장음표시 사용
11쪽
b Ascanij Comitis Prorsatio. I.
di in definitione motus, quae primi erantphilosophi,velati ens, nec cum his essentiendum, qui philosophum naturalem eam definition ra diuino mutuari opinati sunt,id euis adeo est absurdum,ut nihil eo fit absurdius,cis in initio illius tereb Argi. pollicitus fuerit te de
motu locuturum , quoniam positus est in naturae definitione, quare ut est res naturalisedi tex. et .aliam tradens carisam ait,quia est a cidens rerum naturalium. Ob res igitur naturales fit de motu sermo, O ut ad p ilosophu attinet naturalem, abhorrebat. n. a ratione ea motus definitionem accipi, quae naturalis non esset ,sed ad alterum jectaret artificem. i. erdfecisset illud dictum poetae ,humano capiti ceruicem iunge re equinam. Ad secundum licet nos non cogamur respondere, non enim cum ijs sentimus, qui corpus mobile iubi ctum arbitrati sunt,praeter enim utrunque unum datur, cuius primo motus est passo,de quo inferius nos loquemur e tamen ut magis huius opinionis error constet, ct unicuique innotescat nulli rationi fuisse innixam,solvemus O hanc rationem .dicimus verum non esse crist probasse corpus mobile esse sed id,omne quod movetur, esse corpus,nec est idem monstrare omne mobile me corpus di cor pus mobile me. perspectum est corpus moueri, quandoquidem motum esse conflat,eum enim sensu cognoscimus,non poteri aute percipi,nisi simu ubiectum comprehendatur,in quo fit: an uero omne quod mouetursit corpus ambiguum est,apud eos praesertim,qui am- gelas ct formas immateriales cieri opinatifunt. Quare potius indiuisibilibus di d materia abiunctis monstratur motus non inesse quam corpori inexstere. Ad alterum dicimus P uerum no rei principia entis mobilis primo inquiri,aet paulo infra ostendemus,nec ad ipsum primum omnia referuntur,nec magni faciendum est, si ri No.ea,quae sunt natura aut omnia aut quaedam moueri dixerit, staquidem corpora intelligit naturalia, quibus motum inem patet. Quod ex Arist. Ufertur,facile tollitur, quod tunc in Metaphsica fiebat sermo,in qua de ente disseritur,ut ens est,in quo isscientiae cum ea uidentur convenire,q sae partem entis contemplantur,notamen is ens est,sed ut tale res,quod in propria facultate proprio nucupatur nomine,m prima uero philosophia bsc pars entis no fuit nominata nisi coi nomine,in propria aut e facultate no generis note
velati inscientia Diuernu ,sed proprio est nuncupanda nomine,
12쪽
quo actum non fuit a Diuo Thom.qui parti nome totius ascripsit. praeterea nec risI.ibi res mobile dixit, sed talem tib flantiam, in qua est principium motus di quietis.Tro hi,qus ex Auer. adducta sunt, dicimus 3, duplici dimerentia res a re seiungipotest, aut essentiali aut accidentali, siue per prius O perpulerius,ut homo ab equosumitur rationali O risibili. uer igitur illis in lociso extra proprium sermonem a posteriori di ab accidente fumpsit disserentiam,veris nos eam inquirimus,quae d rei natura prouenit,ex qua considerandi modum accipi oportet de hac opinione fagis dictum arbitror .
Alberti cognomento magni opinio, eiusmimprobatio. Cap. s.
LBE 'TUS cognomento Magnus, Egidius iam secuti sunt opinionem, qui in scientia, qua est de natura, materiam esse confesti sunt corpus mobile, verum ait Albertus,corpus iliud intelligi oportet,quod motui subiicitur,quad quidem corpus oesimpliciter o ut tale est consideraripotest:diciatur pliciter,quod sua natura trina dimetisoni sibi ci potest, ab omniq; corpore singulari separatur, quod O ad ens potest reduci, O Metaphsicum nuncupatur,de quo primus philosophus disserit. Vel dicitur corpus ab actuali dimensione, terminoq; quantitatis
definitum,quod Mathematicum uocatur. Vel est corpus a forma perficiente constitutum qualitatisqi; terminis terminatum, quod naturale dicitur. Quare talem uidetur innuere diuisionem corporis, ut unum perinde ut genus sit,iria vero singula ex mentiarum numere,ut autem mobilitate coercetur, hilosophi naturalis fit proprium subiectum. Hanc opinionem pro virili parte Egidius tu tur,eam; nonnullis rationibus molitur,quarum prima est: corpus mobile aut ens mobile pro subiecto flabiliri necesse est, ut alterum affirmari non possit,uerum cum secundum non sit concedendum, remanet,s corpus mobile sitsubiectum. ostenditur ens mobilesubiractum me no posse, tunc enim mentia naturalis primae philosophia emisub temata,quod absonum est,siquidem tres sunt scietis inter se genere distincts,ut patet 6.Metaph.id quod consequitur conditionia
13쪽
inionibus quibus fit sub tematio,monstrari potest, accidit enim fieri subaltemationem,quando scientia,quae subiicitur,d superiori sumit subiectum, cui addit aduentitiam ct accidentalem disseremtiam,que ex subiemprincipiis non fluat, xlgeometriae subiecto perspectina,qua illisubiicitur,addit visualem disserentiam. Consimili ratione naturalis enti, de quo primus philosophus disserit, a jcit
mobilitatem,que aduentitia ret,quare naturalis scientia erit subartemata subiectae: prim philosophiae. Traetereas id non admitteretursaltem alterum esset a manduis, naturalem philosophiam partem esse Metaphisce. quod intulimus,monstratur, nam Aristo. . Metaph. q.Metaphia eruit ejusdem ess acultatis genus O generis Pecies texa. considerare, ens mobile uniuersi entis est Oecies, quare a primo philosopho tractabitur,cum uero de eo naturalis scientia loquatur, Metaphisica pars erit.. Hsc autem opinio licet priori sit rectior, si eam attederimu s partem c quam materialem uocant uera tamen non iat alterius paratis ratione, nec prorsus uera sunt, quae pro parte materiali allata sintsolum enim imaginatione dandum erit corpus illud,quod is bertus asseruit dici ab aptitudine trium dimevsonum, nec re ullam
habebit existentiamici de hoc nulla est habendaconsideratio. Trater ea infalsum dari tria genera corporum,in quibus , quod Metaphisicum uocat,numeretur,distinctum; sit ab alijs duobus, quam
quidem prater Mathematicum o naturale aliud non ponitur cors .Metaph. pus te se Auer. I metaph.aut enim tres duntaxat habet dimensio
mm.i y' nes rut cum his qualitates sensibiles coniungit formam; subflamtia ec aliud excogitari licet corpus, nec quod Metaplasicum fuit
nuncupatum a naturali essectingendum. Recessit etiam a ueritate haec opinio,si mobilitatem animaduertere uolumus, quam pro conerandi modo accepit. nam de eo, quod per accidens est aggregatum scientia non habetur,eri autemper accidens aggregatum compus mobile. Deinde cum de subiecto accidens mons retur, tunc monstratio erit accidcntis de accidente, di unum deseipso endetur,ct mobilitas de mobilitate, odfieri non potes. aeterea modus comsider radi definitioni similis es, ut patet 6. metaph. quare mobile quod diximus modum esse considerandi,erit sumptum a modo de niendi, quod' sum est,cum accidens sit, a quo nullasumitur definitios Diciti
14쪽
tio,id etiam sequeretur,st omnia sub ratione mobilitatis considerarentur inscientia naturali: qu od infertur,ostenditur,quae enim facultas contemplatur, o tractandi genere disseruntur,cum autem
mobilitas sit modus, quo considerari debent omnia in philosophia naturali,de omnibus sub ea ratione dissutabitur, quod falsum est:
naq; dum res naturales quo ad propriam earum essentia tractatur mobilitatis rationem non suscipiunt. Additur etiam quod ratio formalis nota perspicua debet esse,nec talis sit, quae possit monstrari; motus autem,cum sit passio,per id,quod uere est ratio fora malis, tendi potest contingit enim eius propter quid ignorari, i cet eum comtere unicuique sit perjectum ,per id enim quod habet in seipso principium motus de corpore monstratur. 2gon recte igiatur mobile pro ratione quam dicunt formale fuit acceptum. DOficit etiam huic subiecto considerandi modus, ut com ra priorem diximus opinionem. Quare decepti sunt, dum modum considerandi tradidisse putauerint, quo subiectum hujus facultatis ab aliberat distinguendum.
VA MVIS nos, qui alia progredimur via, non coga mur ad huius opinionis rationes restondere, qua magis eorum deseruunt sententiam,qui ens mobile subiectum esse asseuerarunt,d quibus, ut paulo infra conflabit, plurimum di sentimus . tamen ne patiamur,ut philosophum decet,eis iniuste alia , quid detrahi, existimavimus quantum momenti habeant eae rati nes,aperire. Quoniam autem haec opinio id sumit nempe philoso phiam naturalem Metaphisicae non sub temari,quod d ueritate et asententia, ris.recedit,id primum curetemus unum accipientes
exprimo post . cui omnes philosophi peripatetici subscribunt, de
quo una agit facultas,in altera tractari no potest,= Tt dici soler, , Post.tex. non licet transcendere de genere in genus, nisi contingat unam sub 6o. altera esse,in i s igitur tantum facultatibus datur hic transgressus, quarum una alteri subibitur. Ex hoc fateri cogimur naturalem philosophiam Metaphisicae subaltemari,cum in eis hic demonstrati i. Post nis transitus inueniatur dii autem hic,quando recte ore. I .na ri.. dua
15쪽
duae aries eadem utuntur propositione maiori , quod in nat rati scientia accidit, cius eade propositione utitur , qua Met
pusicus, ut uidere es in fine primi de celo , ubi ostenditur non posse fieri aternum, quod corruptibile est, ct ratio talis es: rion potest idem simul esse di non esse, ergo nullum corruptibile est perpetuum ,siquidem corruptibile est, quod potes non esse, quom actu posito non sequitur id, quod fieri non pots,quare potest poni non esse,ct cum dictum sit esse alemum,quo emper es demerit di non erit: maior propositio primi philosophi es, ut patet .
metaph.quam cum fuscipiat naturalis,dicendum es fieri transitum ex vita in alteram, quarescientianaturalis erit subiecta Met Hethicae:non enim fieri potest,ut artes penitus distincte possint con-s .Po Q uenire in medio, ut rectddixit Auer. i. pos . tunc enim in uir i .Post tex. quesubiectum quaesitum esset idem,quandoquidem dixit Arims a extrema O media ex eodem accipigenere.Praeterea eodem loco dixit quod si demonseratio debet transcendere, operaepretium est aut simpliciter aut aliquo modo idem esse genus, cuius haec sunt uerba Arithmetica demostratio semper habet genus, circa quod demonstratio, & aliae consimiliter, quare aut simpliciternecesse est idem esse genus, aut aliquo modo, si debet demonstratio transcendere, aliter uero quod impossibile, manifestum.
cum autem eandem propositionem primus philosophus usurpauerit,qua naturalis usus es, necessarium erit confiteri aut eas facultates easdem esse,m os; discrimine disserentes,quod absurdum est,aut aliquo modo hoc est,ut unasub alteram,idem est autems biectum in utraque aliquo modo, id tantum discriminis inest,sin Metaphsica absolute illud consideretur in narurali uero cum adiectione,quod pro subaltemation aris esse dixit Auer. I P .ut sci. r Post. m. licet in una secundum defectum tractetur,in altera uerosecundum ' additionem,quod in his duabus facultatibus accidit,si quidem Me- . taphsica absolute Osecundum defectum disserit de rate,de quo cui additione naturalis. Quare fieri non potuit,quin una alteri sub eretur,alioquin in sisfuisset factus transitus, in quibus non liceret. Deinde nonunquast trahatio, quado una ars eo utitur,quod in ali. Post ed. terafuit osensum siue id sit subiectumdiue in artesuperstri sit conr clusio, o in inferiori praemissa, ut eodem libro testatus est Aure..e his
16쪽
his etiam modis natura em contingit prima philosophia subiici, era enim diuinus philosophus est, ad qum rerum omnium consilientia
monBrare attinet, subiectaqi artium ostendere ut entia sunt teste Auer.cuius uerba hecsunt. Primus philosophus manifestat & i. Post ed. tradit modum,quo numerus est ens,hoc est modum, quo hoc Q subic ctum est cxtra animam, non modum quo est huius artis subiectum, & ex quo genus subiectorum artium est ipstim ens, euidens est,q, qui largitur illorum causas solum inquantu suntentia, sit ille qui considerat ens simpliciter, qui est primus philosophus. si igitu cientiae naturalis subiectum in prima monstra 'tur philosophia, quis poterit inficiari sic se habere has facultates,
ut una alter ubjciatur e aliter daretur transitus ex arte in arte, qui non est admittenduseiuxta etiam a terum modum naturalis 'Ierametsi subbcitur, ob id scilicet quia cognitionis principia metienaturalis a primophilosopho mos rantur,quadoquide dixit Aiter. i. Post c6. fieri quoq; subalternationem, cum a superiori scientiaprincipia cari eo fae ct cognitionis inferioris fuerint osensa inter Metaphsica dimentias particulares inueniri fatetur , quod etiam ita ostendi potes. Tris. primo phJ. aduersus Parmenidem O Melissum motum in entιtim multitudinem auferentes,quae in naturaliphilosophia cognitionis sunt principia, cpm decreuisset di putare,dixit eam di rationem non spectare adphilosophum naturalem,quippe nullus es artifex,qui suae artis principia probet,et pollicitus es eam aggredi prouinciam primiphilosophi hahitu. uerba autemsunt haec. itaque ita. si unum atque immobile sit id quod est,considerare,non est de g.
natura speculari, ut enim & geometrae non amplius est ratio ad eum qui destruit principia, sed aut alterius est scicntiae,aut Omnium communis. intelligit autem per alteram mentiam dia uiuam,per omnium uero communem Dialecticam,quae uniuersaliorcti Metaphyma,siquidem probabiliter de uniuerso enteo de singulis eius Peciebus disputat,quod primo philosopho ncn consentit;
quare patet Metaphyisum principia cognitionis sesentiae naturalis mcmirare,veluti timcuiq; perspectum essu efactum ab Aristo. i riqui eo libro rerum multitudinem sic nititur si dere. Si omnia sunt . Tnum,aut erunt sub antiabant accidens, si secundum dabimus, e go non unum sed multa sunt entia,quia accidentis es inesse: ne
17쪽
subiecto,quod est substantia,non potest consistere.a priori igitur ex
natura ct definitione accidentis,quod ad primum attinet philosophum,mostrat plura esse entia.Si uero erit primum, aut genere,aut specie,aut numero,uerum non genere,quia de pluribus, qua specie disserunt,praedicatur. neq; specie,quoniam de iis,que plura sunt numero,praedicatur. id similiter ostensum es a priori ex ratione generit, speciei. Neq; numero,quippe contradictio simul de eodem erit uera,quia idem esset caZefieri di non calefieri.Si igitur a priori veluti necesse erat pro ipsasi baltematione, ut putauit Auer.
be'' 'u' primus philosophus o Tendit principia cognitionis scientiae de natura a definitioue nempe ad definitum aut ex priscipio contradictionis, quod ut dixit Aristo. es omnium certissimum, uere philosophiat, ' 'ph naturalis erit subiecta Metaphsicae. Traeterea cum prima philosophia caterisfacultatibus praestantiorsit,causa ; sit, cur reliqua sintscientiae,ob istud principium notissimum,quod es omnium principium,erit necesse utra ubaltemet ceteras scientias. Quod idemi post rex. - .lsimonjo confirmari potes,qui r .p . ccin mendisset cometo. tra B lsonem non fieri demonstrationem ex iis,quae pluribus sunt communia sed expropriis cuiusq; principijs, essem; ambiguum an propria alicuius artis principia possent probari, ait P habent scientiam communem,in qua demonstrentur,licet inscientia particulari, in qua sunt principia,mendi nequeant,quia illa,ex quibus demonstrarentur,essent prima principia,quare per ea sendi debent,qua
sunt omnium primaeq; philosophiae principia, quae domina ct maxia me scientia omnium est, nam si quis ex propriis cognoscit principiis, scit,ergo qui ex prioribus,magis scit,qui vero ex maxim8 o simpliciter prioribus, maxime scit ueluti enim simpliciter ad impliciter, ita magis ad magis,o maxime ad maxim8,at Metaphet sicae principia maximd priora fum,ergo est maxim8 scientia, ct omnium domina. His uerbis unicuique est perspicuum,qui sana fuerit mentis, critio.huiussu se opinionis,primam philosophiam sibi iubestemare reliquasscientias,huic subscribunt omnes philosophi peripat
i Phyc ed. xici Eudemuse glex.referente Simpl.quam etiam opinionem ip-
v. se insecutus est. Quantum itaq; decepti su erint, quantumq; a ueritate , d sententia Aristo. recesserint,qui Metaphsicae ad scientia naturalem 'baltemationem abstulerunt,aliorum modo sit iudiciv. Nunc
18쪽
Nunc aperiendum es eas conditiones,quas latinistro sub alterna rione imaginati sunt,ueras non esse soluentur deinceps Eglab ratio
NeF.iuxta copluriu opinione tres necessario requirutur coditiones,
quaru prima es,ut ubiectu inferioris sub eo contineatur, quod es superioris. Altera es ut inferioris subjecto adibiarur disseresia accidentalis, ripatet in Musica , quae Arithmeticae subiicitur, dqua numerum accipiens tonorii disserentiam aduentitia coniungit.
Tertia es conditio,vt inferior esse principiorum accipiat, quorum propter quid a superiori nanciscatur. Verum hos decipi in his conditionibus sic consat. primis quia duae priores non necessari) requiratur, ut e illi ubalternatio possit consiliere,veluti in Aserologia id possumtis experiri uius subiectum eri celeste corpus,nam licet geometriae subiecta sit,ei tamen icte duae conditiones deficiunt, quinimos fecundam attenderimus, falsam eam esse duxerimus,non enim de eoposset haberi doctrina, esset enim aggregatum per accidens. Praeterea inquit Linc. i. pos. st subiectu cientiasubal- remantis nonsemper directe est praedicabile de subiecto ubaltereata. Nec Militertertia posita conditio necessari) requiritur, riscilicet principia laserioris scientiae demoraratione causae probentur in superiori, potes enim contingere,ut utriusq; eadem sintprincipia,ut in Aserologia di Trajectiva euenit,si cum geometria,cui subie sunt onferantur,nam lineaefuperficiei di circuli definiationes in geometriaprincipiasunt,similiter etiam in illis,quae tare. ein superiori non demonserantur. Vos igitur ab iis dissentientes alia pro subaltematione requiri arbitramur,cum enim in iis tam usitentiis, quarum una alteri est subaltemata, liceat fieri transitum,idemque considerari, quot modis contingit fieri transitum unius rei ex Tna arte in alteram, totidem fieri subestemationem accidit,ut ex Aristo. in maliticis posterioribus elicipotes.se uero demonstrationis transitus in diuersis scienti' trifariam,vno modo quando a tior propter quid eius dixerit, cuius in humiliori habetur quia, in qua deinde fit cognitionis principium,fit autem eo tempore trailresus, quoniam eadem propositio in duas ingreditur artes,licet iuba sit
conclusio,in altera uero maior propositio. Quare consimili ratione
fietsubaltematio quando inferioris di subaltematae principia d mon ratione causae fuerint Uensa insuperiori, ut eorum una dic a cali
19쪽
Asianij Comitis Praefati O. f.
eat quia,altera uero propter quid,hunc modum subalternationis ite .Post lex, tigit Arso. i .po fecundo transcendimus per demonstrationem ex 'ma arte in alteram, quando subiectum inferioris demonstretur insuperiori,in inferioriq; accipiatur, veluti paulo superius diximus de Metapho sica, que monfra ubiecta earum scientiarum,quas singulares vocamus. Puare erit fecundus subalternationis modus, cui hic demons irationis transgressus respondet, quo Metaphsica Scientias particulares sibi subaltemat.Tertio modo contingit pera transire,quando in diuersis scient's eadem res consideratur, uerim in aena secundum defectum, in altera uero secundu additionem, tuc
enim pertransit demonstratio,quia eadem res ex arte in artem de
fertur,ct in superiori absolute S secundum defectum pertractatur,in inferiori uero cum adiectione,hic autem transitus duobus fit modis,aut subiecti ratione,cumsubiectum, quod in altiori absolute fuit consideratum n inferiori cum adiectione tractetur, ut de numero patet,qui cum additione sonorus in musica fit subiectum, interdum uero merito principiorum,quando superioris principia etiasunt inferioris,ut de Astrologia dictum mini ad geometriam reforatur. stuare fit tertius modus subaltemationis,quando eadem in diuersis facultatibus fuerint consideratas in una tamen secundumi. Post ed. defectum,in altera cum adiectione tecte iacuer. i. post. Quot igitur s. modis fiasubaltematio, quae necessario pro ea requiruntur scdicta l. in praesentia ad rem noliram redeundum es, diluendaeq; sunt Egidi, rationes. ioris autem dubitationis solutio habetur ex victis.euertitursecunda,' tunc generis partes in facultate considerantur,quando genus subictum non transcendunt, eodemq; tractandi genere disputantur,quo modo non se habet ens mobiles cum en te conferatur. Haec Polui pro Diui Thomopinionis defensione dixisse,qua an uera sit amdudum patu. t.
Tertia opinio, eiusq; improbatio Cap. I.
UIDAM expositor recentissimus lucilius Philaltheus nouum introducens dogma diuersam d prioribus protulit opinionem,*subjectum ct materia in scientia naturali sit
natura quam opinionem rationibμs nonnullis nititur confirmare, qua
20쪽
quae ex se deducuntur,quae manifese insun hbiecto. Trima est,p. fibiectu in scietia debet esse pes cini, nullusq; fit,qui de eo dubitet nasura si e habet,ut de ea Crist.2.p .dixerit tentare natura demonstrare ridiculu es,quare ea e rit subiectu.Trytere ubi et .Phy. tea.
Iu es res primaria, quae in scietia cosideratur,cuius gratia reliqua si confissant Opertractentur,propter naturam caetera in philosophia naturali disseruntur, propter eamq; cosissunt,ergo erit subiectum.
Deinde nomen scientiae semper ducitur a materia,quae cosideratur, dicitur iatq:scientia naturalis,quia de natura contemplatur,nomeaccipiri a narura,veluti etia Arist. I .caeli vocaui cientiam denatura. Debet etiam subiectum esse unum, a quo unitas scientiae a ripitur, natura uero est una, quare erit subiectum. Praeterea . . subiectum debet habere partes, O afectiones, quae de illo demonstrentur , habet autem natura partes materiam , formam, habet etiam assectiones, motum O quietem. Verum quis contra eum posse t ambigere,idem non es subiectum partis di totius, at natura
est subiectum insecundo pusicorum, ergo totius scientiae non erit materia. Respondet P est subiectum infecundo quo ad quaestionem quid est, si quidem ibi definitur , ipsum uero si est, ibi dejicitur , in tota vero scientia rei subiectum quo ad quaestionem si es , O quid es, O sic natura vi diuersas re cit quaesiones, quae de ea fieri possunt,in diuersis locis, ubiectum. Praeterea inquits, id quod prim n est subiectum O quod primo consideratur est naturaecorpus uero mobile,ens mobile, di corpus naturale, quae inter se non disserunt,non sunt primumsubiectum,sed quatenus in se naturam capiunt. Hae sunt rationes Opinionis,quas autor protulit in medium ad confirmandam propriam sententiam. Verilem magis cortici qu- meductae incumbens,diversoq; ct inusitato dicendigen re uiris peripateticis utens in multos lapsis es errores,nihilq; b ni in eius relata opinione mumitur, Sprimum arguitur, natura cum subiecti conditio,quae necessario requiritur,deficiat, nempe ut principia habeat, nullo prorsus modo materia scientiae esse poterit. Haterea haec facultas non diceretur scientia,etenim scientia desu- biecto peri iusprincipia ostendit assectiones, ut patet. i pose. qua- i Post te .
res dictaa Uscietia, verenetiu est naturs dami principia, quodes 'fi' ialsurdu . Deinde principia d subiecto feremutur ut in idenon pos