장음표시 사용
11쪽
PROOEMI U M. IN omnibus de . causis. rerum disquisitionibus, summa
philosophorum diontione, certatur, quinam debeat esse ultimus finis, quove omnia nobis ultime referenda sint. Sunt qui ,: omniti a principio, Summo Numine facta fuisse et constituta, et, non sine mente ejus et rati-0ne praesente, totum mundum moveri, conservari et administrari, censent. Alii sunt vero philosophi, et hi qui- em nobiles, qui putant, Deum, ab omni curatione re- um et administratione, vacare. Illi, omnia, quotquot 4nxerit natura, statim ad operationem Numinis esse re- erenda existimant: hi autem, ad leges generales prinitus rite constitutas et sapienter, fatoque immutabilitabilitas, quaecunque ante oculos VersentUr, Telegaren lunt. Hac re non dijudicata, ut homines in summo: Ore, et rerum ignoratione mari marum, verseniliri
12쪽
quamvis necesse est; parvuli tamen est momenti, si ad rationem cognitionis, rerumque scientiae Promovendae, solum spectes, utrum nostra, hac de re, sententia vera sit, necne. Quo Una harum opinionUm, qURm altera alicujus ingenio sit accommodatior, eo ad VerUm propius accedere videbitur; in scientiam Vero Promovendo, parvi, pari audio, tale, plane pollent. Quod hoc certiuconfirmat, est; quod omne, quod natura clariore exhibuit luce, seu quod velatum, et ingenium quasi fugienhumanum, recondidit; Uni harum aut alteri originurrultimae velut causae, plane, recte, et facile tribuendum es Est, piocul dubio, phJsicae rationis cupidi cognoscer dae, quantum ei sit facultas, omnia, quaecunque illi oljiciantur, donec ad hos ultimos, quo debet consistere, ines pervenerit, summa cura et diligentia exponere: Qi enim propius ad hos perventum fuerit; speciem eo sit pliciorem natura induet. Hanc vero simplicitatem imis curiose quaerendo, obscura ratione et deficiente,sunimo dubio ersemur necesse est; et sic errantes, dudestituti, in falsum, periculum est, ne praecipites Irmus. In omni disquisitione, cui nullus est finis, cuj iij finis, a cognitione humana, longe amovetur; simul
metam rationis, quam transgredi nefas, attigerimus, investigatione desistere oportet: conjecturae etenim Iae, experientia pariter ac ratione nihil opis asserente, cognitionem naturae promovendam minime quidem is
13쪽
neae reperiuntur. Quomodo fit, ut facultate sese petendi invicem ac fugiendi, quaedam Polleant corpora; natura rerum creatri X, consultrixque utilitatum et provida, mortalibus ut pateret, Omnino denegasse videtur; neque
reVera minUS, c Ur Unum ulterius ope corpus in motum
ciatur, nOS rationem celavit. Rei utriusque explicatio ita 3 dissicilis est et ardua, ut Viribus humani S vix exequenda est aut quidem tentanda. Res, quotquot sint, quae ad vitam animantium proprie pertinent, eas, propterea quod ab aliis omnibus longissime discrepant, mentis seu animae operae tribuerunt 3lim philosophi, ac tribuunt. Si vero Deus, primordio nundi, inertis materiae leges instituit, et si, per omne emporis spatium, has praesente suo numine regit, ad-ninistrat conservatque; cur talem animantibus non qUO-lue adhibuit curam, curve tali eas attentione non digiatus fuit, peritiores estote judices. Illum, quod satis est, et recte fecisse, qUi, quatenusatio adjuverit, curiose et diligenter rerum naturas inda. avit, qui vero, simul ac ci amplius praebere auxilium ecusaverit, de investigatione destitit, easque pro legibus abuit, confitendum est.
Ne quisquam inde possit concludere, philosephis, in bus naturae investigandis, citius ac justum sit, de ea, de
14쪽
qua quaeritur, re desperandum esse; me contrariam in sententiam libenter inclinare fatebor: Quicquid enim fieri possit, de eo turpiter desperatur. At si experientia nos. defecerit et ratio, longiuS anquirere parum fit utile. Quotiescunque ad ignotum principium confugimus, nostra rerum cognitio nullis inde incrementis, vel saltem mini. . mis, adaugetur. Si forte fluidum universale detegi posset natura tum simplicissima videretur; quomodo vero ipsum
hoc fluidum moveretur, agitaretur, pulsaretur, rationem reddere, aeque laret dissicile, ac nunc est, eo nondum de . tecto, causam, cur corpora attrahuntur invicem et repet .luntur, explorare. Praeterea, si hoc fluidum, ubicun que sit, idem esse existimatur, cur tam Variant f US eIfectust Ut ultima omnium, quae quotidie nostris obversantur oculis, causa aut diversa sit, aut saltem diversi: Polleat vi, necesse est. Quod cum ita sit, natura, ope huijus fluidi quod quidam sibi fingunt, non adeo, ac Priam
intuitu videatur, simplex evaderet.
De diversis, hac de re, philosophorum opinionibuJam satis dictum est: nunc, consilio ita, ac supra fiermaxime probavi, faciendi, de rebus vitae animalium prcPriis, quantum et quam brevissime potero, disserere memet accingam. De his dum agitur, nulla ratione abstrusa aut recondita uti audebo; sed, rebus ipsis ducibus, theoriis vanis maleve stabilitis aut fidere, aut auscultare nolens, quaecunque mihi vera esle ideantur,
15쪽
AD rem nostram est, ut hic loci nota tur, vitam imperietatorum animantium, nihilo fere ea,' qua gaudent plantae, praeitantiorem, nihilo fere excellentiorem, nihilo fere perfectiorem, TeVera exiliere. Nec homo ipse, omnium quaecunque 1uper terram Vivant aut vigeant, plane princeps, brutis animalious, saltem quod ad vitam attinet, aut Praestat aut excellit. In omni ista admirabili continuatione serieqUe rerum, qua aliae ex aliis nexae, omnesque inter se aptae et colliga Re elle Iidentur, eli nihil quod movet, niti quodam extrinsecus impulsu agitetur. Quod cum ita sit, quamvis, res omnes ab primis et quasi inchoatis naturis perlustrantes, ad perfectiores ed ultimas Progredimur; quod rite vocari potest Automaton, quodve Per se, ac sua sponte, movet, id ne quidem inveniemus. Cum igitur motus plane est nullus, nisi aliud alio moVeatur; cumque vitam, in motu continuato et diuturno, omnem
16쪽
consistere videamus; quaestio debet esse, quae ne longa sit faciam, unde oritur, et quot qualesque sunt causae' Animantes nil, a mortuis, seu inanima natura, diversi, nil sibi proprii habent, nisi quod facultate, ob quam
rerum externarum impulsu assiciantur, excitentur, inmotum denique ciantur, gaudent. Hac proprietate sub-α lato, statim perit vita. Quicunque sint, et sunt quidem plurimi, qui mentem hujus tacultatis essicientem esse causam sibi fingunt; et quicunque, si forte sint ulli, eam esse mentem ipsam sibi persuadeant; ii naturis istius ordinis plane derogant detrahuntque. Si etenim mentem causam esse istius facultatis, quae vivis corporibus inest, et ob quam, rebus, quae iis assidue incumbunt, apta inmotum cieri evadunt, pro' concesso habeamus et Vero ;nihilominus, eam non solam esse vitae originem et fontem, sed revera muniis vitae fungendis imparem esse et ineptam ; donec impellatur vi aliena, quiescere ; donec
excitetur, dormire; in comperto et t. Corporis animalis fibrae, quamvis summa arte et mIrifice fabricatae, et varias functiones mirabilites quamvis essiciant, minime quidem sponte moVent; movent Ve- Io, si alieno pulsu agitentur. Id igitur, quodcunque sit, quo fibrae gaudent Viventes, aut quaecunque sit ejus causa; attamen, si apte natura, si nihil opis res Vr- cinae inerrent, vitam minime constituer pc sient; si enim,
17쪽
ab actione rerum iis incumbentium, semotae semper eae- isterent, in aeternum forent quietae. Hujus rei natura ita est. Sapiens Conditor rerum, fibras animales, cum primum easdem confecerat, facultate condonaVit; quo, ea manente, semper, quoties aliquid eas impelleret, mo- Verentur; et, quamprimum res excitantes a fibris seorsum amoverentur, hae statim desinerent movere, et ita quiescerent, donec iterum quodam impetu moverentur. Non, si totam oculis perlustres naturam, rem ullam singularem, quae ex propria Vi, eX propria facultate, aut propria denique virtute, aut producat aliquid, aut praestet, aut agat; vel animo cogitare vel revera esse invenire poteris. Tanta est continuata rerum cognatio, ut alia aliis, quo aliquid essiciatur, conspirent et consentiant; sicque, quo cuncta rite absolVantur, omne, ab infimo ad excelsissimum ordinem rerum, dat auxilium petitque invicem. Ratio exinde satis manifesta redditur, cur, cum res ita sint, vita res minime simplex habenda est; aliter enim, ex diversis conflata duplicem agnosceret causam. Ista, enim de cujus natura ignoratur, facultas, qua primitus instructae fuerunt fibrae animales, aeque, at ne plus quidem, ac illae res, quibus, Per omne tempori S PUnctum, dum spirat animal, objiciuntur, Vitae vitaeque muneribus inservit. Ad hanc rem exponendum, ut fusius de utriique differamus, Opus est.
18쪽
DE QUALITATIBUS CORPORUM DIVERSIS.
ISTAM, de qua quaeritur, facultatem, quae fibris viventibus inesse invenitur,. esse qualitatem iisdem propri- .am, et sui generis, sed cujus natura humano denegata ivisui, summa obscuritate manet recondita, ponere fas sit. Qualitates, quibus insunt, corporibus orbatas, si quis cogitare animo velit, hae mentem effugient statim ac evanescent; easdem enim, nisi corporibus inhaerentes, menS humana capere plane nequit. Qualitatem quadrati, a corpore quadrato seorsum detractam, aut fingere animo, aut excogitare, frustra tentatur. Quid enim esset i Plane nihil. Pari modo, corpora qualitatibus orbata neque sunt, neque esse possunt. Si quis corpori levi et duro et extenso levitatem et duritiem, Una cum extensione, ope imaginationis, adimere vellet, quἰdxeliqui concipere posset ' Variarum, quae corporibu
19쪽
ompetunt, qualitatum, aliae sunt, quas natura iis ita te sociavit, ut, illis detractis, haec extitere nequeant. Sae vero sunt permultae, quae, corpore ipso manenteitegro, facile disjungi possint; quasque si quis disjuneret, commutationem tantum corporis, minime autem tinctionem, inerret. Ut corpus essiciatur, nec durie nec molitie opus est; corpus vero neque eriensum, rque vi rela tendi praeditum, quisnam animo concipere tecti Z Tale corpus nec revera eae tit in rerum AdtUTR,
repotest existere. Ita in fibra animali hoc locum ob aet; nam, dempta illa facultate, ob quam alieno pulsu tali apta fit, . fibram, per se, existere posse, experientiatis claro est argumento. Inde fit, ut ne amplius du-tari poTt, quin facultas fibrae animalis modo dicta, iam ei dedit natura, qualitas sit constitutioni ejus non cessaria, quaeque tamen ab ea, sine vitae extinctionis crimine, separari non possit; utpote quae, Perinde aceterae qualitates, nullibi, nisi in proprio corpore ha-tans, inVenienda. Dubitari vero quidem potest de cultate ipsa, de causis unde fiat atque oriatur.
20쪽
QUIN haec facultas, quae fibris moventibus, dum Vitur, competit, generis nervosi solius sit quasi pro nies, et quidem, Praeter id, nulli corporis animalis pii propria; nemo est qui amplius dubitare potest. N, musculi et nervi gaudeant qualitatibus, quae a sei evicem nihilo dissident, peritissimi, inter se, nondUm c
Venerunt; nec est ad rem nostram, an sint iidem. nne. Parum forte a Vero absonum, parum alienUmset, si forte alicui in mentem subiret ita cogitare uacere; corpus, nimirum, universam, ita esse fabricati ut Variae ejus Partes, aliae ab aliis, revera minime diversae: pro vero ratione elementorum; Pro Vasor
numero, distributioneque nervorum; proque, ob causas, mobilitate, molitie ; pro, denique, his onmil