장음표시 사용
21쪽
Alii Ovidium conscium fuisse volunt adulterii, quod auctore Tacito annal. III. 24. D. Silanus cum Julia nepte
Augusti, commiserat. Si sequeris ullum criticum illustrissimum, poeta Augustum oppressit aut deplorantem detecta uliae neptis flagitia, aut inquirentem eam de hac re, aut torquentem socios vel conscios ejus. Quin etiam conjurasse dicunt infaustum Nasonem contra Caesarem una cum Julia nepte et cum Agrippa natuminoret At quia omnia quae de illa re excogitata sunt enumeret 8Sententiarum autem, quas attulimus, nullam SSe, quam c-
curatius Perpendamus, quivis mihi concedet, qui ristia et Epistolas Ovidii haud nimis negligenter perlegerit. OmneS
resutandae sunt, si quae scripta sunt, respiciuntur neque, quae non scripta sunt, ex arbitrio temere adduntur. raeterea Devillius satis acute arguteque de iis refutandis disputasse mihi videtur. Davillius ipse sic conjecit: Ovidium, quippe cui aditus ad familiarem Caesaris
domum fuisset, quondam non certis passibus errantem casu quodam in balneum Liviae, uxoris Augusti, pervenisSe eamque ibi nudam vidisse quo errore Nasonem non modo pudicitiam Liviae, sed etiam verecundiam mariti ejus tam acerbe offendisse, ut merito timeret, ne ipsam vitam perderet. At Augustum, ubi poetas peccanti omne consilium facinusque abfuisse cognovisset, modo, ne ulla, quae vidisset, enuntiandi potesta Nasoni relinqueretur Tomo eum relegasse a ne quae fama tam difficilis rei in vulgus emanaret, causam relegationis esse simulatam quod poeta Arte sua amandi adulterium docuisset. Quam quidem opinionem ante se esse prolatam, evillius confitetur, sed unde hauserit, ut fontem commemoret, tantum abest, ut addat: ,mais nous croyons, qu'il nouS A Msoru do te demonuer atque ubi affatim demonstra e ibi videtur, hunc splendidum dissorendi finem facit:
22쪽
,,Jusque A que noti e opinion aura te ori do se a1nέes qu'il nous sol permis de croire, que nous mons enfin Ou-lev le voile, qui pesait fur, ne questio encore palpitante lintergi aprhs tant de tholes, a phonneu immorte des
lettres. ς Jam vides, quam bonus sit pater adoptivus num aeque bonus sit criticus, examinemus
Ex sententia viri docti et posteritas persuasum habet et Ovidius ipse cis Epist. II. 9. 76. haud ignorabat, Artem amandi causam exsilii esse simulatam. Quae ratiocinatio quanta laboret difficultate, supra p. 6 seqq. satis demonstrasse mihi videor. Tacuisse quidem asonem, Devillius pergit, veram relegationis causam, ae illud crimen, quod adulterium Arte sua docuisset, indignatum eum refutasse Tristium libro II immo vero affectionem ejus paternam haud minutam approbatam esse verbis: HNos quoque delectant, quamvis nocuero libelli; quin etiam isortissima illa refutatione poetam ultum esse proscriptum D iste poete vengeat te proscrit. At quanta non fuerit paterna illa Ovidii exsulis affectio adversus Artem suam, modo in transcursu mihi liceat illustrare his poetae verbis:
Trist. I 1, 113. AHos Artis libros tu vel fugias, vel si satis oris habebis, Oedipodas facito elegonosque voces. Trist. III 1, 66.
Quos suus optaret non genuisse parens.
-Quamvis interdum, quae me laesisse recordor, Carmina devoveo ieridasque meas. Ac si vir doctus disserit te poete vengeni te proscrit , hoc Prorsus non perspicio. Quam longe poeta ab omni
ulciscendi consilio abhorruerit, quivis intelliget, qui perpetuas ejus supplices preces blandissimeque in Augustum dii respexerit ofr imprimis Epist II. 8.) muni ver 'ν ων,
23쪽
hane esse linguam ulciscentis, ac non supplicis, culpae conscii, subditi Sin quae immodestius adversus Augustum commemorata esse videntur in illo secundo ristium libro, equidem censeo, non plus libertatis poetam adhibuisse, quam necessario opus esset ad disputandum crimen, quo Arte amandi adulterium docuisse arguebatur. Quanto liberius hac in re Ovidius in Caesarem loqui poterat, si consilium ulciscendi ei fuisseti Corruit igitur tota Devilii de Artis causa interposita disputatio. Jam cum es amandi, quam veram fuisse relegationis causam vidimus, vix conecti possit cum Livia sine veste Visa, hanc quoque partem opinionis Devillianae concidere apparet. Neque tamen operae pretium non est, Videre, quo vir doctus argumentationem suam deducat. Ac primum quidem, quomodo ad illam sententiam pervenerit, examinemus. Iniit hanc quaestionem p. 48), ex verbis poetae
MNam non sum tanti, ut renovem tua vulnera, Cassar, concludens, ruo recte quidem. Ovidii ieccatum tale fuisse, quod Augustum gravissime laederet ac mortem poetae efficere posset Deinde hortatus, ne de vi vocabuli crimen 'sallamur, proficiscens a versu:isPerdiderint cum me duo crimina, carmen et error,
crimen, dit-il en partant particulieremen d crime de sesJeux. Ainsi ses eucon vu, ni fait, en Voyant, u crime Ii a satili our auoi e des eux :MInscia quod crimen viderunt lumina plector, Peccatumque oculos est habuisse meum. Sed partem nostri criminis error habet, 'empresse-t-ild' outer.
Acoutons, qu.t-il vu3 Cur aliquid vidi Cur noxia lumina feci Cur imprudenti cognita culpa mihi Inscius Actaeon vidit sine veste
24쪽
Dianam. ourquo ai-j v quelque hoso Pou quo ai-j rendu es eu coupabies 3 ourquoi, imprudent, ai-je connu a faute Actsion sanalo ouloi vi Diaue ue Emparon nous de ceti comparesso ech pee a poete. Ne viendrait-il a de trahi te secret, qu)ilis'etait promis de arder, mais qui deviat esersu son coeur ulcere Ii ne tui init ni sacito, ni sila, nec leve, nec tutum , de partor uvertement; ouvaiNil en diredavantage γ-Inscius Actaeon vidit sine veste Dianam :M Livi e u nue dans e bain. Quod ratiocinandi genus utile esse, haud quisquam negabit rectumne sit, nescio. At quoniam Devillius confitetur onci' di avant nous nihil nisi nimiam credulitatem vitio ei vertemus; in pergit maia noua croyons, qu'il nous clinit reserve, de te demontrer , quomodo demonstraverit,
Verisimile est, virum doctum frontem percussisse, quod non primus detexisset, poetam ipsum, se Liviam nudam vidisse, versu illo aperire: isInscius Actaeon vidit sine veste Dianam. Jam enim investigavit, eandem rem praeter locum laudatum quattuor libri I astorum locis significatam esse, a quidem his versibus: v. 25 MTu, deis, nec meras aspicienda viro. Miso 4ese, tu ne devat pa oue ue par u homme V. 450.isSacra vir intrabo non adeunda viro. M.,Homme j'enuerat dans cerate sacri, ii amat unliomme 'aurai d pensitrer. v. 397.-Huc Pede matronam nudo descendero vidi Obstupui tacitus sustinuique gradum. -
25쪽
v. 18.hΗRec erat, agnovi qua stat in arce ovis, Horrueram tacitoque animum pallore latebar
pali tu secret om ol. Quam verba quamquam ad Nesiam et ad Munonomspectant, ad Liviam quoque resere posse. Devillius ic eo arbitratur. quod interdum poeta cum Vesta dea vel ium uxore ovis Liviam comparat; sed quo facilius nobis por- suadeat, aem magnopere auget, dicens: Ἀ,Ovide ne sartait presque jamias de Livie, sans la comparer a Junonis a Vesta, Livie, Vesta, unon, 'lisit iour qui une seule mimime diviniti Deinde sententiam suam, Liviam nudam ab
ovidio AEaso visam, nonnulis versibus confirmare studet. Merito enim foetam propterea, ne Augustus ipsam vitam sibi demeret, metuisse; hPoterat minimo me perdere nutus sed asonem ei persuasisse, se sine omni consilio peccasse, neque ulla peccati praemia sibi quaesivisse:
Peccato facinus consiliumque meo sed illo Praemia peccato nulla petita mihi. Ut in Dianae Actaeonem, sic in balneum uxoris augustissimae inscium et invitum se intrasse, errore deceptum. Qua quidem Nasonis excusatione, Devillius pergit iram Augusti ita esse lenitam, ut vitam ei non auferret; sed, ne ullam, quae vidisset, enuntiandi potestatem haberet, poetam Tomos esse relegatum. Quo ex loco funestissimo ut revocaretur, cum frustra Augustum saepissime implorasset, Ovidium intellexisse, sortem suam miserrimam levari non posse, nisi Livia ipsa antea sibi ignovisset et pro se Caesarem
isConfugit interdum templi violator ad aram Nec petere offensi numinis horret opem.
26쪽
Itaque uxori eum mandavisse, ut Liviae pro exstato supplicaret, eamque docuisse, quomodo hac in re aptissime Junonem adiret. eis Epist. III. 1.). Sed ne Liviam quidem, ut aliqua ex parte supplices Nasonis preces exaudiret, commoveri potuisse, quippe quae, quantum pudicitia apud maritum valeret, haud ignoraret. Devillio etiam verisimile esse videtur, spectare ad crimen Ovidii, quae Dio Cassius in libro VIII enarrat , Liviam, cum quondam viro nudos vidisset, vitam ei servasse dicentem, corpora nuda oeulis pudies nihil nisi statuas esse. Denique autem Liviam
errore poetae maxime esse flensam, ex eo apparere, quod
ea ne Augusto mortuo quidem exsilium Ovidii ullo modo sublevarit, immo nova Diana suo Actaeon dixerit: AFuno tibi me posito visam velamine arares. Hactenus evillius . Haud magna laus mihi esse videtur argumentationem viri docti refutare. quidem hac in re officium critici in eo esse situm puto, ut tamquam medius neque in ullam positam opinionem inclinatus omnia, quae do exsilii causia poeta indicet, respiciat ac diligenter perpendat. Verum De illius ut summatim de ejus argumentondi ratione judicem, Sententia qua arbitratur, Liviam nudam esse visam ab Ovidio, ductus, haec tantum verba poetae elegit, quae in illam sententiam quadrant; versus autem, qui ei non conveniunt pror susve obloquuntur, aut accommρdavit aut omnino neglexit. Ut hoc unum asseram, poeta, se omnem culpam defendero non posse, sed partim errore a stultitia ablatum, partim timore commotum se peccasse, diserto, ut supra vidimus, fatetur.
At singula perspiciamus. Ac primum quidem nullo modo mihi persuadere possum, fom ineptum fuisse Nasonem, ut in eadem epistola et tamquam uno spiritu Augusto verecundissimo diceret:
, Nam non sum tanti, ut renovem tua vulmira, Caesar,
atque inverecundissime: anscius Actaeon vidit sine veste Dianam, si his verbis 'ubaudiendum erat insolus ego, aso, morem
27쪽
tuani, Caesar, nudam vidi Quomodo, si quid pudoris in pectore ejus reliquum erat, sperare poterat, ore ut Augustus neglecta tam inaudita impudentia commoveretur, ut mitius exsilium daret Verum vidius non ipse, sed modo criticus noster oculis poetae Liviam nudam vidit, et sensus illius loci fere hic est vix mirum videtur, me poenas dedissse, quia vidi, quae mihi videnda non erant Actaeon quoque, quamquam inscius atque invitus Dianam posita veste viderat, tamen canibus suis praeda factus est: nam in Superis etiam fortuna luenda est, nec veniam casus habet. Illud vero plane non est serendum, quod Devillius etiam versus laudatos Fastorum libri I. ad Liviam nudam a poeta Visam pectate vult. Etenim v. 253 l. l. ita Vestam deam poeta alloquitur: , Non equidem vidi, valeant mendacia vatum, Te, dea, nec fueras adspicienda viro. Scilicet, cum verba non equidem te vidi sententiae viri docti prorsus obloquantur, faveant contra quae sequuntur, versum non equidem vidi tacet, et pro iste emendat tu ;jam enim omnia egregie ei conveniunt: isTu dea, nec fueras adspicienda viro.
IIae rea ipsa loquitur et dissertationem viri docti satis superque illustrat. Ceteri autem Fastorum lib. I. versus 18 19 450, 397-398 utrum magis ad quaestionem nostram specient an aeque violenter inopteque Devillius de eis disseruerit, ipse lector benevolus e contextu verborum dijudicet. Attamen fingamus, Ovidium vidisse Liviam nudam, jam
vide, quomodo vis criticus poetam errorem suum coram Augusto excussntem tacit:
Peccato acinus consiliumque meo;
Praemia peccato nulla petita mihi.'
verecundus; verum ego libere profiteor, an argumentandinationem mihi non modo mon ollam, sed admodum insul-
28쪽
sam videri. onto alionata Ovidius Naso esse debebat, si coram irato ostensoque Caesare tam proterve de uxore ejus augiistissima, de Vesta pudicarum matrum verba fecisset; et Augustus omni pudore conjugali carere debebat, si non statim hominem tam lingua procacem percussisset. Augustus autem Devillianus, ubi Nasonem pudicitiam uxoris non peti-isSe cognovit, gladium in vaginam recondit, ac sorsitan in pristinam amicitiam cum eo redisset, si poetam taciturum esse Dei SuaSum habuisset; sed quum de taciturnitate vidi dubitaret, omos, ad barbaros eum relegat. Quam non ita id effecturus fuerit, quod euillio auctore intenderat, manifestum est. raetera fieri potuisse concedo, ut Augustus mminem tam difficilis rei conscium e consuetudine sua, Vel Roma, quin etiam ex Italia removeret; verum quod eum in Pontum misit, mollem poetam, omnibus, quae vitam exornant erudiuntque animum, rebus adsuefactum ad rigida onti Euxini litora, ad incultos Getas; quod omnes miserrimi exsulis preces neglexit neque ullo modo deterrimam sortem ejus levavit atque haec omnia nulla de alia causa, quam quia casu quodam in balneum Liviae ille intravisset eamque ibi lavantem vidisset 'o prorsus non perspicio Attamen
de clementia ac moderatione, qua praecipuo provectior aetate
Augustus usus sit, Suetonius c. 1, 54, 65 Velirius ib. II. c. 86, 7 copiose narrant, ac Dio Cassius lib. VI. o. 40
diserte de eo dicit: τοις τε των οικειοτάτων βρισμασιν ἀπαρ-- τητως ἐπεξιών, τὰ τῶν ἄλλων μαρτηματα ἀνθρωπίνως μετεχειριζετο. Itaque si res haec suisset, quam evillius vult, dubitari nequit, quin minus insestum Caesar in poetam se praebuerit Livia autem, quam Dio Cassius, viros nudos nihil sibi esse nisi statuas praedicavisse refert, pudicitiam non ineptius commendare potuisse mihi videtur, quam virum, a quo ipsa veste posita visa erat, in iniquissimam fortunam praecipitans ac ne cineres quidem ejus in terra patria condi patiens. Denique quomodo res illa a Dione Cassio narrata ad Liviam nudam ab vidi visam spectare possit, adhuc non intellexi
Quae cum ita sint, paullulum in dubium vocare nobis liceat, quae Devillius de opinione sua raedicat p. R:
29쪽
de ressemblance, elle concorde aveo outes es paroles ech pees a vide. Reliquum est, ut nosmet ipsi nostram proferamu Sententiam, quo error ille funestus vidi spectasse nobis videatur. In enumeratione variarum de relegationis Ovidii causa sententarium unam adhuc tacuimus, ac consilio quidem.
Tiraboschi enim, vir doctus Italicus, primus sic conjecisso dicitur: Ovidium ab Augusto tu exsilium missum esse proPterea, quod Juliam, neptem ejus, in faciendo aliquo eorum flagitiorum oppressasset, quae miserae illi seminae ipsi exulandi causa fierent. Etenim verisimile esse, Augustum, ne ignominiam renovaret, qua jam prius Julia filia, omnibus flagitiis
contaminata, domum principalem affecerat, nepte relegata et adultero ejus interempto etiam Nasonem, conscium adulterii, amovisse, ut omni modo, quominus rem ignominiosam enarraret, eum prohiberet. Jam quod iraboschi quoque poetam, omni culpa vacuum, modo decori domestico animique Caesaris tranquillitati tamquam victimam immolatum voluit, causam vero exsilii ejus Artem amandi scriptam simulatam esse statuit, haec quidem viri docti sententia aeque atque opiniones ei similes nobis refutanda est verum probamus, eum exsilium vidi cum relegata ulla nepte conexuisse.
Permulti viri doctissimi ad eandem sententiam adducti sunt; γ
Tota vae mmmentatio, cujus uno denique, opusculo meo ad umbilinum paene adducto, opia mihi facta est, permulta habet, quae umismisarium illum Devilli ratiocinandi modum refutant, tum iis, quae egomet ipse exposui, saepius ad verbum Kre adsentiuntur. Neque ignotum fuit motori subtilissimi popularis opus, quod tamen ita non suum facit ut dioat: D'autres a soni mis en tot qu'Oride avia vi asse indisoret, res de Liri se baigner mala n oublie, qu)Oride parte χ'un
30쪽
quomodo autem conectendae sint illae res, non satis adhuc accurate explicatum esse videtur. Attamen, si non prorsus
fallimur, quaestio difficillima omnes ad numeros absolvi potest. Memineris, omnibus Ovidii de causa exsilii obscure dictis collatis atque examinatis ad hanc sententiam necessario
Ovidium primum quidem invitum ac temere rei cuidam inter Venisse, quae gravem Augusti ac totius domus Caesaris offensionem contineret, deinde autem eum vel stultitia atque errore quodam vel timore adductum socium ejus rei esse laetum quam societatem, innocentia ipsius servata, tamen perniciosissimam ei factam esse eo, quod cum peccato poetae Ars scripta amandi conecteretur. Quam nostram opinionem jam ita supplendam esse judicamus: re cui poeta intervenit, aliquod flagitium Juliae neptis erat, propter quod ipsa ab Augusto relegat e St. Juliam eodem anno in exsilium missam esse, quo Nasonem, viri doctissimi consentiunt. Cum autem de anno ipso, qui fuerit, dissentiant, modo in transcursu hanc quaestionem
Legimus apud Ovidium Epist. IV. 10:,,Hic mihi Cimmerio bis tertia ducitur aestas Litore pellitos inter agenda Getas Epistola mutem decima libri IV. scripta est Augusto
Jam de Augusti ira in poetae nostri perniciem conoepta, si statuit ri cetis eoinoidenos soli flagitiorum taliae neptis deleotorum punitorumquos ovidi ipsius exsilii ne nous permebelle a de supposer que 'est aua amour de Julia et de Silanus qu'Ovide arat mes et que noua Menonata cause sirit lotae a colere d)Auguste contre lui' Summam deniquo viri docti argumentorum hae mihi vel ba coLtiners videntur, quae p. 603 legimus: de orois que se posistes ni tota caussvsirit te de so exit, et que e reste 'en ut quo P casion.