장음표시 사용
32쪽
O ROREM fals) creditam meretriculta Genere iandriae, Glycerium mittat Pamphilus.
Fore hanc, nam aliam pater ciderat Chremetis: atque ut amorem comperit,
Simulat futuras nuptias, cupiens suus Duid haberet animi filius, cognoscere. ficu non repugnat Pamphilus
, lycerio natum ut vidit puerulum, rem stat nuptias, generum abdicat.
Ox filiam Glycerium in perato vetitam, Dat Pamphilo hanc, aliam Charino coniugem. ELII DONATI, V. C. ORATORIS URBIS
Romae, Praefatio in Andriam Terentu.O M oa Di A Andria, cum Palliata sit, de loco nomen accepit,& a Menandro prius, renunc ab ipso Terentio: qui tam de Chryside loqueretur,sic ait, mi Iereor mattia Andria apportet mali. dc noc commune vocabulum est Min Graeca,&in Latina lingua. Haec maiori exparte motoria est, continεtque actus amatorum adolescentium, & patrum pio
rum. sunt ibi callidi serui, astutae ancillae, seucri senes, adolescentula:
33쪽
liberales. In hac primae partes senis Simonis sunt, secundae Daui, tertiae Chremetis, & deinceps reliquorum. Prologus in hac acer inducitur , & in aduersarios non mediocriter exasperatur: sed tamen id subtiliter, ut oninia lacessitus facere videatur, ac dicere. Hic protasis subtilis, epitius tumultuosa, catastrophe pene tragica: & tamen repente ex his turbis in tranquillum peruenit. Haec prima acta est ludis Megalensibus M. Fuluio,& M. Glabrione, aedilibus Curulibus. Egerunt L. Attilius Praenestinus,&L. Ambivius Turpio. Modos fecit Flaccus Claudiustius tibiis paribus, dextris desinistris. S est tota Graeca, edita
ob incognitum adhuc nomen Poetae,& minoris apud populum authoritatis ac meriti. Diueibiis authenticis lepide distincta est:&su cestu spectata prospero, hortamento Poetae fuit ad alias conscribendus. Initium autem evom niares, id est. aduentitiam personam recepit Sosiae,propter c uoluendam argumenti obscuritatem. Perlona autem prolatica ea intelligitur, quae semel inducta in principio fabulae, in nullis deinceps fabulae partibus adhibetur. Adnotandum sane puellarum liberalium nullam orationem in prosccnio induci, in comoedia Palliata, praeter inuocationem Iunonis Lucinae: quae & ipsa
quoque post scenam fieri solet.
CHR E M is Atticus, pater Pasibulae & Philumenae, cum ex his duabus se Pasibulam perdidisse falso crederet relictam Athenis,
nec visam postea multo tempore: tanquam unicam sibi putabat Phis lumenam: quam Charinus adolescens Atheniensis apamabat unice, de
sibi: petebat uxorem. Sed pater eam Pamphilo cuidam Simonis filio ultro desponderat: qui Pamphilus contra sororem Chrysidis, ac peregrinam tum creditam, Pasibulam supradictam esteram Chremetis filiam, sub nomine Glycerib, latenter sic amauit, ut ex ea filium suscepissset inscio patre. qua re intellecta commotus Simo pater Pamphili, dum pernis nuptias tentat animum Pamphili, multis modis a Dauo ipse deluditu seruo, periculoque Charini, & Pamphili motus error in fabula, usque ad cum finem ductus est, dum Athenas veniens Amdrius quidam Crito rem aperiat, & nodum fabulae soluat: per quem agnita Pasibula recipitur ii patentibus, ec traditur Pamphilo amanti: Philumena vere, Charino despondetur, & traditur exoptanti. Perspecto argumento scire debemus hanc esse virtutem Poeticam, ut ii ii uissimis argumenti rebus incipiciis initium fabulae, & originemna ratiuδ reddat spectatoribus: authotemque praesentem sibi exhibeat, ubi finis est fabulae. hunc enim orbem & circulum Poeticae virtutis non modo secuti sunt Tragici, comicique authores sed Homeruseriam de Virgilius tenuerunt. Diuisionem actuum in Latinis fabulis ii
34쪽
ternoscere dissicile est. causam iamduduin demonstraui miri. Unde autem, aut quo modo, quamuis aegre, tamen intelligi distinguique posse sint, eii oeetae pretium dicere. Principio dicendum est, nullam personam egres iam quinquies, ultra exire posse. Sed illa re plerumque decipimur, quod perstanam, cum tacuerit, egretiam falso putamus: quae nia hilominus in proscenio tacens loquendi tempus expectat. Est igitur a tente animaduertendum, ubi de quindo scena vacua sit ab omnibus personis: vi in ea chorus, vel tibicen audiri possit. quod quum viderimus, ibi actum es Iesinitum debemus agnoscere. Confundit saepsi lectorem id, qubd persona in superiori lcena dei mens, & in ploxima incipiens loqui, non intelligitur ingressa: quod ipsum expetientes statim diiudicant de rerum ac temporum quantitate. potest enim fieri vet&sit ingressa ac egressa, quam praue credimus de pro scenio non recessiile. Posse autem quinto egredi personam, non de necesse esse dicimus: ut appareat vittae exire non posse. In Tragoedia de parcius exire dc solere pariter ec licere. Primus actus in Andria narrationem Simonis apud Soliain continet argumenti: qudd populus hac occasione petadiicit mox querelam apud se Davi de domino, dc eius lem cuni domino verba: de rursus eiusdem serui deliberationem quid rerum gerat. Secundi actus haec sunt, Charini verba primo cum Birria seruo,& pol hcum ipso Pamphilo de nuptiis Philumenae. Daui interuentus &cum eo disputatio de nuptiis Pamphili. Pamphili sermo cum patre dolo
consentientis in nuptias. Birriae verba. Daui callida oratio aduersum senem. Tertio actui haec attribuuntur, Mysidis cum obstetrice colli, -
quium, Davo ac Simone audientibus . parius Glycerii suspectus seni:& Daui apud eum scaudulenta sermocinatio. Simonis verba iri Chremete de nuptiis. Davi perturbatio ac Pamphili. QDrtum actum per haec intelligimus, ptima Cliatini verba sunt indignantis, velut fidem sibi non seruatam 1 Pamphilo: tum Mysidis verba apud Pamphi; lum , eiusdemque questas. Daui administratio doli duersiis Chremetem. Inqitimo actu Simonis & Chremetis ''pe iurgium disputatio, tum detectio fallaciarum Daui, tum indignatio piaris duersus filium,
tum Critonis interuentus: de per eum cognitis rebus in tranquillum fesacta, ducentibus uxores quas concupiuerant Pamphilo & Charino. Illud non commouere nos debet, quod in horum actuum distinctione videntur de pro scenio non discessisse personae quaedam : sed tenere debemus ideli Terentium vicinitatis mentionem fecisse in principio, ut modico receptu dc adesse de abelle personam intelligamus. nia
hil ergo secus tactum est ab antiquis, qui ad hunc modum Terentianas fabulas diuiserunta
35쪽
Simos, insium, id iratura vehementiam Pamphilus pim in patrem, sed Deliter amans, cordatis ot adolescens. Drausisse Gaiae perlinatis. I rinuspmplex, ac nulliuis consei Birria, Dis odissimilitam, seruiat auitam Critolauper, sed ob probitatem impatiens conii melia. Chremes tuu instam, alio tu Timoni dii imillimiu,ingeniose aio e placido componens omni Mysis callia. m hera amans. RATIO NOMINvM
simo Actui est stet e. imi enim fer inibiscuia . Chremes,-- his ire, quo nes iussi expurgent pestis. Pamphilus is es amore. Ch
nnus aleneuolentia animi. Sosas, quo ruisus tabello. Damas a patria. Opis r e m Baria sicut 'M M. Nam Mys ,quemadmo a Phryges eruilegenis erat. G cerrima Woluptate. Iasbia, apatri Crito, quodcumrouersis db: rin . t. Uromo a cur
36쪽
o ET A quum primum animum ad Sebbendum appulit ,
Id sibinerati credidit silum dari, Populo ut placerent, qu 3 epet fabularum.
Verum aliter euenire multo iure ei:
N.m in pruo scribundis operam abut
Veteris poetae maledictis respongeat. Nunc, quam rem vitio dent, quaeso animum aduertite. Menander fecit Andiniam=Perinthiam.
Qui miramuis recte norit, ambas nouerit.
Non his Abi mitisunt re ment et tamen
Dissmilioratione sunt sectae, ac si .
stre conuenere, in Andriam ex Perint a
Fatetur transtulisse, atque Ci m prosiis.
Non qui argumentum narret, sed qui
37쪽
.. Id li vituperant faeium, atque in eo dissutant, . Contaminari non decere fabul. - . Faciunt ne intelligendo,ut nita intelligant. e
m cum hunc accusaui, Naevium, Plautum Ennium Accii antiquos sic nostera: thores habete . horum aemulari exoptat neclegentiam iPol im,quamissorum obscuram diligentiam. Dehinc ut quiescant, porro moneo,c' desinant Maledicere, male sectaneno cantsua. Favere,ade se aequo animo,se rem cognoscite,
Ut pernoscatis, quid 'cisiit relliquum: Porum hac eus faciet de , integro comoedias, Speectandae an exigendae sint vobis prius.
ELLI DONATI V.C. ORATORIS URBIS ROMAE
Principium factum est a commedatione personae, quod prudens, honestus Terentius, & huenore maiore Pod tam potius quam Terentium dixit: ut illum, hoc ipso, de quo laborat,nomine orna- POETA QvvM PRIMv M. Omnis huius prologi intentio hoc
git, ut nouo Poetae veniam paret,a vetericidium:&vt quam maxis me modestum, minimZque errantem Terentium probet. Potet quuM rni Muri a Nixlv M AD sc Riur divvM APputi T. Senius hic est, Proposue
rat quidem Podo ''ster ut in prologis argumenta narraret: sed hoc imputat Lucio Lauinio aduersalo, qui eum iacere non permisit quod proposuerat maledictis suis ad respondendum eundem prouo cans, Ardut T. Apserere proprie dicitur , ut ex pelago a v fieto quis ad litum accesserit. Virgilius, Hinc me digre sum ti re dc D ur. . Arruti T. In secunda lectio ne Arruciet fiatu sed AkrvLIT magis: Nam postea sic, Cim . ad uxorem appulit. Nicori. Asa a pro moles recura, non Iabore.i or uxo ur et Acta NT. Vine non significat: nec est modo coniunctio. F bu Las. Adricisseet retulit sabulas, non ad P ac LRxNT. &est figurasyllepsis. ' . . Fleis stet benesch et, non si Nnde Se podiae .am eta ina, id est a faciem
do dicti sunt. Sic virgilius Pollio O ipse scit uacarmi M. v Lixuq AL TER MvLTO INTELtio tr. sic virgilius, Mola rerum mihi si iureres. Et, Mauci vira momo Non enim hoc se elegisse dicit sed quasi ex ordine ipso natum sibi essit is et tetrici T. Ohod credimus. plerunque talium: quod intelligimus,
certum est. Atiet e Ravicax contra significativirgilias. Dri ter visum. vi Ruia xii. et in Mucro INTELLIGIT. Adeo nec praeparauerat, nec intenderat quenquam lae
dere ut spe salsus lacessitus tu hoc faciatio tae M A sveti Tum Utim fluctibus rei, quae ab amantibus siluo usi nobis subministratur. .abutimur quando deperdimus ta retrii & fructum Nam usui est agendo mus abusui vinum oleum, ac caetera huiusmodi. Cicero mulis: inquit ea mulis .in ,it tau rum s Gram h --, cx Duar ij eariumni re A tuis
38쪽
M ad se teli inrit. M cnim , viis ista vi se ivi est. ea inter se tar contra L. Imetu Topicis. AR cvMEN TvM NARRET . Quod vetὴ prologi est officium. avi. Pro H, ergo non esi modo pronomen.sto civi MALE voci ut TE Ris PQxTAE . Primum a natura, inaleuia: deinde a tempore,vel ab inuidia, vel .m: a sis io aemulationisecine. Vetui plerunque reseri ad laudem: interdum ad vituperationem, ut hic. de alibi, iram , verram sevix.va TtRi,. Pro cetos & q ait rancidi posuit. atque ideo malevoli: non criminibus sed maledictis. QEd autem inter & cri intei sit, docet Cicero in Tusculanis. vir Enis. Ratio inuidiae. POETAE. Causa insectationis.
edebat fabulas, adolescentulo tunc Terentio. Et eleganter, narioli 3 et reti m Avictis: commendatio Poetae a persona aduersarii. RisPONDEAT. Excusatio respondentis, quod non obstat sed res sondeat. Nuric QvAM REM. euam, qualem. - r VITIO DENT . vituperent, culpent. Vituperare. est male vitio dare et tam bona. NuNC QvAM REM VITIO DENT.nunc animaduertite: an nunc vitio dent. Et ot torte quasi multos facit, cum uni supra dixeriti ut virgilius, De Amanum committere rium. NuNC QvAM Rixi virio. Propositio es Alavi RTiTE. Legitur& ATTENDITE. unde manifestum est&aduertite de atim- erion eue plenum,niti addideris animi m. MENANDER rici T ANDRi M. Narratio est.&propith fecit. scribit enim Te-
irum q: - inibe: tantum: facit Menander, qui etiam argumentum componit. led saepe ad laudem Terenti j FEciet, pro eo quod est transtulit.
v TRAMvis. Prima scena Perinthiae, pene iisdem verbis quibus Andria, scriptaeu .caetera dissimilia sunt, exceptis duobus locis, altero ad versus x i, alteio ad ve lus xx, qui in utraque fabula positi sunt. NORIT v NAM, AMBAs NovERIT. nem rem uno versu nouerit.VTRAM vi Deeli HARv M. NON ITA Dis irruita sv NT. ordo, Ita non sunt. Ergo iTA subdistinguendum. OED TAMEN. Discretio est a superioribus,&est ara . Aule . Non enim lupra posuit Milat M. V. nisi raditi su NT ORATTONE. Ita pro valdh & eautei potuit enim vita, uomodo ergo sunt duae dii nili oratione 3 IT A . ne Menandium culpare videatur ita adiunxit quod laudis est.b ii: n e oratione. olatio autem est
et in prolatu . ora: ionem in sententiis dicunt esse, si iuni in veroas, argumentum in rebus. Ergo in poemate oratio est. CONvENERE IN DRi A M. Apparet non de indus tia, sed casu esse translata ea quae ex Perinthiati, Andriam eodem sensu usdemque umbis perscripta CoNvENERE IN ANDRIAM . unam ergo. Vn duas transtulit. CONv1NERE IN ANDRiAM. Quae apta & coinmoda suerunt in Andriam Latinam, non Graecani satirer transtulit se. Sed quia re se onerat T temius, cum possit videri de una transtulisset Sic soluitur, conscius tibi cst ptimam leenam de
Perinthia esse translatam, bi sedi ex ira cum uxore loquitur,ut apud Terentium cum liberto at in Anaria Menandri solus senex est.
id ais reprehensionem sumitur prisonae: interdum rei rephebensionem significat: ut virgilius, hia mi isti,
vir v PERANT. vitiumsei parant. DisrvT A NT. Immorantur,calumniantur, argumentantur.
, manibu, luto plenis aliquid attinge-
velut foedari aut macutati : ut ipse ait, Ne hoc conium nrt Mia egratu im
39쪽
Corer, Miuo i NON DECERE . id est, ex multis uti uri non decere sicere civNT NE . Ne quidam compiunt, S cum interrogatione pronunt satin quidam producunt. quotum alij m pro me accipi Id est,non. alii ne pro valde, uti Ne subdim. Amissi x. & Cicero. Ne cive rementer errant. Et hoc melius : nam si tim inserti Piamum, limi accusint. In singulis magna emphasis authoritatis: sed ordo non est seruatum Ennius namque ante Plautum sulti sed quod est summae aut horitatis, Ennium ultimum dixit. NE. Nimis, multum plurimum. O vi cuM HvNa.Terentium, inquit specialiter accusarites, nesciunt se bonis omnibus maledicere, quos ille imitatur: & argumentum est ab exemplo de authoritate. Dat luc vT Qvi EscANT. Recte. nam quiesceri ille dicitur, qui est insolens de inquietus. PORRO . Porro,in futurum dixit. MoNgo . Terribilitet dixit. Cicero, Moneo, radico mi umio. Liberatus culpae iam terret, ibi etiam criminaturus a uersatios .FAuget g. Iam ad auditores conuertitur,a quibus fauorem cadi M. FAvErg. Q sdica Hoc aduersarii faciunt.vos autem quod in vobis est, rauetivos ergo fauorem facite. Et A Des Tu non ut absentibus dicit, quippe qui corporibus praesto erant: sed, intenti estote, fauete, silete. sic& Pontifices Acunt, FAvETE Li Novis, fauete verbis. unde virgilius, Ore famele omnen Aorsrs. Animis scilicet a selium priebete : ut aduocatus reo dicit adesse. Ni Mo. Ab honesto. ET REM Coo Nosci TE. Aiusto. Coc Nos erra. Pernoscite. Sic dixit, Co-anascite tit pernoscam, quemadmodum in Hecyra, Orator ad Hs vrai oris, prolodi, Sinite exorator . UT PER NoscAris. Ab utili.
Rr cie M. sum qui pro rite ora mi accipiant: ut sit sensus, De haesit, ulla sumite specimen, ut sciatis an caeterae vobis spectandae sint. Nam postmodum di cium alio prologo , Og i quia i , qudio hane in mim Ruini ivvM. Qua si diceret, Postremum. ergo adverbium est, id est vo Adix r. Sed siue hoe quum dicit, siue re iv-- pro rari r ii, geminato u scribitur.
Da. 1NTEGRO. virum denuo, an ex integris Graecis 3 OV s r ci ET COMOEDIA s. Syllepsis, ut supra. ad verbum enim rAcitet decimauit, non ad se ECTANDA 3 si NT. SexcTANDAE. Proprid, ut tabulae,
id est probandae. Exio ENDAE. Excludendae.
St. Nihil istac opus est arte ad hanc rem quam paro:
Sed iis quas semper in te intellexi sit.s,
Fidec taciturnitate. So. expecto quid velis. St. Ego po quam te emi a paruulo ut semperti Apud metu coe clemen uerisseruitus,
Scis feci, i seres ut esses libertus mihi,
40쪽
Propterea quo eruiebra liber iter. st Iod tabuisummum pretium resilui libus o. In memoria habeo. St. haud muto factum.s o gaudeo,
Si tibi quid feci, uisci quodplacet simo: Et id atum si se aduersum te )abeogratiam. Set mihi hoc molestum sinam i laec commmcratio, Quasi exprobratio es immemoris beneficij,
sit in tu uno verbo dic,quid es quod memetis. St. Ita faciam. hoc primum in fac repraedico tibi , se creduc pharimn sint verae nuptiae. S o. Curii mitis igitur 8 St. Irem omnem a principio audies, . Eo pae Io gnaritatam, 'consilium meum . cognosces m quid facere in hac re te velim. Nam sepostquam excessit ex ephebis Sosita, Tiberius Guendi sit pote sumam antea iasim scire posset, aut ingenium noscere, Dum aeta metus, magi serprohibebant i So. ita est. St. tuo plerique omnesfaciunt adolescentuli, Ut animum ad aliquod studium adiungant,aut equos
Alere aut canes ad Cenandum,aut a philosophos :norum ille nihil egregies reter caetera Studebat: O tamen omnia haec mediocriter. Gaudebam. So. non iniuria: nam id arbitror . prime invita esse utile ut NE Q v ID N I M I S. St. Sic vita erat acile omne. Perferre ac pati, Cum quibus erat cunque una dissese dedere: Eorum obsequisu qua Dorsus nemini I
riumquam praeponens se inuit arillimo' sine inuidia laudem inuenias GP amicos pares. So. Sapienter vitam instituit nanque hoc tempore,
St. Interea mulier quaedam ab hinc triennium Ex . Undro commini auilluc viciniae, Inopia, cognatorum negligentiar, Coa cta, egregia irem atque aetate late Pra. So. Hei vereor nequid Andria apporisti mali. S r. Primum haec pudicetita vi, hac ibite