장음표시 사용
51쪽
is M. F A B. N T I L. 1 N s T I T. . tibus qui sie formabitur, vi fieri possit orator,&quae in quaqua aetate inchoanda, licere ingreditur. De gra=nmanca. C A P. II H.
ibis. nexticta ambitiosi quidam suos discipulos hum s adhuc re antes, cirsasublimiora sentare volentes,prAtostere docebant. Et primum declinara nomina ct verba Maecipit, doceri gener , noma
52쪽
ORATORIAR. LIa. I. CA'. IIII. IAAsailiaua ii sexrieaseus apud Latinos septimi apud Grac's. In ver-
ΡRimus in eo qui legendi scribendique adeptus erit sa-
cultatem , grammaticis est locus. Nec refert, de Graeco,' cin de Latino loquar: quanquam Graecum esse priorem pla- cet. Utrique eadem via est. Hare igitur professio eum breuissi-
pionisit. Nam & scribendi halbo coniun cta cum loquendo μ' est,& enarrationem praecedit emendata lectio : &m istum his omnibus iudicium est. quo quidem ita se uare sunt usi reteres grammatici, viii 5 versus modo censoria quadam virgulano i 3 tare,& libros qui fallo viderentur inscii pii, tanquam subdi- ia iitios summouere familia permiserint sibi sed autores alios ., in ordinem redegerint, alios omnino exemerint ii umero. ix; Nee poetas legisse latis est: excutiendum o in ne scriptorumito nenias non propter histor asi nodo, sed verba, quae frequenterius ab autoribus sumunta Tum nec citra musicen grammatice potest esse perfecta, tum ei demetris rhythmisque dicen ;ina: dum sit Nec si rationem syderum ignoret, poetas intelligat: ur qui ut alia mittam ) toties ortu occasuque signorum in de-ity clarandis temporibus utuntur. Nec ignara plillosoplitae. ι Cum propter plurimos in omnibus fere carminibus locos ex intima quaestionum naturalium subtilitate repet: tos, .is tum vel propter Empedoclem in Graecis, Varronem acetu cretium in Latinis: qui praecepta sapientiae versibus tradides. t runt. Eloquentia quoque nota mediocri est opus, ut de unaait quaque earum quas demonstrauimus rerum alcat proprie &i,, copiose. Quo minus tu ut ferendi, qui hanc artein ut tenuem j :, , ac ieiunam cavillantur: quae nisi oratori futuro fundamenta ιιιιι si deliter iecerit, quicquid superstruxeris, corruet: necessa
iiso ria auaris, iucunda sene=us i dii crusta exortitaeomes Mint. l quae vel soluonam is diorum genere plus rabet operis quam ostentationis quis igitur tanquam parua fastidiat,ie B E gramma-
Seripturavi eum Eulocutionstri iuncta.
53쪽
O tast grammatices elementa . non quia magnae sit operae, con issa. nantes a voealibus dii cernere , t plasque eas in semivocali uitivuM,It, numerum, mutaruinque partiri: sed quia interiola velut sacri κ.. Nam in huius adeuntibus, apparebit multa rerum subtilitas, quae a cita optimo me modo acuere ingenia puerilia, sed exercerealdissimam quo-ἀia breui que eruditionem ac scae. tiam possit. An eui iis libet auii se ilptinum δε- exigere literarum sonos i Non Hercule magis. quam nernum non uotum. At grammatici saltem omnes in ii inc deleendent Babet, ut rerum tenuitatem , desint- ne aliquae nobis nece iseriae lite m optimo tae, non quum Graeca scribinius: itum enim ab iisdem duas longa. mutuamur, J sed proprie in Latinis, ut in his, Serum &. gus, aeolicum digamma deside atur. Et medius est quidain v. & I.literae sonus. Non enim sic optumum dicimus.
etiam contrariam sib poscit Et Q q0ae &ipsa quorutidam
nominum nota est. &Κ, culus similis ei sectus speciesque , nisi quod paulum a nostris obliquatur, Κ appa apud Graecos nunctantum in numero manet, Et nostrarum ultima V, qua tamen. carere potuimus, si non quaesissemus. Atq e etiam in ipsi suo
' calibus grammatici est videre, an aliquas pro consonantibus usus acceperiti quia Iam sicut Tam scribitur , & G uos ut Cos. Atque ut vocales iuriga atur; aut enim unam longam faciunt, i ut veteres scripsere, qui geminatione earum velut apice utebantur:aut duas nisi quis putat etiam ex ita bus vocalibus syllabam fieri, quod nequit, si noo aliquae ossicio consonantium fungantur. Q retei iam hoc, quoinodo, duabus demum vo- ealibus in seipsas coeundi natura sit, cum consonantium coc' eat nulla, nisi alteram hiangat. Atqui litera I sibi incidit. Consteis enim est ab illo Iacit. Et V, quomodo nune seribitur Lam 8c Serum. Sciat etiam Ciceroni placuisse Abo Mabanique geminata I scribere. Quod si est, etiam iungetur ut conlo-nans. Quare discat puer, quid io literis proprium, quid commune, quae cum quibus cognatio: nec miretur cur ex Sc
anao fiat Scabellum: aut a pinna, i quod est acutum j securis v-trinque habens aciem. Bipennuo ne illorum sequatur errorem, qui quia a pennis duabus hoc esse nomen existimant, pinnas auium dici volunt. Neque has modo nouerat mutationes . quas inali laesinatio, aut apsistio, ve socorcuit, dii exridit,cadit caetrit,ea remuleat: & sie a lauando
54쪽
Ο R A T O RIA R. LI B. I. C A P. IIII. i Glamma ritae casibus aetate transierunt. Nam & inlisit de Fussin Vad
vos Fuνiosque venerunt et itia arbos, os, vapos, etiam Metimas
ac isses. aetatis fuerunt. Et haec 1psa S litera ab his nomini' Bias exelusa, in quibusdam ipsa alteri successit : nam martara' ' rixque dicebant. Quin striisumsedu que, pro a seira, Et ne . F, vel simili litera utentes: nam contra fraeci aspira-
re solent. M pro Fundanio Cicero testem, qui primam Iiteram dicere non possex, irridet. Sed B quoque in locum a-μ Iiarum dedimus aliquando, νnde Drebus, & Bruges, de Ba- Oxatore. tana. Necnon eadem fecit ex duello bellum, unde Duellos λ: quidam dicere Ballos ausi. Quidsiseumfllitasquq Quid T lite- cum, bie - - 1ae cum D quaedam cognatio et Quare minus mirum sit in ve- quo sext. tastis operibus urbis nostrae,& celebribus templis legantur Pomp. Quid O atque V. permutatae inuicem frag.I'. 'v t Becoba & noxνix, Culchides, & Pul xena scriberentur: ae ne Gess. lib. sin Graecis id tantsem notetur: dederont, ac probaueronti Sic cap. Ιχ.
quem secerunt .Eoles, ad VIIxem dea uetus 'alim Deis ii eth. Quid non E quoque Iloc. fuit ut murua, θυιεν, iove Vi- y' - ψεν, ct DVoue is Veroue, pro I seuiis Veiovit Sed mihi istore, nom locum signare satis est Non enim doceo,sed admoneo doctu- Deiouivi. cos. Inde in Allabas cura transibit, de quibus in orthographia ctoii.
Tum videbit ad quem hoc pertinet, quot&quae sintly i partes orationIs: quanquam denumero parum conuenit. veteres enim , quorum fuerunt Aristoteles quoque atque Theodectes, verba modo & nomina&conlupcti poes radiderunt: videlicet quod in verbis rim sermonis , in nomiqibus Q materiam ; quia al erum est quod loquimur, alterum de quoc loquimur:) in conuinctionibas autem complexum eorum esse iudicauerunt, quas coniunctiones a plerisque dici seior . sed haec videtur ex σαοδ α μω magis propria translatio. Pau-il latim a philosopliis, ac maxime syoicis, auctus est numerus: aso ae primum coniunctionibus articuli adiecti, post, praeposi- m tiones e nominibus appellatio, deinde pronomen, deinde milium verbo patricipium, ipsis verbis adverbia. Nosteris sermo articulos non desiderat , ideoque in alias partes ora-ird tionis sparguntur. Sed accedit superioribus interiectio. In rarisatio. 1at, Alii tamen ex idoneis duntaxat autoribus octo partes se-ata- cuti sunt, ut Aristarchus & aetate nostra Palemo, qui vocabui se lum sue appellationem nomini 'sabiecerunt tanquam
55쪽
χα M. F A v. Q V INTI L. INῖTIT. vant No- eiunt novem. Nihilominus suerunt qui ipsa illa dilue voeamen, bulum ab appeltatione drducerem, ut esset vocabulum, eo bummis pqs tactuq te manifestum, domus, lectus: appellatici,
pelli . cui vel alterum deest, Vel utrunque, ventus, coelum, Deus, virtus. Adliciebant & alleverationem, ut heu & attrectationem, ut fascea vim quae mihi non approbantur. Vocabulum, an appellatio d: cenda st & subiic tenda nomini, necne, quia parui refert, libet iam op naturis rei: nquo. Nomina deci nare & verba in primis pueri sciant: neque enim aliter peruenire ad intellectum tequentium pollunt. quod etiam monere superuacuit ira fucrat , nisi ambitiosi festinatione pletique a post et ioribus inciperent :& dum ostentare disci- . pulos circa speciosa malunt, compendio morarentur. At si
gς' l voluerit docere quae didicit, non erit contentus tradere . in nominibus irra genera ,& otiae ii 't duobuς, omnibusve Gen p eoitim linia. Nee ilatim diligentam putabo, qLN pr miscua, φημM & epicoena dicuntur, ostenderat, in quibus sexus ter per alterum apparet: aut quae foen tiun apisione mares, Or I ' i aut neutralisce minas significant, i v. lia sunt Murama, S Gly-ηρ Φ. μ' eerium, Scrutabitur mille praeceptor acer atque si biclis ori. gines novalia um: ut quae Tha utu corporis Ciserones, Rufos, A siro , se eerunc: l' nisi et i aliud secretius, Fusis, burrhi, Galba, Punci, Pan a, cauri, taliam, jMex casu nalcetium: hinc Agrippa- iter' is Cordiu is Pashun; merunt. dc ex iis quae post natos eueniunt, unde & Vopocm. Iam Cotta, scipiones, La nates, Serant sunt: & ex variis cautis . Gentes quoque ac lo ea,& alia multa reperias inter non dnam causas. Inseruis iam intercidit :llad genus qLod ducebatur a domino , unde Maris ei pares, Publiporesque. Quaerat etiam , sitne apud c raecos vis
Vusexti 'petquc edam sexii casus, & apud nos quoque septimi Nam cum
G ε ρ ha percussi, uon utor ab 'atiui natura: nec si idem Graece dicam , dativi. Sed in verbis quoque qai est adeo impe: i-pμφ μή ' ignoret genera & qu ilitates & pers nas & numrro, Literarii pene ista sunt ludi, & triuialis scient ae. Iam quoiada milliaturbabunt, quae decli irationi b is non tenentur. Nam& quaedam, participia, an verat appellationes sint, dbbitati potest, quia aliud alio loco valeat, ut a - et , c. ciam appellationibus similia,ut rauiiator, nutritor. Iam liurimes luam, nonne tropriae cuiusdam ratio uis est 'nam
56쪽
quod initi uotius inueniasὶ cui simile Fletur accipimus alter, nis virtv
camptu euνritur, mare nauigatur. quoque atquepotiti 'diuertuita valent quam ancicant. Qx id fit Od multa Verba non .. . .
totum declinationis ordinem ferunti saliae dam etiam mutania tu , visera inpiae terito. Quaedam tertiae demum personae figura dicuntur, , ilicet, piget. Quaedam simile quiddam patiuntur vocabulis in adverbium transeuntibus. Nam ut noctve, iit a Sunt enim haec quoque verba participalia
quidem, non tamen qualia dicto factoque. , De virtutibus o puris orationu. , C A P. V.
rauionuυινιutes ex vitis aggreditur, virtutes tres esse nameraἰ ανι oratiost emendata, dilucida is ornata. nam apte dicere ornattis . sub iei. Hanc exigi verbupyimumsingulu,deinde coniunctu. In - igulis an Latina ut, peregrina, simplicio, con posita, propria, translata, usitata.aut cya, considerari. In eoniunctis laudari verba sene , rebus accommodasa, ita quibus merito glaeeat bona vocalitus, iquam Grcet euphreiam vocent. Duo esse orarionis non emendata mitia barbarismum soloecismum. Er barbarimum quidem e sainsiquἰμυerbi fieriquescripto vel ricto tribuου modis. Primosiquis . . xamen peregrinum Latina orationi injerat. Secundo, animi natura,etuis quu quid dicat instenter, minaciter, aut crudeliter. Tertio, , partim scripto,partim dicto, additione, detractione,mutatione,iras mutarione, diuisione, complexione, aspisatione, ectasi: dimis,genera. numeνo, sonta, quales sunt istracimi, lambdaci mi, Oehnothetes, plateiaseni,ehit 1iemia. accentu, euim GracM longe sit ratio estιον quam Latinu . vllum acuta se grauis allapro aliaponitur. mbi breuriar qua ratio accentur silpra cribri: antepenultimam linis gum naturaeiretinfecti. Sὀma:loriam positisne acuiferuor: breue inprib 1 tabureticere acutum in antepentiimam. vi Iartar . Mons Iaba, natura circunflicti, Ros: breuia, cui longopositione, a cur. ob, lux. Verum hic notandum esse, tertium barbarismigentis in po tu aut venia dignum, aut etiam laudi ei. Inprosa quo que immutationem recipi: ut Canopitarum Nud Clearenem,p pro 'b, literarum adiεcIionem, utinassentior. Gadam etiam iuncta
57쪽
atque etiam in partibvio νatronia per varia earum accidentia, per genera, tempora, personM, modos, numeros perce arationes,
IAm eum omni oratio tyes habeat virtutes, ut emendata, ut dilucida, ut ornata sic: c quia dii ere apte, quod est praeci- ' puum , plerique ornatui subiiciunt ij totidem vitia, quae sunt subradictis contrarii , emendate loqx udi regula. quae grann marices pilor pars est, examinet. Haec ex giturvcrbis aut se nuptiae gulis aut pluribus Vrba nunc generaliter aceipi volo. nam νενιανum duplex eorum 1i Hellectus est: altet , quia omnia per quae se
lauesiactuι. monςctitur, sig0ificat, ut apud Horatium in arter Verbasprouisam rem non inuitasequ/ntur Altet in quo est una pars oratio is, lego,Icribo, Quam Vita'-tes ambiguitatem quidam dicere maluerunt, voces dictione , locutiones. Siugula lunt aut ia, stra, aut perostrina: aut sim plicia, aut composita: aut propria. aut ri an laia: aut usitat , Da voeλ. aut fict . Vnive ibo vitium saepiusquam vir is in si Lic x x e-
ιιιι i ibus nim dicamus aliquid proprium, spe ρcisum, subbme,n hil
sivisi ii. rame' horum nili in complexu loquen .ii serieque eouvngir. tiumsa. Laudam a. enim Verba bene yebus ae eo .n m. data r sola ρή- quam quae notari possit velut vocalitas, quae diemi Ceilios in rimim eo delestus est, ut inter duo quae idem significant, aetantun4M . dem valenr quod melius sonat, malis Prima barba dismi ac, soloecismi editas absit. Sed quia interim excusanxur haeς vitia aut consuetudine. aut autoritate, aut vetustate, aut denique vicinitate virtutum snam caepe a figuris ea separare difficile est ne quem tam lubrica obseruatio Pallat, at riter se ita
Agusio ad illud tenue discrimen grammaticus intendat, de quo nos la
58쪽
RATORIAR. LIB. I. C A P, V. 1 olitio φtius ibi loquemur, ubi de figuris orationis tractandum erit. nis virtuis Interim vitium quod fit in singulis verbis, sit barbarismus . tes & vi- peeurrat mihi sorsan aliquis, Quid hic promiisqrtanti operis tia. dignum raut quis hoc nescit.alios barbarismos seribesdo fie-
ri, alios loquendo quia quod male seribitur. male etiam dici ' ci'necesse est: quae vitiose dixeris,non Vique&sc ipro peccant. a. Illud prius adiectione, detractione,immutatione, τransmu- ibne hoc seeundum, diuisione, complexione, aspiratione, Usono eontineri r Sed ut parua sint haec, pueri docentur ad ue: &grammaticos officii sui commonemus. Ex quibus si quis erit plane impolitu , & vestibulum modo artis huius ingreΩ. rsus, intra h*e quae profitentium commentariolis vulgata iunt, eonsistet: doctiores multa adiicient: vel hoc primum, .suod barbarismum pluribus modis accipimus. Vnum ge. te. quale sit si qliis Afium vel Hispanum Larinae orationi nomen ipςςι inserat: ut ferium quo rotae vineiuntur. diei solet canthus 'i anquam eo tanqRam recepxortitur Persus sicut Catullus fploxenum ei rea Pa aum inuenit: &i oratione Labieni, siue illa Cornelii Galli ςst, in Polli 'bem ρasciar assectatore Gal- Ita ductum ςst. nam mastruxam, quod Sardum est, illudens Cicero ex industria dixit. Alterum genus balbarismi accipimus, quod fit animi patura, ut is a quo insolenter quid aut mina siter aut crudeliter dictum sit, barbare locuriis existi. metur. Tertium est illud vitium barbarisia i , euius exem- Pro S u- pla vulgo sunt plurima, sibi etiam qiaisque fingere potest, ro, Gut vesbo cui libet it adii elat literam syllabamve , vel detra- prouinciis
bat, aut alia iri pro ali , aut eandem alio quam rectu in consutiri. io o ponat. sed quidam fere ita iactationem eruditionis su--- '. mere illa ex poetis solent: & autores quos praelegunt, eo minantur. scire autem debet puer, haec opud scriptorcs parminum aut venia digna aut etiam laudeduc i: potiusque seni v d illa docendi erunt minus vulgata- nam duos in uno nomi-pοειμ.
ne fietebat balbarismos Tinca Placentinus I s reprehendenti Hottensio eredimus praeut m pro pergutam dicens,
immutatione, cum e pro g uteretur: & transmutatione, cum r praeponeret e antecedenti. At in eadem vitii geminatione Mιrire Susileo dicens Ennius, poetico iure defen
Sed in prosa quoque iam est quaedam reeepta immuta Excim
59쪽
M. F a. B. Q v I N T I L. I N s T I T. res, etiam si est in eo transmutatio, vendicauerunt: similitar alia. na siue est falsum lentior, Sisenna lxuasentio, multiqam,de Ges. δ: hunc ec analogiam secuti. sue illud verum et t. haec quoque, L. cap. pars contensa defenditur. At ille pexus pinguisque doctor. . aut illic detractionem, aut hic adiectionem putabit. Quid quod quaedam quae singula proculdubio vitiosa sunt, iuncta 'sine reprehensione dicuntur Nam dua se ire opondorum generum sunt barbarismi: aut duapondo is trepondo, vsque ad nostram aetatem ab omnibus dictum ell, & recte dici Messala confirma t. Ablurdum forsan videatur dicere. barbari s mum, quod est unius vel bi vitium. fieri per numeros, aut genera, licui soloecismum : icata tamen & scopa, contraque hoν dea licet literarum mutationem, detractionem, adiectionem non habeant, non alio vitiosa sulit, quam quod pluralia singulariter , & singularia pliiraliter efferuntur,& glad: a qui dixerunt, genere exciderunt. Sed hoc quoque notare contentus sum , ne arti culpa quorundam pervicaciam perplexae . videar de ipse qua sti opem addi-d me. Plus exigunt subtilitatis quae accidunt in dicendo vitia, qu a exempla eorum tradi scripto non Possunt, . u. Versus inciderunt, ut Europra r de ei μ ν ρ' eontrarium vitium, quod αν- αν & συναλοιφα Graeci vocant, nos complexionem dicimus: qualis est apud P. Uar
Cum agrantid iectam fulmine Pharon. Nam si eii. t prosa oratio , easdem literas enunciare veris sellabis licebat Praeterea quae fiunt spacio, siue quum syllaba correpta producitur, ut, ItaIiamfato profug-Ι-um. Seu longa corripitur . vi, Viris ob noxam,& surias extra carmen non deprehendas: sed nec in earmine vitia ducenda sunt. Illa vero nou nisi aure exiguntur, 'lira: fiunt per sonos: G. . quanquam per aspirati vem. siue ad. icitur vitiole, siue detrari φ/r hitur. apud nos non potest quaeri an in icripto sit vitium , si Hlitera est, non est no a. cuius quidem ra io mutata cum te mispotibus est saepiuς. Parcissime ea ve ere ς vu etiam in vocali- νeserua- bus , cum dicebant. Diu d inde ' leruatua , raetum. obser- consonantibias aspiraretur, ut in Graecis, o triumpis. Erupit uatum. breui lcmpore nimius usu Κ, ut chorona. chenturiones, prachones
60쪽
eomprehendere, & mihi: nam 'quoque pro apud virtu-
antiquos tragoediarum praecipue scriptores in veteribus li- Vibris inuenimus. Adhuc d;fficilior obscruario est per tenores, quos quidem ab antiquis dictos tonores comperi, ut vide- . licet declinato a Graecis verbo qui M-dicunt: vel accentus, quas Graeci vocant, cum aeuta & grauis alia pro a- - .lia ponitur, v in hoc Camilus, saeuitur Prima. Aut grauis pro flexa , ut Ch Aegin, de hic pi ima acuta. nam si e media mu'se β'tatur. Aut flexa pio graui, ut apice circumducta sequente, quam ex duabus syllabis in unam cogentes, & dein occen de flcctentes, dui liciter peccant. Sed id saepius in Graecis nominibus accidit: ut Atristia. quem nobis iuuenibus istissimi lenes acuta prima dicet e sc lebant, ut necessario secunda grauis estet. Item Tetti, Neresque. Haec de accen- Terrai tibus tradita. Caeteium iam scio qhiosdam eruditos. nonnul-NAes. 'us etiam grammaticos sic docere ac loqui, ut propter qua eam vocum d scrimina,ve: bum interim acuto sons finiant,
-sua ei cura. Iistora,eircum Pisc. osscopi o ne si grauem posuerint se eundam , circus dici videatur, non
circuitus. Item quantum, qu de . interrog; rates graui: com paranteS, acuto tenore conelddunt: quod tamen in attuςrbiis te solis ac pronὀmini bcs vindicant, incae vcri Sucre rem legem sequuntur. Mihi videtur coiaditionem muta re, quod ii si ocis verba coniungimus. Nam cum dico, ci cum lιtIora, tan4quiam num enuncio, dissi inulata distinctione: it. qtie tanquam in una voce, una est acuta. quod idem accidit i a illo, - Troia quiprimus ab oris. AEneid.r. I uenitv metri quoque conditio mutet accentum: vi, - Pecudespictasty volueres. Ibiarm. Nam volucres media aeuta legam: quia etsi natura reuis, ta- 'men positione longa est, ne iaciat iambum, quem noli recipitve: sus heroicu . Separata vero haec, a pracepto nostronos recede t: a t si consuetudo vicerit, vetus lex sermonis abolebitur reuius difficilior apud Graecos observatio eii ό quia plura illis loquendi genera, quas Διαλεκτους Ocant:&quod
alias vitiosum , laterim a ias rectum est :ὶ apud nos vero rectissmaratro, ac etiam breuissima. Nanque in omni voce, ais tuta intra numerum trium s)llabarum continetur, sue harsint in verbos Iae, siue ultimae.&in his aut proximae et tremae,put ab ea tertia. Trium porro de quibus loquor, media lon- .S ,aut