장음표시 사용
81쪽
eg TRACTA Tns DE MORBIS MULIERUM. Haec incommoda non in omnibus aequalia sunt, neque numeri , neque inistensionis 'spectu i feminae enim ceteroquin defatigatae , atque sobriae parum, vel nihil iis rebus sunt obnoxiae 3 leviora tamen huiusmodi symptomata se offerunt in delicatulis mulieribus , quae multum comedunt, nullum regia meri servant, mollem, segnemque vitam ducunt, aut cacheticae sunt. Raro, aut nunquam omnia huJusmodi incommoda complexim eandem feminam vexant ; plerunque in diversis subiectis numero, & intensitate variant.
Causae avidimus jam superius , libro primo gravidarum plerasque mole ilias primis gestationis mensibus simul in filiabus accidere, in quibus menses difficulter
erumpunt e. 3. easdemque noxas evenire , quando Catamenta supprimuntur ,
vel saltem imminuuntur e. q. vel quando penitus abeunt e. s. in omnibus hujusmodi circumstantiis causas sigillatim explicare non Praeterivimus a quare ne crambem recoquamus, sat erit hic summatim easdem causas enunciare , proni ipsae ad gravidas mulieres pertinere visae sunt, intimiusque perscrutari nostrum erit causas ceterorum phenomenorum , qu speciatim graviditatem respiciunt . Haec incommoda itaque in tres classes distinguemus Iuxta tres gestationis status. I. Gravidae mulieres a secundo , vel tertio mense quasdam peculiares ania
malis oeconomiae mutationes patiuntur .
Prior est augmentum voluminis rubri sanguinis ob calamenta suppressa ;qua de causa cum vasa sanguinea maxime turgeant, cruoris circuitus segnior fit ob validiores attritus: sanguinis vero spissitudo augetur ob ipsam circuli segnitiem, minoremque proinde attenuationem ; omnium humorum secretio minus exuberat , quia ceteris paribus iugiter proportionalis est velocitati sanguinis circulantis. astera est redundantia in utero lacticinosae lymphae , quae non amplius cum rubro sanguine mensium tempore in uterum affluens , redux proinde in vasis exuberat. Cum haec lympha, postqua in cum sanguine aliquantulum circulaverit , sensim analogis humoribus remisceatur , quales sunt lympha mammam
rum , salivalis, gastrica , pancreatica , dc intestinatis, ea hinc pluribus in locis plura gignit incommoda. Ex super allatis ergo consequituri ex una parte lentorem, Ac spitaudinem sanguinis , quae , ut e nunciavimus, primis gestationis mensibus eveniunt , causas eta potissimas, ipsum in partibus mollioribus praesertim , parumque elasticis , ut in cerebro, retardari , quod capitis affectus , aut cephalalgiam producit ; si in spongiosa gingivarum substantia stasis fiat, odontaleia induci solet; si in pulmonibus, anxietas, de cordis palpitatio ob difficilem tra
situm cruoris ex dextero in sinistrum ventriculum , & trans turgentes pulm nes . Easdem causas lentorem, & raritatem pulsuum initio gestationis obvias Producere in propatulo est. Eae altera parte vero consequitur, Iympham mammariam missiorem factam ob adventum lacticinosae matricit lymphe vesiculas mammarum tumefacere , ipsasque mamma , qu ni cum repente fiat, ablaae dolore fieri nequit ; salivam vero perturbatam ob admixtionem lymphae lacteae , quae ipsam subigit , propriam diluentem virtutem amittere , ut obvia alimenta insipida videantur , insueta vero, aut v liora bene Lapiant , quae tamen vitia salivae emen dare potis sunt .
82쪽
LIRER. III. CAPUT X. os Demum lympham gastricam eadem de causa peccantem digestioni haud severe , eoque minus cum alimenta prava , dissiciliorisque digestionis sue rint; imperfectae enim digestiones fient, quae fundum , dc Iatera cardiae irritando languores, cordis anectus, cardialgias, nauseas , vomitusque producent. Tandem chylum acrem, & indigestum, e ventriculo in intestina transeum rem, simul a lympha pancreatim , dc intestinali , de ipsa vitiata deturpa tum , tunicam nervosam intestinorum lacessere, de vermina , fluxusque ventris excitare.
Inter varias hujusmodi molestias , quae a sanguinis plethora dependent , nocuae magis , de periculosae in iis mulieribus videntur, quae sponte sanguineae
sunt, de copiosis catameniis donatae, quae ubertim comedunt, parumque defatigantur ; contra vero leviores in oppositis casibus apparent.
Pariterque incommoda , quae a lymphae Iacticinosae uteri plenitudine derivant, aut elusdem cum reIiquis humoribus admixtione, vehementiora sunt ineacheticis mulieribus , in quibus sanguis biliosus , de acer est , quia Iympha cum sanguine circumvehens, vitia adipiscitur, quae ipsa reliquis humoribus communicat; leviora tamen haec incommoda observantur in iis , quae puriori, dulciorique sanguine gaudent, quia lympha lactea uteri, quamvis sanguini ob circulationem remixta , nullum, vel levissimum vitium aequitit. II. Haec incommoda donte cessant circa finem tertii , aut initium quarti
mensis , vel saltem valde imminuuntur; tunc, placenta satis utero nexa, a pendices venosae partem materni sanguinis fundunt, plethoramque proinde imminuunt; vasa verivicularia pariter lac, quo turgent , effundunt, imminuun que proinde ejusdem copiam, de utraque diminutio ma or erit, quo nius granis dior evaserit, uberioremque nutritionem postulaverit. Circa graviditatis medietatem stius satis amplificatus dilatato cogitque uteis tum sese contrahere . In mulieribus, in quibus uterus naturaliter magnus .
mollisque extat, haec dilatatio nullum, vel levem dolorem comitem habet , sed in illis , in quibus uterus exiguus, densus , stipatusque est , extensio ute- i difficulter perficitur, ideoque contractiones dolorosae excitantur, quas m Iieres ad lumbos, inguina , aut umbilicum reserunt pro diverso uteri posituquem adversus stius validius agit. 'Tune temporis uterus foetu grandiori repIetus. Comprimit truncum aortae: descendentis , imminuitque lumen ejusdem, atque sanguinis cursum retardat . ut proinde uberius sanguis in superiores aortae ramificationes deflectat , quae ipsum ad caput transferunt , ac proinde capitis aflectus , dentium dolores .& haemorrhagiae supervenient. Uterus itaque ita compressus venas haemorrhoidales internas validius etiam comprimit, quod haemorrhoides fluentes gignit. Eadem de causa ob comis
pressionem , quam patiuntur reduces venae vaginae , ramificationes earum capillarea nimis tumentes scinduntur , tandem de per vulvam sanguinem fundunt
III. Uterus, prout in diem ingrandescit, impedimenta circuIationis in paristibus inferioribus simul auget ; venae enim iliacae, quae sanguinem ex femoriabus, cruribusque reducunt, atque truncus simul venae cavae ascendentis , ubi ipsae confluunt, a matricis volumine valide comprimuntur , quod cruoris ab extremis refluxum retardat, de varicibus femorum , crurum , pedumque o casionem praebent,
Vasa Iymphatica ob conjunmonem venarum lymphaticarum extremitatum astrue de Morbis Mulierum . P. II. E 3 infe-
83쪽
- TRAcTATes DE MORE Is MULIERUM. inferiorum nata ab uterv pariter per Pel vim transeuntia comprimuntur a m re refluxus lymphae vel intercipitur, vel retardatur di hinc oritur indema artuum inferiorum , quod etiam auget copia serositatis, quam sanguis in vasa varicosa affluens relinquit. Mulieres circa finem graviditatis summam debilitatem crurum , pedumque persentiunt, difficulter eriguntur, ut levi de causa facile cadant . Haec debitalitas , aut ab indemate crurum, pedumque derivat , quod partes segniores , minusque flexiles reddit , aut ab eo , quod minorem spirituum copiam his partes recipiant , ob pressionem , quam nervi murales in peIvi ab ut,
Iandem in postremis gestationis mensibus mulierum pleraeque adstrictiorem habent alvum, quia uterum restim valde Comprimit, frequenter ipsae mingunt ob vesicae compressionem, quae exiguam urinae copiam continere valet . I sndem quandoque urinae supprestione laborant , quando uteri intumescentia vesicae communicatur , de D. Lltrius ca) gravidam mulierem observavit, cujus vesica triplo crassior erat, quam in statu naturali.
Irmmmata, Diagnosti , , Protarem. L Incommoda mulierum gravidarum sunt ipsa graviditatis symptomata , neque alia ulla cognosco, quae ab his dependeant. II. Diagnosis vero respectu, hujusmodi incommoda statim patescunt visu ,& inspectu aegrotantium . ceteroquin, modo in gravidis mulieribus superveniant, causam nemo ignorabit, quod sufficit, ut a reliquorum morborum ph
III. Prognosis facillima est. I. Communiter haec incommoda nullam habent periculosam consecutionem 3 ipsa sponte circa tertium, aut quartum me
2. Cum intueris mulierem obvia alimenta respuentem , quae vilioribus f lummodo , impurisque cibis vescatur, Ianguores, cordis assectus , lypothimias,
nauseas , vomitusque patiatur , fortasse credideris , pem in deterius prorsus vergere i nihilo tamen minus , terrore transacto, infans, de mater contrarium evincunt, de bene valere ostendunt o . - .
3. Moderari sane possumus hujusmodi incommoda , s vehementiora fuerint,
ea tamen subigere nefas esset. Quod si obtinere valemus, Iaborem frustrar mur, inutiliter aegram Iacessendo; si autem res bene verteret, maximum ipsa Pateretur nocumentum, quia humores Per vomitum erumpentes remediorum opere detenti febrim producerent. . Sat erit aegrotantem admonere, ne ipsa insuetis cibis abutatur I cavendum tamen est, ne severius, quam par est , cibi ipsi prohibeantur , ne nimia tristitia corripiatur, quae infanti perniciosissima evaderet, ut pluries , de ipse expertus sum. 3. Post venae sectionem , & purgationem in gravidis, haec phenomena vu-
de imminuuntur , neque ea nostris temporibus amplius pati solent mulieres , quae veteres medici asseruerunt.
Cur c a 3 Aera Academiae scient. - i. p. ara.
84쪽
Ut superius enunciavimus, non time incommoda graviditatis magni L cienda , nisi maxima videantur , di in his Casibus etiam remitti potius , quam tolli debent . Concinno ordine remedia proponemus , quae in singulis
casibus magis opportuna videmur,
tia adhiberi solem ra. Absorbentia, qualia sunt coralia , oculi cancrorum, aut holi ad II. aut IS. gran. dosin sub forma boIi cum pauca conlectione hyacinthi. a. Stomachica simplicia , ut rhabarbarum , hina ina , cascarilla , casti a Iignea , radix gentianae, ad Io. aut X R. grana in aliquo vehicuIo , vel sub forma bolari cum pauco sympo abbathii. g. Stomachica etiam magis spiritu a, ut aqua uorum aurantiorum , aut Carmine litarum ad unicum, vel duplex cochleare, additis quandoque elix ire proprietatis ad 2E. veI 13. guttas in vino prius soluto , veI garo adsimilem vn , qui etiam in cochleare cosse eum duplo aquae solvi potest ; usuu niunt simul confectiones hyacinthinae , de alhermes ad drachmam semis in viani cochleare soIutae.
Si ipsae vomant, parumque nutriantur , exhiberi possunt cochlearia aliquot vini iberi cum duIciariis , aut vini rubri, vel albi cum saccham, nuce myristica, simulque axhiberi solet crusta panis tosta cum dimidio vini . totidem Iue aquae, pauco saccharo, di cinnamomo cum cyatho cocolati pro fir gula libra. Tandem si haec incommoda persistant , & aegrotantem valde debilitent, ut
nae sectio ex brachio ad octa, aut novem uncias erit instituenda , de purgatio deinceps cum infusione drach tuae rhabarbari , & duplicis unciae mannaec abrensis . II. In vomitu frequenti, & violento, octo, aut novem sanguinis unciae ex brachio extrahuntur; purgantur vero rhabarbaro, sale de duobus , & manna, pro sita stomachica deinceps exhibentur . Tandem per aliquot dies mane exhibetur granum inruacuan hae in pollinem redacte cum granis viginti , aut viginti quatuor theriacae . III. In verminibus intestinorum per vices aliquot unciae olei amygdalarum dulcium exhibentur cum tertia parte brupi bi alvae , aut Iimonis , simulque unus, aut duae cyathi uiuueniunt infusionis florum camomelli ad m, dum thei confeste, addita pauca aqua florum aurantiorum . clismata etiam ex jure intestinorum , aut oleo amygdalarum dulcium conveniunt ; fome ta emollientia etiam applicantur; tandem soluta alvus servari solet.Iv. Eadem remedia circiter in fluxu ventris adhiberi solent , quibus aff-duntur cli steria ex iure intestinorum , & luteo ovorum absorbentia superius art. I. Proposita; itemque granum unum, vel duo iste acuantiae cum gr&nis 2 . theriacae subacta Iocum habent; sero drachma semis diascordii propinari potest , & pro quotidiano potu decoetiam album praescribitur ; nutritioni
vero cedunt lentes excocte cum brodita, di ovis recentibus . Tandem purgantur aegrae cum serum coagistrati ad unius, aut duplicis unciae dosin , vel etiam cum elemiario catholico ad drachmas sex, vel unciam unam. In capitis viscetibus, cordis palpitationibus, odontalgia, mammarum misE tume-
85쪽
r TRACTAT Us DE MORBIs MULIERUM. tumescentia dcc. venae sectio medicinam praestat, cui pro offontangia addi pintest emplastrum de laudano temporibus appositum, simulque gargari sinata aquae calentis cum pauco spiritu vini, aut cum tinctura anodyna ad guttas viginti, quae texturam gingivarum emolliant, vel tandem dentem ipsum extrahere ne cemim erit , quod etiam tempore gestationis institui potest , modo aegra sensibilis adeo non videatur . Dolorosae vero sinus inflationi mederi poterit, mammam fricando cum medulla bovilla; vel quod magis arridet, cum oleo amygdalarum dulcium , quod est odoris expers. vi. Nihil postulat renum , di lumborum dolor , qui nunquam vehemens fit , sed ut aegrotantibus satisfaciamus , emplastrum Foquetianum applicari poterit. VII. Hqmorrhagiae narium, vaginae, de hqmorrhoidum per venae sectionem ex brachio institutam compesci possunt . Propinatur etiam decoctio radicis consolidae majoris, cui pro singula lagena quinquaginta quinque guttae addi possunt aqliae Rabeli , addito triplici cochleare syrupi capillaris ; intra viginti quatuor horarum spatium tres cyathi husus plisanae, quorum singulus qui que , aut sex uncias non superet, exhiberi tantum poterit ad perlaetam usque valetudinem; at si h*morrhagia a vagina, aut hqmorrhoidibus internis originem trahat, injectiones interdum convenient di tepenti decoctione foliorum pIantaginis, in qua ebullierit sanguis draconis, modo proposita ptisana pro eodem scopo non adhibeatur. III. Stiplicitas in graviditate maximam attentionem meretur; prompte ipsi mederi oportet exhibendo oleum amygdalarum dulcium, decocti vitulina cum plantis emollientibus consecta , aut calliam ad dosin trium drachmarum I Iavacra etiam ex iis plantis confecta , quibus multum butyri recentis, vel duplex drachma saponis veneti, aut uncia electuarii Imitivi addi poterit. IX. Urinae frequens mustus perseratur , necessiun est , atque sumi poterit serum Iactis , aut infusio seminum Iini; at si urinae retentio superveniat, ipsam extrahi oportet, relinquendo etiam syringam , si opus requirat, quod
X. Unica methodus , qua Oedema, & varices impediri possunt , decubitus
videtur hori Eontalis , quo sanguinis refluxio ab extremitatibus promoveatur. XI. Crurum debilitas satis conspicua , ut Medicorum solicitudinem me reatur , in gravidis mulieribus raro accidere solet . Gestantes , quae pro
lassitudine deambulando claudicant , famulorum auxilium poscant , ut cavsum evitent , qui magni momenti esset : hoc phenomenon sero in graviditate observatur , sed ad finem usque gestationis perdurat, & a partu sponte recedit.
XII. Ut abdominis scissurae praeoccupemur, a sexto mense bis in die cum medulla bovina, vel quod melius arridet , cum oleo amygdalarum dulcium paucis essentiae guttis aromatigato ipsum oblinire necessum erit.
Cautela neeesariae iv morbis avide talibus gravidarum,
MUlieres gestationis tempore, aeque ae in diverso statu , obviis morbis
fiunt obnoxiae ; ipsas enim frequenter vexant febris intermittens , cora L nua , maligna , variolae, erysipelas , pleuritis, i steritia , ast luna , a poplexi a ,
86쪽
LiEER III. CAPUT X. II epilepsia dec. Hippocrates cast sancivit, omnes hujusmodi morbos acutos pra sertim in gravidis letales evadere , cui Medici usque adhuc fiderunt . Nihil mirum proinde, nam Hippocratis aevo , de proxime subsequentibus Medici
necdum audebant gravidis , his morbis laborantibus , remedia validiora exhibere, quae aegritudinum causam compescere valerent . Quiescebant igitur in palliativa inefficaci medela , vel recte loquendo, totum opus naturae
Nunc Medici audactiores cum sint , felices etiam magis evadunt, ac si quenter morbos in iis circumstantiis tollunt , quos alias letales crediderint. Non inficiabor tamen , omnes morbos in graviditate Periculisiores evadere , quia facile abortum movent ex se valde periculolum , quique deinceps aegritu dinis periculum auget.
Minime mirari itaque oportet , si Medici peritiores in iis circumstantiis
ancipites videantur. Exhibeant ipsi remedia validiora pro matris valetudine binterfici potest infans. Servetur porro infans mater interdum sanitate , aut vita periclitatur. Sic haud infrequenter inter tot ambiguitates, dum utrumque
servare tentant, uterque perit.
Sedulo enim quaerendum est , quomodo matrem sanare citra infantis noxam tuto possimus ; hoc est , quod explanare satagam . Reticebo , quid in singulis morbis conveniat , qui in graviditate occurrunt , ne ab instituto rem cedam . Animadvertam tamen cautiones , quae impendi debent , ut Pro circumstantiarum varietate remedia here tra praescribi pollint; nihil proponam ,
quod a peritioribus clinicis obse ivatum non fuerit , & a me ipso feliciter
I. Uenae seetio inter validiora auxilia reponitur , quae ars nostra in s
bribus , inflammationibus , viscerum in fartibus praeit ire valeat, eaque in similibus circumstantiis, in gravidit etiam adhiberi debet . Hoc tamen non a mdebant Medici, qui Hippocratis monitu abortum pertimescebant. In progresela tamen audacitores facti sunt , quia experientiae docuerunt in gravidis venam secare posse non modo citra noxam , sed summo cum prosectu et adhuc tamen pavabant Medici , sed nuperrima praxis circa hanc rem ommm omnino pavorem elisit. Facile tamen non est, numerum venae sectionum assignare, quae in gravidis
institui pos unt. Hoc enim a natura , & vehementia morbi , ab aegrotantis viribus , de aetate, a pulsuum conditione &c. dependet , ac providae Medici solertiae totum opus committi debet. Si morbus vehemens, & praeceps ab initio appareat, decem , aut duodecim cruoris unciae semel , vel bis extrahi posellant. Sed in reliquis casibus trans septem, aut octo uncias sanguis non eria extrahendus I potius venae sectiones identidem iterari possunt, quod mater , & infans facilius serent. Venae sectiones ex brachio institui solent, ne cruor ubertim in uterum ira rumpat; nihilo tamen minus, si indoles, aut sedes morbi postulet , ex pedibus etiam sanguinem extrahere tuto poterit , praesertim si prius brachii vena incisa fuerit, quae imminuat, vel omnino tollat derivationem. Tali pacto incedendum est in cerebri repentino in fartu, amplexia , capitis , aut seciei erysipelate , absquequo a sutilibus veterum-opinionibus perterreamur I si
87쪽
r TRACTAT Us DE MORBIs MULIERUM. venae sectio ex pedibus abortum facile promoveret , nulli essent nothi filii II. Hippocrates non respuebat purgationis usum in graviditate, alvum ci re permisit in quibusdam ca) casibus a quarto ad septimuin mensem l quare facilius Medici purgationem praescripserunt , quam venae sectionem ; sed ipsi jugiter Hippocrati fidentes primo , secundo, terti , Oelavo, di nono mense gestationis ab ipsa caverunt. Hodie tamen Clinici, vel quod magis intelis Iigant; vel magis audeant, toties gravidas purgant in singulis mensibus praeviter duos priores, quoties . occasio se offert. In duobus prioribus mensibus caute incedendum est, quia embryo nondum cum utero nexus adhuc fluctuat iat si morbus urgeat, Pollant, atque debent aegrae Purgari, mitiora tamen reme
dia exhibendo. Lenientia, purgantia, quae gravidis mulieribus praescriba solent , conflaniatur plerumque ex rhabarbaro, tale vegetabili, manna , decoctione Tamarind riim, cassia, de quibus interdum una, aut duae drachmae solliculorum sennae addi possunt; si alvus tamen adstrictior fuerit, tutius erit Ptisanam regiam exhibere, quae blande plerumque sine verminibus purgare solet.III. veteres emetica parum cognoscibant: hodie ipsa nemo ignorat , praesertim antimonialia, ac inter haec tartarum emeticum potissimum, quod summo cum profectu in pluribus morbis uiuuenit. Interdum cum copiosiori vehiculo exhibetur, videlicet aliquot grana tartari huiusmodi in tepenti aqua solvuntur , quae singuIo semihorio exiguis dosibus tribus horis a potione solutiva propinantur , ut ejusdem augeatur enectus. Hac methodo enim tuto in
gravidis mulieribus exhiberi potest ad dosin unius , vel duplicis grani inleptem, aut octo aquae cochlearibus solutum , unicum cochleare de semis in se. mis horam exhibendo, quando lenientis prius sumpti actio intendi velit . . Emeticum tali pacto propinatum parum sursum agit, multum tamen deorsum actionem purgantis adaugendo. Frequenter integra dosis tartari exhibetur, quae Parisiis tria, aut quatuor grana aequat; hac doli enim convenit in cerebri affectibus, & a poplexi is, in quibus ubenior evacuatio, & vividior succussio excitari debet. Non contendam , labefactatum a morbo, aut a medicina infantem vita periclitari posse , si matri haec emetici dosis exhibeatur. Frustra faterer feminas frequenter v mere gestationis initio citra infantis noxam i simulare enim minime potero, maximam disserentiam intereste inter spontaneos , de pharmacis excitam
Nihilo tamen minus non abs re videtur interdum gravidis mulieribus integram emetici dosin propinare , ubi morbus hoc remedium postulet, dc mgra citra ipsum certo perire debeat et vidi sapientes medicos absque timore nanc viam sternere. Ipse semel, vel bis cum matris , & infantis levamine idem expertus sum s in iis casibus tamen non parum trepidabam. Anceps Mem.
dicus itaque in huiusmodi circumstantiis , antequam nihil audacter praelarim bat, aut pavide omittat , animadversione uti debebit, quam ad calcem hujus articuli ponimus. IV. Quis crediderit, clismata etiam caute esse intromittenda , dum morbo
laborant; attamen de hoc attendere necessarium videtur. I. SemiIavacra enim tantum exhiberi debent , ne plena clismata re ctum
88쪽
L i v E R III. C A P U T xl. pretium tumefaciendo uterum comprimat , atque labefactatum infantem laedat. a. Lavacra vero hujusmodi einollientia tantum esse debent ex butyro di, centi, oleo amygdalarum dulcium, una , aut duplici drachma saponis albi , duplici uncia mellia solutivi, aut ad suinmum ex uncia una cassiae excoctie parata . Si exhiberentur clismata irritantibus pliarmacis conflata , quae intesti num lacesserent, facile intestinorum contractiones propinquam matricem irrita
tando abortum excitarent. v. Sedulo attendere oportet nutritionem aegrotantium gravidarum . Ex una enim parte infans materno gremio detentus uberiorem cibum postulati ex altatera vero morbi indoles diaetae indiga eme solet. Ex iis tricis non eximitur clinicus, nisi mediam diaetam prascribendo. In cronicis affectibus, ubi fibria abest, ut in icteritia, asthmate &c. cibis aliquantisper erit indulgendum, sed
in acutis morbis, qui febrem cum exacerbationibus frequenter comitem habent , tenuiori victu erit utendum , ne febris, de morbi periculum augeatur . In his casibus enim iura tribus , aut quatuor primis diebus tantum exhiberi poterunt , donec febris vehemens persistat . Semel vero per venae sectionem febre subacta quotidie cochlearia aliquot exhiberi poterunt memoris oryE rum , farinarum nutrientium , aut Iuteorum ovorum , in duplici , aut tria
pliei juris cyatho, quae febrem minime augebunt , modo ea in febris intem
VI. Prae manibus etiam haberi oportet aliqua ex potionibus sic dictis diridialibus, cujus cochlearia aliquot erunt propinanda, praesertim post venae sectiones , aut aliud medicinae opus . Potio tamen hujusmodi ex nimis ardentibus spiritibus, aut pharmacis cales cientibus necdum componi debet . Comitati enim poterit ex aquis distillatis artemisiae, cardui benedicti , florum a
rantiorum , singulorum uncia una , vel semis uncia aquae cinnamomi horis deatae , in qua diluta fuerit drachma una confectionis hyacinthinae , aut aI- hermes , quibus etiam addi poterunt, si opus requirat, II. aut Eo. grana pulis
veris viperarum , vel similis dosis guttarum lilii . Potest etiam stomaeho& umbilco epithema confectum ex crusta panis torrefacti , de vino hisna. niensi imbuta , vel etiam confectione hyacinthina oblinita appIieari' Finem faeiam Medicos monendo , qui gravidas mulieres quotidie prae manibus habere debent , idest quod dum spes supersit matrem restituendi
mitiorum remediorum usu citra infantis periculum, ea tantum praescribi de-- bebunt. At si mater vita periclitetur , neque valetudinis spes videatur praeis ter effractorum remediorum usum, cum embryonis etiam periculo, tunc nihilominus matrem sanare necesium erit , aeque ac gravida nequaquam esset Non erunt proinde pharmam exhibenda , quae infantem directe necent ut mater salvetur , quod crimen certo esset , sed ea erunt auxilia animose praescribenda , quae morbus postulaverit , absquequo ab eorum exhibitione
infans prohibeat. Nihil est hac methodo sapientius: etenim si mater obit insana & ipse interficitur , ac proinde ambo pereunt , sed matris salutem saltem curando , unum saltem sal ate , & utrumque Mitiae . de quo non
89쪽
ro TRACTAT Us DE MORBIS MULIERUM.
De naturali De gestationis , sive de parta natura . ANeeps diu haerebam , antequam hujusmodi quaestionem aggrederer I verebar enim patefacere debere nimiam credulitatem plurimorum , tum v rerum , cum recentiorum Medicorum , quorum ingenium tamen , & scripta alias magni faciebam i sed cum haec materies magni momenti videatur , atque amplissimum campum disputationibus aperiat , ipsam haud praeterire san- civi. Mihi visum est , tempus esse definiendi limites partus , usque adhuc incertos , atque artem nostram a fabulosis observationibus repurgandi , quae ipsam deturpabant. Sed ut concinna ratione incederem, in duos articulos hoc caput distinxi . In priore enim principia ostendam , quae quaestionem solvere potis erunt I in altero vero Perscrutabor , quantum contrariis observationibus fidendum sit, quas profecto multi majoris faciunt. s. I.
Rationes , b leget, quae determinare debear tempus valviam petri s. I. TAtura in suis operibus constans est , de quotidie cum ordine , deri mensiira agit. In arboribus igitur certum temporis spatium requiri tur, ut flores edant, tantundem vero, ut fructus maturi fiant, hoc intervallum plerumque idem est in arboribus ejusdem speciei. Certum deinceps tempus necessarium videtur, ut semina ex terrae gremio exurgant, & surrecta n va semina e propriis plantis pariante hoc tempus idem patiter esse solet in stirpibus congeneribus. Tandem ova certo dierum numero incubationis i digent , ut excludan cur , quod spatium unum plerumque est in singulis ovi- paris animantibus . Eadem lex observatur in gestatione animaIium vi riparorum. Amellae enim embryones per statum tempus gerunt . a conceptione ad partum usque. Jumenta, & asellae undecim menses constanter fetum gerunt , vaccae novem specudes, de caprae quinque; canes sexaginta dies: Iepores . de cuniculi trigi rei sed in singulis speciebus hoc intervallum fere aequale semper est. Graviditates mulierum eamdem legem sequi debent, quod observationibus illico tuemur. Id tamen comprobabimus comparatione naturae operum , quae constantem ordinem servant. Quis enim autumaret, Deum summum naturae auetorem , qui gestationem reliquorum animantium sanxivit , humanam spem elem neglexisse , quae scopus videbatur operum suorum , ita ut incertum relinqueretur tempus nascentis hominis i ac modo hallucinari nolimus , fateri oportet mulierum gestationem aeque ac in ceteris animantibus a mundi luca natalis determinuam fuisse. Haec invaluit opinio apud omnes omnium temporum nationes t ita
sentiebant Hebraei, Graeci , & Romani ; idem hodie omnes gentes amrmant per totum orbem , quamvis diverso sub caelo vivant, variis alimentis vescantur , variisque exercitiis incumbant . Constans hujusmodi consensiodiversorum populorum , qui nullam inter se communionem habent , nisi pilaeivs videtur constantis observationis , de haberi debet , ut potissimus
90쪽
LIagR III. CAPUT XI. 32fulcimentum potioris nostra, quam amplectimur, opinionis c a o nuivin eastis
II. Quamvis in mulieribus definiti videantur partus termini , haud tamen
credendum est; quod si innotesceret momentun conceptionis, certum etiam tempus pariendi praenunciari posset , ut eclypses planetarum praedicuntur ; hic limes suas variationes patitur, non modo in partubus diversarum mulierum , cum in variis ejusdem feminae partubus . videbimus infra, cum pariendi Causas explicaturi erimus, quomodo huiusmodi variationes Contingant i interdum, ut naturae motibus uni sormemur, ita tuendum est in seminis naturale gestati nis tempus ad certum spatium, quod omnes variationes complectatur , quae tamen parum sancitis a naturae legibus distant. Communiter receptum est, huiusmodi variationes in mulieribus tantum Observari , sed hoc falsum est i reliqua animantia similia phenomena praebent; quinimo in iis magis patent, quia conceptionis tempus facilius innotescit. Itaque me non latet vaccas, computando a die lunctionis cum tauro, post nonum mensem foetum expellere , sed dies expulsionis plerianque variant. M do enim sexto , aut octavo die decimi mensis, modo decimo quinto, aut vigesimo pariunt. In hoc calculo menses triginta dies non superant, qua ratione olim computabantur ; idcirco novem menses , a quibus est naturalis terminus gestati
nis, in vaccis 2 o. dies complectimtur, de portio decimi mensis, quae interdum additur, goo. dies simul complet , ita ut extentio, sive productio hujus termini Fo. dies aequare soleat computando menses nuperrimo modo annus 363. dies complectitur, qua de causa differentia pro decem mentibus gestationis dies X s. non transiliret.
Non inficiabor enim, ut observatio docet, hujusmodi variationes frequemtiores , de grandiores ei e in mulieribus i quam in brutorum semellis , quod explicari facile est. Mulieres enim pluribus alimentis, de diversa ratione paratis nutriuntur, indigestionibus plus minusve, sed frequentibus fiunt obnoxiae, animi pathematibus vehementioribus laborant , cum sponso per integrum Nerunque gestationis tempus cohabitare solent, quod retardare , vel promovere infantis exitum facile poterit ast in brutis nulla habetur harum cauissarum, dc embryones omnis commotionis expertes obvias naturae leges tra quille subeunt, aequum eruptionis tempus expectando is
III. Iis duobus principiis semel statutis reliquum est, ut omnis difficultas
evanescat, verum de legitimum gestationis tempus sancire, Ac quantum productionis huic addi oporteat. Modo auctoritates magni momenti sufficiant , quaestiones huiusmodi statim solutae erunt. Hippocrates enim vetustior auctor, qui de hac re scripsit, ad calcem tractatus de Carnibvr , asserit gestationis terminum in mulieribus ultra nonum mensem decimum subsequentis diem at . tingere , novem autem mensium, ait ipse , de decem dierum foetus esitur ,
di vitalis est . Clarius loquitur in tractatu de Natura Pueri , ubi asserte , quod in decem mensibus, quod longissimum est , nascitur foetuq , di hoci
paullo post fusius explanat, nempe cur non longiore, quam decem mensum spatio foetum gestari utero contingat. Hippocratis opinio circa finem gestationis omnium saeculorum , & nati