Mores et consuetudines ecclesiae florentinae

81쪽

Responsorium Libera me ab eis dicatur , Antiphone quoque Laadum, Antiphona ad Benedictus silicet : Ego sum Resurrectio solempniter ipsa die cantetur , quibus dictis , simul pulsentur omnes Campane pro omnibus Desun-etis tribus vicibus. Cum autem apparuerit Aurora dicatur Missa solempniter pro Delanetis 1 ad Altare Sancti enubii, cui debent interesse omnes Canonici. In est omnium Sanctorum. IN Festo omnium Sanctorum pulsantur in Vesperis,& attulinis omnes campane quattuor vicibus sicut in summis estis in mane tempestive dicitur Missa pro omnibus elanctis cum Diacono, Subdiacono , deinde Missa opuli immediate . Circa mediam Tertiam

pulsentur omnes campane ad majorem Missam, preparatis Sacerdote is Ministris, dictaque Tertia, Cruce, cereis precedentibus facimus Processionem in Ecclesia Sancte Reparate, ibi majorem Missam dicimus. Notandum Vero, quod in Vigilia cenamus ante VesperaS, SI VO lumus. Pro Sanctis, Vitali is Agricola, sicut si Unde metum omnium Fidelium Defunctorum

hac Solemni die elebrandi Ecclesiae nostra consuetudo originem tralixerit, omnino latet, nullum-

.ue aliud exemplum mihi videre adhuc obtigit nisi in vita . Iohannis Archiepiscopi Alexandram in qua narratur, quod quidam faciebant tres Col- Dctas per singulas annos , Sanctis Theophantis, 'Lumisii a Saucta, is Sancta Penecoste pro anima c.

82쪽

in Dominica si). Item eadem die est Consecratio Altaris Sancte Reparate , pro qua pulsamus tribus vicibus quattuor campanas , quod Dorninus Iohannes secundus in Episcopus Florentinus consecravit ipsum prima Dominica post dictum

bestiam omnium Sanctorum, et instituit , ut

semper prima Dominica post dictum Festum

omnium : Non Corpora horum Sanctorum , Ut Angelo a-riae Bandini in culpabili memoriae lapS T. I. pass. 6I5 Cat. Biblioth. Laar placuit, Sed Iavos, Sau--guinem Triumphalem, et Crucis lignum , ut ipsemet Divus Ambrosius his verbis testatur , deposuit lorentiae in Ecclesiari Laurentii Paulinus ejus Aman Uensis ad rem nostram ait Cap. 4. Invitatus M. Ambrosius ad Thusciam usque descendit in eadem Civitate Florenti Basilicam S. Laurenti co Uituit , in qua deposuit eliquias Marorum Vitalis, et

Agricolae, quorum corpoma in Lononiensi Civitate levaverat . Posita enim erant Corpora Martyrum inter Corpora Iudaeorum , n eo erat coquitum Populo Christiano, nisi se Sancti Martyre revel irent . Quae cum depone rentur sub Altari , quod in eadem Basilica confitutum est , magna illic toties Plebis Sanctae laetitia, atque exultatio fuit etc. Haec verba alterum Iohannem Episcopum Flor. mnibus usque adhuc ignotum, ut Videtur, supponunt. Iohannes Secundus, de quo hic sermo habetur in Codice , est patria Veliternus , qui ab anno I 2o5 usque ad 23O Flor rexit Ecclesiam , ut eruitur ex inscriptione , quae Romae legitur in Ecclesia S. Mariae in Cos Medinis quodam Archipresbiter de Sanctis anno 677. ibi apposita, quam cum Ughellius , et Cerracchinius amiserint , hic in medium profeTo.

Memoriae

Ioannis de Sanctis Episeopi Florentini a per Amis XYZ usque o MCCXXX. Suam celsam inime guberuauit.

83쪽

omnium Sanctorum celebrem ips Consecratio, instituit Indulgentiam unius anni, MXL dierum. Consecratio Sancti Iohannis Baptiste DRO Dedicatione Sancti Iohan vis Baptiste sei sumus quattuor vicibus, sicut in summisit Hanc Baptismalem Ecclesiam Sum Pont Nicolaus

II., dum moram Florentiae trahebat, sacravit, quam Soeculo sexto, vel insequenti Florentini elegantem gradibus surgentibus arduam , tholo concamerato u blimem , insignibus eversorum aedificiorum marmo-τibus aptatis operosam construxerunt ad Reginae

Theodelindae imitationem, quae D. Iohannem a Plistam Regni Longobardorum Patronum pie ac a Piente elegerat. Animum, ut credam Ecclesiam hanc, illud Martis emplum fuisse, ad Sacrum

Sum conversum, inducere equeo; nam forma ipsa CCtagona, et universa architectura repugnare videtur et aliunde scimus , antiquos Christi fideles profana eorum Templa evertisse quidem, non autem in Ecclesia Deo vero Sacras convertisse . Hanc O Pinionem ab omnibus nunc rojectam , ex eo ortam

existimo, quod non procul a siti, ubi occulo VI. condita est haec Basilica Templum Martis extitis set, quod a Christianis dirutum fuerit. Et revera locus hic Campus Martis, vulgo Camari appellabatur, in quibus campis mos erat ei Numini Templa

aedificare. Discimus etiam ex pervetusto epigram mate, Florentiae Balneum Martis extitisse , quaerim dem omnia Florentinos Ethnicos artis cultores fuis-

Se confirmant. lura de huc magnifico Templo typisanandarunt Stroetius, eo poldus G Muciore , orius, Lamius, ellius, Mannius Lumachius, astrius quos inter quam primum recensendus erit accuratissimus Vincentius ollinius Civis Flor omnigenae philologiae praeditus, ut satis abunde declarant duo

priora volumina nuper typis tradita operis inscripta: Fireuce antica is moderuo iusiprata

84쪽

Solempnitatibus, totumque ossicium facimus in Sancto channe in die, sicut in Ordinari est

signatum. Pro Sanctis quattuor Coronatis , sicut in Dominica . Pro Sancto Saluatore tribus vici

bus quattuor campanas, quia olim fuit Caput istius Ecclesie 1), facimus Octicium ad Al

tare Sancti Iohannis Evangeliste, sicut supra signatum e t in Inventione Sancte Crucis. Pro Sancto Eugenio, cujus Corpus in nostra Deo gratias requiescit Ecclesia pulsamus quattuor vicibus, sicut in summis estis, .utramque Vesperum, Processionem cum Te Deum facimus ad Altare Sancti Luce, lampades mirtus, sive laurus aptentur circa ipsum , ibique dicimus Missam Populi, ,1-jorem Pro Sancto ridiano a), pro sancta

t Ecclesiam S. Salvatoris fuisse primam Florentiae Cathedralem ex Actis apoeriphis S Zenobii Divo

Simpliciano tributis error invaluit, et plures e Te centioribus Scriptoribus hac tantum fallaci erroneaeque fulti auctoritate prorsus reiicienda defendunt. et sibi invicem manum praebent. Vincenti Borghinio Scriptor i celeberrimo qui omnium primus hunc errorem abrasit , eliminavit , adhaerent Lamius, Mannius , aliique

I Cum Sanctus Frigidianus Epigcopus Lucensis, qui

foeculo VI. jam vergente vivebat, multa veneratione . Minea tem Martyrem Flor prosequeretur, quo tannis Florentiam adveniebat , ut ejus Basilicam ira Monte Regis prope Civitatem sitam viseret, Martyrisque ipsana colere , ferturque in Arni aliquando tumentis transitu mira patravisse. Hac de re Cives Flor ejus nomine insignem Ecclesiam erexerunt. Hae suburbio Civitatis, ubi erat, nomen dedit , eodemque nomine gaudet Poxta Vibis, quae in suburbii sine Pater.

85쪽

C-cilia, sicut in Dominica Pro Sancto Cletnente tribus vicibus quattuor campanas, .utrumque Vesperum dicimus procedimus cum Anti-.phon ad Benedictus ad ita re Sancti Luce M li; gam in Tertia ibi dicimus . Pro Sancto Li- cobo Intercis duas squilla , cuius Reliquias in Altare Sancte Ile parate habemus. Pro Sancto Eugenio Episcopo ct Conj essore duas quil la cujus Corpus in nostra est Ecclesia , fuit enim Episcopus Florentinus si).tae sunt Festa, in quibus tota Ecclesiadtibet mundari, spaZZari per auctensem, silicet pro Sancto Zenobio, pro Sancta B, e parata, pro Nativitate Domini, pro Pascha te Re surrectionis pro aliis vero estis, sicuti est Festum Ouinium Sanctorum , Pentecostes , dc

i De hoe Sancto Eugenio in ita agitur, ut duo esse

Sancti Eugenii existimentur . De Uno , ut vidimu S, fit mentio mense Novembri ante estum S. Frigidiani de altero hoc die Verum qui dein est in hoc odice atino primigenio , lineam transversam ductam esse per verbacilla , cujus Corpus tu nostro eis Ecclesia , fuit enim Episcopus Florentinus . Sed recentius id factum est; nam versio italica oeculo XIV. On- Script , ea servat illibata , et intacta . Nec error ultu inesse potest; nam scriptor huius Codicis duos ho-Sce Sanctos Eugenios perspicue et apertissime di-Stinquit, cum diversam diem iis adsignando, tum diverso ritus, et eremonias cuilibet praescribendo, et quidem in eadem pagina, et non post longum intervallum . Adde, quod Festum huius S. Episcopi oc- eurrit inter die sis et o mensis Novembris, quo temporis spatio nullum S. Eugenium memorat Mar-Wvologium Rom. quare nec hinc error oriri potuit. Si autem re ita habet, alte Episcopus Florentinus deprehensus

86쪽

Ascensio Domini, etiam quando alias indiget, mundentur hori circa Altaria Ecclesie . Quando vero occurrit nobis aliquod speciale Festum , cujus Reliquias in nostris Alta tibus habemus se Venerabilius honoramus tunc mundetur, Wspa Zetetur circa illud Altare, cujus Reliquias honoramus Infrascripti sunt dies, in quibus predicari debet per Canonicos , vel cui commiserint, silicet in die Sancti Zenobii 4 Nativitate Beati Iohannis Baptis te, die Decollationis eius, Sancti Mathei, Sancte Reparate , Sancti Luce, Festo omnium Sanctorum o Levi te Euge nil prima, de secunda , tertia is quartae Dominica de Adventu in Nativitate Domini, Sancti Iohannis Evangeliste, QSancti Thome Martyris, et die Epiphanie Dominica Septuagesime i), Dominica prima Quadragesime

die Resurrectionis, et secunda , tertia , et qUarta Feria post diem Resurrectionis, die Sancti Marci , die Sanctorum Philippi, et Iacobi, tribus diebus Rogationum , in quibus Letanias facimus ante Ascensionem , et die Pentecostes,

et in Annuntiatione Beate Marte Virginis. Dies autem , in quibus Episcopus debet hic esse ad predicandum , missam canendum sunt hi dies: Sancti Zenobii dies Pentecostes,

dies si Adhuc viget praedicandi consuetudo in maiori nostra Ecclesia hac die Septuagesimae, insuper et Se Xagesimae , et Quinquagesimae , per eumdem subse

quentis Quadragesimae Praeconem , quRe confvetu

do, cuius initium in abdito est, ab antiquo prosi

ciscitur.

87쪽

dies Nativitatis Beati Iohanis Baptiste, sancti Luce , Dominica prima , i secunda , tertia , Qquarta de Adventu, dies Nativitatis Domini , dies Sancti Iohannis Evangeliste , Dominica Septuagesime , prima die Quadragesime dies Cene Domini , dies Sancte Resurrectionis .

dies Sanctorum Philippi Iacobi; Item in Sabbatis quattuor Temporum, sive jejuniis debet

i In prima, alteraque Adventus Dominica, ut videre est in Statuto lor T. I. Lib. III. Cap. XL pag. 258. Episcopus Flor ad publice corxigenda , et evel-Ienda Haereticorum falsa dogmata cogebatur. Haec sunt eiusdem Statuti verba. Omnes haereticos cujuscumque haeresis di dare, et exbannire debeant Erectores Ciuitatis Iorentiae publice in consui , quando de exercendo intium suum praestiterint juramentum. Et idem flat tu primi, et fecunda Domi ica de Adventu quando om Episcopus Civitatis Florentiae requi siverit eosdem in Canonicam Ecclesiae S. Reparatae in tramissarum solemnia. Et etiam semper prius, et postea eueantur ipsos nihilominus exbannitos habere , donec ad mandata Ecelesiae redierint. Et si dietus si seopus aliquem de Haeresi suspectum Hectoribus dei us elaverit, vel denunciari fecerit, haereticum ipsi Eectores, eum capi facere teneantur, et captum infra et dies, postquam esset ab ipso Episcopo condemnatus tu ires, nisi rediret, et redire voluerit ad auratum Ecclesiae . Et qgo domus Haereticorum , in qua Haeseretici aliquo modo , vel usu temerari sare , et se se congregare praesumpserint nullo reficiendi tempore funditus destruatur me idem de domibus Ilorum, qui

manus impositionem receperin , ab Haereticis observetur. Et quod in secta credentium haereticis erroribue, postquam ipse credenter fuerint per Eeclesiam denontidii, et condemnati, nisi mandato Ecclesiae redire voluerint,suPradicta omnia observentur in eis , et eorum ouis Et non audiantur modo aliquo, in aliquo eorum turr ,

88쪽

hic Episeopus celebrare ordinationes, oblationes quas tune recipimus, per medium intra nos,

α Episcopum debent dividi is sortiri.

De Gratias Amen.

HAE SUNT ROVISIONES

Nnuales provisiones quas Canonici Florentini, sive Canonica recipere debet a quibusdam Ecclesiis insta Civitatem positis hic infra per ordinem distinguntur. In primis igitur Ab Ecclesia Sancti ancrati , in suo Festo et debentur Canonicis, sive Canonice

I Quae sequntur usque ad Vicariorum Gen. Eccle siae Flor seriem extant in eodem Coὰice. 2 Haec Ecclesia Canonicis Ecclesiae Flor obnoxia erat; qua de re eisdem quotannis tributum solvexe tenebatur, ut ex sequenti instrumento ann. 244. in Cario philacio Canonii Capitularis delitescente Con Stat D. Ardevus Ion Episeopus recepta queret D-Prepoliti, et Capituli Ior super eo, quod direbat D. Abbatem S. Pancrati detinuisse eis Herbata septem que dis re debebat hodie , et in Festo S. Pancrati etc. ponit Ecclesiasticum Interdictum is Ι244. Id. Maii. Deinde Abbas confitetur se debere annuatim ita esisS Pancratii dicto reposit , et Capitulo Dr duos Casi uves , et septem Herbata, et quod anno preterito Aedit pro predictis Solidos o Deinde diei partes com promittunt in D. Episcopum te Dom Episcopus sta

prius ν

89쪽

ante dicte duo Castrati, quam possunt per Canonicorum nuntium in Foro meliores potiores inveniri, etiam quattuordecim silique ovorum, quattuordecim Casei virides, con

grui, insuper XXVI. norini parvi, quos pro

lardo herbis recipimus . Nos vero de nostra cella sex panes venales his, qui dictos Castratos dicta XIII ovorum si ii quas , caseos, denarios nobis asserunt, exhibemus Ab Ecclesia Sancti polenaris, Win suo Festo debetur Canonice unus Castratus bonus, si congruus , nos vero illi , qui apportat unum panem venalem, uotum, si petierit

irius, dictus Abbas honorifice recipiat, et ad Vesperos, et mane admissam , et faciat eos eanere in dicta Golia Vesperas, et mane Missam, in Vigilia de sero ae potum reposito, et Capit tu , et servientibus est

Fum, eisque mittat binos, et niquos Castrones , et q. siliquas ovorum pro septem Herbatis, et o deuarios

pro Sapimine, et sex deuarios pro Crustic, et q. Ca

seos etc.

ii)Si ex patiari animiis foret, mula in medium proter rem hujusmodi exempla , at satis sit pro multis insequens adducere ex Instrumento Archivi Diplomatici desumptum , quod ad Ecclesiam S. Martini vulgo alla Palma prope Florent sitam pertinet: , In Dei nomine Amen . Millesimo ducentesimo septuagesimo septimo Ind. Sexta die nono decimo mensis Octob. actum apud Eccles. S. Martini a Palma presentibus testibus om. Ubaldo Abbate Monasterii S. Salvatoris de Septimo Nonia soles Buberto , Non no Francesco , Non no Bo Din, Non no Guidone Monacis dicti Monasterii , et Fratre Bonajuto . et Fratre Petro Conversis dicti

Monasterii , et indo quond. Chiariti, et Cenni Fil. Ducci, et Guilone ii Bernardi Clareat omnibus

90쪽

Ab Ecelesia Sancte Felieitatis, in suo

Festo unum quartum bovis unum porci, nos eis, qui afferunt, quattuor Panes venales exhibemus .

evidenter hanc paginam inspecturis, quod Presbith et Clarus Rector Ecclesie S. Martinita Palma predicti

confessus fuit coram me Notario infrascripto , et testibus suprascriptis ex certa scientia, et non perer xorem, quod ipse res iter Clarus eo tempore , quo

stetit in dicta Ecclesia quolibet anno in die Nativitatis Domini Populus dicte Ecclesie bibit, et nihil

aliud habet, quam miscent, comedunt panem an tum , et bibunt tantum, et debent esse sex tantum et non plures. In die Resurrectionis Domini Populus habet pro benedictione duos agnos cottos soldorum decem plenos nonaginta sex ovorum, que si ova su PereSsent extra agnos, debet fieri urta, et dari ΡΟ-Pulo dicta vero ova dantur a Populo unctio κ-cerdotis dicte Ecclesie in die Parasceve ost Vespe xas dicti die Resurrectionis Populus bibit. Item in die S. Luce debet habere unusquisque de Populo, qui habet uxorem, unum panem unciarum vigintioctiade cotto, et pro dicto fine dat quilibet unum denarium , et si in domo non fuerit aliquis uxorem habens, datur nihilominus eodem modo panis D mine domum. Item si volunt comedere ipsa dies, hahent Panem , et Vinum, et pro quolibet pane quilibet dat denarium unum. Illi vero , qui cocunt, debent e S-

se duo tantum, et habent duo panes, et Vinum, et

pro Ilis duobus panibus non datur denarius eisdem. Item in die omnium Sanctorum populus bibit, qui vero miscent habent panem, ex caseum . Item in dio S. Marci debet Sacerdos artini ire ad lebem cum Populo, et ibi Missam cantaro, vel alter pro e

Togatus ab eo, et predicare, et ad mensam juxtae Plebanum sedere , et medirem Turiam, et unum cae

seu ipse solus debet habere . Clericus vero ejusdebet EpiStolam cantare, et inter clericos primu de bel