Mores et consuetudines ecclesiae florentinae

61쪽

si Sancte Agat precedentibus ' viam

In hac quidem Processione cantantur quatuor

Evangelia , quorum primum dicitur ad Portam Sancti Petri , quod dicatur per aliquem Canonicorum. Alterum ad Plateam Ponti Veteris ultra Arnum per aliquem Canonicorum Sancti Petri cheradii se . Tertium a Capite Pontis Carrari Citra Arnum per appellanum Sancti Pancrati . Quartum ad Portam Sancti Iohannis 1 Vetustissima adhuc extat Imago S. Agathae, quSepe civitatem hac die circumfertur. 2 Ecclesia . et ri cheradii structura ipsa extrin-Sec vetuStatem ostendebat. Tribus navibus , vetusto ritu , constabat, fronte ad Occidentem conversa , confessione sub Presbiterio subterranea jacente

Ecclesia perampla Symmetria Vitruviana, si Vincentio orghinio fides est adhibenda . Intra Urbis moenia , sed juxta , et prope in poemerio , conti nebatur . Eam Prior, et Clericorum cononice viventium Collegium curabant, nam Parae Ciam habebat . Cur vero Schei adiui dicatur, Iohan. Villanius Lib. s. Cap. 2 scriptum reliquit, Eli eradium fuisse foveam, quae aquam pluviam universae urbis excipiebat, et in Arnum ducebat. Hujus Ecclesiae Par , navis scilicet, quae Septentrionem Spectabar, sub initium foeculi V. eversa est. Sed ea navi deleta, cum deformis Ecclesia remansisset, altera UG-que navis muro intermedio sejuncta est, quae ad meridiem vergebat, et societatis cujusdam coetui excipiendo destinata, quae tandem et ipsa diruta est , ut Novem Virum commodo cederet Media i inque , et princeps adhuc supererat, sed et ipsa quidem parte anteriore mutila et Canonica , et Turri campanari , et Portices, ut olim habebat, carens, quo ibi Uem aedifieari posset ei stylium illud elegans, et magnificum , in quo sedes suas diversi Civitatis , Iagistratus haberent, quod sub Cosmo I. contigit.

62쪽

ius , ad hostium silicet Domus opere , quρd b

catur per aliquem appellanum nostrum Sancte Reparate. Preterea ubicumque dicuntur ista

quatuor Evangelia, ibidem per Plebanum debet apponi quedam Cru de cera , sive Candela que benedicta fuerit in die Purificationis an

cte Marte . Post regressum Vero nostrum dicimus Missam de Festo ad Altare Sancte Reparate , in quo sunt Reliqui Sancte Agate . Ad regressum etiam nostrum producte omnia signa pulsentur Pro Cattedra Sancti Petri sicut in Dominica, pro Sancto Mathia, pro S. Gregorio si , pro

Sancto i Honophrius Episcopus Flor an Is93 decrevit, ut dies S. Gregorii, Ambrosii, Hioronymi, et Augustini, Poenas gravissimas infligens , tamquam festivi, et solemne Observarentur: Haec sunt verba Pen sanies actentius intra nostri pectoris claustra quan

taberieratione sit dignus gloriosorum quatuor Octorum Ecclesie Dei eius , quamque decens sum mi attollere vocibus, et laudibus insinitis , ac specialibus honoribus venerari quorum, ut scribitUPin Canone, perlucida , et salutaria documenta predietam illustrarunt Ecclesiam, decorarunt virtutibus, et moribus informarunt quasi per lumi-nOSAS , ardentesque lucernas super Candelabrum in Do mo Domini positas errorum tenebris profugatis totius corpus Ecclesie tamquam systus irridiatuum attulinum, quorum etiam fecunda tacundia celestis irrigui gratia influente Scripturarum eruginatis Teserat, solvit nodos, obscura dilucidat, dubiaque declarat, profundis quoque , atque decori illorum sermonibus ampli ipsius Ecclesie fabric velut gemmis vernantibus rutilat, et verborum elegantia Singulari gloriosus sublimata coruscat. Et quod probdolo xl nedum ut vere dignum, et iustum est in

63쪽

M . . 'Sancto Benedicto , sicut in Dominica . In Anna n. tiatione Sancte Maries, sicut in summis Solemnitatibus , dicimus Missam in Tertia cum ro

cessione ad magni ficat ad Te Deum Pro Sancto Crescentio i , cujus corpus ha

Civitate , et Dieces nostra talium festivitates celebrentur a manualibus , et aliis operibus abstinendo sed vix talium dies a non minima subditorum nostrorum habentur in notitia quantitate inanc ob rem igitur de nostri Capituli consilio, et assensu tantum cupientes errorem abolere, et caligantes oculos astergere ad honorem , reverentiam , au

gmentum, et gloriam militantis eclesie , eiusque Sponsi Beatissimi om nostri Bonifatii IX. sal

temque nostram , ac omnium subditorum nostrorum statuimus , disponimus , et precipimus sub x- comunicationis pena quatenus futuris temporibus, quolibet anno in perpetuum omnes, et singuli no stre urisdictioni suppositi teneantur , et debeant Festivitates dictorum quatuor doctorum S. Gregorii, Ambrosii, Augustini , et Hieronymi, sicut sit de festo cuiuslibet alterius Sancti ab Ecclesia Dei Precepto solemniter , et festive celebrare, a quibuscumque manualibus operibus , et aliis similibus prohibitis abstinendo , cum devotione , et spe retributionis terne , in jungentes, et indulgentes ex nunc singulariter celebrantibus , ut refer lux, quamlibet dictarum Festivitatum quadraginta dies in Festo

et pro Festo , et pro remissione suorum peccatorum. Contrafacientibus autem auctoritate Omnipotentis Dei, et potestate, qua fungimur, maledictionem comminantes , et nuntiantes sempiternam in secula

seculorum .

I S. Crescentium S. Zenobii Subdiaconum 3 Kal.

Maii ann. 398 ad Superos evolasse Scriptores adfirmant. Eius ipsana anno 59o cum hac Inscriptione reperta sunt in Ecclesia nosti S. Mariae Floridae.

64쪽

bemus in Altari sancti Marci , pulsamus tribus vicibus, sed in tertia vice omnes campanas, Missamque dicimus ad predictum Atiare. Pro Sancto Georgio si sicut in Dominica. ro Sancto Marco pulsamus quatuor vicibus, sicut in summis estis, Missamque Populi, utrumque Vesperum dicimus ad eius Altare . In mane vero hora competenti pulsentur omnia signa producte simul tribus vicibus , ut Clerus , Populus conveniant, quibus congregatis dicatur Tertia , qua dicta incipiat Cantor Antiphonam Exurge Domine,, Psalmus Deus Auribus , cum Glo et Patri, repetitur Sequitur alia Antiphona , ἷementissime , postea alia regem tuum, ωCruce precedente procedimus in Ecclesiam Sancti in hannis, ubi dicimus Letanias, quibus dictis,

orationem Dominicam, silicet Pater OSter qua dicta procedimus ad Ecclesiam Sancti aurentii, unde dictis Letaniis is facto Sermone ad Populum , revertimur cantando ad nostram Ecclesiam is tunc ad regressum nostrum pro

Reliquiae Sanctorum Eueni ct Crescenti O Sanctorum Abdou ω Sennen artarum

Et aliorum Sauctorum.

1 Is Georgii et amiliani in Clivo extat Ecclesia . et

Monasterium Sanctimonialium ordinis S. Benedicti Congregationis Vallisumbrose , addito titulo Spiritus

Sancti. Hunc Parthenonem olim tenuere Dominicani ab observantia, postea Monachi Silvestrini Congre

gationis ontis ani et deinde adnexum fuit Monasterio Vallumbrosano S. Salvi in aratinuta , de quo eo favente . plura quamprimum dicturi erimus in sexto Volum. cui titulus: Notini Imrachedei contorui di tranae

65쪽

48 .

ducte pulsentur omnia signa dicimus Missam de Letaniis ad Altare Sancte Reparate. Hunc ordinem , qui hic assignatus est , servamus in aliis Letantis ' quas facimus ante

Ascensionem

Item predicta die preparetur Altare S. Marci vestimentis Paschalibus. mirtis in lauro, Iampadibus circa insum In Festo S. Philippi, ct Iacobi. N Festo Sanctorum Philippi, o Iacob pulsamus in Vesperis , Vigilia , attulino quatuor vicibus sicut in summis estis, dicimus Ves- Peras Vigiliam is attulinum in eclesia Sancti Iohannis Baptist . In mane vero post dictam Missam opuli in Sancto Iohanne Baptista statim' immediate dicimus aliam Missam ad Altare Sancti Marci , ibi enim habentur Reliqui ipsorum Apostolorum . Circa finem istius isse pulsentur omnia signa ad predicationem Episcopi, si est in Civitate, vel si non est, fiat per aliquem Canonicorum, tamen ante predicationem apportetur Br chium tDSanctiti D. Philippi Brachium , ut habetur in Martyrolog.

Flor. Hierosol yma Florentiam translatum est VI. Non. Martii An Dom. Incarn. 2o4. In Archio edituum .mariae Floridae exta hujus translationis autographa descriptio ; inter quae habetur . Venit Prior . Sepulchri' Florentiam secum deferens Bra chium everendum i S. Philippi Apostoli 3 - ο- troitu civitatis occurrerunt ei Iohannes quondam Ec-

66쪽

cti Philippi Apostoli , quod Deo gratias habe

mus, per Episcopum , si fieri potest, vel per aliquem Canonicorum, indutun , sive ornatum

honestis indumentis, sotiandum digna, ο-nesta cohorte, Cruce cereo precedentibus Semper. Facta vero predicatione Sanctissimum illud Brachium Populo ostendatur cum ipso ad nostrarum protectionem animarum Po

pulus undequaque consignetur so segni , post

modum vero recondatur in asse ita, qua prius

erat, deinde dicatur Tertia , interim preparetur Episcopus, vel alius Sacerdos , si Episcopus on adest, cum Diacono, Subdiacono, quibus preparatis, dicta Tertia , Cruce precedente , ad ultimum Episcopo cum Diacono iii ter utrumque posito in ulnis suis pretiosum illud Brachium deferent , adstanti-

bus eius rides Iohannes Veliternus' cum toto Iero O illust is Comes Odulfus eo tempore Florentino

rura Potestas cum multitudine virorum , ac mulierum clamantium ' dicentium : Benedictus Dominus Deus noster, qui nitatem nostram voluit Apostoli Philippi meritis decorare occurrebant etiam Iuvenes,

Virgiues , Senes cum umoribus votivas , O celem hi es laudes Altissim referentes , qui civitatem Ioi: fecit aut Patroni meritis, urere . lectus namque Gu Brachium iu ulnas recipieus ipsum ab iugressu civitatis usque ad Templum Ioannis Baptiste , ac recursoris Domini cum summa deuotione , O inibi muti celebritate Iocavit, unde gaudet Ecclesia , ex te sat Clerus, ouachorum ordo elatur, Deo dedicate Virdines aut Sponsi Celestis prerentium gratulantur, impudiat militii, uuctus Populus jocundatur, ct ex me infantium, O lactentium aus perficitur, quos

Philippus advenit, cujus presentia, O patrocinia Ci uitas redipii gloriosa c.

67쪽

bus Cereis proe edimus de Ecclesia Sancte Re parate in Ecclesiam Sancti Iohannis , ibique

majorem Missam dicimus, ad finem vero Misso iterum ostenditur Populo Brachium Sanctum similiter, in sero dictis Vesperis, aliquando etiam predicatur. Notandum etiam, quod secundum antiquum usum semper quando a DTerimus quando reportamus Brachium, debent producte pulsari omnes Campane. Pro Inventione Sancte Crucis tribus vicibus quattuor campanas , utrumque Vesperum ad Altare Sancti Iohannis Evangeliste procedimus cum Antiphona ad Benedictus, missam in Tertia ibidem dicimus. Pro Sancto D -hanne ante Portam Latinam tribus vicibus quattuor campanus, .utrumque Vesprum pro 'cedimus cum Antiphona ad Benedictus, missam in Tertia ad ejus Altare dicimus, Lampa des etiam reaptentur coram ipso . Pro Victoria Sancti Michaelis 1 tribas vicibus quatinor cam '

I Inter Ecclesias S. Michaeli Florentiae dicatas

est illa recensenda , quae sita erat in loco , qui dicebatur Polum , seu Podium , quam cum Circa dimidium Soeculi XI. vetustate labefactata esset,iopulus Flor. magnificentiorem refecit, auxit, ornavit quamque Nicolaus II Pont. Max , ut ex ejusdem ulla a Lami in Ephemeridibus Flor annio 756. Num 2 I. con fitat, ab Episcopo erusino, et Rosellano , dedi eandam curavit , et fundis , et redditibus locupletavit, et Episcopo Flor obnoxiam esse voluit. In ea Canonicorum Collegium fuisse videtur , et aroeciam habuisse, quae forte deinceps, rerum casibus ita ferentibus, in Paroeciam S. Luciae , quae a proximnia hac Basilica , cui et Tituluin S. Eusebii adiun

ctum

68쪽

panas Pro Sanctis Gordia ct Epitnaeo duas squil

las producte simul. Pro Sancto Pancratio duabus clum erat, ad S. Eusebium dicebatur , et deinde omnium Sanctorum appellata est , atque in praesens super ratum a vicino rato , quod ibi patet, vocatur, aliamve transierit . Nam Basilica ista, licet extra moenia Urbis existeret, prope tamen Flo rentiam erat, et ad eam Populus Flor confluebat et cum in 1 oaio diceretur , ubi nunc Ecclesia .

Luciae adsurgi , Podium nuncupabatur, seu Collis Piscariae . Indicis quoque est illam Basilicam Ecclesiae S. Luciae proximam fuisse , quod ab ea Ecclesia haec , S. Lucia ad S. Eusebium , vel de S E sebio , denominata sit, et Noso comium pariter Leprosorum , quod sub Titulo S. Iacobi , ubi nunc . Annae Parthenon habetur , extabat, Noso comium S. Iacobi ad S. Eusebium, vel de S. Eusebio, eadem do Causa appellabatur. Nec una tantum haec erat Florentiae Ecclesia S. Michaeli Sacra perant aliae, nem p Ecclesia S. Michaelis in Horto , de qua forsan, alibi plura , Ecclesia S. Michaelis Beneide, et S. Michaelis in Palelietto, quae amplius non extat. Ha rum xima antiquitus Collegium anonices rum habuit, et oua sterio Nonantulae erat obnoxia . Cum Monasterium in onte Regis in arce recens facta Soeculo XUI. inclusum fuisset, onachi Congregationis Olivetanae , qui illud habebant, hanc Ecclesiam obtinuerunt, et in istam migrarunt anno I 553. . Seeodem oeculo, cum Clerici Regulare Theatini Ecclesiam istam sibi concedi petiissent, eam obtinue runt , et Monachis Olivetanis, eorumque Monaste rio S. Bartolomaei de Casane prope Florenti Zm compensationis gratia adnexa fuit Ecclesia S. Apollinaris Florentiae . Altera nempe S. Michaelis in Palchetto , quam Gottifredus Episc. Flor Parthenoni S. Ambrosii Florentiae donavit , ut videre est apud Ughellium, antiquitus Paroeciam habuit , et fateiana ex XXXVI. Paroeciis civitatis Flor , qu3e R.

69쪽

has vicibus quatuor campanas simul producte .utrurnque Vesprum ad Aliare eate Repara te, facimus, Sicut supra notatum est in Festo Sancti Andree. Li Festo Sancti Zenobii.

l Fecto Sancti Zenobii si pulsamus Vesperas, Vigiliam in attulinum quatuor vicibus, Si

iationis Dei parae , et S. Elisabethae . Cur haec in Palιhetto diceretur, ignoratur . S. Michaelis Tubarum etiam appellabatur, quod Tubicines Comunis Flor. Senatus ConSulto an . 36Ι. in Paroecia hac habitare deberent '.

1 Sanctum hunc piscopum magno cultu a Floren

tinis prosecutum, et in nostrae Urbis , Territorii et Episcopatus Patronum fuisse adscitum constat ex anonumentis oeculi XI. Ejus festiva Solemnitas an. IO72 Io 84 II 6O,Ι28, et 284 occurrit, et ante Osefenditur apud Laurentium Amalphitanum, et cum Octava celebrata, ut videre est apud Brocellius T. I. Vit. Sanctor Flor. At pauca Suo Nomini sacra , tam Florentiae, quam Dioecesi nostra reperiisse Ecclesias dicere compellor; idest unam et rae Morae , seu Maurae in lebat S. Iohannis Baptistae

Burdiniani in Apennino, quod Castrum et rae Morae ad baldinios olim pertinuit, alteram in ago suburbano, qui Paradisiis dicitur, et in lebat S. Petri in Ripulis, tertiam vero Casiniani, de qua fabulantur , qui ab ipso S Zenobio, dum viveret

' conditrem fuisse tradunt, et quidem ligneam , atque in ca tres suos discipulos Constituisse , Clarum , il-Vestrum, et Florentium. Florentiae vero Sacellum, quod Ecclesiae principi proximum est, et in quo Sodalitium quoddam piorum virorum coibat . Sub spicari vero Potest Sacellum , aut saltem Aediculam aliam olim fuisses quae olae S. Zenobii nomen dederit, quae Via in Paroeci S Laurentii est, et pomoerio urbis

70쪽

cut in summis estis. Ecclesia mundetur pec

tuni , Lampades abluantur ornentur ubi

que in Ecclesia precipue subtas voltas si), Minvesperis vero, Vigilia QMiss omnes Clerici de

civitate debent interesse , totam officium diurnum silicet, nocturnum in te ipsius Altare hodie, et totam claram facimus. In mane vero post dictam issam Populi pulsentur omnes campane ad pred cationem Episcopalem, vel alterius si non adest Episcopus Facta predicatione convenimus Omnes in Ecclesia Sancti Iohannis, ibique dic mus Tertiam, interim preparatur Episcopus com suis Ministris, quibus preparatis Cruce precidente , mere is ad ultimum coram Episcopo ardinatis procedimus de Ecclesia Sancte Reparate, ubi requies scit Corpus Beatissimi Patris nostri Zenobii ibique Missam dicimus cantaues in Processio

interno ferme confinis; nam loci, quae a Sancto aliquo nomen sumunt, illud si vindicare non o tuerunt, nisi a proximo aliquo 'empto , aut Sacellati Ex his verbis, quae olim esset vetustae Ecclesia structura manifeste dignoscitur empe Chorus, Seu Presbiterium superius, ubi Altae S. Reparatae, inferiusque Confessio , in quo Opus S. Zenobii situm erat, et quod ita fuerit quodam eruitur instrumento ann. 286 a Lami a. I. Mein fecI Flor. Pag. 7 Io edito, in quo dicitur quod Iacobus Episcopus Flor dum fuit in EccleF S. R. parate civit primo ad Altare S. Zenobii, ibidem oravit , Ppostquam oravit, adscendit Chori superius et paU, 1 inferius dum descendisse de Choro superiori in Ecclesia S. Reparate ad pedem scaIarum de mar νΠ0re portaverunt eum Vicedomui ou Altare eati Iohannis