장음표시 사용
121쪽
E o & Caesaris imagine, alter nummus argenteus tantummodo asper est nauersa parte Vituli signo ac litteris, supra: q. voco Ni us, infra S. C. sub pedibus, ur-
T v L v s M. DESIGN. qui nabetur apud
Torquato Bembum,Petri Benabi Cardianalis limedem, virum & suauitate morum, & benignitate prestantissimum.Ex Quistoribus alij fuere maria , qui di urbani appellabantur; alij prouinciales. Urbanorum autem munus fuit, pecuniam pu- Ioblicam in aerarium delatam in tabulas pu cas referre, unde Varro Quasores aerarij dictos scribis, qui pectinias conouirerent publicas, teste etiam Tacito libro x m. Aleonder ab Nex.Geniat. Dierum libri t r. cap. it. de Qin ore Urbano ita inquit: Nam& Maerarij, & vectigalium Populi Romani curam gessere: tum si quid GPecuniarum
122쪽
II pM pecuniarum publice vel ptiuatim ei Tari, vel in aerarium condi,, deberet. Quaestorum curae demandabatur, cumj exercitus scrita bi, & in campum legiones educi oporteret, signa militaria a Quae M storibus ex cerario promebantur, eaq; ad Consules in expediti nem ituros mittebantur. haec ille ex Liuio, Cicerone Verrin iram prima, ex eodem in Praetura urbana , ex Epistolarum ad
incitum Fratrem libri primi epistola prima, & ex Asconio in Diuinationem, didicit. Idem paulo post urbanam Quaesturam
primum magistratum fuisse, qui adolescetibus daretur,inquiens: et o Licet Quaestura ex minoribus magistratibus in urbe foret, eius taM men dignationis erat, ut optimus quisque& bonae indolis ad M lescens,ex illa gradum ad reliquos honores faceret. nanque hinc se aditum reliquis ineundis magistratibus auspicabatur et siquidem se primis experimentis Quaestud initiati, qui nullis ante honoribus,, vsierant inculpatae vitae testimonio, ad aedilitatem, mox praetin D ram,& demum Consulatum evehebantur. sic ille. Prouincti Ies porro h erant Quaestores, qui cum Imperatoribus Romanis, hoc est cum Constitibus,& Praetoribus in prouincijs ad exige da vectigalia, ac tributa , omnemq; pecuniam administrandam, eto praedam, ac manubias in rationes publicas ad aerarium resere das a Populo mittebantur , ut apud Livium legere est. multas quoque pecuniarias cura fuit tam Romae, quam in prouincijs exigere, & in publicis tabulis notare; omniumq; rerum pecu- .niarumq; notas, & illustres rationes dare: illas confectas per suos scribas in aerarium deponere. hos Thesaurarios bellicos hodie appellant. quorum etiam ius quandoque fuisse extra urbem fascibus uti, interdum cum securibus , eiusdem libri primi capite xxvri . legere est. Imperatoris etiam, suoq; nomme arge tum, aurumq; signare ius habuere, ut in nummis antiquis a meso obseruatum est. Quaestores enim moris fuit tum ex plebe, tum
patrichs promiscue creari, quod Cicero ostendit Epistolammad Atticum libri vi. epistola vi. scribitq; Fenestella capiterii. de Magistratibus. Auctorem praeterea habemus Dionem
libro xx iii. post Hispaniam a Caesare subactam, ab eo Quaestores
123쪽
stores v rie ad numerum x t. designatos fuisse: quorum sorta se ex numero hic fuerit Voconius: atque apud eundem Ctes rem Commentariorum de Bello Gallico libro primo, singulis legionibus, singulos lcgatos, & Quaestorem praefecisse , uti eos testes suae virtutis haberet, memoriae prodatum est.
124쪽
COMMENTA R I v s. E. O r p T v s, seliae, ac potens nauibus, stumento, atque pecunijs, Cn. Ponipeio a
Caesare victo , & ab Achilla, exercitus regij praefecto, Photino eunucho, thesauri custode , Theodoro Samio, regis praeceptore, & a Septimio, Tribuno militum , interfecto, ut Caesar scriptum re- Iiouit libro Ciuilium bellorum m. Diox Lii. & Florus mi. vel a Sempronio Romano, ut Appianus Ciuil. ii. post diuturnam, admodumq; periculoiam cum Ale- xandri-
125쪽
xandrinis dimicationem, in potestatem redacta est. quo autem pacto hoc acciderit, breuiter attingam. Audito Caesar Pompeij ab eo victi in Aegyptum transitu, solita festinatione sua, cum ne mini patefecisset iter, Alexandriani clam peruenit: quo in loco
a regijs ministris perbenigne receptus cst. forte rex moram circa Cassium montem adhuc agebat cum cophs, ut Cleopatrae, suae sororis, armis, quibus in se Dellum parabat, obsisteret, quae A gypto eiecta, exercitu regnum,sibi aeque ac fratri a patre relictu, vendicare conabatur : siquidem Ptolemaeus pater testamento reliquerat, ut Cleopatrae sol ori Ptolemaeus filius, natu grandior, romore Aegyptioriim regum, matrimonio coniungeretur, simini; regnarent, ac tutorem Pop. Romanum haberent. sed per regis propinquos atque amicos expulsa fuerat. Tunc Alexandrini, cuCaesarem Cos. Cleopatrae forma accensum, Cleopatrae regnum daturum csse suspicarentur,in eum concitati sunt. quare ipse tunc palam defuncti patris Ptolemaei testamentum protulit, dicens ad se Consulem atque Dictatorem, potentia Pop. Romani in manu habentem, controuersias regum pertinere: atque ita ex duobus filijs maiorem natu Ptolemaeum, & ex filiabus eam, quae aetate antecedebat, Cleopatram, cum minor natu esset Arsinoe, regnii et o administrare iussit, teste ipso Caesare Civit. Iri. & Dione x L I i.
Mox Photino, & Achilla, in Pompeium commissi sceleris praemio , morie multatis, Theodoroq; fugiente in Asiam a Cassio
cruce suspense,iterum tumultuatis, cum regium exercitum in euconcitassent, praelio tandem, iuxta Nilum victi sunt, quo flumine regis cadauer postea cum lorica aurea inuentum est anno urb. D c c v. ipso iterum Cos. & Dictatore. Cleopatram autem se .
tris loco, ob stupri gratiam, solam regnum Caesar voluit obtin re . sed veritus, ne Aegyptij, ob feminae imperium, aliquid it
rum nouarent, eam cum alio minori fratre in matrimonium com so
iungere statuit, & verbis quidem utrique regnum tradidit, re autem Cleopatram solam reginam constituit. Sic Aegyptus a Caesare primum capta est, sed Romano tunc haud subacta est imperio : Octaviani subinde Caesaris temporibus, victa ab eo Cleopatra
126쪽
i patra cum Antonio nauali certamine apud Actium promonto-j rium anno urbis D ccxxii, prouinciae formam accepit: eamq;primus apud Alexandrinos Cornelius Gallus administrauit. cini ius ob rei memoriam, hic argenteus nummus cum alijs partim diuersis, in Diuiq: patris reuerentiam, ab Augusto signatus est cum eiusdem Diui I uti estagie ab uno latere, & Cometae, ut opianor, sigillo: ab altero vero Crocodili imagine; cuius beluae ira tionem,atque Cometis,oportuniori loco in numismatibus eius. dem Augusti explicabo. Haec autem ex Caesaris Commentario ii ro rum de Bello Ciuili libro ii l. & et ii l. I iiiij cx O. Appiani ri. Dionis x Lir. Flori r m. suetonio, Plutarcho in Pompeio, &in oesare, Sex. Russo, & Eusebij Chronicis, acceptumus . Huius autem nummi copiam mihi fecit egregius vir, Ioannes Sambucus Tirnauiensis, Pannonius, antiquitatum amam tissimus.
127쪽
COMMENTARIUS. O v et M v s ex aereo Vnciali fere numismate, impresso post Caesaris mortem, quod sane liaud vetus comperi, sed, ut inea tulit opinio, recenter fato, licet nonnulli, qui noc studium profitentur,ab exemplari perantiquo exceptum fui te arbitre tur, de quo in praetenti meam non sum laturus sententian i, donec de meo iudicio testimonio veteris nummi certior facti is silero : quae tamcnad notae pertinent explicationem, minime p r. tereunda iudicaui. 1 o Fortuna igitur Caesari breui tempore quinque nobilissimorum triumphorum materiam praebuit, Gallici, Alexandrini, Pontici, Africi, atque Hispaniensis, ut I .iuius docet libro cxv. & cxv r. quattuor, post deuictum Scipionem, ac Iubam, eodem mense , sed interpositis diebus egit, ut Tranquillus refert cap. xxxvii. nouissinum autem post superatos Pompeia liberos. Primus enim de Gallia fuit triumphus, in quo plurimas, & mammas duxisse nationes
128쪽
Itynationes, Appianus inquit Citillium ri. in hoc et Rheni, atque Rhodani fluuiorum,&ex auro captiui Oceani limulacra, inter pompae fuere gesta mina. Sequenti vero triumpho, qui fuit A gyptius, in ferculis Nilus, Arsinoe regina, S ad simulacrum bgnium ardens Pharus, teste Floro, te quo & Dio libro x ora Deinde Ponticum de Pharnace: inter cuius pompi fercula trium veri rum praelatus est titulus, Veni, vidi, vici. quae verba a Thusco Romano prius dicta fuisse, supra memorauimus. Huic prinximus suit Libycus, non de Scipione, sed de Iuba, & Mauris, inro quo castitatis filius Iuba quoque nomine, qui postea inter doctis simos scriptores rei rusticae numeratus est, tunc infans admodum ducitin,Plutarcho tradete, atq; Appiano. ex his subaetas prouincias, Hispaniam, Pharsaliam, & Thapsum, Appianus memoriae prodidit, triumphis per simulacra, & imagines inscriptas, hominum j; clades pariter expressas fuisse, viros quoque similitudiniabus varijs scriptisq; repraesentatos, Pompeij imagine excepta. Hos quidem triumphos duvit tertium ipse Consul, simulq; te
cum Dictator anno urbis occvri. Deinde quartum Dictator.atque totidem Consul sequenti anno, profligatis iunioribus Pomao ijs, de Hispania egit triumphum, & Munda oppidum praefe-H rcbatur. Inde Velleius, Quinque egit triumphos, inquit, Galliari ci apparatus ex citro,Pontici ex acantho, Alexandrini testudine, si Africi ebore, Hisipaniensis argento rasili constitit. Hic Velleij l
cus nostulare idctur, ut mea hoc sententia profera, quiS fu rit LX cita: G iliaci trit1mphi apparatus ; Alexandrini ex testudine, Pontici cu Acant io, Attici ex ebore, & qui Hispaniensis Ex argento ratili; ire, i a plerisque viris doctis ignoratum audio. Hunc igitur in prinis, Gallici triumphi apparatum, intelligo cu rum , in quo Caesar triumphauerat, atque oppida, vel simulacra, in triumpho praelata, ex citri ligno milla contecta: Siquidem hoc ad luxuriam veterum lectulorum, & mens anim in ornamentis attulisse, Plinius indicat libri xvi. cap. xi illi Quod Cicero Verrisi v i. hisce verbis etiam declaravit: Tu mammam, & pulcherrima D mensam citream a QMtatio Diodoro , qui, Q Catuli beneficio,
129쪽
cio, a L.Sylla ciuis Rom. factus, omnibus scientibus Lilybaei ab-
stulisti. & Martiat. lib. x x. ita ostendit: MEt testudineum mensus quater hexaclinon, Ingemuit citro non satis esse suo. An intelligendum est, militum triumphum comitantium vestes citrino luille colore,insuper ianuam palath,ac Iouis optimi mam templi postes, totumq; Capitolium ornatum fuisse 3 Citrus enim arbor priscis Romanis Imperatoribus fuit rarissima, nobis noti sima vulgatissimajest, a Plinio libri xii. capite m. Assyria dicta et & a Dioscoride, Medica: nam e Medorum prouincia alias in rci regiones translata esse' dicitur. Arbor quidem nobilissima est , quae sola apud Atlantem montem in Mauritania nasci dicitur, quondam ob raritatem suam gratissima, teste Theophrasto librim I. cap. VII. cuius etiam fruticum fumo, ijs super ardentibus aris impositis, rem sacra facere moris fuisse, docet Plin. lib. XH r. cap. r. quod etia Romae in colosteae Traiani elegatissimis columnae scalpturis comperimus. Caeterci de hac arbore scitu digni sibma legere est apud Tneoprastu loco superius citato,apud Dioscoridem lib. I. cap. cxxxii. apud Plinium libri xi i. cap. m. libri .
XIII. cap. I. libri X v. cap. vn. XI m. XLIX. libri Xvi. cap.XLIn ro
libri xvii. cap. x. & libri xxvi. cap. mi. &cap. vi. sed planius
apud doctissimum, totoq; de genere humano benemeritum Andream Mathiolum Senensem, medicum, philosophum, in Di scoridis libros; & apud eos, qui ab ipso Mathiolo citantur. Ex Acantho Ponticum triumphum Caesar estit. Acanthus enim arbor est in Aegypto, semper frondens, ut oliua, ct laurus: acanthos dicta, quia spinis est plena , qua abundat etiam Circina insula, Seruio testa in illis Maronianis Georgicorum secundo. Aspice & extremis domitum cultoribus orbem, Eoasq; domos Arabum, pictosq; Gelonos. Diuita arboribus patriae . sola India nigrum Fert hebenum: solis est thurea virga Sabaeis. Quid tibi odorato referam sudantia ligno
Balsamaq;, & baccas semper frondentis acanthi e
130쪽
Ex quo ligno, veluti de citro dixi, possimus interpretari currum triumphi in Pontici fabricatum fuisse , hostium postes, & reluqua exornata , vel militum clarides ex acantho herba comtextas fuisse: siquidem herba quaedam acanthus quoq; dicta est,
cuius lanugine vestimenta texebantur, sericarum vestium instar,
teste Dioscoride libri i n. capite xvi. unde & illud est Virgild Aeneidos primo:
..... pallam signiS, auroq; rigentem, Et circumtextum croceo velamen acantho.
Hic tibi Sidonio celsum puluinar acantho Texitur,& sisnis crescit torus asper eburnis. Inde & Plinius libriora. cap. XXH. inquit, Acanthus est topi ria & urbana herba, elato longoq; folio, crepidines marginum, si assurgentiumri; puluinorum toros vestiens. Ex quo con citur nobilistimam herbam fuisse, cum hac puluinaria deoru induerentur, ut ex Statio, & Plinio, qui & libri Mim. cap. xii. ita scriptum ,, seliquit: Huic similis est spina illa,quam Graeci acanthion vocat sta minoribus multo solijs, aculeatis per extremitates, & araneosaro lanugine obductis: qua collecta etiam vestes qtardam bombicia,, vis suntles fiunt in Oriente. Ex acantho igitur, ut dictum est, a bore currus triumphales, oppida, & reliqua facta fuisse, aut ex herba eodem nomine appellata ,p alatium, & templa exornata, viaq,quibus triumphus ducebatur, stratas, atque opertas fuisse, existimari potest. In Alexandrino triumpho item apparatum c testudine fuisse intelligendum,hoc est,currum triumphalem, &guae in triumpho res praeferebantur, testudinibus in laminas s IS exornataS: nam testudinum putamina secare in laminas apud Romanos in usu fuisse ad lectos, & repositoria vestienda, pro o so natu, Plinius scribit libri ix. cap. x r. qui&auctor est, testudines ad hoc officium idoneas fuisse, ob earum magnitudinem, quam tantam sitisse ait, ut earum teguminibus, vice nauigiorum, Indico in mari uterentur; vel inter insulas rubri praecipue maris
his nauigare cymbis, atque singulorum superficie in Carmaniae