M. Fabii Quintiliani Institutionum oratoriarum libri duodecim, summa diligentia ad fidem vetustissimorum codicum recogniti, ac restituti

21쪽

taque iuuentutis Romanae utilitate posuit,ut ab Ingἐ

niosissimo Latinoru epigrammatu poeta, & vagae iuuentutis moderator , & Romanae togae gloria Vere meruerit appellari:etiam hunc laborem depiccatus, studiis aliquando suis quietem impellavit: atque Ut non selum aetatis suae ii ominibus, sed posteris quoque consuleret, totum illursi ocium ad hos de oratoria institutione libros componendos transtulit: quo-hum cum tertium iam in manibus volumen haberet, Domitianus Augustus cura m illi Q roris tuae nepotum delegauit. Uxorem praetorii viri filiam , omnes quae in foeminam cadunt latus es ut ipse inquit supergressam,

quum nondum aetatis undeuigcsimum explesset annum, duos enixam fit os,amisit, Quorum alteium quintum iam annum egressum, mira gratiae, iucunditatis, ingeniique puertim, defleuit extinctum. Alter autem sui nomen parentis referens, iamque aetatis decimum egressus annum omnibus etiam quas vix illa capiat aetas, corporis animique laudibus cumulatus,& consillari nuper adoptione ad omnium spes honorum prius admotus , atque auunculo praetori genecdestinatus, di omnium spe sacris eloquentiae candi datus , quum octo mensium valetudinem perpessus

esset , infelici parenti hos ipsos etiam in pueri usum elucubranti libros,alterum orbitatis vulnus inflixit. atque hunc suum casum in horum librorum sext o virpius, sed omnium suo im supe istes , miserabiliter delamentatur.Hos autem qui nunc in manibus nostris libri versantur , Victorio Marcello cum summa sibi amicitia coniuncto , tum eximio studiorum amore

flagrant, dicauit: de quibus, id quod de Carthagine Salluvius ait,silere satius puto, quam pauca dicere. Ferebantur autem & alii duo sub Quintiliani nomine

22쪽

T E s TIMONI A li tartis rhetorticae, neque editi, ut ipse inquitia

neque in hoc comparati. Nam adierum termone per biduum habito, pueri quibus id praestabatur, excepe rant .alterum pluribus sane diebus, quantum notando consequi potuera*t,interceptum , boni iuuenes temerario editionis honore vulgauerant. Hos deinde composuit, in quibus eadem sunt aliqua, multa mutata,plurima adrecta. Fuit enim in homine, ut in nullo unquam ingenuus quida'. animus. Itaque o

m nia in his librisi dulci praecipit,& omisso interdum speciosiores 3 li genere , ad utilit item se discentium

summittit: omniaque in iis quae secutus ipse est,quao Partim praeceptis, partim ratio 'ecognouerit vlurpata, sine vita dissimulatibne promit. Sed neque vese rem protiusque vulgatam opinionem suam damnare ipse in his libris est veritus, neque in tanta re homo candid .ssimus conscius cile sibi dissimulanti in ulla parte iudicii sui sustinuit. Praeter hos autem, & unum librum de causis corruptae eloquentiae , & alterum

item, qui nunc quoque extat, declamationum com posuit. Miro autem candore veterum ingenia virtutesque omnium indicauit. Senecam tantum damnare. inuisumque habere est creditus: quod accidisse si hi ipse scribit, dum corruptum & omnibus vitiis deprauatum dicendi genus reuocare ad severiora luci icia contendit. Nam cum lus fere Seneca inmanibus adolescentium foret,non quidem ipsum omnino conabatur excutere , sed potioribus praeserti non sinebat. Hactenus qua mihi de Quintiliano comperta sunt,

DO C.

23쪽

Vino, D. PETRO CASTELLANO, Tvet Ea 'lensium Epistopo , anagnostae Regio, Petius Galandius

S. P. D.

Greprodeunt,tampauci cum in caeteris arrib.ώm- ψmis, tumpraecipue in eloquentia, admirabiles emisant. A Ucit aliquis iure quodammodo in aliis reconditioribus disciplinis lingua Graca ignoran- riam praeIexere, cum ad hune diem Latina fere sola 'nobis in usu fuerit , qui disciplisas evi tradere sunt aggredis,tamprocula vcra Graecorum method, abfuerint, is nulti cos propinquitate contingere - deantur. Nam ct plurima ab enarae miscendo Pli-nim,unIones interscisse , o de medicina loquens ,

olpus atine quidem,remere tamen multapronun-

inasse, se quod ait Persim, corvospasim secutus dici potin or hocprasiarephiloclophi Seneca, quod vitia

strenue o Stoice in Ietur. Porro Ciceronem constat in eo genere ad Platonis aemuiationem per dias

gosphilosophiaestu a quaedam ab aliis tractata concinnasse a pompampotim ostendorem , quam

in I enumero mirari soleo, Antistis ornatisime, cur in tanta praeclarorum inge es Aniorum multitudine , tanι a bonorum: autorum luce, qui quotidie nouosplens vita

24쪽

Ma methodi commoditate institisse. Eloquentiam

vero, rerum ut Euripides ait , reginam a nobis hodiernum diem turpiter negoctam, quo oreexcusabimus' Ea enim nonpoetis historicis modo,qui-bm Graecispares esse facilepossumtu, verumetiam Ciceronis immortalibus orationibus, ct adeam via peruenien ita demetauintilianipraeceptionibus certissima,tam ad visum expressa est, ut non aequa-ram hac parte Graeciamselum, verumetiam longis o interuasi veratum existimem. Nom cum tenui,medio, osublimi, tribis dicendi generibuκ, quae nobis docere, delectare,mouere, tria oratoris officia reserunt, uniuersa contineatur eloquentia: iis ita omnibus Genim effloruit Cicero, ut ηρ modo qui in horum singulis excenerunt apud Graecos urimi ,verumetiam Demosthenem ipsum, cui haec luis uni tanquammmcipi tribuitur, facio, praecipuis in eloquentia rebus anteuerterit. Nam ut cum eo Demosthenes docendi diligentia, atque omni inueniendi acumine aria fecerit, ornatu tamen fabbm,commotionisque commisi rationis vehementia cedat necesseel. Iam vero depraeceptis viam ad eloquentiam communientibus sisermo institua- rur,quis acorum de Rhetorica libros magna supersitione atque ambitione ad ingenii ostentationem

comparatos, cum Ciceronis se diuintiliam polli smi cripinis, O nihilsuperuacui, nihil impediti,

mbiInon adauempertinentis com3lectuntur,com

25쪽

parauerit e Etsumpervulgata quaedam rhetora ptato pta negligens praetermiserit aut breuiter per-Minxcrit Cuero , viri consularis es in eloqui ni iacminentissimiseruata dignitate, quidin Auintinano,uiuo quodampraeceptronum omnis generis exun-d: te gurgite , quod mel ad mores, vel ad doc Dd sint que utilitatem pertineat, desid rare in Afrauo magis Ciceronis quibusdam iis mhu eius

praeter umbram ct laruam habfntU- , insensis sum, qui miniἰltanumprolixum,onusio certo δε- centem ordine clamitantes,de manibus diosorum curare meditantur. Cuiuι mentem,ctsi ceptam λprincipio adfinem instituendi rationem, blintentu oculis acrius intueantur acile ob inatum in praua sententia animum mutauerint. Tanta enim mundia, stentia,dcxteri are, industria ab imis funda

mentis adsumma fastigiapartibin omnibuι expressam bane eloquentiae architecturam comperient, τι

prauis sectibus depositu facto confessuri im,mhu

in eo genere ne mente quidem o cogitatisve persectim concipiposse. Tradiderunt rhetorica varii cum Latini,tum Graeci: quorum cum alii tanquam neglectu carcerib- metam soLmblectarent, elemen-ra,ctomnium disciplinarum dia sine quibus elo-

quintiae corpus nulti modo coalescfre polin, praeter-ms ut Asti ex di cui ute imi ratae,nominis est famae cupiditate , buflexibu eo maeandiau rhetorica pocueruNt,ut o Daedali iuxta poetas labyrintho e scili- quam e sinuosis eorum diuisonibus expli

care

26쪽

careor Iun. ι leti ea sermonis inom o propertare eadem tradere sunt aggremi, ut non modo non inflammam ent ad eloquentiae stadium bene dicendi cupidos,ve metiam deterrerent. Plerique vero cum linguae atque animi diuortiumfacerent , tam sunt Fubtiliter de rebuι ii tm nugati, τι de moribus, of icio,ct omni tirtutum et u non aliter conticuer/nt,quamsi ea ab oratoris professione alienis mafuissent. , t Fabitu cum fastigia nonposse consistereni bene faniis fundamentis iudicaret,adi ampueri statim nati balbutientem infantiam, o minima quaeque ne qu:bud maioribus locuι esse nequit, δε-

an 'itere sis non recusauit. A nutricibus emm aqualibu ,paedagogisis sanctisiuxta ac disertu incipiens, cum uerum Mnquam gremi ouendum suscepisset, adpraeceptorem n schola pubseca praestanti inmum, qui non acerbis udi oram exactor sit,s er lusum

est iucundam aemulationem assiduin magu quam vehemens excitator,deducit. Legere scribere,pronuntiare singulari artificio docet: exercitatione opima segrauissima mulctim ediscendi,memoriam si mat. 'sius etiam praeceptoru offra persequens, is isti discipuis ingenium explorandumst: mi adeius

natura fusum acinmodare,optimu animum imbuere, moressivos austeritate'comitate temperare, mi altin omnes disciplinas ordine ante rhetorica tradere quod utinam nostris tEmporibus negligr, ture

queri non possumus)vt prosissionum orimen acere,anorumque deo tam habere debeat ,grauissi-

27쪽

mepraespit. Hinc rhetoricesprogymnasmatis breuia rerpercussu umma eius m capita oratione locus risima discutit,de ipsius utilitate, materissimus Emistisne,rotoli qenerae ubstantia. Hu accedunt ex libro tertiostati citu per qua necessariae quamones de rhetorices origine se initio,progresse,perfectioNe, partibus,statibus,quaestionu G causaria generibus unguib inuentionis se disso itionis fontes aperiuntur, haec quidetrab.primis libris. Auatuox autem ρ- fueutIb.mpanis. orationis ordine quoda doctrinae facistori inuentionis or iussositionis Uum ostendit. Et quamuis dissositionem coniunctam esse velit eum inuentione,quά duplicem facit, una qua addocenta,

peculiariter libro sieptimo describit ubi quotvlexsit quid sit,quanta sis eius vitatM,primum in uniue sum deinde insingulis causarum generib. es statibus p ruden is e docet. Elocutione aurem, quodis dis si actis immensum essu sit,cui memoriamo

pronuntiatione adnectit,adpeculiarem tractatione

in quatuor libri equentes reiicit. ib. cu quicquid de arte die otin abunde diseruisset, cums adpar- tres diuisionis his ecundosacrae, de artifice, arte oopere respiceret,istimo libro qui mores ipsius oratoris,quae causa useipiendi,dscendi agendii ratis,frisis, er quaepostsine dia esst debeant, magna cum diguttalepraeserigit. Et ne parum alere facundia θ augere vires eloquentiaepossit se aliorum mora praec plasteriliactnuda uaderet, ne Masubtisitatis f

28쪽

. TEsTIMONIA robur omne naturae omrtutem

dibilitare concidendoso ι, bonos medicos, qui cum absuthiumpropinant, praesito melli poculo Aunt,

imitatus es. Ean. tanto verborum ornatu velut osse carne operuit, se sententiarum interiectarumgrauisate ravugneruosis toris adprinxit tantasermonis copia, quae a Cico one breuitate constricta, rudis-rib.obscura esstpoterat ate persequendo explanavit,

t luce clariora omnia,Omnia admirabilia iucunda

amabilias iuuenib.reddiderit 'em si quis obiiciae non essestruriturae arti cio,copositioni s concinnit

te edi numerisCiceroni similam, estondebo, nonpropterea disrtu oeloquentem non esse. An idcirco non habet omionem, quantu in hacpraeceptorum traduetion eripoten3 numerosam' diuaena rerum natura L quae ineodemgenere non habeat coplura disiimilis consimiti tamen laude digna' Id nos docent innumerabios Das aurib. au ocutas cias mus voluptates,qua diuerse nostros tamen sensus ita desectant,mt di cisiimumst iudicare AEqua maxime a clau- ruri id Caesar proprie eleganter dicere cotentus, Plinius, Suetonius,Titus Liuius,in quorassio paraulia. nitatem notauit,Ciceronidissimisiimi; an propterea

non legendi,non in diuersogeneresuscipiendi GL quam in his insiturionib.oratoriis,in quib.oratisne perpetua uti nonpoteis,minus id a Fabio requirenduerat,quam in eius orationibus aut declamationibus:

quae siextarent hodie earum loco qua supposititiamintiliani nomine circunferuntur, qua urimo i0' s virtutis

29쪽

mistules Tusanisproximas in bufortas animad-

- mera erranus. Atii ut quod sentio, ex epis plane familiaripatefactam,tantu villitatis adserre eloquentiae studiosispost Cicerone mihi Fabius videtur, quantsi medicina Iractansibistis Hippocratem Galenus. Ne igitur eum qui tot res ta dissipatas ctgenere distan es, vinculo tamen natura quo da interse colligatas, nec aliter ad eum quem quaerimus perficiendum, quε

μ es cst succos diuersorum generum ad mellis sua- ni simum saporem, necessarias in unum tanto facie litatusfustio congesserit, perfrictu fronte tanquam

eonfusum aut prolixum vituperemus: nespraestantissimorum autorum,quos omnino duos inooc gene-νe habemus perniciosum diuortium admittamus . nec mero sinobu terra in Italia in via pateat, mare ad

magnas merces importandas accomodatius, intercladamus. Sed ut ad id unded gressa ess,nostrar surtatur oratro,hanc egofastidio m insolentem quorunncensura,qui pro Cicerone non alitervmoram eius,quam apud poetas pro Iunone nubeIxion, amplectuntur, inter cateras causa tatuo cur tam pauci hodie vere eloquentes evadant: cst Ciceronis a more inflammati,cutem siummam a s extima quaedam lineamen a,non animum austritum QR rur. Ac cum me animose cogi:atione ad exquirendas . huius eloquentiu penuria causas attentius conuerto, longe maxinnam eloquentiaepestem adferre mihi videtur,qui prograuioris notae autoriώdneptissimos b.

b ms squi quotidie primo cogitationis impetu, tan- . puam malis Cadmi serpentis denti emergunt )im-s perita

30쪽

perita iuuentuti obtrudunt. Cum enimgraumm attiis

romm siententia idem esse in animorum a emontb. at Issoribaealoribusis constet, τι quemadmodumqtioprimum colore limplex vesierum candor ringitur,flui, quem liquorem testa recens combiberis; ν urgi nonpositi sic quae tenesiis animis primum ins derint, vitiosa praesertim, vix unquam mutari cλtingat: a prodigiosis elusemodi libellis par erat adole-icentes esseprimis anου. remoti mos ,- ueroni nittivoque,qui acuere o alere ingema possunt, addictissimos. In hos ii as rei literari copulos cumi mel incurrerum nusio iudicio praediti adolesientes, et cum voluptaetum studio laborem diareciant vel ad quaestuosas ar/espraeproperest inant, facile tanquam naufragios, tori; omnium Duo eloquentia sapientia curam abiistunt: non alia quidem de men la, quam qui rivulis aut potius turbidis lacunis cont/nti, lympidissmos se vies, septino torrentes aianeo siquios aspernatur. αuid aliud his qui ante ten

pus agrauium autorum monumentis abducuntur, contingere urandum es ,quam ii iis eiectis , qui certae nutricu uberum beneficiopriuari, nunquam τι rite corporu robur colligunt poterunt auarisia atque ambitione quasi ab ortu quodam ad honores osordidam aduocationum stipem praemature abrepti ibi miles , aut patriae ciuessalutares esse φ ulgasseueriore disciplina in tuto coΩδatis mori-h- , nulla subnixi bonarum artis cientia , effreni vitae licentia, vasa doctrina persuasione tu mentes csm se ad gubernacula rapublic/ tra Lianda