장음표시 사용
2쪽
AC PHILIPPI REGIs Consiliario.
offertur tantum spectare nihil priterea inspicientes , & sua quidque magnitudine metiri. Ego autem te alia animaduertisse semper cognoui, ut quibus de causis, & a quo homine detur,attenderis. Hinc fa--- ctum est, ut cum tibi non nisi summa &lissima tribuenda sint, munusculum hoc tibi dicare auserim, exiguum fateor, tanti tamevelim aestimes, quanti animus, quo datur, aestimandus uidetur, non enim id tantum, sed tibi me totum debere sentio,& si cum voluntate ingenium possem coniungere,viresque animo responderent,multa in te meae voluntatis & studij argumenta haberes, &omnibus significationem dat cm amoris erga te mei uerum cum id ob infirmitatem efficere nequeam, illud polliceor, meritorum memorem me prestitutdrum. neque enim sum oblitus quantum multis in rebus,& his quidem difficillimi mihi obtuleris auxilii. obtrectatorum maximus crat numerus, qui meae
3쪽
laudi & glorie aduersabantur, tu uero acerrimus de sensor ita tua sapientia ac autoritate honorem mei defenderis atque illustraueris, ut ne ullam qui denaccessione illi potuisse fieri crediderim. huius ade firma apud me erit memoria , ut nulla obliuione aboleri possit unquam. omitto beneficia, quibus &ijs quidem innumeris nostram ciuitatem devinxisti, dum ei pr fueras, illiusq; gubernacula gerebas, in quibus ita te pr stitisti, ut in tua prudentia ac sapietia Pontifex Maximus coquiesceret, &senatus uno ore te Civitate donauerit maxima testificatione diligentiae uirtutisquc tuae. His de causis clim me t tum tibi tradiderim, etiam omne id tibi consccr tum volo, quod ijs, in quibus assidue vcrsor,studijs
comparauerim. hoc itaque opusculum tuae dignitati commendatum, tuaq, fultum autoritate,in lucem exeat,& tuis auspicijs in multorum manus transfundatur,in quo ea disputaui,quae in quolibet philos phiae naturalis libro Aristotelis praemitti solent, tuqaut ab alijs prs termissa sunt,aut parum docte excobitata, obscurius j; & perplexius quam deceat cosermpta,ut ipso labyrintho uni intricatiora.Nos uero coquidem ordine digessimus,ead; claritate perstrinximus omnia,ut nihil desit,quod ad hoc spectet ni nus' quiuis in hac scientia mediocriter uersatus facile percipiet. suscipe igitur amplissime pr sul opus
hoc qualecunque sit mei erga te grati animi monimentum; illudquc tua autoritate foueas ac tuearis, di tuam in me uoluntatem conserua. Vale .
4쪽
Autoris institutum proponitur. Cap. I.
VANNUM:multa extant apud Arist. interpretes, quae in controuersia funt posita, nulla tame in re eos magis dissentire perspexi,qudm in iis,qu sinitio cuiuA: libri philosophis naturalis premitti silet,qua tamen cognitu perutilia oenecessaria sunt.iccirco cu munere docedipublico aliquatisper leuatus essem. in eis omnes nervos elatis insinrieq; mea co tendi ea in una cogesii locu, in sex praefationes totum opus distribui, in quarum prima, quae ad libru de pusico auditu pertinent, explicaui. Secunda de iis disserit, quytractarifolent in libro de coelo.Tertia dissutat de iis, quae operi de gen. in corr.inscripto condurat. Quarta docet,qua libro Meteo .praescrutur. suinta uniuerse de partibus similarib. Qit,atque singillatim de Mineris.Sexta ad libra de nima spectat. costitui ait in primaprafatione ea, qua in uolumine de pulico auditu disputatur. quasiquis uiliud caeteris Oid raeponitur, licet coplura alia initio huius operis Urguerpretes prefaricosueuerant,et iacuer.octo enumeret,nos breuitati indulgetes aliis omissis,quattuor explicada duximus,quom prima institutu O libri materia Pectat.Altera de Diuisione est.Tertia ad libri inscriptionem attinet. To remum uero de utilitate dissorit.Haec enim magis funt necessaria, ct ex his reliqua facili intelliagi possunt, perspecta enim intentione ardentius incumbimus, ct non temere vagamur.Diuisio autem ob oculos totum opus ponit,in unius cui que partis scopum ad eam, quae praecipua est, intentionem diam t. Non parum confert ad explicandam autoris intentionem dilibri
5쪽
libri inscriptio. Vtilitate autem perspecta promptius incumbimula
Iam enim omnes expetιmus ad eamque rapimur,nec aliquis es, qui
utilia fugiat aut ea no studiose persequatur. Merito itaq: hyc sol ndi putare decreui musta subiecto,qd primo loco fuit propositu, exora diu faciemus,ct ut or ine progrediamur,primu quid no ira oratio sibi uelit,aperiemus. Cu desubiecto futura sit disputatio, quotuplexu lud sit intelligi oportet. est aut duplex teste auer.unu totius. terupartis . uocatur totius,in quo uniuersa cietia uersatur,ut nec scietia latius pateat nec ab ea superetur,uniuersaeque facultati sit aquale, suo fit ut d lallars adaequatv nuncupetur ,siquidem aliquid eius este oportet,quod perse in facultate pertractatur,aut.n. ipsum subiectu, aut quae eius esse ponuntur, ueluti principia, partes, di assectiones, quae ad totius subiectum necessari. requiruntur. Cum vero uniue sum subiectum species habere sit necesse,quam ob rem genus subiei. Post cd. ctum ab Aristo. i.po . dici crediderim, eiuslpecies subiecta partis ' uocatur,de quib.in partib.facultatis disseritur.Vtrunq; uero subiractu duas complectitur partes,um qu eo consideration ubi citur, res subiecta nuncupatur, di d latinis subsectu materiale,altera modus est considera si,qua ab ei, de dicitur ratio formalis. Tos de subiecto locuturi de utroq; disseremus,simul re subiecta di considerandi modii explicantes rius tamen de eosubiecto uerba faciemus, in quo uniuersa scientia de narura uersatur,de eo postea agemus, quod in libro, que praemanib.habemus,pertractatur, reliqua uero partis subiecta in iis,quae deinceps dicemus, ea plicabimus. Sic n. doctrinae ordo poscit,ut communiter quaedam de omnib.precipiantur, separatim posea, quae cuiusq; generis sunt. Verum cu multa et uaria sint de re hac sententis interpretusprius quid alii sentiat recesebimus, pos quae nostra sit opinio,imitantes Ars.qui raro aut nunquam rebus fatis dubii tam profer ententiam,nisi prius aliorum si qua fuerint, reiecerit opiniones sic.n. firmIus flabilitur ueritos lis explosis senteths.
: RIMUM Diui Thome opinio nobis occurrit,qui in universa scientia de natura Ens mobile subiectu esse opinatus est. 51 Veri quia uario modo ab iis,qui eius profitentur doctrianam, opinio hyc explicatur,quomodo intelligendasit paucis pei Bringere decreui.id quod moueri dicitur, bifariam intelligi potes,uel ut subie-
6쪽
subiectu,uel ut terminus, s ut eorum utar uerbis o ut terminus moueri dicitur forma,quatenus motus terminus est,sive substantis sit forma, siue accidentis, ut subiectum uero moueri id intelligi uolo, quod motum di transnutationem recipit ac defert, di id duplex est, si communiter motus nomefumatur pro mutatione motu proprie dicto,aut enim est id,quo igeneration ubliantie subibitur, ueluti rei prima materia,aut quod motui,ut corpus, quod alijs motib. cieri potest. fautores igitur huius opinionis tectantur hanc fuisse Diui
Thome mentem,ut per ens mobile id intilligamus, quod utrouis modo moueri cotingat. Addunt preterea mobile dupliciter accipi,aut ut aptitudine ad motu denotat,aut ut aptitudinis radice significat,
sicuti risibile quodaliquando pro aptitudine ad ridetam, interdupro risibilitatis principio fumitur, dicunt secundo modo intelligi mobile. Quare iuxta hos Ens mobile uisubiectiue di terminat me capitur di ut mobilitatis, principium clavditsubiectum est. licet nos fatis acriter contra allatam ab his opinionem,ctar ma me recedatdsententia Aristo.possemus argumentari tamen quia nosra semper fuit consuetudo non nisi aduersus grauissimos uiros inuehi,quorum autoritate quisque confisus facile decipiposset. iccirco omissa reprehensione, quam in eos possem afferre doli in aperiemus eam nofuisse Diui Thome opinionem,quam ipsi putarunt. Tunc enim apud Diuum Thom.principia pastiones non essent seiuncta d subiecto quippe mobile terminatiue subiectiueprincipia Sphyiones comprehendit, patuit enim in eo contineri formam ct materiam, que in hac scientiasuntprincipia, simul etiam quantitatem,qualitatem,el ubi, que sunt affectiones,Diuus Thom. tamen separatim di diuersa principia o passiones d subiecto constituit,cum dixerit naturalem philosophiam esse de naturalibus, quorum principium es natura, quare naturalium O entis mobilis principia materiam O formam esse censuit , di paulo infra adiecit Arist. hic tractare de omnibus
ijs,que in communi ens mobile consequuntur, ut principia communia di accidentia. Nec non decipiuntur in Diui Thom.doctrina dii
mobile rei principium significare dixerunt,siquidem ipse corpus mobile esse subiectum negauit,quoniam in 6.phfprobatur,ergo mobile illud hic accipit,quod in f .de corpore fuit Uesum,alioquin eius ratio nullam haberet momentu. omitto id,s, impropriasui et locu-
7쪽
tis,cu accides pro sub Elia posuisset. Derelictis igitur his, qui Diui
Tho.mente non perceperunt,tanc eius opinione fuisse fatemur, ut alij recte senseruet,ut entis nomine subiectu motus intelligamus, sit uero mobile pro ratione formali, quod etsi accidetis sapiat natura, simi ratio formalis sit ignota, loco eius nihil prohibet capi. Hae opinio ab iis,qui huius uir equuntur dogmata, rationibus di autoritatibus fulcitur. I prima ratio,* idelit subiectu scientia di passionis, ted ens est subiectum motus, qui est prima passio philosophis naturalis,ergo istud idemetia erit subiectu, major perspicua es ex
fecudis analiticis , ubi facultarem monstreare de subiecto assectiones dictum est,minor motus definitione constat.Secundo ubiectu Pistiae naturalis ex his unum affirmari oper retia es aut corpus mobile aut ens mobile,quandoquidem unius hora motus es prima assectio, uerum primum fateri non possumus nanq; subiectu inscientia debet esse noti mum, ut nihil eo sit notius monstrationeq; no egeat sexto aute libro phis ostenditur corpus mobile esse,ex eo P nullum indivisibile potes moueri, quod.n.mou etur partim est in termino deuo,partim in termino ad que,ct id es diuisibile, quod non es aliud nisi corpus. superest igitur utens mobile sit huius operis materia
discopus. Efitertia ratio,idsubiectum constitui oportet,cuius facultas principia venatur, hic uero entis mobilis principia inquirentur,ut Diuus Tho. I . b.tex. 6.asseruit, radicitur etiam et omnia, de quibabie agitur,adens mobile refertitur,di proinde Arso.temit . dixerat nobis supponantur ea quae sunt natura aut omnia mi quaedam moueri, O non dixit corpora. crumitque hanc eandem sententiam Ars.lsimonio,qui o Metaph.quaeres circa qua phialosophus naturalis uersetur ait circa tale ens,quod in se habet prine tu motus o quietis. pro re Uuur,quam materiatim uocant, eritens, huius simile protulit ii .eiusdem cum dixit naturalem accidelia di principia entium prout mouentur jecular perinde ac si enimobile dixisset. In eandem opinionem uisus eri luisse Attracti et .eiusdem. cum dixerit de rate mobilisermonem facere philos phum naturalem. His o similibus argumentis moliti sunt Diui Thom.opinionem, qui eius profitentur doctrinam, desinentes sutim iudicium adhibere olimque id ratum habentes,quod ab alijsprobarum fuerit.
8쪽
In Lib. Physic. sDiui Thom* opinio refellitur. Cap.
DAE c vero opinio doctrinam non sapit peripateticam,dmenteque Arist. remota es, id vi palam omnibus faciam etiam iis,qui certis quibusdam alienisque sempersentem iij, quasi addicti O consecrati sunt: di ut rem exordiar, prius v- num intelligi volo,quod quando subiectum habere priscipia di adfectiones dicimus,id de ea parte subiecti sit intelligendum,quam materialem Latmi nuncupant, nam cum subiectum duas claudat parates,ut paulo supra monuimus,res consideratae sunt illa tria, di non modi considerandi ub quo risub reo communi ea tractari necesse es. constat igitur non recte em pro re consideratafuisse acceptum, ut contra priorem partem argumentemur, mox contra posterioreme tunc enim scientia naturalis entis principia, partes Oaffectiones inquireret, quod Aristo.non consentit, qui uet v.id muneri Melah. primo philo opho adscripserit. Praetereaprincipia ct assectiones cu tei, prim subiecto non oportet coincidere,id autem in eorum opinione contingit, namq; pater ex Diui Thom. doctrina entis nomen omnibus competere, nihilo; esse quod iliud subterfugiat. Quare uno nomin e ct eo quidemsubiecti omnia erunt complexa,quod absonum est, qua doquidem mutu) seiunguntur. Deinde opinio haec ita res mobile stabiliuitsubiectum,ut corpus mobile prorsus alctulerit, iccirco si inuicem ea dipinguuntur, quaerendum est, am ens mobile corpore mobili est minus uniuersati aut aeque aut magus minus commune,omnia, quae in hac facultate pertractantur, sub subiecto non cotinerentur, Muidem corpora excluderetur: si vero fuerit aeque uniuersale, non recte corpus mobile prosubiecto aufertur: si autem magis in multisens mobile inueniretur, in quibus corpus nullo prorsus modo inesset.Preterea si pro modo considerandi mobilitatem accipi volumus, potius corpus pro re considerata est assumendum, quam ens, ut eorum amis argumentemur. Idem est scientia subiectum oe affectionis innum autemsubiectum,cui primo motum inesse necesse est,corpus fateri oportet,siquidem de eo 6. pvsic. fuit mon ratus motus, nec de alio lusi de primo subiecto monserantur passones. id confirm
matur,nam emis nomen ex eorum sententia etiam Deo communic
aur,in quo motum reperiri nemo assereret: suare propriummotui, M. B it
9쪽
ut decebat subiectim nonfuit positum. vec ad hanc ratis nem Mn nullorumfolutio me fugit asserentium ens fuisse coarctatum mobilitate , propriumq; fuisses actum scientiae naturalis subiectum, qui
magnopere decipiuntur, nec rei difficultatem percipiunt, non enim
passionis subiectum ipsa pasilone sit proprium, sedcὰm fuerit coarctatum ei accommodatur, si idem semper in proprio inuenitur fu-hiecto. Ad haec considerandi modus ac ipsum subiectum simile es definitioni,in qua sicutigenus, quod proximum es fuscipitur, consimili ratione illud idem in subiecto seruandum s. res enim consideratageneri in definitione res ondes,nec licet id,quod ii premum estgenus,multis coercere disserenti'. 'Nec altera pars, quam pro modo considerandisumpserunt, vera est,ut undique opinionis falsitas pad.Mataph. teat. modus enim considerandi modo definiendi essimilis, to .meta pD. patet,veluti autem in definitione nullum accipitur accident,ita
in subiecto, bilitas autem est accidens, cim aptu udo sit ad motri., tum,quam accidens esse tectatus est Ariclo. et .phsiccum dixit ferri fumum igni accidit. nec eorum,qui huic fauent opinioni, solutio habet aliquod momentum,quod loco rationis formalis,qua Cnota si posita sit, veluti in definitionibus nonnunquam loco disserentiartim propria accipimus accidentia. id in subiecto fieri non contingit , quidem in facultate,ut etiam ipsi dicunt, subiectum est notisiimum,
quod magis partis formalis causa, cum altera pars materiae respondeat,quae ambigua es,accidere putandum est. Praeterea Diuus Thomas in s. phy s. ab Aria. corpus mobile ostendi arbitratus est, qu
res mobilitas in corpore es ignota magis id vera erit in ente, quod magis occultum ambiguum es. Si igitur de corpore menditur siue mon raripotest,non est ergo passio persticua. Additur etiam quod cum ens mobile re a corpore mobili non sit seiunctum, quod debo ostendi dicitur, de altero fuisse moraratum intelligendum est. Improbatur etiam haec Opιnio,quoniam diminuta es,quandoquidcm partem subiecti potiorem omiserit, nempeformalem, qua scietia haec erat ab aliis secemenda ,siquidem S complures aliae facultates de
rebus disserunt mobilibus,ri ars lignaria, O Metaphsica diuerso disputandigenere, quod in hac opinione fuit omissum. Relinquo laud in Diuo Thoma,quodsi parum consuerit, quoniam in primo caeli corpus mobile subiectu esse a mauerit,quod hic inficias tui:
10쪽
In Lib. Physic. A sRationum opinionis solutio. Cap. q.
V 2 C diluendaesunt rationes, quas prius pro hac vi nisi ne retulimus, aperiendum; es nullam ecticaciam eius argumenta habere. non enim fatis es pro veritate stabilienda aliorum improbassesententiamfed em rationes,quae pro ea ali ta sunt, euertere operaepretium es. Dicimus igitur ad iriquod priamo loco fuit positum,sper ens, quod fuit acceptum in motus definitione, Arist. intellexit id, quod naturale sici proprio nomine Tccatum corpus naturale,cuius motus es ahus. Verum dubia es bresolutio, nam motus definitio in tertio ph: tradita nonsilis motui, qui est ad accidens,competit, sed etiam generationi substantia, cuius subiectum corpus non est ,sed magis ens inpotentia in materia prima,namque Arist. 3 .phsdixit,quod generatur non es. idem est etiam subiectum motus, forN O termini ad quem, quandoquidem
motus non differt teste cure. s. phs a perfectione ad quam vadit nisi secundum magis minus, si igitur generationis subiectum est
prima materis,dissicile intellectu est, quomodo nomine entis, quod in motus definitione fuit acceptum, pro corpore naturali intelligi queat, substantia enim generatio non fuissetcomprehensa,quod atafurdum es,cum illa definitio cuiusque motus sit communis. Resso demus ad hanc difficultatem, quod licet prima materia sit primum generationis subiectum, O quod uere ei subiicitur, nunquam tamen ab omni forma abiuncta inuenitur, nec foma, qua in ea es recipienda rius ab agente procreatur,quam dispositiones,qua pro eius productione requiruntur, fuerint acouisita ,sed es necesse ut prius materia praeparetur, multaq; in ea fiantpraeparamenta,quiabus crastitiem di corporeitatem adipiscitur. Aducitur etiam quod nunquam estpoliata trina disensione, ut recte sentit Aueri qua dici potes corpus. Quodammodo igitur di generationissubiectum vocatur corpus sietctumq; corporis naturalis generationem esse fatemur.malo.n.sic sentire,qudm sinere labefactari veritata O Arist.fententiam.Si enim ens communiter intelligeremus,Tt opinio put bat,nonsolum materiae motum esse actum assimare cogeremur. sedo forma di intelligentiarum, quae nomine ratis iuxta horum opianionem complectuntur. Nec erat rationi consonum ea comprehem