De studio theologico compendiaria et genuina tamen ratione incoando et continuando breve consilium autore Casp. Bartholino

21쪽

aescientia Proverb. a. aere siquis indigerasapientia, postulet a Deo

qui dat ast suenter sc Jacob. I. v. s. Ita precibus Salomon obtinuit sapientiam : Daniel precibus a Deo impetravit, non propria sapientia in udio, interpretati O-nem somni j ne periret cum sociis&alijs sapientibus Babel, Da. niel. 2, 18 seq. adjungatur etiam

VA O. B. Lutherus horas ante me IutherL

ridianas meliores stud ijs alias aptissimas precibus impendebat

Certe nisi lucrum hac ratione in profectu studiorum sensisset, minime hoc fuisset facturus. Non enim hoc est bonas horas perdere,

quum nunquam preces sint fures temporis. Et iam lectionem interrumpat subinde precatio, Sancti Spiritus implorans opem, aut gratiarum actio ob beneficium ,

sicubi te senseris profectu . Et quoniam Deus casas pondus jus t fabere preces, pie caste vi Castitas vendum, affectibus pravis resi

22쪽

stendum, animus a vitiorum inis quinamentis purus, ab omni Cupiditatum tumultu quietus servandus alias non assulgebit lux Evangeli, gloria Gripi, a Cor. . Et animam impuram is malitiosam coelestiis i a sapientia non ingredie-ιur, nec in corpore peccatis obnoxio habitabit, V. , . Unde scriptura initium sapientia timorem Domini appeEat, Proverb. I, 7. His o

impio dicit ipse Dominus suid

tibi it enarressatuta mea, crassumaspactum meum in os tuum, sacfo, Iesct al. r. homini pio atque beato duplex studium commendat: nempe ut ab impiorum consortio se disjungat atque ita deinde rectius legem Dei assidue meditetur. Etenim si Hippocrates a suis discipulis mores exigebat integros Si Iulius Firmicus in re superstitiosa arcebat ingenium lucris gloriae cupidum, iquanto magis purgatissimis animis ad hanc coelestis sapientia

23쪽

scholam accedendum Exod 'Populus Dei voce procul auditurus jubetur biduo purgari γ cap.

I. aecurrens Moses ut videret miraculum ardentis rubi, non te omen conflagrantis, non prius admittebatur eo,& ad divinum colloquium, quam calceamenta pedum deponeret Ita nobis quam

Mosi de rubo Deus in myster ijs suis supercoelestibus loquitur perspicacius , si puri veniamus ad colloquium. Adsit ardor disten Disiendidi perpetuus , adsit oculus fidei cupiditas. simplex&columbinus. Quod Pythagorae numeros docenti prei stiterunt auditores Tu multo ma si inlisi

gis Spiritui S. Doctori Myste-ivi. ria absque impia curiositate simplici fide adora Procul absit omnis fastus, nam Deus superbis resistit,4umilibus autem dat gratiam: omnis gloriae fames non enim I si hominum sed Dei gloria quaeren rat.

24쪽

primis hoc unum agendum, ut Traηssor transformemur in ea quae distimatis mus ex sacris, Formam doctrinae fideli obsequio, vita ipsa re

c. r. v. aa. q. monet, ut non tantum lectores vel auditores, sed etiam factores verbi certatimo in ne stamus. Hi nc idem c. I. vi

N. q. Si quis sapiens se peritiu

m vobis, senda eae bona conversatione operassa, in mansuetudines-pientia. Si autem tegum amarum habetis se contentionem in corde ve-sro, negloriamini re mentimini ad versus veritatem: non en ista sapientia desursim defendens,sed terrena, animans, daemoniaca . Et paullo

pos autem superne es apien-ria, primum quidem pudica B, δε- indepaci sca, modesta, benesuadibilis, plena miseericordia,c fructibus bonis, O G

25쪽

Linguarum martis udit. Hoc requisitum adeo nece

sarium est futuro Theologo, ut absque eo sit, tanquam hospes in regione ignota versetur Biblia tractaturus. Imprimis linguarum studium necessarium est, mearum praesertim, quibus Spiritus Sanctus hominibus locutus est Alioquin nunquam haeretico adversario alicui os obturare pota es: Cum nulla Bibliorum versio utrinque sit recepta Quamobrem linguarumsudium omnino nece Diamum est Primum Hebreae, ob libros prioris tem Use se-poris Canonicos, qui ea constri breaeli pii nisi quis versionibus male fi-g , dis adhaerere velit, atque alienis oculis videndo&auribus alienis audiendo, pro corpore umbram, pro fontibus rivulos sectari , id quod plebei&idiotae facere coguntur, sic Esa. 30 AEgyptij recte

26쪽

Graeca

saciunt, Lut laudati introducuntur, quod discant loqui lingua Canaan, ut possent Israeliticae verae Ecclesiae intra Canaan audire at

que intelligere mysteria. Est etiam utilissimum studium lingua

rum affinium 33

Chaldeae, ob capita aliquot Es

drae&Danielis&c. Θriacae, obversionem antiquam, utilissimam N . Deinde linguae Graecae , ob libros posterioris temporis, qui ea ab Evangelistis. Apostolis sunt concinnati: tandem qu Latinae, tum ob commentarios, tum ob ejus usum apud Eruditos in scholis quotidianum. Itaque cognitio tituli crucis Christi ita vocant tres celebres linis guas, Latinam Graecam&Hebraeam omnino necessaria est In hisce linguis, qui ratione non proletaria sed accurata versatus fuerit, is sciat se eximie paratum ad sacra accedere studia, inque

27쪽

ij pede inoffenso posse progredi.

Praeparatio autem haec exercitatio in literis fiat statim in pueritia atque adolescentia: alioquin adulti fontium phrasilologias non intelligentes, aut de novo linguas discere, aut prae pudore vel taedio fontes fugiendo interpretibus fi

dere coguntur.

Qui parentum ire ceptorum incuria ad aetatem aliquam pervenerunt linguarum ignari; ne sic quidem hoc adminiculum negligant: Ne pudeat ad Elementa illa descendere Nam&Cato jam senex ad Graecas animum apph-Sm tm-

cuit literas. Immo Augustinus Net

Episcopus provecta aetate ad GreTas literas reversus est discendas, puero degustatas quidem, sed fastidit asci Et passim dolet stibi

non licuisse hebraeae notitiam addere. Interim licet Latinam duri- taxat calleret, Graecam leviter attigisset, Hebraicam neque sciret neu speraret,iamen lib. 2. de do-

28쪽

ctrina Christiana, harum cognitu

Onem ad sacros codices vel intelligendos vel restituendos necessariam pronunciavit Origenes jam senex hebraice didicit magno impendio Gabore Hieronymus Et superiori Rculo senes hisce stud ijsse addixere, Massius, idi man stadius, Mirandula Agricola, Erasmus,4 c. Hinc Gm lanthon ait Linguam sebraicam etiamsenes didicerunt,ut Hieroumus, L)ranus, Burgemis, re nostro tempore Galatinus, Complutensis, esse lus Capito, Rodolphus Agricola, remulti alis Celebris Dominicanus Bannes alicubi ait in extrema senecta hebraicam linguam se addidicisse, ne amplius ab Haereticis

derideretur. Et cum ante annos

non ita multos Jesu vitae lontifici reliqui rarissime hebraice docti essent, imo ob linguarum studia multum passi quidam Pontificij, ut Reuch linus, Erasmus, Pagninus, Postellus, Arias Montanus

29쪽

tanus Mali Cadeo tristi istorum videatur

temporum facie, ut Graece nosse Platina dosuspectu fuerit, hebraice autem, M

prope haereticum D hodie dili O laud. gentissime eos in haec studia in cumbere scripta illorum te stan V-ἰ-

tur. Et quid non tacerent EVan-

gelici, qui rontes solos aestimant, & merito quidem , ceu authenticos Pontificis interim vulgatam verssionem latinam pro authentica salutantibus η Novi, inquit Lutherus, quantopere mihi contratostes meos profuerit linguae hebraeae notitia. Certe, pergit, quamvis ex gua Easit , cum omnibus tamen totius mundi gazis Eam non commutarem. Et idemci numquid hoc te Juduium movet, quo anctis imipatres in ex Lutheri

plicandis seripturis adeo frequenter π impegerunt Zi licet siulindebeia iit η '

aliquid dixerint, incerti tamen

runt, an videlicet in originali ita esset, ut si interpretabantur, C. Melanthon ait orat tomos pag. 6s. Revcrendus vir Lutherus quin a gra-

30쪽

graviter nos ad linguarum dia oripe hortatus eri, negligentia iu- disorum castigavit videbat enim

non aliam ad veterem barbariem reducendam magis compendiariam esse viam, quam sit studia linguarum interirent; pag. 47I. Scio me vix primis labris degustiasse hebraicas graecaris latinas iteras. Sed tamen hoc ipsum quod didici, quantulum-cuns en, propterjudicium in religione omnibus mundi regnis, omniumque opibus longe antepono. Recte etiam Mercerusci Hebraismorum ignorantia horrendos errores in Eccles iam Dei invexit Absolutis linguarum stud ijs, studia artium sapientiae saecularis, sobrie citra spinosas Scholasticorum quaestiunculas pernoscenda, cum primis: Logica Rfetorica Physica , Sapientiae nam oepe ex ipsa rei naturalis ρcularis alicujus proprietate illustris in-

sadium tellectus mysterirest Mathesis SApronomia, obsudia Chronologica, Cosmographica oe rasoricagraeste