Onuphrii Panuini. Veronensis Augustiniani Reipublicae. Romanae commentariorum libri. tres recogniti, & indicibus aucti. Accesserunt in hac editione Sex. Iulii. Frontini Commentarii. De aquaeductibus et. coloniis itemque alia veterum scriptorum, .. On

41쪽

ROMANA M

certe,sacerdotioque augurum tantus honos accessit,

innihil belli domique postea , nisi auspicato gerere- uchbheilii populi,exercitus vocati,sum rua yhiaues non admisissent, dirimerentur. Ser. Tullius rex postea,vi existimo, quum ui quattuor tribus urbe diuisisset,alterum augurem adiunxit. Nam anno urbis CD LIIII. ut tradit libro x. Liuius, ppuleio Pansa,& M. Valerio Corvo v. Cos. rogatione Ogulnia, quinque eplebe additis,ad nouem numeru aucti sunt. ut latius demonstraui in Fastorum commentariis, ubi de potificibus,& pontifice maximo verba feci. Primic plebe augures hi fuerunt,C. Genucius,P. Aeliuspae-

numerus usque ad dictaturam Sullae Felicis mansit. Quo tempore t ex Liuio Florus in epitoma libri xx-C IX. tradit,Sulla augurum pontificumque collegium ampliauit,ut essent xv.augures, totidemque pontifices. Qui numerus postea mansit. Ceterum quum ceteris fere omnibus sacerdotibus,simul ac in iudicium o ducti& Gnati essent, alium substitui mos fuisset,augures hac lege immunes erant:dum enimviverent, licet maximorum criminumconuicti essent,sacerdotio tamen potiebantur,neque unquam priuari poterant. in enim sacrorum arcana neminem qui augur noesset cognoscere vellent;vbi quis augur cooptatus esset,iure iurando adigebatur,augurii res nemini se dicturum, priuatum veroicum postea factum , cosacramento liberum esse nolebant. Augurum autem in Romuli memoriam vultur prosperrima auis esse existimabatur. Quirit autem veteri ime ac morire augures ab auguribus,pontifices a pontificibus,re

liqui sacerdotes a sitis quique collesiis crearetur,unu

42쪽

CIVIT A s

tantum pontifexmaximus a populo,primus Cis. D. tius Ahenobarbus tribunus plebis,Neronis imperatoris attauus, pontificibus offensior , quod alium Mam se sui patris in locum cooptassent, lege lata ius iacerdotum subrogandorum a collegiis ad popidum transbiIit,anno urbis DCLI. C. Mario III. & L. Aure i lio Oreste cos . Nec multo post ipse pontifex maximus populi fustragio creatus est. Huius legis Cicero IL inaria in Rullum, meminit his verbis:Hoc idem de

ceterissacerdotiis Cn. Domuim trib. plebis dir clari mus Rcit, qβοά pvulus per resilione acerdotia mandare non ferat ot minor ars populi oraretur,ab ea parte qui

fasim is acon o cooptaremν. Qua lege etiam permis sum ess , t abrentes possent petere sacerdotia . scribit Cnim Cicero C. Marium,quum in Cappadocia esset, dege Domitiaaugurem factum fuisse. Atque ita ausure , pontifices, septem viri epulonum,m viri sa- cris faciundis,&fetiales,qui hactenus a sessi collegiis

crearista ebani , tributis comitiis renuntiari coeptimi post L. Sulla dici ator, rerumpotitus, quit alia zo multa contra Hebem, quae Marianas partes fouerat, itan hoc sanxit i sacerdotes iidem a collegiis crearetur,vtPedianus in diuinationis commentario sic tradan: His decem annis a Dira, bellis ciuilibus Dosiatin spopuli μ Roman potestate tribunicia iudican ture , arbitrio creandorumsuerdotum. Sed opaeni tradatodum lege D

mitiam abrogauit Sulla,se legem Sullae aliquot annis post T. Attius Labienus tribunus pletas abrogauit, I omitiamquerestituit,M. Tullio,& C.Antonio cos Fecit autem hoc auctore C. Caesare:qui si populus in

mandando sacerdotio susisagium ferret, se qui popR

'laris admodum er3t,pontificem maximum in demor-

43쪽

iui Metelli Pii locum creatum iri,non sine caussa putabat. Quod & re comprobatum effriam P. Seruilio Isaurico,& Qautatio Catulo, consularibus viris de lactis,ipse nondum praetorius in amplissimi sacerdo iijgradum ascendit. Rursus a populo M collegia lege Labieni abrogata, ius do optandorum sacerdotum retulit post caede Caesaris M. Antonius consul , eo co- sit io,vt facilius ac certius M. Aimilius Ilapidus, cuius filio filiam suam collocauerat, pontifex maximus in Caesaris locum sebrogaretur. Ceterum quum Antonsi omnes leges anno sequenti Hirtio & Pansa cos. ex S.C. abrogatae essent,quod ex M. Tullii oratione

in ipsum XIII. & Dionis libro XLVII L in

relligitur , haec quoque quam de sacerdotiis tulerat, fracta est,texque Domitii iterum restituta : sic enim eo anno scribit Cicero ad Brutum: diuo celeri omniafrutabamus,statim enim coilega ibisurgast, deinde anie praetorum , sacerdotum comiti uissent. Postea sub Augysto abrogata tertio Domitia lege, collegiorum primo, deinde Romanorum principum arbitrio,pontifices,augures,& reliqui sacerdotes cooptari coepti. Augurum collegium Romae usque ad Theodosii senioris imp. tempora viguit. Quibus religione Christi cinctissima omnia iam obtinente, νς-tereque daemonum cultu abrogato,Vno edis2'sacer .

dotiorum omnium redditus silco publico applicati sunt. Quare postea plane augure alij sacexdotes fieri desierunt. ita Zosimus De auguribus praeterea multa mentio est apud Ci 3o ceronem libro I. de diuinatione,Ouidium quarto Fastorum, Valerium libro II. Plutarchum in problema

tibus,& Statium Payinium libro quarto Thebaidos

44쪽

IOVI. O. M. SACR

COLLEGIUM

Haruspices a Romulo institutos filisse, tradit libro se do Dionysius. Hi a victimis in ara aspiciendis,dicti suntiis enim est haruspex,qui postquam hostia immolata est,inspectis extis futura praedicit; qui & extispex dicitur. Hic saepe per pecudum & ceteraru hostiarum fibras, iecinora,& alia intestina , futura arte daemonum diuinabat

45쪽

Debaruspicibin mentis est in hac ami-

qua inscriptione .

Tertiam sacrorum administrandorum partem Numa tribuno celerum tribuit,quemRomulus equitu,quos ccleres vocabant,praesectum costituit ; sub cuius potestate pedestres,eques resque copiae erat, corporis que regis ad custodiam creatus fuerat. Hic enim statuta quaedam sacrificia peragebat. Ita Dionysi us libro secundo. De tribuno celerum mentionem facit Poponius libro primo,it. de origine ruris ita:Initio ciuitatis Romanae,costat reges omne potestatem babuisse. Iisdetemporibus tribunum celerusvis' constat; is autem eauis ibus praeerat, dei uisecim in locu a regibus oblineueat, quo in numero fuit L. Iunius Brutus, qui ausiorfuit regis ei ciendi. Et Dionysiius in Romulo: mulus irechos diras ex praecipuis familiis,quos curiae renuntiarunt, eode modo, quo antea senatores, 'delegit , eo Φιe ad corporis custodiam

circu se habuit, docatique omnes sunt celeres,dipluresscria tan ab exequendi ministerii celeritate rvit enim delocef-

qtte ad opera erant, quos I 'mani celeres docant. Vt autem

46쪽

CIVITAS

Valerius Antias disit,aprimo eoru duce Falio Celere.Pra erui naque dux ipsis etiam clarisiimus,cui tres suberant centuriones, sub eis alii inferiores msistratu ,qui per 'νrbesemntes eum cum telis ministra eoru quae iubebantur erat. c. Huius tribuni celerum postea exactis regibus locum tenuit apud dictatorem magister equitii,& apud imperatores praefectus praetorio,vi tradit Poponius

CVRIONES XXX. ET . CVRIO MAXIMVS Io

Curiones erant qui curiis praesidebant a Romulo instituti,curiamque suffiagiis creati: de quibus libro secundo in Numa sic scribit Dionysius sumpta itaque Numa omnis diuini cultus institutione,atqtie conscripta, eam in octo diuisit partes,quot erant etiamsacrorum ordines, tradidit autem primam sacrorum confiutionem triginta curionibus, quas dixi bo as immolare publicas pro curiis. His omnibus unus praesidebat curio maximus dictus, cuius auctoritate ut inquit Festus ) c teri curiones Σοregebantur.Huius frequens mentio est apud Liuium Hic curiatis comitiis semper creatus est

DE . SODALIBVS . TITIIS. alias TITIENSIBUS

Sodatis Tiὸν inquit M Varro lib. iiii.delingua Latina dictisiunia Titus auibus,quas in augPriis certis obseruare solent Tacitus vero libro primo: Ide annus uaca it)nο-nas caerimonias accepit,addito sodalium Augustalius acerdotio,)t quonda T. lius retinendis Sabinori acri odales Titios instituerat.Sorae dum e primoribus rivitatis a iis in

ginti. De hoc

47쪽

De hoc sacerdotio mentionem facit Lucanus libro primo SVtemvirque epulissest-,Titiiquesodales Hi sacerdotes extra urbem habitabant, & in tuguriis certa auguria seruabant,quoniam ad id deputati a p5tificibus erant.De eis praeterea nihil compertum ha

uorum quo3ue t aliorum mulibrum meminere , antiquae inscriptiones lias

P. CORNELIO i

48쪽

CIVITAS

CONSERVATORI.CAEREMONIARUM PUBLICARUM. ET RESTITUTORI. AEDIUM SACRARUM SODALES. TITI AMINES. XV

libro secundo Dionysius sacrarum

ministeriorum curam Numa rex iis tradidit,qui agestatione

tutione parum inter veteres scriptores conuenit. Plutarchus enim in Numa ita scribit Iouu Mart que sacerdotibus a Romulo constitutis, tertium Use Romuli addidit, que famine Quirinalem nominauit.Vocabant e secerdotes

antea constituto lamines,a pileis quibus ad tegenda capita istebantur, uastipilamines quidam essent. E contra Dio nysius, &Liuius flaminum omnium origine Numae tribuunt. Ita enim scribit Livius. Tu acerdotibin crea- . dis animum a iecit, quamquam jse plurima sacra obibat, ea maxime quae nunc ad flaminem Dialem pertinent sed uia in Auitate bellicosa plures Romuli quam Numae reges similes tutabat fore,ituro siue kyses ad bella, nesacra regiae dicis desererentur laminem Ioui assiduusacerdotem creauit, insigni ue eum deste curuli regiasella adornauta Huic duos flamines adiecit, Martia num,alterum virino. Erat autem flamen sacerdotis nomen, qui alicui deo 3 o

49쪽

ROMANAt si

peculiariter consecratus,ei uni singillatim sacra facie bat,a quo &nomen obtinebat,ut is qui Iouis sacra curabat,vel Martis,aut Quirini;is flame Dialis; Martia iis,& Qvjrinalis vocabatur. Hinc Cicero secundo de legibus: Diuisque aliis; acerdotes, omnibus potisces ingulis flaminessunto. Nominis autem ratio tracta est a folo, quo caput cinctum habebant,quod his verbis docet M. Varro libro IHI. de lingua Latina: Flammes inquit quod in I alio capite delato erant semper , acio caput cintitum habebant Iiu , flamines dicti. Horum snguli cognomina habent Ab co deo cui sacra faciunt e sed partim sunt aperta , partim obscura. G c. & Seruius super V irgilium: Flamines inquit in capite habebant pia leum,quod quum per aestu erre non possent lo tantum capita religare coeperunt,nam nudispentius capItibus incedere nefas erat, )nde aflo quo diebantur flammes dicti qua liflamines. Plutarchus in Numa, eos a pileo pilamines primo, post flamines dictos putat; quod non placet: nam & pontifices, & alijsacerdotes pileos gerebant, io & flamines tamen non sunt appellati. Appianus flaminem Dialem semper velo S galero festis profestisque diebus uti lere scribit. Sunt qui eos a sacris infulis flamines dictos putant, quas in capite gestabant ; quae ab antiquis flamae dicebantur, siue a fla- meo, quod genus est tegminis capitis, quod potius mulierum cst quam viro um. Sex.Pompeius: Flamen Dialis dictus quod sena sidue deletur, indeque appetiatur flamen quast flamen. Pileus autem siue galerus quo

flamines utebantur,apex vocabatur, cuiui formam ex

jo lapidibus marmoreis, vetustisque nummis , ita aliis quando descripsi.Nam quum apex fastigi si sit & suma num aliquod alicui additum rei, flaminis pileus qui

50쪽

CIVITAS

ad modii galeae militaris factus erat, in summo sisti gio virgulam fixam habebat, circa quam filum lanae albae religatum erat; a qua re ut dixi & ipsi stamine sint vocati, & pileus ipk apex. Vnde Valerius libro

primo cap. Sulpicio intersacrificandum apexprolapsu eidem secerdotium abstulit. Et Lucanus libro primo Et tostens apicemsenerose denice lamen Apice autem non nisi flaminibus uti permissum erat, ut nunc mitra episcopis. Seruius libro vII I. Vocant apicem a vendo quod est incire, nde aptus, Crapiculum Iossium flamines delatum caput gerunt. Sex.Pompeius:

M Hinquit ui est sacerdotu i igne,didi- est ab eo quod

comprehendere Πνinculo, antiqui vere dicebant: de aptis is qui conuenienter alicui tunsius est. Virgilius libro viii Hinc exultantessalios udosique lupercos ranis resque apices Apex Citur omnium flaminum insigne comune erat. Quum autem tres a Numa principio tantum instituati fuissent,Dialis artialis,& Qiurinalis; postea processu temporis xii. alij Romae additi sunt,&ad xv. nil aomer naucti Sex.Pompeius: Maximae dignationis flamen Dialis est inter flamines.Et quum ceteridiscrimina maiestatiquae habeant, minimi habetur Pomonalis: quod Pomona leuissimofructuiagrorum praejidet,idspomis: etc.

Ceterii omnes flamines mox enumerabo. Post constitutos xii flamines, orta esst inter eos maiorum, minoramque et patriciorum,&plebeiorum distinctio. Tres enim primi a Numa instituti maiores, & patricii appellati sunt. xii. posteriores, minores & plebeis Unde Sex.Pompeius:Maiores mines appellabanturpa- sotricisse neris,minores eroplebei. Nam tres primi flamines Iemper ex patriciis cooptati sunt,ut docet Cicero