Simonis Caulerii Rhetoricorum libri quinque. ..

661쪽

peroratio non abnuunt: verum crebros habent acutos,& medios Vsurpatur in nouarum partium,aut capitum, aut argumentationum ingressu aut exemplis

in eXpositione rei splendidae,aut digni- tatis plenae, in iis rebus, quae ad docen-cendum potius,quam ad delectandum,

aut mouendum Valent. Habet grauis ttonus vocis aequalitatem ,& eundem tenorem, non conspicuam elationem orationis, aut remissionem. Medius tonus est ter grauem , & acutum in te lectus, qua voce media, aut leni,dc clara suauiter quippiam enunciamus, & m derate affectus movemus. Hic enini Elucet qualitas vocis,suauis,lenis, clara, expressa, canora, ac leniter emissa ut, mi, fa. Vtimur hoc tono, cum lauda, mus quippiam, aut rem iucundam exponimus , volassabilitatem, prae nobis xerimus, vel blande monemus , Vel amice hortamur ,' vel communicamus, aut quasi deliberamus cum auditore, vel vituperamus cum mitigatione, Via reprehendimus, vel conquerimur cum

indignatione, quae mista sit cum doloris , dc amoris significatione. Acutus

662쪽

tonus orationem magna, & acri & incitata voce effert. Huic enim conuenit magnitudo vocis, claritas, vehementia, asperitas, continuus spiritus, Ve-Jocitas, flebilitas, acerbitas. Huic locus est in contentione aspera, & acri . re indignatione, & acerba commiseratione cum obiurgamus, reprehendum us,indignamur, cXecramur,eXclam mus, iratorum voces assumimus,aut calamitatem luctuosam deploramus. EX- cellit in membris, & commatibus, quM clamosa voce proferuntur,& mouet,dc captum tinet auditorem . Tres tonicongruunt senis musicae notis ;Grauis infimis duabus, medius mediis, acutus supremas. Ne vox in acuto ultra vires incitetur, fugiantur acclamationes nimis acutae , atque exiles , & continui

clamores. His enim vox frangitur, &amittit splendorem suum. Meminerit orator Varietatis, quam adhibebit pro rerum, & Verborum, & affectuum, &compositionis diuersitate , ut atrocia concitate , trista flebiliter , grandi grauiter, mediocria temperate, par. summisie pronunciet, & assumat voce

663쪽

propriam affirmantibus, negantibus, arascentibus, indignantibus , laetantibus,flentibus,timentibus,c5fitentibus,& securis,admiranti sus, aut contemnetibus,irridentibus,interrogantibus,Vel cilio commotis affectu, quibus VOX tribuitur pro natura rerum. Distinguat& orationem, dc orationis partes eXa-Periodi antecedens , si pluribus constet membris, spiritu,& aequabili

sustentetur voce : principium consequentis patito demissioret proferatur. Continuare pronunciationem, donec idcficiat spiritus, est vitium: aut, sic indulgere prioru sono,ut Vltimae non eX-

audiantur : aut non tota Verba eXigere, aut partem deuorare, partem destituere: aut velut enumerare syllabas, cantare , aut modulari, aut Vbi non opor-

. tet, intersperare. Est & dictionibus suus

tonus, cum Vna pluresue in oratione prae caeteris vim habent,&assectu. Nos enim significationem Voce, Vultu, ge

seu exprimere debemus eX natura reru; vi, Horresco referens. Audax,consceleratus, impavidus, timidus. in pronunciatione siquidem harii dictionum

664쪽

RAETORICORVM naturalis vis exprimenda est. SEquitur altera pronuciationis pars actio, quae est corporis totius,& pa

tium eius pro rerum animo conceptarum, & elocutionis, & affectuum V irietate moderatio cum Venustate. Sicut enim voX animi: ita corporis eloquentia est actio. Multum valent verba per per se, & VOX propriam vim adiicit rebus,d gestus,motusque signant aliquid, eX quibus, cum coeunt, perfectu quiddam efficitur. Itaque cum citra verba corpus pleraque significet, & manus,& nutus voluntatem declarent: & vub. tus ,&ingressus habitum animi ostendat, ut decornm, quod a gestu, & motu corporis est, orationi consentiat,&autoritatem', & fidem mereatur, neces se est partes singulas apte componere. Proinde caput,quod praecipuum est, sicut in corpore, ita in actione, ad decoris significationem sit rectum, & stata naturali decenter compositum.Nam si deiiciatur, humilitatem: si supinum erigatur, arrogantiam , si in latus inclinetur, languorem: si praedurum, rigi dum que videatur , barbariem mentis

665쪽

ostendit. Exin aptos ex actione motus habeat,& cum gestu congruat,& manibus,&lateribus obsequatur. Naim aspectus eodem semper Verti debet,quo ge- .stus, nisi damnemus quidpiam, aut non concedamus, aut remoueamus, ita, ut vultu , & manu repellere Videamur. Praeter abnuendi,&renuendi, consi

mandique motus sunt, & verecundiae, cdubitationis,admirationis,indignatio- lnis. Danatur frequens capitis agitatio. Vultus in gestu supplices,blandos, raninaces,tristes,hilares,erectos, summisso, ostendit.In quem, & intendunt omniu . oculi, ut animi interpretem, & nuncium . quippe cuius est imago,&index amoris,odij, tr , inuidiae, dc affectionuomnium, qui pro multis est verbis. In vultu plurimum Valent oculi, qui ecocti ipsi sunt animi indices, ut citra motum Ohilaritate nitescunt,& tristitia nubilum . quoddam ducunt. Habent & lachrymas, quae dolore,aut laetitia aerumpunt. Vt res poscunt, finguntur in omnes motus rigidi,eXtenti, l nguidi, torpentes,stupentes,lasciui,mobiles, natantes, .

Voluptate perfusi, veneret, limi, posco

666쪽

Frons.

ci RHETORICORVM tes aliquid, pollicentes, intenti, remissi

superbi, torvi, mites,asperi,truces, apemti,& c5pressi, aut defixi,stupidi. operii, compressique inter dicendum vitium habent. Debent ad ea,quae concipit animus,& Oratione profert, conferri ad supera, infera, esctusa, patentia. Oculoru p.; . anstrumenta sunt palpebrae, sis, supercilia. Palpebraru mobilitas inconstantia, aequabilitas grauitatem cu dignitate coniuncta notat. Frons exporrecta hilaritate ι contracta tristitiam declarat. Superci lia formant oculos,&imperant fronti, ut contrahatur, diducatur,alto, latur,demittatur,& notet tristitiam, laetitiam, arrogantiam, pudorem, assensum, aut dulcia sum .ha non sint, aut immota,aut mobilia nimis,neque inala qualitate dissideant. Nares, & labra nil quicquam decenter ostendunt: significant Iacile contemptum,derisum,fastidium. Narescorrugare, inflare, mouere, digito inquietare, impulsu, manu plana crebro emungere, su bito spiritii excutere, & diducere saepius, aut resupinare indecorum. Vitium in labris, si porrigantur male, scindantur astrin

res.

Labra,

667쪽

gantur, diducantur, dentes nudent, in latus trahantur, aut fastidio replicetur, pendeant, Vocem altera tantum parte mittant,mordeantur, lamban tur. Os sit rectum,plenum, non riXetur, si deficiat memoria, n5 tussiat indeceter,aut spuat aut fricet sese, aut spiritum ducat.

Erula,quq colli posterior est pars, non sit rigida, non supinete collum

non tendatur,non contranatur Eliose: non demittatur in pectus mentum , ΠρVOcem extenuet,au opprimat. Hume4 H era. rorum alleuatio,&contractio indecens Breviatur enim cervix,&gestum humi

lem,& seruilem ,&quasi fraudulentum facit,cum se in habitum ad illationis,a, mirationis,timoris fingunt. Brachia ependeat indecore. Dextrum in summis inaffectibus,& contentionibus, & ra ', vel ad dextram supra oculos, vel sini- stram, supra humeros eXtendatur. Bra-Br bis. cliij moderata porrectio remisias hum ris, atque explicantibus se in proserenda manu digitis, traducitur in latus, cualiquid spatiosius, aut latius est dicendum. Sinistrum aut plerumque eritim motum, aut obsecumdabit moribus .

668쪽

der tri, cum magnitudinem, aut latitudinem rerum, & summos affectus demonstrabit, aut clim ad digitos numerabit, cum aduersis in sinistram palmis abominabitur, aut aduersas obij ciet palmas, aut in latus utrumque distendet, aut supplicabit, aut attollet, vel summittet. Raro sinistra sola gestumia dabit Manus, sine quibus amo est iners multas pariunt, ec rerum, oc animi significationes,&ipsam verborum copiam sequuntur. Nam caeterae partes actionem adiuuant: hae propemodum loquuntur. His enim poscimus, polim. ' cemur, vocamus , dimittimus , min mur, supplicamus, abominamur, ad- miratinae, timemus, prohibemus, i terroga is, probamus, negamus,gaud in , tristitiam, dubitationem, con-- fellion em, poenitentiam, modum; cin' piam, numerum, impus ostendimus.

.esbases communis, quo medius digitus in pollicem contrahitur explicitas i ta bus:& creber hic in exordijs,cum

leni in utramque partem motu mo ice AProl-tus is mulcapite,&humeris sen-

. im, ad quod manus fertur, obsecun-

669쪽

dantibus' Est dc hic in narrationibus certus , sed paulo productior, dc in e probrando acer, & instans. Pollice sublato, caeteri digiti leniter flecti pos,sunti Et primis quatuor digitis in summum leniter coeuntibus , ipsa manus non procul ab ore, vel pectore ad nos conuersa in sinistrum transfertur : ac deinde prona, ac paululum prolata I Xatur. Nonnunquam pollice inclinato, quatuor digitis remigismagis,quam

eXtentis, manus supina in sinistrum lotus,&prona in deXtrum fertur demo

serando, aut distinguendo, quae dici mus. Saepe tribus contractis, & pollici iunctis, index erigitur, & explicatur,

cum indicamus, aut exprobramus. Imdex, alleuata, dc spectante humerum manu paululum inclinatus asseuerat, Versus in terram,dc quafi pronus Vrget, dc instigat: aliquando numerat.Manus modico gestures, & personas, de quibus agitur, designat, dc demonstrat, prout sunt collocatae sursum,deorsum, dextrorsum, sinistrorsum. Membra di, stributionis si malicia, aut argumenta

multa densata, indice digito dextrae

670쪽

'618 RHETORICORUM manus super digitos sinistrae numeramus. Membra distributionis, quae o nantur breui descriptione, enumerantur gestu indicis digiti dextrae manus ordine suo ad digitos sinistrae,& ad breues descriptiones, vel adiuncta, quibus membra distributionis amplificantur, manus dextra fertur in sinistrum latus, ut in inductionibus, frequentationibus, enumerationibus. Membra distributionis , quibusdam percussionibus

breuibus alaeua ad latus dexterum numerantur ,.Vt: in dilemmate, gradatione. Plura membra a dextrae motu in eodem loco repetito numerantur, 'uasi scissis aere, ut est in congerie. Vel numeramus eXtra sinistram percutiendo

modice , & medio iunctis, & tensis, pollice ad medios articulos lucto duobus vltimis digitis dextrς palmam promentibus. Laudata est actio, si post di stributionem membris factam, aliquo gestu distributionis alia caesim dicamus utinRepetitionibus,Disiunctione, P lylindeto, Asyndeto,Pysmate, EXpoditione, Subiectione multiplicata,Remotio causarum. Contrariorum con-