Hammonii Hermeae In quinque Porphyrii voces commentarium Ioannes Baptista Rasarius à Valleuzia è Graeco in Latinum vertebat

1쪽

dita

2쪽

iI LUSTRI VIRO IO. BAPTISTAE SPECIANO

Mediorumno praefecto IO. Baptista Rafarras. S. P. D. V L TIS ab hinc diebus me Lucillus p&Iosephus hortatus est, aepene' incendit,ut comentarios, qui in Porphyri3 Usium editisunt, latinis literis explicarem. Equidem os dissicili quodam negotio fluhs humanioribus districtus essem, homini tamen eruditistimo, hil amicissimo obtemperare dignum censui. nec rationem laudis mihi nunc habendam duxi, cum utilis potius esse velim, haec minimares sit, tum etiam,quo d Hamoniosub cuius nomine huiuscemodi co mentari3 circu eruntur, ascribendi measententia nequaquam essent. Quoniam Hammonius multis annis antiquior fuit Porphyrio. quia qua, clarum sit, ipse idem Porph mas attestatur. Plitinum enim Alexandriam profectum esse,ab amico ad Hammoni/um philosophum,e senem adductumsuisse literarum monimentis tradidit. cum postea Romanis imperaret Philippus Romam venisse Plesinum a1 mauit. Agebat tam Plotinus nonumsupra quiη 'πsismum annum, cum Porphrius triginta nondum annos natus Romam projectus est,

Plotino primum adhaesit.Uidemus igitur feri ηo posse,ut Hammonius,qui Plotini praeceptor fuit,Plotinus ferre senex Porpuriu adhuc iuuenem docuerat in quinq; illas voces ὰ Porphyrio

compositas scripserit commentarium. nisi forsian alter suerit Hammonius minor ut ex eius ininscriptiones le cognoscitur cuius tamen cunYve hoc opusculum extiterat non nisi ab erudito ho/mine ut mea fert Porebrusensa declarenturn aperiantur,t ouitii, discipli cupidus intest Seret, quod etiam fecit,sis incitauit,ut illud Lterpretarer ,sio iuvenes literarum graecarum ignari,qui tamen optimarum artium studia cupiant,legere possent. In quo uertendo non parum accepit laboris. Necesse enim fuit Porphry contextum, quem ingraeco hoc commentario mancum inueniebam,ac saepe alienis verbis, ac nos haberemus dicta

tum, o minime suis locis apte fisso tum addere, 'is reddere Verbis, o ubi potissimum conγueniret,collocare. quod in causaJuit, Vt Porpbrium P multis Viris ante me transaltim adhue latinum 1acere contenderim.Sed miraberis fortasse vir eruditisi me, quod ego,qui non mediocriter adhuc latinis, O graecis literis initiatus si aliquid misi sumpserim interpretandum. verumn uereor, quin ueniam ite sim impetraturussi Lucillo,non imbi causam banc ascripseri meisse consib cogitationem acceperis. Cogitaueramsaepenumero possent ne latinis literis dialectisces rationes tractari, o explicari,id 3, nequaquam ab eo fieri posse, qui parum disserendi facultatem calleres,vessultem absq; maxima dijcultate, vel ut verba sensibus non cohererent, do/ctorum hominum opinionibus censeretur, experiri tamen aliquando cupiueram, ροβ pene diu/Iectices expers essem, quod nunc a)graui Omo viro rogatusfecisse videor, non tamen quod ap/petebam,o contendebam assecurus.Coactus enim sum dictionibus quibusdam uti, quasstudio/sorum hominum obtrectatores, quorum falsum iudicium subire cogor, carpent , Vsu tamen longo phidosophorum adeo receptis, vi s mutarentur, sensus omnino deprauaretur , veluti

υnivoca placuit conuertere.Uerum cum feri nequeat, ut ignaui, rerumque imperiti nullis alic ius rationibus ac uiescunt, ego iudicio tuo multo stare malo, quam reliquorum omnium. Postu tiret Ireterea vinor bie locus, ut aliquid de tuis, ac magnis in me promeritis commemora Hammo in Porpb. a b

3쪽

rem sed 3uoniam tanta sunt, tamδ magnificus est nimus tuus, at excessus, vi suae dicenda es ent,breui oratione consequi non possem, haec mibi tacenda potius duxi, debito e testimonio

priuare,quam illasummis, quas merentur, orbare laudibus.Hos igitur commenturios, tanqua

fructus ex bene dio, quod in me serere non dubitasti , tibi dicatos, teδ inconsulto in publicum emissos eo animo, quo tibi dantur, accipias, mihi que,suPd auribus tuis, dum sorte maximarum rerum negotys impeditus es, obstrepere ausussuerim, ignoscas, vehementer rogo. Uale.

Mediolani. XU. Calen. Arrilis. M. D. XLII.

4쪽

QUINQUE VOCUM EX HAMMONII MINORIS

INTERPRETIS VOCE COMMENTA RIVM A IOAN. BAPTISTA RASARIO TRANSLATUM.VM ea quae ad philosophiam maxime attinere uidentur auspicuturi simus quid philosophia sit, cognoscere necesse est. Eum enim, qui aliquid aggreditur,quid illud sit, praeuidere oportet, ita enim fe ut rem studiosius consequatur. Uerum res ex earum definitionibus comprehendimus. Sed quo nam pacto rem ex definitione perci piemus,nisi,quid definitio sit, prius didicetimus Definitio igitur oratio breuis est,quae rei naturam indicat quaeque nomen ab agro erum terminis per translationem sortita est. Nam ut illi aliena rura a nostris distinguunt, eodem modo definitiones rem apprehendunt adc a reliquis omnibus segregant. Nunc itaque philosophiae defini tionem dicere necessitas cogit.Veluti cum a grammatices rudimentis ordimur, grammaticam etiam eorum,quae a poetis,historicisq; ut plurimum dicuntur, scientia esse definimus: Eodeviordine cum primum ad initia oratoria: sacultatis accedimus, illam persuadentis orationis uim a re μιλ

quandam arte coniuncta in ciuilibus causis esse discimus,cuius benedicere sit finis. Philosophiae / p

itaq; definitio percipienda est, quandoquidem ipsa scientiis, artibusq; reliquis definitiones tra dat. Omnis igitur scientia atque ars subiectum aliquod, & finem possidet.Subiectum illud ain .pellatur , de quo agitur. Finis autem est ad quem mentis acies intendit, quemque statuendum esse desiderat, ut hoc patebit exemplo. Medicinae humana corpora sunt subiecta, quoniam in O

emcirca humana corvor ς se xςdinmmu E lim, sanitatis effectricem.Eκ citris . composis a. iis ciata, incalcInam arte esse atrimamus,quae circa humana corpora uersetur,sanitatis5; sit est j. yctiis. Astronomiaquoquae in scientia sit, coelestia corpora habet subiecta,finemq; motuu ipsoru 2 cognitionem. Quid igitur philosophia subiiciatur, quidque finis sit, percipiamus ut ipsi Adefinitionem tradere possimus. Animaduertendum est igitur, quod cum reliquae anci. sciem 'in omnes circa peculiaria quaedam uers Iur ut fabrilis circa ligna tantum, astronomian; 'in solis astris existat Verum solam philosophiam circa omnia,quae sunt uersari,finem autem hahet non facere sed illa omnia cognoscere. Accipiuntur ita philosophuae definitiones plures multi enim ueterum pluribus modis illam dcfinierunt. Et ne omnes definitiones,quas nonnulli amhitione magis,quam occasione adducti tradiderunt,recenseamus, quinque uel paulo plures assignabimus Quarum duae ex subiecto,totidem Oriuntur ex fine.Quinta per eam, quam ad res υquas artes habet excellentiam apponitur. Sextam praeterea ex nominis ui addidere. Prima igitur definitio ita traditur. Philosophia est, uerum,ut res sunt,cognitio philosopho non singulos qui inter uiuos agunt homines ad unum scire,sed hominis tantum quae sit natura,cognoscere praeν positum est. rerum enim omni-ὶ naturam philosophus speculatur. Alteram philosophiae de finitionem hanc esse uoluit PIato. philosophia est diuinarum humanarumq; rerum cognitio, hanc tamen eandem esse cum prima manifestum emtatum uero discriminis habent, quod haec prae aedenti notior est.Cum diuideret res Plato, quae sempiternae essent diuinas, ortui uero in terrutaq; subiectas humanas appellavit. Utranque igitur definitionem ex subiecto traditam πυruitn Atq; nihil mutuo differre.nisi cognitiori,& minus cognita ostendimus.Tertiam ex fine definitionem Plato.sic assignauit.Philosophia dei similitudo est, quam homini permittitur. Nam duplex dei sit actio,una notionis,qua cuncta cognoscit, quod sic poetae dicentes fgnificar ri Dii omnn norunt.. Alteram lasetiorum prouidentiae, qua mundum uniuersum gubernat quod nec ignorarunt meze,cum dixerint. , , Dii dant bona semper.

In utrisque enim 2 st philosophus deo similem praestate studio contendit iussit omnium quipla i ii Dod

5쪽

HAMMONIVS

pe speculator esse,quod omnia considerat.etit insuper prouisor, cum inferiora gubernet,& as nistretiquoniam ciuilis philosophus iudicat legesqi prsscribit. Quare mento philosophia est dei similitudo Illud autem,quantum homini fas est recte subiungitur . quippe cum eadem co/gnitio non sit, nec prouidentia, quoniam. Neque enim simile est genus unquam

Immortale Deum, atque hominum terra egretarum. Quorum enim cunque uis,atq; natura diuersa est diuersae e rudem sunt persectiones. Quod In ca teris quoque animantibus pater homine uidelicet,at equo, quorum quia differt uis na/turaq; dissimiles esse persectiones comperimus. utpote cum homuris cum ratione, prudentia uiuere sit persectio equi uero acrem, uelocemqi & bellis idoneum esse. Quinimmo in brutis, quae sunt rationis expertia nunquam perfectiones differre nisi de naturam uideremus,aliam ca/nis aliam bos persectionem sortitur,quod si in iis,quanto magis in homine ac Deo continget cQuare cum non parum dissimiles habeant naturas, dissimiles quoque persectiones habebunt. Pulchre igitur,quantum homini permittitur,definitioni adiectum est.Philosophia ita* est,quarum homini licet Dei similitudo.quid uero ut sic definiretur,fuerit in causa, dicendum restat. Postquam ut diximus duplex est dei uis cognitionis,& actionis,sic Sc in animis nostris contem Platrix J'ffectrixq, contingent.quibus cum philosophus utranque animi partem ornare cupIa uel dum rerum omnium naturam,quomodo se habeat perscrutatur, tum etiam cum patibiles animi uires cum diuinarum rerum contemplatione coniungit supra hominem attollitur . non iniuria philosophiam dei similitudinem, ut homini datur, Plato definiuit. Sequatur altera ex fine desinitio. Philosophia est mortis meditatio.Quoniam huiuscemodi definitio philosophiam mortis meditationem esse demonstrat, quomodo mortis meditatio intelligenda sit, dicemus. Cleombrotus porro nomine cum Platonico phaedoni nauaret operam philosophumqt mortem meditari debere cum didicisse quo pacto aurem oporteret ignorans muru ascendens sese praγcipitem dedit quod poeta quidam in ipsum Ambraciotam tum ad modum adolescentem, eris. gramma componens testatus est dixit enim.

Phoebe uale dixit, deque arce Ceombrotus alta .

Iuit ad infernas Ambraciota dona . . Nullum in morae ima utra ratuI esse sed aurea dicta l.

Phcedonis de anima non bene nota sequens.

Sibi igitur id accidit ex ignorantia quomodo enim mortis meditatio intelligenda esset conside/rare debuerat . cum sibi inferre manus nemini licere iis uerbis admoneat Plato. PROFECTO SERMO ILLE QUI DE I is ARCANIS HABETUR, UELUTI IN Q UADAM CVs ToDIA ESSE HOMINES, NEQUE DECERE QUEN QUAM EX HAC SE IPSUM SOL/UERE, NEQUE AVFUGERE, MAGNVS MIHI QUIDEM, NEC COGNITU FAC a

LIS UIDETUR. Nesas igitur est, quenquam sibi mortem consciscere. Nam quemadmodum s quis in publicis carceribus uinctus teneretur a uinculis se liberans aufugere studeret, omnes in se,quotquot sunt,leges conuerteret eodem etiam modo qui corporis uinculum diuina com inexum prouidentia soluere festinaueri omnes sui opificis leges in la commouebit.Quod si hic ita st habent, qualiter philosophiam mortis meditationem dicemus distis adhibe mentem, aestatim soluetur dubitatio. Nam cum homo corpore constet, animast, ut ex duobus compori tur,ita & animae solutio duplex erit. Est enim quoddam naturale uinculum, per quod anime corpus alligatur,vitalemq; spiritum ab ipsa trahit.Quoddam uero uolutatium, secundu quod corpori coniungitur,eidem seruiens & subiecta duplex igitur erit solutio, prima, per quam pus ab anima secunda per quam anima a corpore soluetur. morsq; erit duplex.altera natu ris,

qua cuncti morimur quae accidit,cum corpus ab anima separatur,altera uero uoluntaria, dia scilicet philosophi animam a corpore contemplationibus disiungunt.Mortem igitur meostari, hoc est, animam a corporeis rebus separatae dicuntur. Hoc autem non ignorandum est, quod cum corpus ab anima separetur, animam non omnino a corpore segregari.tantopere eσm anumae corpora diligunt, ut etiam post mortem in amore perseuerent. nonnulli propter umbissas circa tumulos apparitiones uidera existimant. Sed neque cum anima a corpore Omnino wr Pus ab anima disiungetur. Philosopi enim adhuc uita seruetes.seipsos a corporibus Nocant Vst gitu r philosophia mortis id est,animae separationis a corpore meditatio. Restat ut qua Gm

i philosophia finem habeat eorum,quae sunt cognitionem,quo iure primam defin ionem dsecentem,ommum quae sunt,cognitionem,philosophiam esse, tum alteram,cogniti mem di

6쪽

tum, & humanarum rerum, ex subiecto, non autem ex fine assignari assirmauerimus. Utenis medicinae scientiam quatenus circa humana corpora uersatur , ex subiricto, dum ueris es sat sinitatem, ex fine ad quem intendit, definiri asseruimus. eodem modo de philosophia eici oportebat. Quae si finem habeat rerum cognitionem superiores definitiones ex fine d riuari dicere necesse est. Illud primum animaduertendum est quod cum duo philosophiae

sint genera, primum quo contemplamur, alterum quod est in actione, duos etiam fines na/ctum esse. Quando enim philosophiam mortis meditationem esse dicimus ex fine qui in actione est definimus cum autem rerum, ut sunt, cognitionem, ex eo fine, qui cognitio comprehenditur, definitur. Cum uero dei similitudinem, quatenus homo assequi po/test, ex utrisque fit definitio . Medicina, quae mista est , quando secundum contemplatio nem tantummodo definitur, scientia dicitur, quae in humanis corporibus uersatur Idciu re hanc ex sui subiecto definitionem dicemus. Quando autem ex eo, cuius gracia usu re

repta est huiuscemodi contemplatio , sanitatis dicitur effectrix atq; ex fine definitionem asetanabimus. At philosophia cum simplicem contemplandi formam habeat, Nam propter id solum fit, ut res cognoscantur aliam ex subiecto, aliam ex fine definitionem suscipere nequa quam potest . Nam cognitio aliquorum est cognitio, 6c quoniam cognitio dc aliquorum Domitio simul comprehendentur, εc similia reddentur , siue ex subiecto quispiam dixerit defininonem, siue ex fine, non errabit, ex utrisque potius erit. Sed forsitan illas definitiones, quas diximus, ad harum distinctionem , eius uidelicet quae dicebat, similitudinem dei pro uiribus, quae nem in quibus esset similitudo determinet, dc illius, quae mortis meditati nem dicebat, ex subiecto traditas consessi sumus. Est de alia definitio, quam Aristoteles per ipsius philosophiae ad reliquas tum scientias tum artes excellentiam se assignauit. Phi iosophia artium ars est , dc scientiarum scientia.Quoddam enim modo ad hanc Omnia re Drri posse intelligebat. Cognitionum aliae attibus, aliae scientiis conueniunt. artes uero ipsa scientiaeqi nihil inter sese rationibus disserunt. cuiusq; enim artis rationes per seipsas non uuriant: secundum materiam uero distinguuntur. quippe cum scientia ut Astronomia Gm metria, de Arithmetice in iis existant, quae semper sunt eadem, artes uero in iis, quae ut

Plurimum transmutentiis . Gaa -- ς--- -- se non mutantur , Ut hoc Phabet. In omni circula a centro ad Circialium omnia interualla aequalitera istae. hoe ---- semper se nabet modo . Medicinae rationes mutantur , ut cum dicitur, contraria

contrariis sunt medicamina, cuius rei causa est , non circa idem semper existere . primum' quidem, quia non omnibus morbis remedium inuenitur, quod si ad mortem esset aegrit ' eo, aliter profecto fieret. Deinde quia morbi non semper contrariis,sed plerum* similibus' Curantur. ut in iis, quae accidunt: Saepenumero enim frigidus humor infusus intensum ca/lorem reuocauit. nibus igitur scientiis artihusq. philosophia principia dedit. Ceometriar inquam rationes uniuersales, phiIosophorum enim est uniuersalia inuestigare. Praeterea geometra punctum individuum sumit, ac magnitudinem diuidit in Infinitu. a iis principiis utitur sine demonstratine, sed haec probat philosophus, quoniam inquit. γ

terminans terminato una dimensione minuu est. Corpus enim cum tres habeat dimensimnes, in latitudinem. longitudinem, dc altitudinem diuisum a superficie circunscribitur, quae duas habet dimensiones, longitudinem, εc latitudinem. non enim habet altitudinem, qua minor est corpore. Superficies item quae duas habet dimensiones longitudinem, ec latit didem, a linea terminatur, quae in solam longitudinem extenditur, quae item a puncto com --Gluditur. punctum ueris, cum individuum sit, nullam habebit dimensionem. Omne io,' tur, quod terminat, terminato una dimensione minus est. Omne rursus magnitudinem in infinitum uis diuidi posse, sic philosophus demonstrabit. Sectio omnis fit per puncta, quae nec componunt corpus, nec eisciu ni Tres igitur corpus per puncta divisim habebit dimensiones, quoniam per diuisonem nihil a corpore praeter quantistatis magnitudinem aufertur . tres tamen dimensiones remanebunt. Suscipit igitur corporis ratio semonem in infinitum.Qqod si minus fieri posse,propter ingenitam nobis imbecillitatem videbitur, non tollendum est. MedicinT quoq, quatuor elementa philosophia impertitur philosephis enim quatuor elementa indicantibus, totidem in corporum generatione, haec quae uulgata. nes iis plura, paucio

me medici id recipientes salsi sunt, ex vi quatuor elementa, quatuor humores fieri dicunt ,

7쪽

H AMMON Ius

quos secundum remotioris p ortionem assumunti Rhetoricie rursus philosophia principia dedit, quandoquide exemplum, S enthymema,

quae inductioni ratiocinationi* comparantur, rhetor actapiat. Vt enim ratiocinatio uera est, cum in se necelsitatem habeat, eodem modo uerum erit enthymema, quod una proposi/tione a ratiocinatione superatur. qua de re ratiocinationis etiam imperscctie nomen sorti

tur. Ratiocinatio inquam ratio est, in qua quibusdam positis aliud quid, quam quae ps sita sunt, euenire contingat, ex eo, quod haec sum pati etiam ratione exemplum inductio ni respondebit. Enim uero ut inductio decentem quandam probationis rationem, non sem per ueram habet, ita εἰ exemplum habeat oportet. Mutuo quidem haec disserunt. quoni am inductio ratio est, a singularibus ad uniuerialia fidem faciens, ut rhetorices ars, iurisq; ciuilis scientia, di reliquae aries, utiles uitae sunt. medicina igitur, quia ars, utilis uitae est. At exemplum a singularibus ad singularia affirmat,& inde sumit argumenta. Nam de argu mentorum locis Aristoteles in logica disseruit: de nihil quod omnino ad rhetoricen attineret, etermisit. Rhetoricen igitur a philosophia sumpsi ste principia manifestum est. Orator insuper iusto, nesso, utiliqi utitur, etsi quomodo, S ubi,& quando iustu inuoniatur, et num idem utile sit, ignoret. Sunt enim, qui iustum idem ubiq, esse utili existis ment. Sunt etiam, qui ea disiungant, dc contratia laciant. Hoc autem manifestum erit, si

conuertentur.

Grammatica non minus philosophiae subiacet. quandoquide circa sonos, tempora ueris tur sub musica constituetur,& musice philosophiae pars est. Sed nec rationales artes solum almscientis,ucium etiam illae,quas mechanicas appellamus, philosophia indigere compertum est. Aedificator perpendiculo utitur, v an rectus sit paties discernat, sed quid perpendiculum sit, non cognoscit.philosophus rei reddens rationem dicet. Omnia grauia suapte natura ad centru tendunt.grauia ad rectos angulos ex omni parte fraruntur recti anguli nunquam aliquo declinant. Faber etiam lignoru ut ligna recta efficiat,rubrica utitur,sed quae rectae lineae natura sit,ignorat.Geometres uero, cucus partes a philosophia sunt, dicet rectam lineam esse, quae aequaliter inter sua signa constituatur. Eodem modo omnes artes. Quae principium obtinent, id a phi

qui cum ab illis eum,qui huius artis Particeps eger, .i. sapiente nominati audiret, Quoniucius erat Archilocus dicens.

Iustum tridentems,M Subernator sophoni . Et poeta. Sapientis Mineruae exhortationem probe cognosces hoc tanqua sapiens saber aptauit deosti

cognomen attribuit.quem solum sapientem appellari deceat. utpote qui sapientiam habeat, reperpetuam rerum cognitionem. Quumq; alii de grammatica, des rethorica, nonnulli etiam de naturalibus quicquam quaerere caepissent, alii uero econtra ad alia se contulissent, eos, qui naturalem speculationem exercerent. philosophos, uocati uoluit. quasi amantes sapiemtem, quem Deum dumtaxat appellati censuit. eorumq. cognitionem decenter philosophiam nominauit. Haec Pythagoras.Multae supersunt philosophiae definitiones, uerum iis conten/ti sumus. Sed quia res omnis uel diuiditur, aut diuidi non potest, utrum philosophia diu ueatur, nec ne, dicere necesse est. Veruntamen antequam id aggrediamur, quid omnino diui so condiuisioq; , & subdiuisio sit declarandum censemus. Illum enim, qui de diuisione disiasti rurus est, quid unumquod eorum sit. referre oportet. Est igitur diuisio per primam notionem rei sectio. Condiuisio enim secundum notionem secundam partitio, ut cum animal per ptima notionem in rationale, & rationis expers diuidimus, diuiso dicitur. Per secundam aute in iupra cocleste,& terrenum mortaleue,aut immortese condiuisio fiet.Solo ordine inter sese disserunt.Subdiuisio est, diuisae rei partis seu speciei tactio. Speciem nunc dico, quam se, alternam uocant. Vt supra coelestis aliud fixum est, errans aliud. supra coeleste enim speci es erat animalis, quod quidem in fixum, uagum qi subdivisimus. Demonstrata igitur dis uisionis codiuisionisq; ac subdiuisionis doctrina restat,ut de philosophiae diuisoe di diramus.7Philosophia, ut supra declaratum est, alii bifariam, nonnulli uero in partes tris diviserunt. Illi autem qui in tuis partiti sunt partes, alteram in contemplatione, inundam in actione, ter tum in

8쪽

liam in ratione uertiri dixerunt. quod utrum bene habeat, uidendum est. Quoniam a di/Minis semper auspicamur, de diuinis ratio prima est. Omnium enim principia a diuinis auspi

cari debemus ea de causa non sine ratione ueteres eam diuinorum rationem apposuerunt. na

ruraleq; , quoad nos primum est, utpote quae intelligentia solum pollent, a nobis percipi ne meant, nisi prius cognita sint, quae sensu percipienda sunt, sed reuera extremum habeat lo

Om. Extrema enim substantia materiata est, iccirco extremum locum sortita est. Mathema rictam, quod nonnulli rationali praepoluerunt, ea sibi ratione medium uendicauit, quod ab ipsa natura, in medio ordine constitutum est. Quemadmodum etiam Platonici uoluere, ut formas, quae insunt in anima cognosceremus, oc eorum, quae in singulis speculati sumus. Mathematicis demonstrationibus, tanquam uia quadam, dc talis utentes recordaremur. At Aristotelici ea de causa mathematico medium locum attribuere, ut ab iis, quae substant in materia, intelligentiam, quae quidem etsi cerni non possit, plenius, euidentiviqi subsistat, co/gnoicere per materiam assuesceremus. Hinc autem lineam, quae huic subiacet materiae, nun quam aeque, ac ipsam materiam, cerantiae aut aes cognoscemus , nisi eam resoluentes In men Eem adduxerimus, uehementiorem ipsius uim contemplati fuerimus. Quod autem omnis figura ueluti linea, de triangulus cerae non communicetur, propterea quod substet, per se manifestum est. Nam trianguli figuram dempto latere mutatam, ceram q; mutationis Immu mori manere videmus, ambo aυtem mutarentur, si natura esset ulcissi, communis. Philoso Phia igitur, ut dictum est, cum in eam diuiditur, quae in actione uersatur, tum in eam,quae

a contemplatione consistit. Hoc loco quare in haec, de hilariam philosophia diuidatur, quae Lem dignum est. In pauciores quidem fieri non potuit diuisio, cum unum in unum diuidere vi r nunquam. Cur uero non in plures, huiusce rei causae duae sunt. Cum philosophiam deis litudinem, quatenus homini licet, esse dixerimus, duaeq; Dei sint actiones, cognitionisae era qua ructa cognoscit altera prouidentiae,qua cum inferiora se gubernat,philosophia iurem contemplationem diuisa est, & actionem. Nam contemplationis ope.ea, quae sunt cran scimus. per actionem uero inferiora disponimus eo modo nos Deo similes praestamus. Hanc

secundam diuisionis causam esse affirmamus. Animae nostrae geminae numerantur actiones, quarum aliae uim cognostri Ui . lentus . opinio Se phantasia, alterae etiam uitales.&in appetitu sunt. quae in uoluntate, et Hone, animo. siderim, coosistunt. - isitiai Pliuolophus omnes animae partes, ninq; perfectos esse uelit,percontemplationem

cognitionis uirtus, peractionem uero uitalis perficitur. Non ab re igitur in contemplationem actionem* philosophia partitur. Rursus philosophiae contemplatricis triplex ratio. alia de dotimis, alia de mathematicis, alia deni de naturalibus. Id quae non immerito, quandoquide omnia spectare philosophus capiat. Sed eorum, quae Innt, triplex est ordo. Rerum aliae om/nino materia carent, per st*, subsistunt, de intelliguntur, ut diuinae aliae uero nunquam sepa/rari, nes per se subsistere, intelligiue possunt, ut naturales, speciess. non nisi cum materia i rellectae . Ut Iignum, ossa, caro, simplicia ii corpora, quae quidem naturalia uocantur, pro Verea quod a natura proxime producuntur. Mathematica autem, quae separari di non sep rari apta nata sunt, intermedia uocantur, circulus enim, triangulus , huiusq; generis reliqua per se sine materia subsistere non possunt. quod quidem in causa est, ut a materia non separe, tur. Ueruntamen postquam ligneum, aeneumie, aut lapideum circulum, atq; triangulum inspicimus, eorum formam a materia separatam animo compraehendimus. ueluti cera, quae non materiam, sed formam trahit cum a sigillo imprimatur. Dicentur itas a materia non se Parati, cum per se non consistant, separati uero cum ita nos opinione conceperimus. Cum igi/tur ex iis, quae sunt, alia omnino separata, alia penitus non separentur. alia partim separentur, patrimm non separentur, merito contemplatricis philosophiae petiuones diuinam, natur, lem, ec mathematicam assignauimus. Nam separata diuinis, quae non separantur naturalibus iis riter media mathematicis tribuunt.Quae cum materia sunt, nunquam ab eadem, separari, mathematicaq; separati ex definitionibus manifestum est Nam in circuli definitione quae sic se habet Circulus plana est figura ab una linea circunscripta, in quo omnes reclae lineae, quae a centro ad anfractum deducuntur, mutuo sunt aequales, nulla maletia suscipietur. At si dimum definimus a maretia separare non possumus, sic enim dicimus. Domus integumentum

est, ex lapidibus, lignisq; constructum, quo ab aestu imbribusq; defendim ur. quod nisi mat tiam adhibearum, neq; scenam, integumentumq; aliquod intellῖ M.Medium est. ime miniamo. In POThr. b

9쪽

i m ranataribbias ad diui mi cymedio eo vis non ualemus, et ab

m*x non Maraptur, ad ea quae procus separantur mathemati o . .:q- Vm si unx , tum uero non 'rarantur, profici stimur. Ex eo enim disii 2 -- 'IM , qvI ubi didicerim M , incorporeis ad diuina assuescamus.Diuinus quom Pla

tinus mathematicas disciplinas adolescentibus tradendas esse assirmat, ut se natu .Q- corasi statim a naturalibus acidi uim continenter adducere uo

Ie mouentur diuinu coniungantur exerceri necesse est. Naturalium preterea diui

ne sunt δε ri s A RV hmςΠῆς Anthmetica numerum cosiderat.Diumae quiptiuitis e62 K- '' pl- ἔψΠ NQΠ illum me numerum quo idiotae dinumerat coisnem has , 6 a ' ζm diu in m appello. ut cum quartimus quam nam ratio allatam h 'ς η'Πψm , qui nonarim ad senarium, nonne ille duplam, hic sesqui 'ME',ur pans ac pariter paris ,&huiusmorer chordatum h-- - 'S'μψd R ,δς figuras considerat. Musice prosecto nihil, λleniant. ibsimis RQ - im institust cantus, qui affectiones animae 'riurem, Mod*u ita musices interuallorum cadetium reddimu 5 iiiviriA . CR V Rudimus,animo statim eleuam ut uehementius, ' de Musa in pmliis exerceri solet. at si concentum,qui fit in theae tibiarum fidiculi, humh λ '-qςβςJ V .Pythagoram , cum adolescentulum quedam raret iussim si)s mis, 'RR JUR Rix Gliditum animaduertisset tibicini ut sonu mu/

Parim quatum in--- nec Pauciores, pluresue nunc alcata u. Miu 2 3. Ru emaxi .ci Vere durium sit . quantitata haltera pars continua est, alitia discreta. harin utram bifariam diuiditur. cinua in eam,quae mutabilis est.& immutabilis. mutabilis ruti uel semper uel quodam tempore mutatur. Discreta in eam.qus est per se.&eam.quae est ad alis quid, distinguitur. continua quantitas immutabilis terra est , circa quam geometria uersatur

erit igitur geometria quantitatis continue immutabilis dicistirim,

erit igitur geometria quantitatis continue immutabilis positione cognitio. Illa uero cive sem minMur,uzriara viri ur quan iras,uz coetu citim quo maxime agit astronomia, quae duantis continuae seinper mobilis est cognitio. Astronomia inquam &geometria ambs cim quantutontinuum uerlantur.Conmuum Id esse assirmamus,cuius partes ad aliquem commune te'

minu copulans. Discum quantitatis aliam per se aliam ad aliquid esse dixi s. per sese disci quantitas numerus est,quando ipsum per st,paro; sit an impar,& non ad alterius com nem per accidens sit,ut in musica fi speculamur. Est itas numerus quatitatis discrem scientia titas discreta ad aliqd est,mutrua sonoru habitudo,in abus fit harmonia qus p numeru distiG

in qua mus em Musiceu quatitatis P se discretae alterius ad aliud respectu habentis. a b is Σ -- Σ' di xl qu durate discreta urilari manifestu est. Distitia

est cuius parm Psecosidera simul couenire no possunt. uolui quibuis modis cc is uicis philosophiae genus cosidere ques fine respiciat ex iis,quae diximus,patet. Relinuu estut de ea quae in aeti est dicamus,prius tame diuidenda est. Temae sunt huiuste philosophie dites, prima moralis est,altera in rei familiatis ratione,tertia in prudentia reipub.geten cinipe in stipsum inste ad secerit,suis ipsius mores ornauerit moralis in domest os8ἔro familiaris peritus Qili uem ciuitate uniuetiam istruxerit,omauerit ciuilis appellabat. ΕΔ

im se mei 'ris peritu sub ciuise reducunt hac dum tione.S inii e unis

uetiam bene quis ordine disposuerat.seipsum mapis domi7At rorani

- mari peritu tuo ciuile reducunt hac dum ratione.Si

dum ypsum magis domusti constituere posse facili huic Philosophis paru civile tantum subiiciunt. Quibus sic rusum uolumus pleris enisi Alsa ζω

10쪽

cia superati ciuitatem quidem ornant, se tamen suosque contemnunt. Quare hoc philo/D in genus in tria si uncta genera diuiditur, Horum unumquodque in iudicandi, le/γgumque serendarum distinguitur rationem . Politicus enim philosophus de leges seri, socundum quas in ciuitate uiuendum sit,&iudicat, aliosque bonis afficit, de illis p te γνxea, qui latas leges transuertunt poenas sumit . Id quoque non ignorandum est. Nam in oeconomico ut in politico diximus, idem videmus. in domo etenim leges praescribimus , α seruos filiosue contumaces iudicamus. Hac non modo in oeconomico uerum etiam in ethico conspiciuntur. Ethicus sibi tunc fert leges,cum dicit., , Assuesce iis addere frena, , , in primis uentri, dein somno, mox uenerique Et cum rursus dicat Isocrates. Deos time parentes honora,amicos reuerere. Hae quidem ethicae id est morales leges sunt,& sermones.scipsum autem sic moralis diiudicat. , , Ne teneris patere ante oculis obrepere somnum, , , Singula quam repetas operis ter gesti diurni:,, Quo ueni quid egi aut quod deceat, quid omisit c . . . , , Sic a principio percurras omnia quaeque l, , Comperies praue acta dole. Laetetis honestis. lin re familiari civilique dicemus ubi opportunaer accidat occasio. Nunc pauca de moralis dotiisione, ac primum quid mos sit, dicere oportet. Mos igitur hominis est ornamentum Ornamentum uero uniuscuiusque persectio. quae ex stud:o superuacui diminutique sustiendi corrigitur. Si quippiam uero supermones diminutive suerit, uitium est. Nam si quis cum turpem dixerit, qui membris aliquibus, ut manibus, caeterisque careat, illum eodem modo turpem, qui pluribus, quam opus sit, abundarit, dicere cogetur. ut apud Apollo nium de gignantibus legitur. Turpitudo igitur uel excessus est, uel desectio. Persectio ita/que ex recusatio est supersuasui, Be diminuti quae imperfectiones sunt. Persectio inquam impersectioni aduersatur. at contraria mr contrariorum obseruationem corriguntur.Quia igitur philosophia sit, quales que illius partes sim, didicimus. Diuina igitur est, et expeten/

ea. praeclareque de eadustum eta urae in homines peruenisse, nequctonquam laturum. haec itaque communiter de Philosophia dicta sint. nuncea, quae ad librum. Doe pertinent dicamus. L , . . .,

Nam philosophiam rerum omnium, ut sunt, cognitionem esse diximus. Quaesierunt itaque philosophi, qui nam omnia cognoscerent. cumque singularia generati, corrumpique uidi Dient, & ea de causa incognita essent, scientiam uero esse, sempiternorum, finitorum que co/ δgnitionem, atque id, quod percipiendum esset, a cognitione comprehendi oportere, & infini/rum incomprehensibile, se a singularibus ad uniuersalia, qua perperua sunt, de definita, tran/sulerunt. Plato scientiam ea de causa dici affirmat, qudd in quendam nos rerum statum, teraminumque perducat.Cur a singularibus ad uninersalia conscenderint, perquiramus. Asin. gulis enim hominibus ad urinaersalem hominem confugerunt. quoniam mirisophi non singulos homines numero percurrere , sed hominis tantum naturam inuestigare, utpote ho mo animal sit rationale mortale, proposuerunt. Id qui nouerit, quotquot sunt homines ,raut quot suere , quotque suturi sunt, cognoscet. Sic igitur a singulatibus hominibus auquandam hominis se communitatem eduxerunt. Rursus a singularibus equis i ad quan/Icam equi communionem , equum dicentes animal esse quadrupes hinniumque sese cons. . uerterunt. Non enim omneis singillatim equos, flavusne hic sit, maculas us ille, sed equum uniuerse cognoscere uult philosophus. Universalia semper eodem se habent modo . nec nune aliter, paulo st uero diuerse, ut singulatia . alia enim maculosi equi, aliaque flavi natuyra est , quemadmodum de Platonis: dc Alcibiadis . Universalis uero homo de uniuersa, , i is equus eodem modo semper sunt, omnis enim equus quadrupes animal est, & hinni;/xe potest. Omnis etiam homo animal est rationale mortale, similiter de cane,& aliis specie bus animalis dicendum est. Cum itaque has sermas, Bd iis conclusa humana considerat Byne Lecoercipi, nec circunscribi posse comprehenderent Nihil quippe mirum uideri debet multa nobx animalia incognita esse ad quanda animalis communitatem reliqua omnia singulatim continet tem deuenerunt. Atqui Se homo animal ,equ us,at canis reliquaq; quatenus animalia

nihil distrent. nia enim haec naturam animata,sensusq; participe habent.Qui igitur O ano Hammo.in Porphy. b ii