장음표시 사용
21쪽
resis regula primo cili tradita , usu ab omnibus recepta, is omne nome, quod multipliciter dicitur, prius distinguatur, quo videre possimus, qua in significatione accipiedum sit . Declarantur ex Ptolemo 'derum murrantium G ectus secus quam alij fecerint,ipsius mens enarraturi cap. IIII.
PTolςmςus lib. VIII. Almagesti cap. q. docet aspectus
fixarum stellarum, quos ipse vocat σχηματισμούς, tribus modis accipi sillos praeteriens, quibus syde ra inter se aspiciuntur, nec ullo modo mutantur, idcirco ab eodem, immutabiles aspectus vocati in solummodo conliderans stellas, quatenus a nobis - eseruntur ad alia. nos enim, aut consideramus fixa syOra ad item, vel ad lunam,aut ad reliquos quinque planetas, seu ad partes Zodiaci relata,vel secundo ad terram; vel tertio loco ad utrunq;. Primum igitur genus aspectuum a Pt lemaeo diuiditur in proprium , & commune; commune vocat, quando .sidus, iliae planeta eque sunt in uno eorum ci culorum , qui transeunt per mundi polos ; siue in diuersis, duinodo distent inter se triangulari, quadrangulari, sextuliq; aspectu. proprium vero ad sydera illa voluit pertinere, sub quibus planetae iter facere possunt: sunt autem sydera Maec collocata ,ut ipse inquit, in Zodiaci prismate errantiu penes latitudinem cursus comprehendente. Hoc secun- dum membrum primi generis aspectuum, proprium a Ptolemaeo dictum: duobus etiam modis ab eodem accipitur; sue ut stellae, quae in Zodiaco sunt, considerantur respectu quinque planetarum xantum, siue etiam respectu solis, αlunae : si primo modo, huiusmodi aspectus a Ptolemaeo fieri dicuntur νωτὰ τὰς εἰ ταν καλλέεις ς ε πιπροσε σειν TrapeZuntius interpretatus est, secundum apparente S abiectiones, aut coniunctiones: si vero secundo modo, videlicet ad solem, & lunam relatae, καrὰ τὰς κρίύεις RH- μιμ'πιτολὰς, nos commode interpretari postumus , secundum occultationes, coniunctiones,& emeritones. Aspectusq;
Grecis , a nobis occultatio dictus, tunc sit,ut Pt
22쪽
semaei verbis utar, rταν umbrile Dγti γοι πτῶν σαταν άο κνιζε rim, id eliquando aliquod pydus incipit occultari a lumine solis & lunae obrutum. Alter vero crins . dictus, coniunctio a latinis, ἔτανύαὶ aura δτὴν . Quod Trapezuntius interpretatus est,quando sub centro ipsius obijcitur . Erat mus vero Re- in holitus in Theoricis, quado in una linea veluti copulatur stςlla Sc luminare. Tertius & vltimus graece ἐπιτολὶ . eme lio latine , ὀrαν, inquit Ptolemaeus, si Φυγων ταρ ἀυγὰς α Φ nco xi, id est quando stella solis,aut lunae ra- dios fugiens apparere incepit. secundum vero genus aspectuum, quod rei picit fixa sydera prout reseruntur ad terram tantum,dividitur a Ptolemaeo quatuor modis, hi omnes g nerali quadam voce a multis, ut ipse animaduertit, dicuntur, aut sicut Theon inquit in suis commentarijs συγκοτρωσεις, particulatim vero ἡνατολὴ, id est ortus stellae ab orientali orizontis parte , id est situs stellae eiusdem in medioc lo supra terram. id
est occasus eiusdem: μεσουρή- α ζωὸ γis, id est situs stellae in
angulo mediae noctis. Tertium 3e potiremum genus aspec- tuum communiter acceptum, a Ptolemaeo tribus modis diuiditur,sumiturq; ut ipse inquit ἀπὸ των συνκατολῶν, ψ misι, ς συγκαταδύσεων, id est cualiqua stella ascendit una cum aliquo planeta, aut parte aliqua Zodiaci angulum orientalem; aut una tener coeli medium, siue id supra
nos sit, siue infra; aut tandem simul cadunt sub orizonte occidentali. Verum si hoc ipsum genus proprie sumamus , respicientes ad solem, diuidendum erit secundum Ptolemaei mentem in nouem modos, quos doctrinae gratia species a pellabimus, quo res ipsa magis magisq; illustris appareat. ratio autem huius diuisionis eiusmodi est . quia cum possiamus considerare hos aspectus iuxta solis positionem in a gulis coeli. tribus tantum modis ipsae stellae comparari potaiunt cum sole; quando est in orientali angulo, aut in medio . ' caeri medium enim coeli voco angulum diei medium, no tisque vel in occidentali orizonter paribus etiam modis
sicliae uc comparatae considerari possunt. Nam si sol existat . in orie
23쪽
aia oriente stella aut in eodeminet loco erit , aut in ceri m dio, aut in occiduo cardine: similiter si sol erit in mediocsti, sydus esse poterit aut in orientali, aut in occidentali orizonte , aut in cili medio; ac tandem si mi in occidentis angulo erit,& illic sydus,aut in opposito angulo,aut in cili
medio. Concludcndum igitur necceserio erit,quemadmodum iam diximus, ac satis superq: clarum est, haec sydera sic
,, seli comparata. species nouem aspectu umessicere, quarum ,, prima a situ inlis, stellaeq; in oriente vocatur a Ptolemaeo,, id est ortus matutinus . altera vero species, quia stella est in medio coeli mirere os . hoc est matutina mediatio coeli. Tertia autem a loco stellae in angulo contra orientem αγῖνὸς λι 4 , id est occasus matutin s. arta vero le existente in uno, aut altero coeli medio dicitur . verum istu stellae in oriente ἐαηλιωτης, hoc est ortus meridianus. Risenta species cum steli ast cum ite, , id est meridiana mediatio coeli. Sexta vero a stella in occidentis angulo λίψ , id est meridianus occasus. Septima a loco solis in occidentali orizonte, aco stellae in angulo opposito διινὸς id est ortus vespertinus. Octaua autem , quia stella est in coeli medio , ἐμ ὸν , id est vespertina mediatio coeli. Nonatandem ab eodem sellae & solis loco λὲψ , id est occasus vespertinus dicitur. Hae sunt inquam nouem species spectuum sellarum fixarum cum ite, secundum Ptolemaei Dpinionem. Verum quia , ipsas stellas, soli quemadmodum diximus comparatas, tribus modis considerare possumus;aut quatenus cum sole iunguntur,aut quia incipiunt a radiis selis occultari, aut demum de radiis emergunt: hinc est quod a Ptolemaeo subtilissimo, atq; acuratissimo artifice hae nouem species diuiduntur in octo supra quadragin- ta modos: quanquam suis verbis solum modos vi Sintiquin- que enumerare videatur, quod quidem eo libentius studi'taru gratia, qui in hac materia maxime versantur, animad- uortere volui, quominus, ni fallor, quae fuerit mens Pt
amaei aversatiata hac disciplim, haud quaquam persipi hucusq;
24쪽
hucusq; potuit; cum scriptum reliquerint, illum druidere unamquamq; speciem ex nouem, tribus modis a quo pacto. septem Ac viginti omnes essent, cum tamen, si quis diligenter eius verba ponderabit, octo supra quadraginta exilianupreterquam quod videmus non paruam lucem nos allaturos esse multis non solum poetarum, cum grecorum, tum Iatinorum, verum etiam medicorum, plutosophorumq; Iocis; si hanc prouinciam suscipiamus, diluciduas, atq; expliacatius enumerandi omnes aspectuum species a Ptolemaeo positas: quoru sententia, ni prius harum naturam inspicianaus, nequaquam assequi a nobis potest, quemadmodum aliquorum exemplo ostendemus, nani omnia explanare longum admodum ac dissicile esset. Tres esse ecies matutini sectus fecundum Ptolemaeum ostenstin.
itemex eodem,quomodo occultationes, o emersiones oderumsine accipienda; enarratuis locus obscurus Hssiodi de tempore cultationis Uergiliarum. cap. U.
Dycendum est igitur, primam speciem,quam ipse v
cat matutinum exortum, tribus modis ab eo diuidi; quorum primus iraece dicitur εώ Ma σκινοι -- εα tinrinit, hoc est ortus succedens matutinus
non apparens , quia stella iam χώmin, inquit ipse, κρυμποιεῖ, αι, . i. incipiens abscondi, oritur post solis exortum; quamobrem configurationem hanc εα eratτολήν vocat, hoc est ortum succedentem solis exortuiu qui apparens prius nostris oculis, suo lumine impedit stellam, ne videatur, ob 'idq; aspectus hic etiam non apparens vocatur , utpote in quo minime stella cerni queat. Alter vero aspectus isse συνα-ἀλMi,a, id est stelli exortus verus matutinus cumsble vocatur,quia sydus coniunctu cum ipso sole inuenitur in eodem gradu Zodiaci, quo cum oritur; quem aspectu Lapra Ptolemaeus συνωὶν appellauit , nos coniunctionem, quia stella una cum sole surgit eodem tempore supra Orizontem orientalem. Tertius vero modus ε α προαγκτοῖva
25쪽
tur , quia stella , ut inquit Ptolemaeus ,
sis m, id est cum e solis radiis exeat , prius in oriente conspicitur; eiusmodi est emersio; quamobrem recte procedens vocatur, quia ortum solis adeo praecedit, ut nequaquam impediri possit, quin a nobis conspiciatur. Verum quis dubius esse posset circa primum exortus modum, quo pacto verum sit in eo occultatione incipere, quia, cu sydus oriatur post solem, siue proximum sit, siue remotum, sena per solis splendore obruitur ; ut semper sydus videatur occultatum. cui abiectioni satisfaciemus respondentes occultationem. quam graeci κρέ'do vocant, proprie sumi in fixis stellis respectu occasus earum vespertini apparentis, quem
Ptole inaeus, ut infra videbimus, vocat ἔσπεριαν ἐπικατά furiae at reusini , qui fit, quando sydus radijs sese solis inuoluere incipiens occidit post ipsum: appetaturq; occultatio,quia sel proprio motu per Zodiacum ambulans Eclipticae versus punctum, cum quo stella conspicitur occum re , adeo sit ei propinquus, ut ipsa nequeat mox apparere ob solis
splendorem. Id ipsum exemplo aperia, ut res magis eluc at; Vergiliae, ut in nostris tabulis supputauimus , The phrasti aetate in orizonte Athenarum occidebant cu gr. 29. I. Arietis; itaq; perspicuum est, solem, cu existeret in extremis partibus Pisciu, atq; in principio Arietis, quema dum primi mobilis motu prius oriebatur, ita etiam prius occidisse, quamobrem vespere post ipsus occasum in occis dente Vergilis conspiciebantur; verum quia motu proprio
sol non erat adeo vicinus gradui, quocum illae cadebant, unde posset occultationis articulus instare, ut proprijs scienti ae terminis loquar, non erat dicendum adhuc Vergilias occasu vespertino apparente occidere. ut igitur aetatis illius homines cognoscerent tempus, huius aspectus,quot ud
gradus Zodiaci oportebat interesse inter Eclipticet punctum cum quo occidebant,ac solem, quo posset fieri huius modi occultatio; necesse erat interuallum occultationis vespertinae inuenire: quod quemadmodum inueniatur , t culentissime docet Ioannes de Regionaonte in Tabulis pria
νγ mi mobilis in proposit .c a. qui ita illud definiti interuallum
26쪽
ν, occultationis est arcus Eclipticae, qui clauditur inter scia, , lam, & stellam occultari incipientem. Interualluna igitur vespertinet occultationis Vergiliarum, ut notauimuI in noastris tabulis, erat grad. I 6. 63. Igitur quando sol tantu abe orat a puncto occasus Vergiliarum, vespertinus occasus earum erat; quod contingebat cum sol grad. I a. 16. Arietis percurreret. nam cum per id temporis Vergili e lumine solis veniret occultandae, ibiq; adeo illis esset sequetibus disbus appropinquandus, ut vesperὰ ab eius lumine tectae, cerni nequaqui possent in occidente post illius occasum; tune occasus vespertinus apparens earu efficiebatur. Veru quia Ptolemaeus docet in articulo occultationis alicuius stellae , fieri etiam succedentem exortum matutinum non apparentem, hinc habemus eodem tempore , quo fit occasus succedens vespertinus apparens; fieri etiam, ut ipse docet, orta succedentem matutinum non apparentem et idcircoq; opti- md eum dixisse huiusmodi aspectum accidere, quoties stella incipit occultari. ex quibus etiam habemus succede nisi
exortum matutinum non apparentem dependere, ut Ptolemaeus vult, ab occasu vespertino apparente, cum Ordine n
turae hic prior sit illo. lam vero quemadmodu hi duo aspectus terminantur interuallo vespertinae occultationis, ita etiam Ae exortum pri cedentem matutinu apparentem, te tium modum huius primae speciei, metitur interuallum m tutinae apparitionis, quia ut citato loco inquit Regiomon-
tanus, Arcus Eeliptica est soli, & stellae primum appare ti interiacens; ob idq; hic aspectus cmτολὴ grice dictus est. hoc est emersio e solis radijs, quia sydere primi mobilis motu ante solem exoriente, ipse sol motu proprio adeo a puncto, cum quo ipsum oritur, remouetur, ut suo splendore minime impediatur, quominus commode illud conspiciamus;
quod antea minime eueniebat, cum a tempore occasus vespertini apparentis, aut quod idem est,ab exortu succede te matutino non apparente, usq; ad exortum praecedentem' matutinum apparentem, sydus lumine solis tectum oculis
notari non possit, quod ut clarius fiat eodem Virgiliarum emplo ostendam. notauimus in nostris tabulis, eas The
27쪽
phrasti aetate oriri supra orizontem Athenarum cum pares
DuS. I9. 37. Arietis, pariq; modo interuallum apparitionis earum triatutinae tunc fui se posuimus partium 37. 43. exinde colligimus solem ingrediente grad. 27. H. Tauri tantum abesse a gradu, quo cum ipset oriebantur, ut apparitionis articulus instaret. Quamobrem eo temporis puncto ortus earum matutinus apparens existebat, ipsaeq; in puncto emersionis erant, quia mane ante solem exorientes, sic ins gnifero distaban ab eo, ut facile conspici possent, iam iam
e ibi ari lumine exeuntes. Exortus autem earum succedens matutilius non apparens , incipiebat, ut iam vidimus, cum sol existeret in grad. ha. Io. Aractis, quo tempore Etiam Occasus vesperi inus carum apparens contingebat; eodemq;
temporis puncto sese occultare incipiebant, hoc, est adecisol motu proprio ad gradum, quo cum ipsae cadebant, ap- Propinquabat, v v eas occultans suo splendore,minime conspici permittere tu quod accidere poterat die quarta, audquinta Aprilis: ox quo intelligimus toto illo tempore, quo sol decurrebat a grad. Ia. Id. Arietis , usq; ad gradum a7a . Tauri, Vergilias lumine solis tegi, quod erat a die quinta Aprilis usq; ad decimam octauam Maij, nimirum circiter63. dies. quod cum verum sit,facile possumus nunc percipere, quid Hssiodus ostendere voluerit primis illis carminibus a. lib. de dieb. & operib. haud satis recte, ut mea qui dem fert opinio, a Proclo, & TZetre, atq; a Moscopolo de
. Pleiadibus Atlante natis exorientibus Incipe messent, arationem vero occidentibus .
Hae quidem nocte'; & dies quadraginta
Cum satis clarum sit, nil aliud docuisse, nisi tempore ortus praecedentis matutini apparentis Vergiliarum, principium astatis apud anti Nos, messem faciendam esse, tempore vero os
28쪽
eo occasus praecedentis matutini apparentis, hyemis pris cipium, arandum. has vero Vergilias qo. diebus occultari, quia solare tumon ortu succedente matutino non apparente ingredietes, ibi tamdiu erat . quamdiu a sole relicti. emersionem facerent, quod erat spacium qo. dierum , ut iam vidimus; quae res haud quaquam percipi poterat, nisi prius ea, quae a me supra tradita sunt, recte percipiantur. veritionimuero ad nostra redeuntesse tertius modus huius speciei praecipue usu est apud Philosophos, atq; Medicos ; qui quotiescunq; de alic mus syderis ortu verba secere, hunc ipsum intellexerunt, quemadmodum ab ipsa voce, i πιτρώ, cuius seequens apud illos est usus , percipitur ex locis a nobis supra allatis Hippocratis & Aristotelis r clarissimaeq; sunt apud poetas cum Pleiades, tum Canicula, de Arcturus, ob hunc aspectum; quocirca Vergilius eiusmodi ortum interuli gens, ita cecinit primo Georg. de Arcturo. δε At si non fuerit tellus foecunda sub ipsum Arcturum , tenui sat erit suspendere sulco. In quarto vero de Pleiadibus imitans, ni fallor, citato loco Haesiodum Bis grauidos cogant scelus r duo tempora messis . , , Taygetae simul os terris ostendit honestum, , Pleias, & oceani spretos pede repulit amnes . , , Aut eadem sydus sugiens, ubi Piscis aquosiis Tristior hybernas coelo descendit in undas o Tertio vero Aeneidos de Sirio. ,, Linquebant dulces animas, aut aegra trahebant , Corpora: tum steriles exurere Sirius agros. Arebant herbae, & victum seges aegra negabat. Quo in loco non assentior Seruio,qui existimauit Canis ea ortum esse circa VIII. Kal. IuIii. Pecurantur modi fecimo peries, ex eodem Ptolemaeo. Hyps -- mina de Siris explicantur. Pracs, Tot: s,ac Mosiopesi, rei'citur explanatio. cap. U I.
C Ecunda vero species est, quae locum habet, quando GI
O oricatali angulo , 0dus vero in meridionali cir
29쪽
culo,aut supra, aut insta terram constitutum: quae sex m dis accipitur: Nam cu sydus supra terram sit in cito medio, tribus modis ad thlem comparari poterit, primum enim eia ficit aspectum illum , quem Ptolemaeus appellat ἐδεν ἰαι- ταινίμε- , id est matutinam succedentem mediationem coeli non apparentem; quia sydus paulo post: exortum solis attingit circulum nostrum meridianum; s Cundus vero vocatur ,--μιε-ρουκια ἀλκtnἰν. id est matutina vera mediatio coeli,quae fit quando eodem temporis puncto. quo sol oritur, sydus meridianum angulum per- Currit. tertius vero εὐον-, id est matutina praecedens mediatio coeli apparens, quod euenit quotiescunq; stella paulo ante solis exortum tenet dictu i cum . tres alios itidem similes aspectus faciet, quando in mediae noctis angulo sydus reperietur, qui rectὰ a Ptole-mao dicti sunt, ιη' , non apparentes, quoad nos, quia cum tellus interiaceat inter stellam visumq; nostrum minime cerni a nobis potest. Ex tertio modo huius speciei texplicatam habemus sententia H siodi duobus in locis hucusq; quod viderim non obseruatis ; inquit enim sic, cum docet tempus aptum incidendi lucus. λήγω πινόσ Οἱέος κελbio Σαυματος ἰλtλi u , μετοπωρ νὸν Ζηνὸς --. μετα-χρασνολλει ἐλος ιιocet s. l--τότε ἀδερ Βαι 'ν ὐχὶρ κε φαλῆς κηριτρεχ ιων αν ράπαν
Iove praepotente, mutatur humanum corpus
Multo leuius nam tunc Syrius stella, Paulisper supra caput fato obnoxiorum hominum Venit interdiu, magis autem nocte stultur in
30쪽
,, sylva, folia autem humi iandit ab ramisq; eessat, ,, Tunc sane ligna secato memor tempestiui operis em locum exponens Procius, accipit Surium pro sole idiso , ita inquiens in suis commentarias , ut nos interpret is mur: de ipse sol, quem vocavit Syrium , ob speldorem; nam, , 3c τὸ σειριαειν hoc inani se stat, quoniam non amplius super , , terram multo tempore fertur, sed minorem diem efficit, su- , , per terram existens, diutius autem sub terris commora ur, , , & maiorem noctem reddit. illud enim magis nocte frui, v x, let, maiorem noctis partem assumere, quia maiorem sol, , ipsum efficiat. Cum igitur iam haec omnia contingant, sci-
, , licet aestus fiat remissio, autumnales aquae cadant, humano- , , rum corporum succedat refrigeratio, dies decrescere incis, piant. noctas augari; tunc materiam caedere oportet, inci-
, , ruente nimirum post aestatem autumno, ac solijs decidenti- bus. Hanc opinionem secutus est Taetzes, ac Moscopulus, qui simul affirmarunt Hetsi odii supra allatis carminibus Syrium pro sole accepisse. Verum alia mihi mens est, existimanti potius poetam voluisse significare tempus aptum e. dedorum nemorum ex aliquo coeli aspectu, idq; vim ris erat, fecisse ex tertio huius speciei modo, de quo nunc. verba facimus; hoc est ex matutina praecedente mediati ne coeli apparente Caniculae. vult enim docere , in principio autumni; quo tompore maximus solis aestus deficit, SPriusq; νμὲτιος, id est in die; nimirum, ut nos interpretam mur, illucescente iam die ανερουατρον ἔρχεται , id est sertur supra caput hominum, videlicet in angulo m dii coeli reperitur,apposite ab Haesiodo expreta his verbis , quod idem est ac si dixisset, cu Canicula matutinam praecedentem mediationem coeli facit in tempus aptissimum esse caedendorum nemorum . quodq; haec ipsa ve- ν probatur autoritate eiusdem Haeliodi paulo infra, ubi ironiungit Canem cum Orione, de huius deris aspectu verba faciens , deq; Arcturi exortu matutino apparente: quod idem est, ac si dixisset, initio at tumni, qui ut notum est omnibus, apud antiquos huius sy-