Ioannis ab Indagine Introductiones apotelesmaticae in physiognomiam, complexiones hominum, astrologiam naturalem, naturas planetarum : cum periaxiomatibus de faciebus signorum et canonibus de aegritudinibus hominum : omnia nusquam fere eiusmodi tract

441쪽

vatura cum delimationis asperitatem tollimus coelo, nitoremq; superinducimus pumice, stylo calybeoue dente, quebronitorium Vocant. Coloratione vero cum suum cuique

parti colorem damus. Ideoq; vel jactu ipso ex scientia Chimices quam praemonstravimus, vel post jactu, hoc modo.

Albus color praecipuus, argento, sic. Deducitur argentum optimum in bracliteolas tenuissimas, malagmaturq; vino,

deinde cum aqua nitri & aluminis ferreo superinducitur stilo, mergitur oleo, fervescenti ad assationem, imponitur prunae candenti. Ebullitur in aceto, sale lotio, tartaroque, levaturq; rursus bronitorio. Aureus color ipse fit praecipu' auro, eadem ratione qua & albus argento, nisi quod in oleo pers rigi non oportet. Id vero si temperatura caruerit stagno, aliter enim res agetur ipso tum brach te is Fiunt & hujusmodi colores multis aliis modis, qui quoniam nec ita

perpetui, nec meliores, ne curaverimus. Croceus autem

proveniet in praetextis color. Si per extersum sigillum can denti superimponatur laminae, quo ad cum ipsum videbitur colorem contraxisse. Frigescatque paulatim. Viridis si per humectetur aceto falso. Niger, aut ex liquidae picis ver 'nicatione, aut e X palearum, si prius emaduerit, suffumatione. Hi quidςm nunc sat erunt, dum captabimus& reliquos. Nam ipsi oculorum ac pupillarum colores, de India Mura

noque petendi. Sed de india sane in sua illa Minerva Phidias, de M prano nos & commodius & fortasse etia melius. sed nunquid Caelaturam ipsam praeteribimusὶ Non quidem, ut ejus ration8mplas omne is ostendimus, explicentur, Sed ut quid sit, cum caelatura dicimus intelligatur. Est autem Caelatura, ut uno verbo expediam, cum de plana superficie exculpimus effgiunculas excavando In quacunq; id fiat Regi materia, quae persistat eadem semper, neque i magines plus quam ex dimidio prominere videantur. Potissimu tamen metallica atq; argento in Scypis ad similitudinem hujus, quod circum supraq; complexu terram continet cavi coeli , quod a Pacunio dictum, uti plemmyrium unde sum a Virgilio. sed alterum ornatu dedit appellationem huic parti, alter u obtectu. Decultationi. Species ejus: Anaglyphice, quando exculpitur, ut extent imagine S. Dia-

442쪽

glyphice, quando insculptur ad impressuram. Encolaptice,

quando laminae cudendo efformantur, quae maxime ad au- trifices pertineat. Item &Toreutice, Cum vasa,fibulas, ca-

delabra, & ejusmodi accedimus. Latine ut video proprie dicta politura. Nam quum nostria ΤΦω rotundum feciΩ lsent,quemadmodum ab rapacem. Et a μοNoe for' lmam.Cum deinde Vellent, non rotundare quod i

ta oportebat aliam significatione habere. Sed ab ipsis verticibus in quibus circumvolvitur tornus, polire dixerunt. τορνευειν ipsum reddentes, quod plerunq; ad elegantiam re ferri solitum, idq; & posteriores tornare. In hac plerosque nobilissimos honestisti me versatos scimus nam quantum hoc muscas Consectatos nostris principibus praestitisset lItem & Εγκαν κῆ, quam injustoriam appellabimus, quaecunq; ea olim fuerit pingendi ratio cera in parietib' postquam nec apud Graecos ipsos Grammaticos satis constat.& jam pridem exerceri desuevit de hinc eam intelligamus quae ipso tractatur Encausto, quod Smalion vocat, usitatissimam, cum videlicet argentu, aes,vitrumq; pingimus, id n. Pantochromaton hoc modo. Teritur subtilissime in pulverem. Superinfunditur deinde aqua stiloque, in pingendam partem inducitur. Postremo ad eliquatione aduritur. Quid vero plura3Ventum ad supremu est, Diximus de assinitate quam habeat Sculptura sum literis aperuimus qualis esse deberet Sculptor. Recensuimus, unde ubi, aut qua de causa coepisse potuerit, Declaravim xlsa riam Statuarum ostendimus quot essent Statuariae lpecies. Diximus Symmetria, de Lineamentis, de Physiiognomia, de Perspectiva,

de Animatione,Chimice,Efformatoria, Exornatione, postremo & de Caelatura, Equidem nihil arbitror restat, cur non satIs a me factu esse poteris, cum non Sculptoriae modo unius artis, sed totius Statuariae rationes omnes expli caverim. Nempe huc tendunt, huc referuntur & reliquae, non aliter quam scientiae ct artes caeterae ad ipsam philosophiam. Plaustice sic. Fiunt de Argilla in eum quem diximus morem effigies, Arescunt. figlina decoquuntur. Postre mo quoniam id membratim conglutinantur colla e vivamice 2 albumino ovorum, ominuo statim, inducuntur M

443쪽

4ov ssime colores linaceo nuceone olivo, quanquam , nec 'ictoribus debere coeperint in Ethruria Plaste, Encausto: nim de vitrant. Proplastice autem dicitur, cum futuri o- eris formam Plastes creta finget, veluti cum Sculptor ce- a, pro typus & Architectus ligno modulus, Maximo haec 3lim in usi, nihil sere moliebatur, nisi ex Proplasti ce, ex ea enim & futura deprehenduntur errata, ct nullo priusquam fiant incommodo castigantur, multoque ali rer quam isti nostri opinantur, ipsa res citius expedietur proposito iam exemplari quod imite ris. Tomice vero, simplici 1sima omnium spccies, ut quae ipsa tantummodo sectione Glutino & picturatione perficiatur. Glutinii autem ejus Ic litio' colla , Item calx mastice caseusque pari portione, simul omnibus contritis Para/igmatice itidem , Exprimuntur creta cerave liquenti essigies, Gypsum mox infunditur, Deinde calida aqua , ubi dissolutum saponem feceris, ad

marmorci nitoris gratiam inebriatur. Defectus autem Gypso i ursus addito castigatur. Colaptice itidem Scalpello perficitur lima terebroque, ad nitorem postremo ipsum lympha & punice. Glutinum vero si quid forte acciderit

hoc, mantam masticem , at que in cerae modum perdomitam statim ad applieato. Item & si picem, armenium , ceram admisceto. Sed quo res expeditior fiat, in Colaptice haec observanda, lapidem dimetiri in longum septe peda. perpendiculari quam discriminatricem appellavimus linea medietatem definiri. Ex intersecatu semicirculorum planum designari. Hinc atq; inde pedali mensione corpus in latum definiri. Circino & oris & oculorum posituram de praehendi, altero pede statuto in perpendiculari, & aia sero ad extrema perducto. Sed in Academiam hanc nostram nemo. Harum autem originem sancquondam olim de Aegyptio lacerdote Solon acceperit, nobis quidem semper puellulis non licet. Plasticen tamen iis pilam Chaldaeus Moses antiquissimam est testatus, haud quidem inepte, cujus authoi Deus ipse primus extiterit. neque vero aliter videri debet, quam optimum eum fuisse Plastam qui hos tam admirabiliter mundos ita formavit. Tanta vero Plastices hujus aut horitas, ut ea nonnulli Sculpturae

444쪽

Pturae matrem appellarint, Fertur & a Dibutade Sicyonio. Corynthi ad inventa, deamantis filiolae beneficio. Floruerunt autem in ea Prometheus ob artis excellentia dictus, raptum de coelo vitalem igniculum limo imis Te Rhetus, Ideochus, & qui primus invenit ferrum fundere atq; ex eo statuam facere Theodorus Samii. Plastices etiam inventores existimati, Euctra pus Exigiam mus, Lysistratus Lysippi frater, Demophilus, Gorgasus, Calchostenes cujus ossicina ceramico vico nome dedit, Possunius qui pisces finxisse dicitur, ita ut a veris non facile discerneres. Axςesilaus cujus Pro plasticen pluris a junt veniisse solita, quam caeterorum opera. In Italia laudatissimus quondamTuranius Fregellanus. Nostra aetate Vitus Mazon Mutinensis, que nuper nObis Gallia cum plerisq; rebus abstulit. Uxor etiam eius finxit & filia Lucas Rubius Floretinus ex aurificς Plastes, culus inventum, fictile opus Encausto pingi Andreas ejus ex sorore nepos, nullis quos ego viderim posterior Naturam existimes ipsam fecisse quae hujus manus erinxit. Na quid

ego vobis commemore, Nannum Miniatorern, Domitiu Figulum, de Andream Crispum Patavinos e Ligno vel Vergi liano carmine notissimus Daedalus rudis qui de artifex, ut, qui a posterioribus longe fuerit superatus, sed cujus opera cuncta divinum quidda habere videbantur, Clarus & in Samo Smilis Aeginensis, quem Callimachus Scelm in appellavit, Daedali ipsius aetate, nec tamen & pari existimatione, non quod inferioris esset arte qua Daedalus , sed quod minus magnis rebus usus, nullo facinore, nulla regum familiaritate, nullo errore, nullis &calamitatib'insignis. Atheniensis quidem ille sororis filium interfecit. In creta venit, Minoni & filiabus aliquandiu iucundissimus fuit. Sed cognita moX ejus a rege nequitia, in carcere est det usus. Inde cum filio simul effugiens, Inycum Siciliae urbem ad Coca Ium applicuit, Siculi belli adversus Cretenses causa fuit, scilicet cum Minone repetente & Cocalo per denegante, a Cocali filiabus in tantum amatus, ut de Minonis morte in ejus gratia deliberarint. Itaq; per omnem Sicilia dispersa, in Italiam quoq; ad nos ejus fama pervenit. At vero hic AE-ginensiis, angustiore patrimonio, nisi semel in Samum ve-

445쪽

Aus, vix reor illic ubi egregiam illam Iunonis Samiae Statuam fabricarat, notus. Eboi e nunquam satis e laudatus Phidias, & si fabulae credimus Pigmalon. Cypso autem ob tenue artificium , nullus. Marmore quidem innumerabiles, sed quorum mihi memoria potior , hic Attalus Atheniensis primus, ut putatur , in Graecia Statuarius. Sed certe constat initio multis antea seculis & templa & Statuas a Danao dedicatas, Dipoenus, Scylis, horumque discipulus Dorcylidas, Maedon Dorcylidae frater. Theocles, cum Egylo patre Lacedaemonii, Dionysiius Argivus, Simo Aeginensis, Cleon Scyconius, Malas Chiu, cum Micia de filio & Antermo nepote, Phidias ipse Atheniensis, Alomam, S Agota critus discipuli. Certati des Calaber, & Bupalus uti opinor, Pharaeates templa Deorum architectarict Statuas bonas essingere. Fortunae simulachrum Smirnaeis faciens, in vertice polum, in altera manu Amalthiae cornu ab Graecis habentem fecit. Tantum ejus Deae vim ct facta declarans, quantum non ipse Homerus intellexit, qui connumerans eam in Cereris hymno tanqi iam unam filiarum Oceani, nihil praeterea aliud addidit, quantumne deinde vix Pindarus, qui alia multa in fortunam dicens Phere polin appellavit. Scopas, Timotheus, Biyax, Leocaistes in Mausolaeo caelando aemuli, Praxiteles in sinitis prope operibus. Sed potissimum Venere Cupidineque dea malis clarissimis Archesitas Cleomenes, Mine stratus, Eutychides, Philistus Timarchides, Poli carnius, Heliodorus, Lysitas, Agesander, Polydorus, Athenodorus , Craterus, Pythodorus Pol idectes, Hermolaus, Artemon, Timois machus, caeterorumque innumera multitudo. Sed elegantissimo Graeco Epigrammate celebratur Timo machi hujus Medaea quae videlicet amore saucia, natorum sanguine patris injuriam ulciscens, & servare & occidere velis te videbatur. Id autem opinor hujusmodi. Quod natos feritura ferox Medaea moratur,

446쪽

In minimis autem operibus Myrmecides,& Callicrates ad mirandi, ulterius quadrigulam alis muscuae coopertam, alterius formicarum pedes, ita subtilissime scalptos traditum est, ut vix intenta propius acie pervideri potuerint. Nostris vero temporibus scalpendo marmore insignes lia biti, Ninus, cujaS nescio , Nam semper hoc tantu usus est inscriptionis titulo, Nini opus, Antonius Crispus, qui cum vobis fuit familiaritas, Petrus in subes , Tu L LIus atque Antonius ejus, filii. Sed ne ego TuLLI M praeterierim it laudatum. Equide ni vereret visum iri amicitiae, non verae

laudi datum judicium de illo meum, dicere profecto sculptorum omnium quos ulla unquam viderit aetas praestantissimum, neque indignis ornaretur honoribus , An quid non priora ingenia, priora iv miracula rediere 3 Circumferebantur in pompae morem Tarvisii epistyliorum coronae, quas ille junior variis intereae larat foliorum ornamentis, Aderat Crispus partim aemulatione quam tum patre Tullii gerebat, partim & tantae novitatis fama permotu unctis igitur admirantibus, qui tanta varietate fieri potueri trnunquam prius e marmore coronas factas fas ius est, quam

gladiolo id ita esse de praehenderit. Quod mirius miracuatum huic comparari poterit Z Prudentissimum artificem Tu LLII caelatura deceptum Nec vero & frater qui cum summa est artis aemulatio laude minor. Sed & jure opti. mo laudatur in Bois CHRISTOPHO Rus Gobbius in quo nisi unum hoc damnant, qued assuetus Herculeos artus i. mitari, eo quidem saepissime paulo temerius utitur, Dignus & qui nominetur Brixiani praetorii Architectura &Caesaribus C ASPAR Mediolanensis, Clarus &ipse Magistophoro illa sua Venere noster Pyrgoteles. Laudantur de in Thuscia magni quidem profectus, nisi admodum juvenis periisset, Betus Majanus, Michel angulus Bona rotus etiam pictor, ANDREAS SO VIN Ius FRANCISCus RusTIcus Aere qui sculptores claruerint prope innumerabiles, Colos rum autem molibus, ipse inprimis Pidias ΑΤΗΕNIENSIS, qui ct toreuticen adinvenit, Lysippus Sicyonius, Pryaxis Lysippi discipul' Chares Lyndius, Romani s P. CORNELIua & NERONIS principatu Zeno' dorusa

447쪽

dorus, In minoribus autem signis Policletus videlicet Argivus, non ut alii existimaru in Sicyonius, Speciebus rerum concipiendis, quas phantasias vocant, summus, quodeta iam Antiphilo pictori assignarunt. Alchamenes Phidiae discipulus, Heglias, Critias, Nestocles, Ρotic leti discipulus ARISTIDES , Cleon Sicyonius, discipulus Antiphanis de stirpe Poli leti, Naucides, Leoncius, Cyeson, PYTHAGΟ-RΑs Reginus. Item & SAMIus , Myron Eleute mensis, buccula nobilitatus, Butyreus Licius ejus discipulus, Euphranor in omni genere laudatissimus. Telephanes Phoecus, Praxiteles, nam & aera etiam fecit, Hyphicrates, Cephisiodorus, DEMETRIuS Dynomenes, Phradmon, Daedalus, Euclides, Calamis, Canacus, Menechius, qui libros de arte sua scripsit, Chereas, Ctesilaus, Eutyclides, Pyromachus Policles. Pyrrus , Syllanion, nullo mecum doctois re nobilis, Naucerus, Niceratus, ct qui etiam de sua arte scripsit XENOCRATES , nam Perillus nullum impietate sua nomen est meritus, Bedas, Phoenix, Stypax Cyprius.& Pentalesius ATHENIENSI s, cujus equidem opus fuisse existimo Aegi reticam illam Minervam, cujus & vultus de pedes ex ebore, Reliquum ex auro partim in superis ficiem ducto, partim ex arte Chimia facto. In minimis vero laudatissimi Pyreicus,& mirae subtilitatis artifex Theodorus. Invenio & Romae laudatum Blesanum Novium, qui miris Statuis urbem decoravit & orbem, sed marmorarium puto potius quam Sculptorem. Nostro quidem sevo multi, sed qui praecipue nominantur, Laurentius Cion, Fores in templo Martis Florentiae quae ad Septentrionem, quaeque ad orientem spectant cujus opus. Nam quae ad Austrum , nescio cujus Vgolini. Desiiderius qui NEAPOLI scul psit fores novae arcis, Sculpsit etiam egregie marmora. Pisanus pictor in se caelando ambitiosiissi mus. Donatellus ipse Clonis, ut putatur, discipulus, aere ligno marmore, laudatissimus. Plura hujus unius manu extant opera, quam semel ab eo ad nos caeterorum omnium.

Andreas Alverochius Donatelli, sed jam senis aemulus di stipuli, Christi latus pertentante nobilitatus, Caelatura

quoque ej ua st pictura Bragnopere comm cndatur. Postremo ict ipse

448쪽

& ipse Alverochii discipulus Lςon hardus Uncius, Equo illo quem ei perficere non licuit , in Bois maximo, pictura Symposit, nec minus & Archim idaeo ingenio notissimus. Florentini, ea nimiru urbs se ita per fuit harum artium Mater. Sed&Donatelli discipulus Bellanus tuus Leonice, in ter hos quoq; nomen habebit quanquam ineptus artifex.

Quin Bellani uti volunt discipulus Andreas Crispus familiaris meus, cujus inter Plastas quoq; mentionem fecimus podagrarum beneficio ex aurifice Sculptor. Caelatura vero insignes olim habiti Mentor, Acragas, Boetiis; Mys, Antipater, Zopyrus, Scopas,Tauricus CiZicentis, Ariston, & Ο- nychus Mithylenaei Lesbocle si prodorus, Pythodichus, Pol ignotus, Scinus, Physidonius Ephesius, Ledas stratiles, Teucer Crustarius, Pyrrheas, Stratonicus philosophus C a'nacus etiam Calamis, Tauriscus, Echateus, & praecipuam laudem gemmis consecuti, Pyrgoteles, Apollonides, Cronius Discorides, & qui Romae Caelatura Clodiana omnes evicit M. Canuleius Zosimus libertinae conditionis .Passim quidem nunc omnes, sed pauci propter quod commemorentur egregio aliquo opere insignes, nisi duo aurifices Charodoxus Mediolanensis, &Franciscus Furmus Bononiensis. Nam Severum Rhavennatem ideo ad extremum distuli , ut plenius laudarem, qui miror ad me hodie cur non venerit Is mihi quidem videtur Statuariae numeros omneis adimplere, Sculptor, Scalptor, Caelator, Desector, Plastes, Pictoi que egregius. Nam si me hic nunc rogaretis, qualem Sculptorem velim, talem nempe ipsum velim,

qualem, modo literae adessent, Severum esse novimus. Ε - runt quidem Sc nostro fortassis beneficio multo complures, qui post: me Statuariam omnem exornabunt. Interea

vero danda sedulo nobis opera est, quando qua ratione Li gna, Lapides, Argillae, Cerae, Metalla, nobis simillima esse possint adinvenerimus , ne quod Socratem dixisse ferunt.

eis potius nos similiores esse videamur. Haec cum a me dicta essent, irreximus omnes, in ambulationem Leo

nicus, Regius in quietem, ego vero ad Calpurnium.