장음표시 사용
151쪽
τrbis parte saluberrima. columen lib. I 2. Decimum est, Vt comoditas spectetur: detur opera, ut quod in villa Teperitur, etiam in domo reperiatur. In villa aute requiritur, Vt neque maior neque minor agro sit: quia V trum quo contra rem familiarem dc maiora tecta pluribus edificamus, & tuemur maioribus sumptib. . minora fructus perdunt .st imi lib. I .ca I. Ita priuata domus esse descripta debet ad familiae usum dc c5modiata term ut in ea nulla sit pars una & inutilis:aspectus e
ius ad decorum accedat. Patricius lib. S. de Repub.tit. Πάdepriuatis aedibus. Undecimum est,ut fenestrae & portae dium sint ita exstructae, ut venti Orientales structuras illas ingredi valeant: dc ut Sol Vnumquemq; locuintrare queat. Ratio est quoniam Sol est, qui aere reactificat. uicen lib. I. Verum non parum de illud in Astituto inseruit duodecimum: vi loca sic exstruantur,& distinguantur, ut rebus ipsis asservandis accomodata sinta halamus in munitiore domus parte stragula dc vasa charissima habeat: si eca tecta frumentu: frigida vinum: illustrata, quicquid operis de supellectilis
luce petit: coenacula reficiendis hominibus ita exstri antur,ut aestate frigida, hybernis calida : uniuersa domus meridianae plagae dc australibus ventis siit aperta:
hyeme locus apricus,Vmbrosus e state. Xenopina iuOeco nomico. Decimum tertium,Vt personaru qualitatis ratio habeatur: dc sic domus vel exstruantur,Vel conducatur. Qui enim rusticis fractibus seruiuat homines me pru vestibulis stabula, tabernae in aedibus cryptae, id est, fossae adtriticum reseruandum factae, horrea,apothecae, dccaetera: quae ad fructus seruandos magis, qua ad elegantiae rationem facienda. Foeperatoribus ec publicanis commodiora dc speciosiora erunt aedificia. Forensibus Zc disertis elegatiora dc speciosiora adcouentus excipiendos.Nobilius,qui honores Scina gistratus gerui, praestant officia ciuib. facie da vestibula regalia,alta, ampla, ambulationes laxiores: ut per feo. ctae maiestatis splendor seruetur. Praeterea etiam Ili
152쪽
bliothecas,basilicas,pina pothecas eodem odoma Uni icetiae oportet e sse comparatas: quod in eoru domib'cepius& publica consilia& priuat a iudicia atque arbitria conficiuntur. Istruu us libro 6. cap. S. Qii.od si v cro quaedam sint vitio at quemadmodum pessima domus censetur, quae no perflatur, aut tenebricosa,aut hyemi ac tempestatibus obnoxia. Decimum quartumpadhiberi potest qua si medicinae loco: vives deseratur talis domus vel si propior consuetudine placeat , fenestris transpositis, mutatis scalis, iamiis nonnullis apertis, alijs clausis, splendidior, perspicabilior, falubrior di, imus fiat. Potia chus d. curiositate. Et ut haec Omnia recte coni uantur: postremo illud obseruandum sutqui exit ruit domum, &a fabris, &ab idiotis consilia accipere non erubescat. Nanique omnes homines nosolum architecti) quod est bonum pol sint probare; Inter idiotas&architectos hoc tantu discriminis es , quod idiota, nisi factum viderit, scire non pol est, quid futurum sit: architest' vero simus animo constituerat, antequam inceperit, venustate 5c usu quale sit futuru, definitum habet. Vitruvis, lib. c. p. n.
I Nterea de quibus consilia tractari solenti Arist.in libris in Rhetorici, etiam bellum recenset. Et est utiq; deliberatio illa longe grauissima magna q indigens sapientiae. Hodie vero cumprimis vialis Sc nec si1. xia,ubi seu u s Ma rs v b iq;d omi na tu r,ga ud en s Be ii on .i cruentis colitur, Ut ferae in sylvis, in flumini b pisces; in aere volucres a robustioris. deuoratur ita potentii iniurijs inferiores sui expositi: taeoq; requiritur,Vt, in Cretensium Repub. Plato cinniendat, de bello semper sint homines soliciti, observent, quod Tapientes sagitat,ut in bello de pace: in pace, de bello cogite inrsimul etiam illud considerent, eo maiorem solicitudinem postulari, quod, ut egenus scribit, proeliorum de-
153쪽
DE BELLO IS9licta emendationem non admittunt, hec in hello bis
peccare licet. Et vero, hoc nomine de bello ut agatur, necesse est, quod sunt, qui vel imperitia quadam, vel ambitione stulta bella ex bellisserunt: caneq; quod aiunt) angue que peius oderunt pacem: comprimc nia IVero sint, ut discant intelligere quod sit Jc bellum, di quot ac quantis cum pericusis coniunctum. Et quidem, quod non gcrendum bellum, probare
illa aro umenta videntur: quod quaerere Sacri S l1L eis ris iii Semur pacem, & pro ea ad Dominum orare. Ie-νem Eo. sapientes monent a bello abstinendum este, etiam sit aves causse se offerant belsi gcrendi Mnο-phon libro 6. de reb gestis Graecorum. Beatissimae iudicantur Rebuspub. quae plurimo tempore in pace luerunt. Idem de vectigalibus. o dulce nomen pacis: res Vero ipsa cum iucunda tum salutaris. Cic. Th. l. bellum ab ciuis dictum. Rinu Grammaticus. Imo bella etiam suo Oeneri bestiae non gerunt. August. lib. 21. de Guucle Dei Repti nat humanae naturae arma tractare, I t quae est mitis dc placida a D Eo creata, diuinae naturae pro-Xima: non munita cornibus, yt tauri; non mi tructa dentibus, ut apri: non ab unguibus parata, Vt leones. Seneca lib. s. controuers iam, cent. I. Er mus in acta is Chiliad. 4.cem. I. Prouerb. I. Dulce belltim inexperiri. Et ut pacis commoda multa: ita incommoda plurima ex bello oriuntur. In pace enim causae & merita spectantur: ubi bellum ingruit, innocentes ac noxii iuxta cy-dunt. Corne l. Tacit. I. Annalium. In pace filii parentes suos in bello contra patres filios suos sepeliunt: Her dot .lib. I. Acut dracones exugentes sanouinem Elephantorum perdunt Elephantos, sed & ipsi pei eunt. Ita in bello utraq; pars damno assicitur; peximit di perit Plin. lib. 8 ca I 2. Et qui vict orias petunt armis aut his cupiant ditescere: similes sunt ijs, qui hamo aureo piscantur, cuius abrupti lcam iis detrimentum milio capturae lucro pensari potest .s Gnis I Jctor in Au vilio. Sumptus enim hic ingentegrequiruntur,& d eh-
quia bellum non quaerit. Plim. in De cis Ado2brbe
154쪽
gmatilus. Nec etiam diuturna possessio est, in qua gladio inducimur. Curiius55.8. Accedit huc, quod bellum facile suscipitur, at non ita deponitur: non in eiusde est potestate initium & finis: incipere cuiuis etiam ignavo licet; deponere, cum victores volunt. Salus, res inberiIuguribino.Et v ta luam si quis accenderit, no amplius ad ipsius arbitrium incendium fertur, sςd ventis regitur, obuia quael perdit & consumitrita bellum,
quod ventis accersunt, excita ruinaudacia vel ignoratia non amplius in aut orta est manu, sed a fortuna re gitur. Nolubius Ib. II. Et haec ipsa fortuna admodum est anceps & lubrica .TMId.55 2. Leuisti imus saepe casus ex victo victorem, ex victore victum ex oscitum reddit : Iovianus tib. debelio Neapolitauo: & nunquam minus , quam in hoc euentus respondet. Liuius Decad. 3. lib. Io. Herodianus in Maximino. Polybius libro Iti Criar
tib de besto Gallico. Proco:us Lb. a. de besto Gallico. Privatim quoq; multis bellum nocet:. quia iudicia hic li bera & parum commoda plerunq; Oriuntur: cuiusuis est verbis bella administrare. Dibosius Hallaarnais lib.
Mersa Vni imperatori imputantur. Corn.TEcii. in vita s-gricolae. Et deniq; magna facinora magnas periculis e- mu ntur. Diona Halicarnass.li. 9. Mors Optimum quem que ex acie pignerari solet. Cic. I . Philippica. Sunt haerationes contra bellum. Contra, bellum esse gerendum euincunt, quae sequuntur, rationes. I. Plena iustitia est fortitudo, quae patriam, socios,congressus alios tuetur ac defendit.li.
uti diuturna nolunt, in bello exercitari coguntur. Ulius Probus in Epaminonda. ri tot. Pol. 8. cap. 7. Cic. I. O f. Neque 3.verbis sed armis hostes vincuntur: neque sine viribus tuta sapientia est. at .e'si. a. - Et fortu-ns nullibi melius quam in bello rarantur si quid c que
bello capta iure nostra fiunt. lib. I a. Iustituitit. I. Thucyd.
155쪽
DE BELLO. Iιba. Ad depelle das s. iniurias necessiario arma sumatitur&queadmodum est modestiae coqtuc cele, ni uiniuria affectus fueris uta stultitia est& improbatas,illatas iniurias non ulcisci Pisos .de R ub. A pop. Polix.7.ς,8 ct in Uetoricis ad uexandrum. Thucyd.tib. I . Lἶutu lι. λ Decad. 3. 6. Laus hinc dc gloria magna paratur. quicquid enim in pugna patiuntur homines, illud omne .
maximum&iplendidissimum est illud , quod magno
animo & elato fit. cie. 1. P. Etiunt duae artes , quae possunt locare homines in amplissim a ignita i is gradu;Vna Imperatoris;alteta Oratoris: quod ab hoc pacis ornamenta retinetur, ab illo belli pericula repelluntur. Cie.'ro Mur. Plura cli. in libello, Bello ne an pace clamores Atheniensessuerintς Neq; vlla re alia . Populus Romanus orbem subegis terrarum videtur , misi
armorum exercitio, discipima castrorum, Viu militiae messet.libro I. de re miluari, cap. I. Et sunt praete Iea alia commoda bellorum. Cogunt enim homines elle Iussos ac temperantes. Arist. Polit.7. cap.9. Cont Inent alios in ossicio , quia nemo aud et prouocare eum, aut iniuria assiccre, quem intelligit promptum & expeditum esse ad defendendum .Liuius Decia.ῖibi AHocat Vasallos a viiijs, rusticorum insolentiam corrigunt.
mercatoriam constringunt arrogantiam,inutili turba
Minnavia liberant Respub. quae non secuS, atque Ixiosi humores in corporibus, det damna Bo . de v- pubIib. s.cap.6. Prohibent seditiones,excitant ad Om cium: ideoq; Scipio, cum in Senatu Romano delibe Taretur,an Carthago esset delendat hoc dissuasit illo ar timento, quod utile effet relinqui hostes quoida, ζbuscum de irtute ciues certarent, Polyiain m. 6 Ex DEvs quibusq; poculis & nationibus aduersarios suos dedit, ut periculorum metu ira ossicio continet C tur: quemadmodum Israelitici populi exempla hoc abundet Itantur. Bodin. de Repubesis. 7. cap. S. Obrem Sapientes adoleste ilics & liberos suos volue -
156쪽
runt etia armorii tractandorum ratione discere. Ples. in Lachete,OS .de Repub. Fuerut hac in re diligetes Spartani. Plutarch. in L; curgo, dc Pcriae. Herod. L. 1. Strabo Ii.3. Etia Germanis labitris la hec tribuituriciuod molestu illis fuerit, quiescere domi, non oma capellere. l ornet. Tacit.iae moribus Germanorum. caesar lib. . debebo Gallico. En litis in visa Caroli Magni. Neq; postremo negligendum illud est, quod Sacris in lit cras DEV S minatur ablaturum hominem bellato iem. Esal ac de Cyro a Rfirmat . Apprehendi dexteram eius, Visubi jciam ante fac ic in eius gentes, dc dorsa regum Vertam. Esaiae 4s. E S T I O LXIIX.
rendum' Ion satis est scire esse getendu bellum: Verum etia- illud conlide radum, hoc maxime tempore, quomodo scilicet bellum gerendum Z dcob quas causas Sunt enim qui belli semina conquirunt, ut strenui videantur: qui muscas imitari videntur, quae tantum in locis scabris consistere pollunt, specula polita oderiit. Lodin.5.1. de Repub.c.3. Sunt, quibus aurum placet, pro positae sunt diuitia: dc facultates domi consistere per egestate lanequeunt. cit.tiq. Sunt, quibus cupiditas noceadi alijs aut imperandi est proposita. Satis. ira fragm. cominaeus6.3. Historiarum. Habent causas leuiculas alij armorum induendorum. Ab Aeduis dc Arcadibus sunt bella gesta propter apri caput: a Pyrrhis d
Scoti S propter can e Serectos: a multis propter mulier culas abductas,aut iniuria affectas.Athen .lι.3.c. 6. Melius dc rectius Romani, qui dicuntur propterea felicia bella gessisse, quia iusta gelserunt dc gloriosa, non tam exitu qua principi jsQuia non sine causa graui suscepta. Limus li.s. De v.f. Etiam laudantur in Historijs Lucullus dc Scipio qui dixerunt malle se unum ciuem ser- Mare, quam mille hostes Occidere. Plin. in Lucusio Iulio
157쪽
Iulius Capitolinus in AugurIino 'λο, Neque enim Im-
peratori arina capienda, dum pacem agere licet. Zona in Martiano: neque temere in acie versari, & manus cum hoste confligere oportet: quod immane hoc di beluarum simile. Ciser. i. f. Ideoque tum demum bellum gerendum, cum primum est causa tuita: quod huc, Imperatoria stat acies. Theodosius ad Maleurinianum
Iusta vero causa est: propulsatio iniuriarum: de sen- causae Piso legum diuinarum: propugnatio fi nium,sed conuemen, Se iusta Demosth. in Oratione de Rhod.Lbertate. Et disciplinae honestae conseruatio ut, qui parere magistratui recusant,in officio contineantur Arist. Pol t. 7.cV. 8.Thucyd. lib. 2. Secundo, quando pax non est pax, sed pactio scruitutis, nitrito pretio empta: poterem reddit l, o stem. S. Jγmur in ulla Arcadii ct Honorsi Cic. I 2. Philipp. Tertio, cum rcssunt ante reperitae, impetrari vero non potuerunt Thuc d. lib. I. cic. I. sc. Quarto,cum
Omnia illa tentata, quibus declinari bcllum potest,nec amplius nisi inari s spes relinquitur : sapientes enim viri magis finem quam initium spectare, re priusquam ad arma pr*rumpunt, experiri omnia consilia solent. Plutarch. in Annibale. Postremo, quando bellum ante denuntiatum dc indictum est: id quod Romae olim per Faeciales fieri solebat,qui nonnullis adhibitis testibus hastam in terram comjciebant, cui bellum illaturi e
Tant . Liuiuae lib. I. Decad. I. Plutarch. in vita Camisit. Gellius ib. Ic .cap. . Elondus lib. . Pompon. Latin cap. 9. Fenestelia cap. 16. Pliniim de VIris illustribus,cap. 3. Alexander as Alexand. lib. I. cap. 3.
158쪽
d On utilis de necessaria minus quaestio est, A qui
. - busna bellum gerendum S suscipiendum sit: propterea quod & hic no raro peccatur, temere multa fiscito publico bellu aut pace faciunt, Maro I 2.de Leg bus. ubditis Secundo, controuersiim est, an a subditis contra arni.iennira Magi si ratu S, qui imperant tyranice, seditiones mota Mae ji, tu uendae: arma iumendarina Nirmante in sententia haec
sunt: quia cautos di prudentes Magistratus reddunt: ii quemadmodum Romae illud est factum, cum Tribuni plebis nobilitati sese oppositi crunt. Machiauetas in Dis-
quia conta naturam est Omnis tyrannus. Arista. Polit.
.cap. 2. Ideoq; tertio) sapientes, excellentes virtute viros iustissime seditiones comouere posse affirmant. , Aristot. Nolit D cap. I. statuit neminem ingenium&liberu tyranni ferre iugum posse.Idem Polit. .c. IO. Neq; scelere se obstringere iudicantur, qui tyrannum, Ctia . familiarem, interficiunt. cic. I. GR. Imo censetur esse hoc pulchrum, beneficio ratu, fama gloriosum. Idem i Philip. ia. Et notum illud Senecae: Victima haud ulla amplior potest magisve opima mactari Iovi, qua Rex iniquus. In Hercule furente. Atque hinc quarto tyra-nicidae sunt plurimi reperti: In Sacris Gedeon, Satri son: in Scriptis alijs septem Persarum reguli, qui Siner dem sustulerunt. --.lib 3. Et Dion Dionysium, A-raatus. Nicoclem. Pimamch. in vitis Romani Caligulam: qui cum dicere soleret, optare se,ut Romani omnes unicam ceruicem haberent, quo ictu uno omnes conficeretur: tandem sensit, sibi unam ceruice,
populo plures manus esse. XEbιlmus in alguia. Sunt
159쪽
e enim premia etia data olim tyrannoru interfectori- by diuinos illis honores Gr ci tribuertit,prope ad immortalitatem & religione 5c memoria. Cic.prs cone. Verum plura sunt& meliora argum eta, negante in ut one, isententia. Et quide adseditionem Pattinet, nunqua negiurem illam esse bona experientia testatur :c Ofirmat ipsoru f. i.miam
Romanoru exemplum: apud quos miserabilis tamen extitstitatus, cti seditiones a tribunis motae et unt. Nec miru, cla domestica actionu dominatio seper tristior est peregrino in imperio.Thu d. . Privata vulnera plurimis Reip. malis operire conatur. Com. cit.
L. i.Ide hiice hominibus, quod Salam adrae accidit: qua magnis imbribus crescit e renitate desicit.TVmitu lib.
IO.c. 7, Secundo improbo S ac tyrannos necare,aut existurbare velle, etsi speciosu&excelsi spirit' esse videtur. tame probandu neutiquam est. Et D Eus in populo Iudaico, cu Reaea voluit improbos punire; per AD syrios cic Babylonicos, no Iudaeos punivit. Saule Perdidit no Dauidis; sed Philistinora manu. Et, ut ciuitates iustitiae minis ros dc carnifices habet : no quod eos laudet,sed q= per hos facinorosos puniat: ita DEUS patitur,tyrannos, ceu quota a carnifices, esse, ut per hos ab imp ijs poenas exigat.Theod. Serm.6. Et si extirpandi aut exturbadi quo5; tyranos pote itas concederetur
populo: nulli principes dc Magist ratus etiani boni tuti essent futur qua doquide populi haec natura, Vt noua expetat. cit. t a. odio octu & quiete habeat. Salusii 'in Iugimba: e X opinione multa, veritate pauca iudicet. cpro S. Roscio. Tertio, Tyranicidia ipsis τυρον νοίονοις, interfectoribus tyrannorii, esse periculosa solet: que - ad modii exeniptu probat Bruti, Casiij, dc alioru interfectorum Caesaris: quoru nemo placida est morte evivis abreptus : pleriq; semetipsos interfecerui. Plutar thus invita Bruti ct Caesaris. Quarto, nec Dinarchijs,dc Rebuspub.®nis res haec multu prodest: quia raro sine conuellentiu exitio tyranus couellitur: oriuntur
se runq. seditiones, factiones, bella intellina. Ormi.
160쪽
raeir lib. . Quinto,e X emplaqtroq; testantur bonors, : manys in i ice r e pri ncipi b his suis reta ripi t. Et Moy atq; Aaron crudelitatem sugerunt Pharaonis, vi nem DEo reliquerunt. Ac memorabile cst dicturi iri api Ungariae Palatini: qiis, cum proceres quidam latiniam Regem exturbare re o vellent, sociumnisce sese ad itingere recusauit:&, auena cun q,,inquit, sacra corona coronatum videris; etiam ii bos fuerit & adorato &pro sancto Rege ducito. Bonpim in Hia sortis Ungaricis lib. 3. Decad. q. Itaque serendi sunt tyranni dc imperio sit Magistratus: ut stetalitates di imbres nimii. m. Tacitus Lib. . Contra eos scuto magis quam gladio utendum Litι ius lib. 3. Vindicia permit tenda DEO, qui nullam tyrannadem ad tertiam usque
generationem propagare solet sed eas, tanquam proinceras arbores,exmpat. AElianus Lb 6. cap. I 3. facit, Vt tyrannorum flagitia in propria supplrcia vereantur: nec eos aut fortuna aut solicitudo protegat. Cornet. Tacit. lib. 6. Vt vero non a priuatis, nec etiam subditis contra magistratus sunt arma lumenda: ita tu q: haec Mulieribus tractanda aur Sacerdotibus. Pro mulieribus quidem videntur ista facere . quod primo Plato ea de ex ercitia militaria mulieribus, quae viris, praescribit: illas quoq; vult in bellum proficit c i, instar calium una Venari. 5b . de Repul. o lib. 7. de Legib. Deinde, idem constituit Lycurgus in Spartan. a RMub. Plut . in πιτα Lycurgi, Pausan. in Messeniis O .Arcadiis. Tertio, quod si iracundia est cos fortitudinis: iracundae, &sic fortes quoq; mulieres erunt: quemadmodi focmeliae inter beluas, & iracundiores & folliores esse solet Ars
Totix. 2.cV. . Et in hunc Castis. Postr cmo, multae fuerunt deprehensae fortcs & militarcs foeminae: Iael, Debora,Iuditha, in Sacris. Amazones, de quibus Diod rus Siculur lib. .cap Ius initis lib. 2. Curtius lib. s. Εο sinitis Lb.2 Decia. r. I . minus Iob. I. Hsoriae Gothiae, V laterranus lib. 23. Et a P Mohors emiramis, Troades,