens. -κ , mistius: omnia haec in se contincias. Inter
Ptologum & Prologium quidam hoc interesse voluerunt: quia prologus est velut praefatio quaedam sabu , in quo solo scilicet praeter argumentum, aliquid ad populum vel ex poeta,vel ex ipsius fabulae, vel actoris commodo loquitur. Prologium autem est, cum tantum de argumento dicitur. Protatis est primus actus initiumque dramatis, quo pars argumenti explicatur,pars reticetur ad populi expectationem tene dam. Epitalis est increnae tum processusque turbarum , ac totius ut ita dixerim nodus crioris. Catastrophe est couersio rerum ad iocundos exitus, patefacta cunctis cognitione gestorum. In plerisque fabulis ipsarum nomina priora ponubatur, qu mPoetarum: in nonnullis Poetarum, quam fabularum. cuius moris diuersit tem antiquitas probat. Nam cum primum aliqui fabulas ederent, ipsarum nomina pronuntiabantur antδ, quam Poetae pronuntiarentur,nc aliqua inuidia a scribendo deterreri postent. Cum autem per editionem multarum Poetae iam csici aut horitas acquisita, rursus priora Poetarum nomina proferebantur: ut per ipsorum vocabula fabulis attentio acquireretur.
Acriss diuersis ludis manifestum est inscribi. Nam ludorum quatuor sunt species, quos Curules AEdiles munere publico curant. sle-lenses, magnis diis consecragati, quos Graeci se appellant. Funebrcs, ad retinendum populum instituti, dum pompa funeri decrcta in honorem patricii viri plene instruitur. Plebit, qui pro salute plebis eduntur. Apollinares, Apollini consecrati. In scena duae arae poni solebant, dextra Liberi, sinistia eius dei cui ludi ficbant: unde Terentius in Andria ait, Ex ara hac si me verbenas. Hinc Vlyssem palliatum semper inducunt: siue quod aliquando insaniam
simulavit: quo tempore tectum se esse voluit, ne agnitus cogeretur in bella prodire. seu ob singularem sapientiam, qua tectus munitusque plurimum sociis profuit. Huius enim virtutis erat, alumi semper decipientis ingenium. Non ulli Ithacae incolas, sicut Locros, palliatos suisse com incinoi an Achillis& Neoptolemi personae, diademata habent: quamuis regalia sceptra nunquam tenuerint: cuius argumenti probatio talis inducitur, quod nunquam cum reliqua Graeciae iuuentute ad gerenda cum Troianis bella, sacramenta coniurationis inierunt, nec unquam sub Agamemnonis imperio fuerunt. Co Micis senibus candidus vestitutus inducitur, quod is antiquissimus suisse memoratur. Adolescetibus discolor attribuitur. Serui comici amictu exiguo coteguntur, paupertatis antiquae gratia, vel quo expeditiores agant. Parasiticum intortis palliis veniunt. Laeto, vcstitus candiduS: aesum noso,obsoletus purpureus, diuiti: pauperi, phoeniceus datur mi iliti, chlamys purpurea: puellae habitus peregrinus inducitur. Leno pallio va iij coloris utitur. Meretricio ob avaritiam luteum datur. Syrmata dicta sunt ab eo, quod trahuntur: quae res ab scenica luxuria instituta est. Eadem in luctuosis personis
29쪽
incutiam sui per negligentiam significant. Aulaea quoque in scena intcrix sternuntur,quod pictus ornatus erat,ex Attalica regia Romam usque peri tus: pro quibus sparia aetas posterior accepit. Est aute mimica velum, quoa populo obsistit, dum fabularum actus commutantur. Diuerbia histriones pronuntiabant. Cantica vero temperabantur modis non ex Poeta,sed , peribto artis musicae factis. Neque enim omnia iisdem modis in uno cantico ag bantur,sed saepe mutatis. Vt significam qui tres numeros in Comoediis ponunt , qui tres continent mutatos modos cantici illi s. Qvj huiusmodi modos faciebant, nomen in principio fabula:&scriptoris de actoris superponebant. Huiusmodi adebcarmina ad tibias fiebant, ut his auditis, multi ex populo anto discerent quam tabulam acturi scenici essent, qu m omnino spectatoribus ipsis antecedens titulus pronuntiaretur. Agebantur autem tiabiis paribus aut imparibus,&dextris aut sinistris. Dextrae autem tibiae sua grauitate seriam Comoediae dictionem pronuntiabant. Sinistrae & sertanae acuminis leuitate iocum in Comoedia ostendebant. ubi autem dextra & sinistra actatabula inscribebatur, missim ioci & grauitates denuntiabantur.