장음표시 사용
41쪽
Japientissimus rerum opifex iis hoc largitus est consilio,
tuo, rebus alienis admotis, agitentur et moveantur; at- me partim ex his rebus ipsis. IV. Motum vitalem, eo, qui in inanima obtinet ma-eria, nihil esse mirabiliorem; et utrumque aeque esse in xplicabilem. V. Qualitatem istam, cui nomen Irritabilitas fuit inlitum, et ob quam fibrae animales externarum rerum Ultu moveri accommodantur, pulsui animi, ut olim fuit pinro, et, fortasse, etiam nunc quibusdam creditur, mirime attribuendam esse; sed; in animalibus, ac in planis, eandem agnoscere originem. Hic autem confitendum est, etiamsi materia, qua concat corpus animale, ex semine et nutrimento omnis derietur; at donec tamen generationis et nutritionis leges Uuxerint, quomodo haec vivescat materia, potius Veluomodo evadat irritabilis, in obscuro futurum.
42쪽
NUNC de iis corporibus, quorum stimulo fibrae animalium, ita, ac jam diximus, fabricatae, cum excitantur, motum subeunt contractilem; pauca differamus oportet. Ut fuse de his agatur, res non eget. Haec igitur leviter tangam, praecipuaque tantUm memorabo. Calor, lux, aer, victus, quodcunque aut sensum ferit, aut animi assectus excitat, ad vitam vitaeque conservationem requiruntur. Calore et luce detractis, deficiunt ireS, et totum corpus languescit et moritur. Aditu
aeris puri impedito, sive immersione in fluidis, vel im-Puro aere, sive strangulatione; ob deficientem istum iti-
43쪽
iulum, quem animabilis et spirabilis puri aeris natura, urnalium, dum per pulmones transit, sanguini, omni mpore, si nihil, quo minus hoc introeat organum, Obat, impertire solet; fere statim perit animal. Cibus
potus, eX quibus animata Omnia corpora conficiuntur,
ipsi sunt stimuli; et, unde aequabilissimus stimulorum mnium et constantissimus, scilicet Tanguis, conficiatur: efluat; plenam scaturiginem praebent. Si forte ani-iat, fama urgente, pereat; perit, aut quia deficit autri-
aentum, aut quia usitatus stimulus, et ad fibras excitanas, ideoque ad vitam conservandam, necessariUS, PRriore, qUam convenit, copia, admovetur. Fieri nequitero, ut, spatio temporis tam brevi, quam quo exempla uamplurima accidisse docent, quodvis animal, ob defe- tum nutrimenti, mortem obeat. Perit igitur, quia satis is stimulatricis ei non praebetur; juxta ac arbos, radicius e humo evulsa, deflorescat et moriatur. His vero
ite applicatis aut exhibitis, deductis iis, quae quotidie
eriunt sensum, animumque excitant, hebescit animalique languescit. Jam satis constat, haec omnia simul, ni mantium, dum vigent, fibras ita stimulare, ut signaitae exhibeant; et, simul ac stimuli omnino deficiunt,nortem certo pede sequi illachrymabilem. Quod maxime fibras stimulat ideoque vitam maxime uetur, sunt varii humores atque diversi, qui in propriis asis circumvehuntur . . Singulae partes propriis stimu-
44쪽
tantur fluidis. Universum per systema, circuitum quidet animalia perficiunt; et stimulum ubique admovent, quccoutractilis continuo excitetur motus. Inter vitalia or. gana longe eminet cor ; cujus actione totius corporis vita pendet et aestimatur. Hujus organi motus, duplice ut supra memoratum fuit, origine nascitur; irritabilita te, scisicet, qua, dato stimulo, pulsatur; et sanguine utpote cujus stimulo assidue movetur. Quo magis vis Dervorum, stimulive sanguinis, ut et aliorum stimulo. rum, nugetur; eo cordis actio plus valida evadit: illa vero deficiente, haec eadem imminuitur ratione. Mo. tus, igitur, vitalis, magna ex parte, pendet stimulis, sint quibus vita esse nequit. Vis stimulorum, sive nimis si acuta, sive nisis desiciat, aeque fit fibris perniciosa. Oh hanc, igitur, causam, notatu dignum est; multis irmorbis, praesertim febrilibus, quibus organa vitali a max.ime laborant, vires corpori S aut nimis augeri, aut plus justo imminui. Quocirca, ratio actionis atque virium nUnquam medendo, non adhibenda est. His augescentibus est medici moderari; ut curatio vero exhibeatur diversa, diversa earum incrementa exigunt. Nostris sententiis omnino igitur convenit, sanguinem, quatenus V gaudeat stimulatrice, ad vitam tuendam et conservandam accomodari. Suum vero munus absolvere, non se
lum per stimulum quem fibris impertit, sed, al: qua e3 parre, per qualitatem sibi propriam, quamque s AMGUI Wrs vi TAM appellat, illustrissimo nostrati RUNT ERO
45쪽
:tur. De hoc vero, mihi, ut silentium teneam, fas sit. Vita, igitur, duplice fonte plane derivatur ; stimulis
licet, et irritabilitate; quorum nunc unum, nunc altem excellit; utrumque autem haud raro contra Valetu-aem peccat. Haec oeconomiae animalis lex esse vide,.
r; machinam, scilicet, quo longius, quo plus aut valias stimulis agitatur, eo minus agitari aptam eVadere. aod huic contrarium est, de ea aequo jure praedicari test. In diversis animalibus, et quidem iisdem, diver- temporibus multum variat vis irritabilis, de qua hoc imadvertendum sit; animai, nempe, quo breVius nam fuerit, eo esse irritabilius; aut quo brevius stimulis,l quo paucioribus levioribusque fuerit expositum, eonc vim esse intensiorem. Hinc variae, per dccursumae, corporis mutationes: hinc, quod hominem variis
ae stadiis, insigniter notat: hinc, scilicet, Pueritia, Alescentia, Iuventus et Senectus; quae sibi ordine om
46쪽
QUONIAM de rebus vitae propriis jam satis dictum enihil obstat, quo minus alicui, hac de re, cogitanti habalienum videretur, pauca de sensu et motu voluntaridisserere; quippe qui vitae utiles sunt et amnes, qui lyanimalia ab caeteris naturis distinguunt. Quare pa . de his proseram. Sunt Philosophi, et hi quidem illustres, qui, plantsentire, et sibi persuadent, et asseverant. Ast Vero agumenta, quibus hanc stabilire opinionem conantur, Vnime satis habent firmitatis. Sensus plane esie nequnisi res sentiens, semetipsam assici, sit conscia. An platae, si forte, re aliena admota, moveant, consciae fiuina pressionisi Hi plantarum motus varii et mHabili quotquot sint, quos summa saepe admiratione. contes
47쪽
,lamur; irritabilitati, seu isti qua vivant facultati, po-ius quam sensibilitati tribuendi sunt. Si Plantis com- ,etat sensus, et si ob hunc, fiat, ut moveant ; ut et ensu et motu gaudeant voluntario, necesse fit. Quod i ita sit, qua, quaeso, nota animalia plantis distinguun- UrῖSensum animalibus propriam esse, animus inclinat ut redam. Sentiendi sedes solo in cerebro, a natura, sita Quod si verum non esset; unam partem corpori Si caeteris disjunctam sentire, et, communicatione, quaererebrum inter et alias partes intercedit, quovis modu.mpedita, sensum nihilominus manere, Oporteret. Nemo autem est, cui contrarium non innotescit. Nervi, igitur, quatenus sentiendi munere funguntur, impressiones ad cerebrum tantum propagant: minime enim, per semetipsos, sunt sentiendi capaces . Quocirca, quo pluribus nervis pars instructa est, eo sentiendi capaciorem esse compertum est. Ubi parum irritationis admovetur, saepe distincte sentitur; dum, e contrario, quod vix sensum moveat, multum irritare potest. Porro, irritatio, ob partium consensum, saepe oritur. Ast vero nunquam fit, ut, ob hanc causam, sentiamus. Irriti bilitas, igitur, qua vivimus, a sentiendi capacitate qua res percipimus externas, Plane longe discrepat. Nervi quibus utraque pendent, an iider
48쪽
sunt Z Ita si sint, diversa gaudere facultate eos oportet aliter enim, iidem nervi, aeque irritabiles et capaceS sentiendi, viderentur. Ipsi quidem nervi qui sensui inserviunt, inter se diversi esse videntur. Iste enim nervus quo lucem percipimus, idem esse cum illo nequit, quc solis ad Sensorium advehitur. Quotiescunque sentitur, percipit quoque animal. Cognitio enim rei imprimentis, statim oritur. Si perceptionem et sensationem revera inter se diversas habere licet; tamen adeo arcto nexu associari, ut, alterutra demP-ta, altera existere nequeat, nequis ignorare potest. Sensibus, ideas omnes, rerumque cognitionem, Voluptates omnes et dolores, adipiscimur; haecque, aeque ac
sensatio ipsa, sive cum primum percipiuntur, sive iterum irevocata, imperio in vitales functiones non omnino sunt: vacua, et fortasse ad vitam sustinendam non omnina inutilia.
49쪽
E motu voluntario perpauca tradere oportet. Quod axime ad rem nostram pertinere videtur, est, ut, hunci er et vitalem motum, quo distinguatur, modum sta-eremus. Motus Voluntarius, Ope nerVorum, Cietur,xta ac sensus, et motus vitalis. Quomodo voluntasum, in corpus, imperium exerceat, ex toto ignoratur. d eam musculis stimulo esse oportet, Perinde ac res ex-rnae functionibus vitalibus sunt; quippe quae simii motus contractiles produeere queat. Nervi, quibuserque motus cietur, an sunt iidem Z Ita si sint, ut di-ria polleant vi aut facultate, necesse est. Aliter enim, aenam afferri potest ratio, cur, animo Volente, COTn interdum solito velocius moveat, aut omnino testatῖ Hi motus inter se in hoc valde discrepant; od vitales, nimirum, musculi, etsi a primis vitae signis itis ad ultimam senectutem, ad mortem usque, contio et fere regulari motu agitentur, semper citra des
50쪽
Α quae in irritabilitatem agunt, quo Vit Ze m perficiantur et absolvantur, nunc peregi. Ab inlit te vitales omnes functiones partim pendent. R ternae, de qui furi supra dic eum fuit, lentinio, moti . Juntari us, ideae, ani Ini Alfectus, et intelledius openes, in eL agunt excitantque. Hae, igitur, ausum medicum V . - ζ o maeS, et medici lamna tentionem sibi vindicant; utpote quae, si rite adruntur, Orout res Postulent, et tollantur; et ad vita endam conservandamque et sanitatem am1ssam reendam, mirabiliter accommodintur.