장음표시 사용
101쪽
IlIi p., cupiens tegulas aeneas tostudinis Constantinopoliti transvehere. Iacturae ei aegre succurrit anno 713Grogorius III Episcopus, tegendo sornice laminis plumbeis. Aedificium multas clades per medium aevum expertum, fimo solum urbis exaggeratum columnarum bases obruerat), donec Martinus V Pontifex instauraro illud incepit, cui operi complures successores incubuere; inter quos eminet Urbanus VIII instaurandis coronis coIumnarum; at idem Papa ex aeneis tabulis lacunaris columnas in Vaticano ponendas, item tormenta bellica
eon stari jussit si . Λlii saeculorum XVII et XVIII
Pontifices variis modis aevi damna rosarcivere; ultimam
operi manum dedit Pius VII ret, arando tecto 23.
Pantheo proxime vicinae in regione nona erant Τhermae, quas nemo ante Agrippam adeo splendidas aedifieaverat. Iam olim enim thermae Romae fuerant, at Augusti aetate primum luxurioso inceperunt aedificari. Nec o thermarum nomine colligendum eSt, eas unice calidis lotionibus inserviisse, quo sensu potius balnea
intelligenda sunt 3ὶ. De Agrippae thermis solummodo
si Inseriptio alia prope valvas hoc docet: Urbanus VIII
Pontistae Maaeimus vetustas ahenei lacunaris reliquias in Vaticanae columnas et bellica tormenta conflavit ut deeora inutilia et ipsi propa famae ignota flerent in Vatieano templo Apostolici repuIeri ornamenta in uadriana arce instrumenta publicae se euritatis anno domini MDCXXXII. Pont. IX. Vid. DONAT. l. s. l.
102쪽
pauea rudera supersunt, ita ut de earum magnificentia non nisi conjecturis judicari liceat. Ex Plinio si autem intelligitur quantis sumtibus in commodum populi aedificaverit noster. Statuarum, quibus ornatae fuerant, egregiam unam idem scriptor 2ὶ nominat a Lysippo elaboratam, qua lavator seso distringens emctus erat; quae statua tam grata fuit Τiberio, ut eam in domum suam transtulerit, at in populi gratiam in locum pristinum restituerit. - Fortasse ad Signa, quibus thermae decoratae erant, pertinent leones duo e lapideladio, qui effossi sunt sub Pontifice Eugenio IV et jam hodie ad sontem deaeaequa fellee collocati. Simul, ut obiter dicam, aerea Agrippae eapitis imago et fragmenta equi, ad quadrigam Iovis sortasse pertinentis, reperta sunt 3ὶ.Dio 4ὶ de solo sudatorio Laconico loquitur ejusque
structuram a'. 729 memorat, quo uno anno integrum thermarum opus consectum esse non est quod credamus. Agrippae thermas etiam ab incendio magno anni
833 detrimenta passae sunt 5 . A Tito et Hadriano restauratae suere ut patet ex inscriptionibus, quae in lapidibus effossis inusiniae sunt 6 .
Prope eas thermas porro erant horti et sylvae, l) mst. Nat. Lib. XXXVI. 9 64. CD. et Lib. XXXV. s s. 2ὶ Lib. XXXIV. I Is n. g.
103쪽
quas populo Agrippa testamento legavit si , quasque Sextus Rusus s2 balneis junctas fuisse testatur. Illic leonem collapsum, imaginem aeream, Lysippi opus, quod Lampsaco Romam transtulerat, posuit Agrippa 3ὶ.
Iuxta hortos erat stagnum Agrippae, ubi Nero rate constructa convivium splendidum effrenata luxuria et sordibus inquinatum celebravit, nemore etiam lumini-lius permultis clarescente i 4 .Τhermis aqua suppeditabatur per ductum, cui nomen impositum est Aqua Virgo, quem etiam Agrippa e
struxit. Cura enim aquarum ab anno 721 usque ad mortem ipsi commissa erat, quo munere ita iunctus QSt, ut laudes summas meruerit, neque igitur tetera in . aquis ducendis ejus merita silentio praetermittere
Anto Augustum Aediles et Censores aquam curoerant i5ὶ; is autem cum multa alia nova ossicia instituit, tum etiam peculiarem curatorem aquarum cre
i 1ὶ Dio C ss. Lib. LIV. e. 29. - 2 Be regionibus urbis Lib. I. in Tags. Gnkκv. Tom. III. P. 34. 3ὶ Sra,so Lib. VIII. p. 290. 4ὶ T ciet. Ann. Lib. XV. g. 37. 5ὶ Teste FRONT1Νo usque ad annum 441 u. c. Romani contenti, uere usu aquarum, quas aut ex Tiberi aut ex puluis aut ex sontibus hauriebant. Eo autem anno Aqua Appia Romam inducta est; a . 481 Aqua Λnionis, a .s Aqua Marcia, a . G27 Aqua Tepula. De aquaeduet. Λrt. 4 . Ei adversatur PLiNius Hist. Nat. Lib. XXXI. I 21 dicens Aquam Nareiam ab Anco Marcio rege in urbem deductam esse. Diuitiros by Cooste
104쪽
it 1ὶ. Vidontur curatores illi non solis aquaeduct-bus sed etiam Τiberi praefuisse, quippe non divorsia curatoribus alvei Tiberis, de quibus Suetonius i2 . Agrippa primus eo munere lanctus est eodem anno quo asedilitatem gerebat 3 ὸ eoqile ipso anno aquam ad lapidem ab urbe XII via Latina, euntibus ab Roma dextrorsus bis mille passibus distantem, collegit, deduxitque Romam, atque nomen in honorem Caesaris Juliae imposuit s4ὶ; ductus hujus longitudo erat passuum XV millium CCCCXXVI; scilicet supra terram passuum VII millium; ex eo usque ad III milliarium ab urbe substructione passuum D VII; reliquo opere arcuato passuum VI millium CCCCLXXII longitudin omtribuit Frontinus; ita ut restent mille passus CCCCXXVI, qui forsitan canalibus in urbe fortasse Piscinae Iuliae tribuendi sunt. Nempe et Iulia et Τepula et Marcia aqua conssuebant in Piscinam illam 5ὶ; hinc pertriplicem canalem Romam deducebantur, ita ut summa
1 Quod ostietum, teste FRONTINO l. e. arti I, ad usum tum ad salubritatem, atque etiam ad Securitatem urbis pertinere existimabatur.
duetam esse tradit. At majorem fidem tribuere FaoNTiso de- hemus, quem ipsum Curatorem aquarum, opere peculiari de aquaeductibus conseripto, tantum errorem commitere tredere non fas est.
105쪽
tonstructions Iulia aqua, media Marcia, insima Topula duceretur. Praeter caput Iuliao fluebat aqua Cabra, quam Agrippa omisit ij; judicans ut verosimile relinquendam esse possessionem, qua multi in agro Τuseulano agrorum cultores gavisi suerant. Eodem illo anno multis praeclaris operibus populi gratiam sibi conciliavit. Appiae, Anionis et Marciae ductus paene collapsos suis sumtibus restituit s2l, iisque emendatis singulari cura urbem aliis quoque operibus ornavit. Etenim centum quinque salientes, Septingentos lacus, castella centum triginta secit 3); imo singulas sero domus cisternas, tubulos ac canales copiosos habuero, tantum aquae Agrippae industria in urbem derivabatur . . Merito igitur Augustus populoquorenti de inopia et caritate vini respondit : satis provisum a genero suo Agrippa, ne homines sitirent 5 . Neque luxu et splendore ejus opera carebant; imo compluribus magnifica signa trecenta aerea, aut marmorea imposuit, eolumnas ex marmore quadringentas 6j. Aquam copiose fluentem partim adhibuit ad cloa-
1ὶ Faouet. Art. s. qui plura de eo ductu traditi 2ὶ FRONT. Art. 93 PLis. Hist. Nat. Lib. XXXI. β 21. Dio
Ass. Lib. XLIX. c. 42 Mareiae aqua eductum restituisse Agrippam jam anno superiori tradit; at de ea disserentia eadem dicenda sunt, quae notavimus supra in nota p. 88.
106쪽
cas expurgendas; per meatus enim septem corrivati amnes cursu praecipiti torrentium omnes sordes a stulere , eoque modo tam mundas cloacas reddidit
Agrippa, ut per eas in Τiberim navigaverit l .
Ultimum opus, quod Agrippa curator aquarum persecit, aquaeductus jam memoratus, qui Virgo diccbatur, sulti De hujus appellationis origine Varia memorantur. Frontino teste 2ὶ sic dicta est, quoniam virgo militibus aquam quaerentibus Venas quasdam monstravit, quas secuti qui sodorant ingentem aquae copiam invenerunti
Cassiodorus i3ὶ autem quod nullis sordibus polluatur sic vocatam esse assirmati Plinius 4ὶ tandem quia juxta est Herculaneus rivus, quem refugiens haec ipsa aqua Virginis nomen acceperit. - Proinde de constructionis tempore dissentiunt scriptores. Frontinus 5ὶ aquam pediduxisse ait C. Sentio Q. Lucretio coss. post annum XIV 6, quam Iuliam deduxerat, i. e. anno u. c. 735. Item Dio Ti, quibus auctoribus major fidos tribuenda videtur quam Plinio 8ὶ tradenti eum in Aedilitate sua, i. e. M. 721,
tribuit, quod tractu omnibus praestaret, quantum Marcia hauStu.
107쪽
adjocisso aquam Virginem. Recte enim Polonus iii ego a Fromino haudquaquam disces3urus sum: namus eum ibi Plinius in eo sit, ut eaeponat mirabilia, quae in Duetabus aquarum Romae praestitit in Aedilitate sua Agrippa, fucite eontingere potuit, ut, dum res magnia sic persequeretur, rem aliam pariter magnifleam, etiamsi ad illud tempus minime pertinentem, inconsulto indis-αerit. Ouis vero eredat, Hominum, qui diem inquisi rat, ut sistim subdu, DIES , QUO PRIMuri Irr unBE RESPONDERIT , V. IDUS IUNIAS IRVENITUR , deinda in anno indieando tam palmarem errorem erravisse Frontinus sic Aquam Virginem describit: concipitur
in .ia collatia i2 ad miliarium VIII, palustribus
locis: signino cireumjeeto eontinendarum reaturiginum eaus adjuvatur; et eum piuribus aliis adquisition bus venit per longitudinem passuum XIV millium CF; ex eo rivo subterraneo passuum XII militum DCCCLXV, supra terram per passus M CCXL: ea eo substructione rivorum loeis compluri 3 passuum DXL: operi armato passuum DCC; aequisitionum Duetus rivi subterranei
tavi lapidis divertitulo duobus millibus passuum Praenesuna via aqua virgo adducta est. Quod non disserre a FRONTini narratione demonstrat POLENus ad locum cit. CL FLangYTus in opere de Aquaeduet. Diss. III. in TuEs. GaAEv. Tom. IV. p. I 7I
108쪽
Λrcus Virginis sub hortis Lucilianis initium habuere; desiere in campo Martio secundum frontem septorum 13, de quibus mox. Hinc aqua in Τhermas decurrit, is lasse in Euripum effluens CCCCLX quinariis suppedi tabatur 2 . - Dolendum maxime est descriptionem periisse quam ipse Agrippa de operibus suis edidit, ut liquet ex Frontini loco: eopia permittenta deseripsit quid aquarum publicis operibus, quid lacubus, quid prinatis daretur 3j. Si hanc enim haberemus multo plura procul dubio de ejus propriis laudibus in hoc opere cognita forent, de quibus jam ex paucis Ve bis Frontini vix conjicere aliquid possimus, ex. gr. do modulis, quos hic Agrippae tribuere nonnullos
2) Arti St. Vid. porro de aqua Virgine R. FABRETTns da
Aq. duet. et L CulpLETius da Aqua Virgine in ΤΗΕs. Ga Ev. Tom. IV. Rus adhuc magna pars superest, de quo plura CA-κ NA Indicaτ. topogr. di Roma antiqua. Saliens aqua, quaedi Trevi vocatur, alitur hoc ductu, cujus constructio tamen non eadem est in specie, quae Agrippae tempore laeta es Etenim a Caligula postea corrupta, a Claudio restituta, ' Tradano integre restaurata est. Postea tamen iterum corrupta est aqua Virgo, quam Pontifices Pium IV et Pium V resinui curasse tradit Luc. PLET cs IcT. de restitutione Aquas Virginis in Libro de mensuris et ponderibul. Vid. nota HARD. ad PLI .
109쪽
In munere aquarum Λgrippae successit Messala Cor
Nequo haec sola monumenta Agrippae industriam tostata sunt in ornanda urbe. Aedilis enim Omnia publica aedificia, omnesque vias privatis sumtibus r socii. In Circo ova lapidea poni curavit in spina prope metas, Septena numero, quorum unum tollebatur qu tios metam curriculo praeteriissent, eodemque numero
delphinas septem prope carceres 2). Sic incredibilia
fore Sunt, quae hoc uno anno perfecit imus nomine otiam inclaruere septa marmorea, quae
anno 728 in campo Martio persecit, licet ipso nomen iis imposuerit Iuliis. Iis includebatur locus, quo singulae tribus ex comitiis tributis ad suffragia serenda transibanti Lepidus Ioeum eum, qui antiquitus solis ligneis tabulis cinctus erat, unde ovile apellabatur, porticibus aedificaverat; at Agrippa tabulis lapideis et picturis exornavit 3ὶ.E Plinio apparet egregiis statuis has suisse ornatas, quas qui secerint non constat i 43. Postquam sub Tibs-
110쪽
rio ipsa comitia haberi desierant, sopia mercatoribus et tabernariis relicta sunt, ubi merces prostarent si . Vastata magno incendio Titi tempore i 2ὶ, ab Hadriano
restaurata sunt et hodie pauca eorum rudera videro
Non procul a septis probabile est suisse Diribitorium aedificium, quod origine sua inserviret tabellis distribuendis cum cives ad sussragia irent; verum postea ingens illud aedificium, quod construxerat Agrippa in regione urbis nona, congiariis Viscerationibusque popuIoelargiendis destinatum erat, ibique stipendia militibus diribebantur. Hoc opus admirabile ab Agrippa ince tum ad finem perduxit Augustus 4 . Penitus combu tum est imperante Tito 5 . i Ceterum inter opora Agrippae memorantur Porticus Neptuni sive Argonautarum, quam anno 72s propter victorias navales exstruxit et pictura Argonautarum d