장음표시 사용
2쪽
NAVENTVR E URBI NATIS. APOLOGIAE.
V A N Q v A M Theophrasti libellus de ventis, & incuria temporis, & hominum' iniuria mirum in modum mutilus, ac videterruit tamen res difficultas, quominus superioribus annis et illum e graecorum tenebris, ubi diu latuerat, quoad eius fieri potuit, pro ingenii mei imbecillitate in splendidissimam latini sermonis i cem trafferrem, annotationibusq; pro virili illustrarem. Cum autem inter alia libelli huius loca difficillima, incidit-sem in quaestionem illam, ubi tex. 34. Theophrastus de venistis Orionis ortu, & occasu surgentibus disputationem I stituit; statim in mentem venit, quam male hac in re clari simus hic autor a Vicomercato a. Meteoron accipiatur,totaq; illius tractatio exagitetur . etsi enim omnes sere, qua praeclarissimam,& castissimam Peripateticorum Philol Phiam profitentur, Theophrastu in cunctis sequantur, non
desuere tamen aliqui lut hominum sunt ingenia) qui, ut Λ a quid
3쪽
quid sentirent liberὰ expila ent , tanti milosophi opinioni contradixerunt. Id ego cum factum viderem a Vicomercato magno homine,& in primis erudito, qui com. qa. e seplicationem a Theophrasto allatam, & ab Alexandro accepta tam , validissimis rationibus, conatur ostendere,& Aristotelis doctrinae, & raticuli ipso contrariam esse . huius viri existunatio, atq; eruditio tanti apud me ponderis suit, v diu suspensumi ne habuerit, ac eius rationes ita torserunt, praesertim quia in Principis Philosophoruin auctoritate nixas esse ipse stribit, ut maxima eas animaduersione dignas esse existimauerim, cum incredibiles detegere profiteretur errores eorum hominum , qui haud quaquam in re phil sophica errare solent. Verum E contra durum sanὰ mihi Viadebatur alter u philosophiae peripatetieae Praeceptorem unx cum Alexandro , duo clarissima lumina aristotelicae doctrinae, quorum iussietum apud grauissimos scriptores instar omnium esse consueuit, ac.maximi momenti semper habiarum est,tam longe abfuisse, cum a veritate ipsa, tum Pr ceptoris mente. amobrem lis sitabundus doctissimos vitiros consulerec pi,atq; inter hos Aloysium Lollinum Patritium Venetum amicum optimum ac hominem disciplinis
omnibus ornatum, qui ex trypode tantas tantorum autora controuersias mihi enarrarent, nec citra enodationem relinquerent. cum autem de re praesertim astrologica quaestio esset, tuam Ioanne Antoni stanquam Mathematici aetatis
costri insignis de cuius scripta ex purissimis Ptolemaei se gibus hausta ego plurimum admiror). Aloisi Lollini opera sententiam sciscitatus sum, qui Vt humanissimus es scrinsisti ad me epistolam quadam, quae hisce meis cogitationibus
quasi aurea Mineruae lucerna ingentc lumen accendit; atq; ad tempora indaganda ortus re occasus Orionis, syderumq; reliquoru maximi adiumenti mihi suit, vel utiq; Lesbia regula, ad quam supputati omina mearum rationem accom darem. Verum cum tibi & reliquis omnibus, quibus cum aut voce , aut scriptis de hac egi controuersia, locu The phrasti obscurissimum Eq fortasse corruptuna, rationesq; Vi-
comercati essicacissimas,& maxime serietes videri animata
4쪽
uerterem: ego vero e contra mih r persuadere non possem seviros extra omnem aleam excellentissimos veritatem noni suisse assecutos, quamuis abstrusa, nec satis conspicua ex
eorum scriptis appareat : idcirco animum appuli, si quo modo possem ex ipsorum verbis ean a Ate , ali Tq; conspiciendam tradere : praesertim cum pinioni tantum, tribuam, quantum autoritas illoru Itaq; opere praetium me facturum arbitr Vicomerca to in arenam descendens pro The exandri d gnitate valde contenderem, tot uertareia; c lamo manum admou i, atq; rv ' nologiam quandam digessi, quae non sua metiam, re cogere mihi videbantur, ut fatu - - - issimos illos viros in soribus stetisse veritatis. and opusculiun, cupatrio sermone paucis diebus consecissem,illudq; postea cirversione nonuultisq; aliis lucubrationibus in angulu quendam eiecisi em , ut remissi temporis longinquitate amore , qui in partus nostros lautus est, quantus potest esse maximus, sic tacilius errores meos agnoscere possem; nuper c actus amicorum suasu alijsq; de causis, praeter omnem deliberationem meam, Versionem, & Annotationes diuulgare,
Apologiam quoq; huius libelli gratia conscriptam impria
mendam esse censui; quam dum in digerendis annotationibus , relegendaq; verisione, ac opusculis, aliis de Pluuiarum Ventorumq; signis transerrendis occupatus essem, Petrus Paulus Florius Vrbinas vir & sanctitate morum, & disciplinarum cognitione omnibus carus, ac mei amantissimus,ue me hoc l ore leuaret, amicitiae causa latina reddidit. Hanc igitur mi Magine ad te nunc mitto, sicuti de cum eam scripti, consilii mei ratio suit, ut eam ad te quamprimum pcri gendam, ac iudicandam mitterem. Et si quae scribo, tibi probabuntur, in Theophrasti, ac Alexandri causa me felicia ter versatum esse arbitrabor; sin tu secus iudicabis, ac me dedisse manus censeas,nunquam mihi dubium erit quin iu- . dicium tuum meo sit anteponendum. neq; est cur Vicomem
catus, aut alius qui'; hac in re mihi succenseat,si quid ipse sentiam explicem , atq; eruditissimos viros, qui de re phia. ius
5쪽
ao phica benemeriti sunt, a suis argumentationibus
fendam: cum ego ipsi non succenseam,qui eos reprehendit, quos melius ego , verbo absit inuidia, sapientiusve defendendos iudico. voliuit vir doctus quod verum sentiebat lia here dicere ; & ego quoq; splendidissimum veritatis iubar, quod in eorum ddo . Haec sit tur, ut absq; a mo suis scrip
re aequo an linquorum au sputatione facere aggrediorcet, pro virili demonstrare conten-rinens, ac eorum qui philosophan-iria quidquid sentiunt, libero aniau quod illis licet, alijs etiam licerii hi enim semper placuit, anti- edo doctrinae veritatem , ditiam in hac ipsa mea Apologia, ae methodus eiusmodi erit p. libro discutiam, an Theophrasti locus corrupte legatur , quo ve modo intelligendus sit, Vicomercatiq; oppositiones recensebo ; & quoniam de ortu & occasu syderum sermo est, de re hac pluribus agam,quot sunt horum aspectuum species ex Ptolemaeo ostendens, ut clarius innotescat, de qua nam ortus, vel occasus speciε Theophrasti verba sint intelligenda. Dein a. lib. quia mentionem facit de anni temporibus Theophrastus, quo magis eius verba, mensq; elucescat, enitar aperire, anni diuisionem ab auctoribus antiquis traditam, quo tempore, quo ve modo initium apud
ipsos sumeret, & disposita esset: simul etiam, & de ortu, &occasu Orionis,quando ea tempestate accidebat,explicabo; ostendaq; vera esse,quae de huius Astri ortu,&occasu The phrastus docuit. Tertio lib. Vicomercati rationes diluam. Verum quia tanquam sacram anchoram verba Aristotelis a. Meteoron amplectitur, in quibus tota vis est suae arguine
rationis, quo loci philosophus de iisdem rebus disserens, videtur diuersa tempora ascribere ortui Orionis , quid ipse senserit de hac re emticare conabor: & quamuis in te pretes subobscura esse,& cognitu difficilia iudicauerint quamobrem diuersi, diuerso modo ea exposuere in tentabo tamen ostendere, nec obscuram sententiam philosophi esse, nec diuersam ab ea, quam Theophrastus docet, nec contrariam is
6쪽
neophrasti 'erba ex Alexandro, A pristinio nitorem re Γαυνο octoritate Aristotelis firmata recitantur , arbitrandums esseraeophrastum , Aristotelemue rectὸ sensisse de tempore omtus atq; occasus Orionis demonstratur. cap. I.
JA M vero , ut ad primum disputationis membrum deueniam , opereprectum est referre verba auctoris ; non ut
leguntur in eius libello de Ventis , cum ab Aldo , tu in Basileae impreo, lacera atq; corrupta: in quo ne ulla quidem umbra, ne dum vestigi u veritatis reliqui est i quod malum serpit etiam per totum huius praeclari viri libellum verum ea ipsa, quae singulari eius quodam fato integra in
, , Mωcτἐψαν. Hoc est,& Theophrastus in libello de Ventis, de , , his ita ait: Orionis exortu &occasu, inconstantes niaxi- , , me spiritus esse conspiciuntur: quoniam natura compar , , tum est, ut omnia semper in mutationibus sint indetermin ,, tat Orion autem oporae initio exoritur , ineunte vero hye- , , me occidit; quamobrem, cum nullum adhuc tempus stabia, , te sit, ac firmum, cum hoc quidem incipiat, illud vero de- , , sinat, necesse est spiritus esse incertos, atq; indiscretos; vi, , pote qui ab utrisq; temporibus ancipitem nanciscantur na- , , turam, quare exoriens, & occumbens difficilis Orion num, ν cupatur. Quod vero germana haec sint Theophrasti verba, non solum Alexandri auctoritas ostendit, qui hunc citans
in locum, aliosve eiusdem libri in suis commentariis, apparet illum integrum, ac emendatu habuisse, atq; forsita quem
admodum ex illius doctissimi viri officina pro ii, quod sa-
7쪽
Tetur etiam Vicomercatus, qui contra haec ipsa verba ab Λlexandro citata disputat; verum etiam Aristotelis testimonium in problematibus id suadet: nam cum Theophrastus voluerit, squod satis perspiculi est,) in libello de Ventis , perpetua oratione ea pertractare, quae ex Praeceptoris doctrina concise & problematicd disserentis accepit: pe inde atq; alia quaedam scribendi argumenta desumpsit,consimili stylo ab eo pertractata, de quibus Aristoteles problemata fecit, sicuti videmus in libello de igne & fimilibus. meo quidem iudicio haud dubitandum est, quin haec ipsa Theophrasti verba sint, cu in particulae vigesimaesextae duodecimo problemate secundum graecanicam partitionem eadem pertractauerit Philosophus de ortu & occasu Orionis, ac eiusdemmet verbis, quae talia sunt. δε τῖ
, , οβτερὶ in τὰ/εκαειρος. λέγεταιο, ναν ἀνατέλλων ὁ διὰ τει άορις αν τὴe . αν - ,, γῆρ τε ναουη ειναι ἀνα-λον. Hoc est , cur Orionis ex- is ortu, atq; occasu dies maxime variant, importuniq; status, , mouentur Z an quoniam in mutatione semper omnia inde- , , finita maxime sunt, Orion vero oporae initio oritur,hyemet, , autem Occidit, quamobrem cum nullum adhuc tempus st
bile sit, sed hoc quidem incipiat, illud vero desinat, propte- . , rea necesse est status etiam esse inconstates, utpotὰ qui viri- , , usq; tempestatis naturam redoleant, te sane difficilis Orioli., dicitur occumbens atq; emergens ob tempestatis ipsius i ,, constantiain, siquidem necesse est turbulentu esse de inequalem. Quo in loco satis clarum est, idem amrniare Aristotelem, nempe tunc temporis difficiles ventos atq; incertos spirare, atq; Orionem exoriri oporae initio, occidere vero principio hyemis: quod cum veru sit, consequens erit nul io modo nos posse, ut autorem a Vicomercati calumnias
iudicemus, afferere locu esse corruptum G sed necesse erit, vel
8쪽
et exquisitis rationibus requirere veritatem, vel Vico- mercato concedentes sinere Theophrastu, Alexandru, quin etiam oc/ristotelem causa cadere, tanquam si minime intellexissent quibus temporibus Orionis ortus, atq; occasus accideret; quod quam turpe sit credere, quantumq; abhorreat ab existimatione tantorum hominum, nemo est qui novideat. cum & Astrologiae peritissimi extiterint, & scientia de ortu & occasu syderu optime calluerint. quandoqui
de Aristoteles in prima particula problematii,& alibi inte dum , at praecipue octauo de Hist oria animalium , pene in omni periodo de ortu & occasu Pleiadum,Caniculae, Arcturi , verba fecit, horumq; syderum occultatione atq; apparitione, tempora decreuit, quibus pisces caeteraq; anim lia sese abscondunt, vel capiuntur; Theophrastusque in libris de Historia & causis plantarum tempora serendi, ge minandi, inserendiq; eodem modo docuit, atq; adeo hiis studiis addictus suit, ut etiam libros conscripserit de Democriti Astrologia, atq; de Historia Astrologica, ut autor est Diogenes Laertius; quamobrem non est cur miremur, si
in libello de Pluuiarum signis , satis superq; se scire ostendit, quot quales ve essent syderum ortus, & occasus, ita, scribens . Ea igitur signa, quae ab orientibus astris, & o cidentibus pendent, ex astrologicis monimentis petenda sunt: porro occasus duplices inueniuntur ; enimuero,
occultationes occasus sunt, fit autem occultatio, cum astruma vum sole occidit; & quando sole exoriente astrum identidem occumbit, dicitur occidere. simili modo duplices sunt exortus; hi quidem matutini , cum si era ortum solis anteuertunt, hi vero vespertini, ubi simul cum labente sole oriuntur. ex quibus fatis perspicuum est illum intellexisse.
qualis esset, cum matutinus, tum acronichus ortus. hic lectorem admoneo, quod etiam annot. 6. super illud opusculum animaduerti, Theophrastum. ortum matutinum a parentem intelligere, non autem verum , quem satis apto vocabulo Plinius vocat emersum, Ptolemaeus autem εαιτολὴν, vel αμνατολὴν quemadmodu infra
dicetur: fit enim quoties stella praeit solem, cum supra
9쪽
nostrum homontem ascendit,quod propriu emersionis est.
Demonstratur nomine, Verginu, Orionem, eamm.Arcturum, ab Aristotele, Theophrasto, alijsi doctis viris illi,satatis potirpimum intelligi. ostenditur ad horum 6derum
ortum, oe occasum, temporum mutationes retuste H merum, Hippocratem, Aristotelem, Theophrasum, occaesarem; colligitur demum in Theophrasti libello mendum non ricap. II.
SI igitur Aristoteles atq; Theophrastus ita versati extu
lere in re astrologica, pr sertimq; in cognitione exortus, de occasus syderum scientissimi, haud quaquam . mea quidem sententia dicendum est, eos errasse, cum tempora exortus, & occasus quorundam syderum notare illis contingebat. quo iacto fundamento, sequitur non posse dici clarissimos hosce viros syderum tempora a vetustioribus quibusdam accepisse, unde, eos errore hunc ha
sisse quis facile credere posset; sperinde atq; Varroni, Plianio , Collumellae, Vitruvio, aliasq; euenit, quoru destri tio ob id potissimum varia,& inconstans apparet;) quin potius Metonis monumeta sumpsissent, si quando id voluissent efficere, qui omnium graecorum peritissimus fuit Astrologiae; quique etiam proxima illa aetate sic exquisitis num ris , verisq; rationibus syderum motus prosecutus est, quibus apprime phaenomena respondebant, admirabili sq: n turalium mutationum praedicendi ratio, quemadmodum i stis est Diodorus Siculus, vina ira omniveosensione exceruientissimus habitus st: eoq; magis,quia parum disserre poterant ortus,& occasus syderum, ob tarditatem motus ill ru; cu vix elapsi centu essent anni, exquo Meton Athenis viauebat. inod si nec ipsi per se inuenire, nec Metonis in numentis uti voluissent, non deerant tamen, si Theoni credimus Arati commentatori, qui hanc prouinciam potissiamum suscipiebant; cum in more positum esset, ut idem refert , apud illius tempestatis astrologos, ortus, de occasus,
10쪽
*derum notare, ex quibus initia temporum anni ostendebant praedicebantq; , qui dies sereni futuri erant,qui ve plum ij, rursus qui flatus, quibus diebus spirare inciperent; atq;
hoc modo totum Metonis annum successium; tempora dimetiebantur . quae omnia in tabulis relata omnibus Graecie ciuitatibus, hominum commodo conspicienda tradebant,
qui mos i Metone incipiens, eius exemplo moti ide postea secere Astrologi, qui secuti sunt usq; ad Arati tempora; qui Theophrasti seculo, vel paulo post vixit. quod etiam Caesi
rem fecisse testantur autores, qui solarem annum Romanis instituens, adnitente sibi M. Flauio & Sosi gene insigni in thematico, non solum luminarium congressus, aequinoctia, atq; solititia, verum etiam stellarum fixarum ortus, atq; occasus in suo Calendario conscripsit & per edictum cuncta obseruari iussit. unde & Pronosticorum usus nostrae aestatis cmanavit: quae prosecto tabulae multum Arato prosuerunt ad suum Poema conficiendum, ut notat Theon, qui testis loco duo illa carmina recitat in commentariis.
κώμυια κύκλα ηελίοιο, & c. Cognoscis haec ερ tu : Concinunt enim iam Nouem & decem circuli lucidi solis. & c. ex quibus etiam satis clarum est, Aratum cum de ortu, de occasu sederum caneret, ea cecinisse, quae nota omnibus erant, atq; conspicua; idq; nulla alia de causa, nisi quia nemo adeo rudis erat, qui nesciret, quibus anni temporibus eiusmodi ortus, & occasus, insuper etiam quando pluuiae, venti, caeter q: aeris mutationes, Sc affectiones contingerent. quam consuetudinem Astrologi etiam nostra tempestate in suis lunariis retinent. quae res, scriptoribus illius aetatis non paruam attulit obscuritatem, qui ad illa tantum tempora inspicientes, sic ea attingebant, ac si, ut re vera
erat, de re nota loquerentur. id quod factum vidimus a Theophrasto, Aristoteleq; his in locis, quae prae manibus habemus de Orionis ortu atq; occasu. Atq; hinc etiam est. quod Hippocrates in Epidemiis tam saepe mentionem facianas de ortui& occasu Vergiliarum, Arcturi, Caniculae,co