장음표시 사용
11쪽
. Arist. i. phys Hoedistin Hioni, genus, Arist. valde freqirens est o quae
c. dest. degen immusci ratio, id est. pydefinitio. t. 3 c. s. 3.dcani. Distinctionis secundum modum, si tamen ab hac est diuersa, t. 37 meminit, cum sic ait; μ)alimentum ipsum pro ut quantum est. i. auget; prout substantia, nutrit Item, r)st, ut haec carnem ν 3. deant. t. H. esse carnis etiam alia, Vel alio modo sese habente, animi parte
Distinctionem secundum actum dupotentiam, iterum Ia ro phys t . pius usurpat. Quoniam autem, syinquit, aliqua potentia sunt c. a. item . ς atque actu. at non simul aut non eodem, sed ut quippiam calidum 3 3. x quidem est potentia frigidum autem actu, complura iam vi-ν meta ph i. o. cisim agent. patientur.
Haec de iis distinctuionibus breuiter dicta sint, quas Aristotelesvsurpauit. Restat nunc, ut exponatur, quidnam posteriores philosophi, iique maximi scholastici, de ij idem senserint. Primo auatem , Nominalium de hac re sententiam explicabimus, qui hoc potissimum sequuntur. a cham . . . Duas a duntaxat distinctiones recipiendas, unam quidem a. q. 3 Gx g*x. realem, alteram vero rationis, cum duplex tantum ens sit, reale
Dui,nci . , cilicet tarationis. amuis enim, Vnam eandemque rem, diuemq. a Gab. i. di is conceptibus, intelligi apprehendique posse non negent, hanc a. q. i.&3. tamen differentiam, rectius conceptibus quam ipsis rebus, tribuendam arbitrantur. Si quid sorte praeterea, ab illis requirendum
videatur, id explicat Gabriel, hunc serme in modum. G b. ubi su primb. byRem quamque se ipsa, id est, per seipsam formaliter P Q atque intrinsece& sibi ipsi eandem fieri. 4 quocunque alio dictinctam neque ad hoc, quippiam esse necessarium, extrinsecus adscitum, cuiusmodi id omne censendum est, quod neci: resipiam et neque aliqua eius pars haberi dicique potest. A quo enim res quaeque entitatem accipit, ab illo etiam habet unitatem, nihil autem
12쪽
tem perali silens est, sed seipso, ex quo essicitur, ut etiam seipso st
unum, id est a se in diuisum. Quemadmodum autem quidque seipso unum est, ita etiam a quouis alio distinctum ac separatum. Sufficit enim ut discrimen inter aliqua disserentia statuatur, unum aliud non esse, quicquid praeterea ad hoc efficiendum ad
hibueris superuacaneum erit. Secund sc)Contradictionem regulam esse omnium optimam e Gab.ubi antea qua dedistinctionibus iudicetur: adeo vide quibuscunque con Nox. . tradicentia efferantur ea quoque distincta sint. Et vicissim, quaecunque distincta esse deprehendantur contradicentia etiam in se
admittant videlicet tali ratione distinctum esse, non esse. Si enim illis inter quae nihil est omnino discriminis, assirmatione-gatioque opposita posset attribui soret profecto, ut etiam de una eademque re quo nihil absurdius contradictoria liceret pronunciare, cum quicquid de aliquo dicatur, dici quoque de omni eo vere posueri, a quo ipsum nihil est omnino diuersum. Terti, d Aliquam distinctionum varietatem admittendam ab Nol. I.
esse. Neque enim solum generica specificae numerica reperiuntur,verum etiam aliae, cum sub numerali, essentialis contineatur, realis, sormalis siue ex natura rei Genere autem ea distinguuntur, de quibus diuersa genera quorum neutrum alteri, tanquam
species subiicitur in quid praedicantur,ut homo planta Specie,
quibus diuersae species ultimae. in quid attribuuntur Vt homo, leo.
Numero, de quibus diuersa indiuidua essentia distincta, enun
Uart . e Distinctionem numreat essentialem eorum dici, quorum e Gab. Nol. 3. Vnum aliud non est neque aliquod idem singulare est utrumque: vel eorum, quae de se inuicem vere negantur, ita, Vt quodcunquesngulare, verὸ attribuatur uni, negetur omnino de altero, quo pacto Petrus & Ioannes, generatim res creatae uniuersae, distinguuntur; Nam Petrus non est Ioannes: nihil quod Petrus dici potest, loannes est. Distinctio reatu non essentiatu, eorum est,quorum Vnum negatur quidem de altero, sed tamen aliquod singulare, de simpliciter unum est utrumque Sic Personae, oppositaeque relationes in diuinis differunt Paterenim non est filius nec Paterni
tas filiatio, & tamen una singularis, eaque simplici si ima diuina en
13쪽
Drmalis, est eorum,quorum nomina seu voces. psa praecise sinis gulariter significantes de sese mutuo vere affirmathque dicuntur quidem non tamen continuo, quicquid vere lingulariter Masii ramate praedicatur de uno, etiam praedicatur de altero quin potius sngulare aliquod vere de uno affirmatum verissime negabitur de altero sic essentia&relatio, siue essentia tersona distinguumtur, essentia enim est paternitas siue pater: filiatio vel filius est essentia: tamen filius non est pater neque filiatio paternitas est. Gab. Nox, Ex his consequens est, omnem formalem distinctionem, ex ea quae rerum est, pro manare, eamque necessario supponere. Gabiot. . Quintὸ θ)Omnem qualemcunque tandem rerum distinctio nem omnino realem esse,Vel eam certe poscere. Quaecunque enim eiusmodi sunt, ut de ipsi si vel de iis, quae essentialiter eadem cum illis sunt contradictoria asserantur, reipsa disserunt. Sed omnia quocunque tamen modo distincta, sic affecta sunt. Ergo omnia distincta vel aliquam eis essentialiter eadem iunt realiter distin cta, clim sola contradictio sit, qua rerum distinctio concludatur. Gab. Not. . Sextὸ hJ Neque tamen ea, quaere differre dicuntur, sormali ter etiam distincta esse volunt, sed illud ipsum, quod in eandem rem cum utrisque redistinctis incidit aquolibet illorum formaliter distingui censent. Ι , quo fit, ut hoc distinctionis genu scemnere non liceat, nisi quando una eademque singularis Mindiui dua res, pluris est, quarum una non sit reuera alia. Quod cum in diuinis solum locum habeat, in creaturis minime. iccirco etiam in diuinis duntaxat sor malis di itinctio probatur, a creaturis planEsummouenda,&quod ipsa non minori difficultate quam ipsum sanctissimum Trinitatis mysterium intelligatur, recipienda nunquam est, nisi id vel sacrae scripturae vel Ecclesiae cogat autoritas.
Maurit. in Epit. Sed ut apud Nominales, permagna est distinctionum poenuria formal dc est cori raritas, ita apud a ricolistas contra earundem maxima est
mum eo ust' ubertas de copia. Has itaque numerant. Primam rationis. Secumum,
de Fanti,. in ad OA naturasci, Tariam, sormalem. Luartam, eadem Liunram, clienis dationibus. tialem.
14쪽
ttilem. yextam se totis sublecHi uel septἰmam e totis oble&iu . Quae ut intelligantur, haec erunt cum ipsis aduertenda.
Primb. b Distinctionem rationis esse, cum per intelligentiam , vide Anton. nostram, Vel alio etiam modo, rei alicui, ens rationis quoddam PG accedit quo vel ab aliis, quae tali ente carent,vel etiam a se ipsa dif- iret .
ferat si secundum se praecise ectetur. Sic res quam is cognita, a se P. Tartaret in ipsa sine tali cognitione considerata, diuersa est, sic praedicatum com suis. in Scoquod uis, a quo uis etiam subiecto distinetum Sicinnumera penetum . dist. a. alia, a seipsis & ab alijs sunt differentia. 'Secunct. Regulas ad eam distinctionem cognoscendam has praescribi posse. Prima Resqvivis, postquam vel intelligend vel volendi, vel quamcumque etiam aliam cognostendi vim, circa eam exercuerimus, a stirsa ratione dissert. Secunda Si qua duosint ita assecta, ut restectus aliquis r
rionis,m conueniat, alteri ver,non item, ratione distincta erunt. Tertia. An verbialursectus uni conueniat, alteri non, i intelligitur. Si contradicentia de duobus possunt nunciari, non tamen ratione alicuius, quod in alterutrιus, tura contineatur, tum necesse erit,um horum ens rationis aliquod competere, quod alteri non possit attribui. Etenim, si de duobus, ne quidem ratio ne differentibus contradicentia vere dicerentur, illa etiam de e
dem dici posse, nihil obstaret, quod fieri nulla ratione potest. DE DISTINCTIONE, EX
Vt hae c distinctio innotescat, haec ex ijsdem autoribus addiscenda. Primb. Distinctionem ex natura rei. cybisariam accipi posse e Ant. Trom
Et, ut quid commune est, ad omnes eas distinctionum formas a. p. formal.art. quae praeter actionem mentis&intelligentiae noli rar, inueniunturii a circa fine
ela, ut species quaedam est distinctionis, generatim acceptae. Primo igitur modo si usurpetur, omnis qualiscunque tandem rerum dis tinctio ex natura rei, dici poterit, quod genus in omnes sua species
15쪽
ties conueniat, eisque attribuatur. Si autem secundo modo acci piatur sic species quaedam, alijs omnibus opposita est, non amplius commune quid adeo , ut neque distinctio formalis neque reali, neque essentialis, qua tales habentur, inter dis inci iones ex natura rei sint numerandae. Hic potissimum secundo modo accopta explicatur. Secundὸ Saltem ex natura rei distingui quaecunque sunt istiusmodi, P. Tartaretus ut etiamsi de illis, nulla nobis est et suscepta cogitatio, tamen d)Vbi Πxς' contradicentia in se admitterent Quod quidem non sic acci-
ubi supra. piendum, qua timeri ponit,Vt contradicentia de duobus vere pro nuncientur, absque ulla actione mentis, quae contradictoria rebus applicet, cum a stirmationem negationemque, quibus omnis contradictio continetur, ab intellectu proscisci necesse sit; sed quod res ipsa, ex se, sine ulla nostra opera contradictionis satis idonea sundamenta existant. Sic attributa diuina abessentia res, a suo modo intrinseco,&modi etiam ipsi inter se, distinguuntur hoc pacto definitio laesinitum se habent totum item metaphysicum &partes; superius quodvis,&in serius eo, quod definitio definiti respectu, itemque partes, comparatione totius, constituentis rationem quandam obtineant definitum autem totum
Tertio. Ea quaesita se habent, sitiem ex natura rei distingui quod Ant tomb. seri positi imo non raro contingat, ut in se ino eodemq. plures P a serma art. distinctionum species occurrant, quas ab eo, subdistincti, tamen 'Πyς ς - ' rationibus petere liceat. Si enim v. u. duo aliqua inter se disse-
tioni, modi in rant, nihil prohibet, quin illa sint, non solum fundamenta contrinseci,&eite tradictionis, sed etiam plures quidditates seu formalitates, distin finem artic. ccta res essentiae Lexistentiae, habeantque naturas&essentias diuersa'. Ex eo igitur, quod contradictionis sundamenta sint, dic tinctio ex natura rei, in illis exurgit sormalis vero, quod diuersas quid ditates sibi vendicent; &ex eo , quod sese habeant, Vt duae differentes res, distinctionem realem efficiunt; tandem, quod plures sint naturae Messentiae, essentialem etiam distinctionem ad
Anto. Si recti, Quart Hoc differentiae genus, sic percipi. Quacunque velut
d Hio m l. r. 3 relata, velut contraria velit priuantia, vel etiam ut contraduentia, biad-
16쪽
hoc pacto dissident quod ille moueat, hic vero moueatur. Homo item. illa dependentia, quam a Deo habet ex rei natura discrepant, quod illa aliud respiciat, homo sormaliter ad se sit sic item essentia diuina se habet,&relati quod essentia pluribus communicari possit, relatio nequeat insertu item & superius, huic dictinctioni subiiciuntur, hoc etenim pluribus se potest impartire, illud non potest.
Vt hanc distinctionem quae omnium sere usurpata est sermo nibus commodi iis doceant, has voces inprimis declarandas sumunt Forma, Formalitas Formaliter. Harum enim explanatio, viam ad caetera, quae no modo de hac distinctionis forma,verum etiam de alijs asserunt aditum faciliorem parat. Primbigitur ce)Formae nomen, prosorma vel per se subsistente, Ant sirecti. Vel etiam informante usurpari dicunt. Perse subsistens, vela nullo' - oritur, Deus est, qui purissimus actus, merito nuncupatur ves, τῆς b ib. ς ab aliost,&est intelligentia insormans vero, vel substantialis est quae compositi naturali, altera pars existit, unum per se, cum materia constituens;Vel accidentaria, quae rei extrinseca censetur. Sed praeterea, nomen hoc, totam rei naturam,ab eo cuius est nati ra separatim consideratam significare opmantur, quo pacto, humanitas, forma totius nominatur, non qua aliquid informetur, sed qua suppositum quidditatiue sit homo. Tandem,eam Omnem
rationem, sormae verbum denotare aiunt, subqua, ex rei natura,
potest numquodq; concipi & intelligi. Atq; haec deprima voce Secum. h)Formalitatis nomen a forma deducunt, eoque tri b Antistrem. bus potissimum acceptionibus utuntur. Primo igitur, liberiori R. parte, gnificatione acceptum significabit omne id. quod in re ex natura rei intelligi comprehendi ueporest ab anima quod quidem necessario non est tale,ut intelligendi vim per speciem aliquam sui excitet, si satis est enim, si eiusdem polsit esse terminus. Dicitur Ant. Tromb. autem in hac descriptione ex natura rei quod nonnulla a nobis in iis m. r. a. teli illi tercipi queant, non quod ipsa extra animum nostrum ' 'ς - QRς
exaltant, seu quo uelle suum, ab ipsamet intellectione recipiant; maluatis.
17쪽
talia fgmenta sunt dVentia rationis quaecunque alia. Esse formallistatis, e qua hic est sermo institutus, a nostra mente, hoc pacto non pendere volunt, quemadmodum illa, quorum esse nihil est aliud, qua ea a nobis cognosci. Terto. Vt autem altera illa definitionis pars. quod quidem necessa-rmn est tale &c.)intelligatur, aduertendum cum Scotistis est. du- idem ibidem plicem ':s rationem, in alicuius potentiae obiecto, sese olfferre; unam quidem mouendi potentiam alteram vero terminandi, 3. deant. 34 eiusdem potentiae actum, quod etiam ex Aristotele l)colligi potest . ubi obiectum ad potentia matrictum esse ait ut id, quod moistiuum est .ad mobile aut, ut terminus ad id, quod potest terminari Ratio igitur mouendi potentiam, tribuitur obiecto, quae iucmodi est, ut aliquam speciem sui producaliqua potentia dum eam recipit ad agendum excitetur terminandi vero ratio, obiecto competit, quatenus circa illud actio potentiae est occupata seu in ipsum tendit. Atque ex his duabus rationibus, quamuis posterior,
obiecto intrinseca sit, cuius ea natura est, ut circa illud versetur potentia, atque in id tanquam interminum seratur prior tamen, eidem obiecto extrinsecavi accidentaria est,cum relationes etiam obiecta verissima sint,&tamen, speciem aut similitudinem sui. ad animam non transmittant, cum ipsae formam absolutam pro creare nequeant, ob minimam suam entitatem Vt igitur aliquid formalitatis notionem, quocunque modo obtineat, satis est, ut si potentiam mouere per aliquam speciem, quam gignat, non possit; saltem eius actionem, ex natura rei terminet. Atque ea prima est, maximeque communis sermalitatis acceptio, omnia ea, quae extra nihil sunt, comprehendens etiam modos intrinsecos 4 vltimas differentias quamuis quod ad modo intrinsecos attinet
m Anti si recti, quos in diuinis numerant m aeternitatem, necessitatem, infinia , P, xx tatem existentiam In creaturis actum, potentiam, contingen-
tiam, intentionem,remmionem, exilientiam non delint etiam
Ix0 h p ex ni Scotistis, qui ne hac quidem ratione, eos sermalitates ex
att. a. in deelat. ζnte praeceptori tui, appellare ausint, quod persuasum habeant, sol malitati, Ormalitati nomen, non nisi ijsentibus conuenire quae ab intellectu per se concipi possint, eo paeto, ut ex se intelligendi actum terminent, quod modis istis concedi posse negant, cum eorum ea
conditio sit, vi sine ijs, quorum modi sunt, percipi non valeant.
18쪽
cuarib mycquid tamen ea de re sit, si ad eum modum, quo ex
plicauimus, sumatur formalitas, eam,& o realitatem quid dita sento. sirectitem. sub se comprehendere censent, quod sic exponunt Duplex P realitas ess: qua da essentiae,quedavero existentiae. Prior ideo obie
ctiva quandoq; appellatur, quod obiici cognitioni possit,eamque p. a. tract foris terminare; iccirco, pro ut res quaeque hoc nabuerili sic etiam rea mal ait a.
litas obiectiva dicetur; ideo, si per se obiectum notitiae nostrae sit, non solum autem per accidens, vel cu alio apta percipi. quemadmodum odi rerum intrinsecthrealitas obiectiva per se, existimabitur. Posterior vero, Subiectiva ideo nuncupata est quod quid-ditativi naturae subi jciatur, , cum singulare, qua ratione tale est, subiectum sit quid ditatis, propterea res vel realitas, subiectiva n minatur. Ex quoessicitur, ut quod antea dictum est, sor malitas, priori modo significata, cum in omne id conueniat, quod sit ex natura rei, siue per se percipi, siue cum alio possit, latius quam rea litas pateat, quandoquidem haec, ijs solum attribuantur, quae coniscipi atque intelligi per se, sine alio apta sunt, multo vero pluribus congruat formalitas. Hinc facile quoque colligi putant formalitatem sic acceptam, quid ditate etiam luperiorem habenda, quod intrinscci modi, sormalitates quaedam sint, hoc pacto, neque tamen quidditates. ε Quidditas enim ess id, quod vel de aliquo quid in mditatiue dicitur, vel certe est tale, ut de ipso aliquid quid ditati uepraedicetur, neutrum autem horum modis intrinsecis aiunt con uenire,ut ex ijs quae sequuntur, erit manifestum. Haec de forma litate primo modo accepta. Quintb. Formalitatis verbum, propriὸ accipi notant, quando pro omni eo illud usurpamus, quod est quidditatiue ens, vel aliquid etiam entis, si tamen non sit modus intrinsecus. ιὰ Qindditu. s '
riue autem illudens censendum esse dicunt, in cuius sormali ratione entis ratio continetur, cum quid ditatiue praedicari, non sit, ut adiacens denominans quid, sed instar essentiae quibus hoc conueniat, paulo post explicabitur de aliquo enunciati, hoc pacto , t praediacati ratio in subiecti conceptu includatur, quemadmodum animal de homine dicitur. Denominatiue ver illud ens esse arbitrantur. quod quam uisens, tanquam adiacens aliquid, denominans, in se complectatur, non tamen illud in sui conceptu¬ione postulat, sed quemadmodum rationale continet animal; hoc enim,
19쪽
licet per modum adiacentisvi denominantis,de rationali a Trm
tur, eius tamen definitionem non ingreditur, quod genus, ut Ari- metaphyc. stoteles thdocet, extra rationem dixtirentiae sit. Cum ergo ens, Q. de modis intrinsecis, quibus ad inferiora sibi subiecta, proxim drestringitur, contrahitur, dici quid ditati vh nequeat, vel ea de causa, quod quemadmodum de ratione generis, non sit ditiaren tia, sic nec de eius, quod contrahiturvi limitatur natura, id quod contrahitri limitat si ut formalitatis nomen, si hac secunda a ceptione sumatur, modi illi tueri non possint. Idem iudicium dea . metaphys pas, ionibus entis esset quod visu aristoteles scriptum reliquit,tiir subiectum, ut additamentum quoddam, passiones suas definiat. quod autem eiusmodi est, quid ditatiue de re definita, non praediacatur nisi saltem realitates obiectivae dici possent, qua de causa,
adhuc sormalitates hoc secundo modo nuncupantur. Eadem ratione ultimae disterentia, cum in nullo prorsus conueniant, quod
quid ditatiue de ipsis dici possit, cum sint primo diuersae ab hac
sormalitatis significatione, excluderentur nisi illis hoc patroci naretur, quod saltem aliquid si tentis; nam etiam ad id significaniadum, sor malitatis nomen hoc secundo modo acceptum, potest Ant. Si tecti, adhiberi, modis autem intrinsecis, tribui prorsus xj nequit. Atq; ubi supra hoc pacto, formalitas, cum realitate obiectiva Dyreciprocatur, a dςmibydς sic ut quicquid formalitas sit, realitas etiam obiectiva censeatur,
quamuis non contra Continet tamen adhuc sub se quid ditatem. Igitur, quando breuiter summatimque rem niuersam exponunt,sormalitatem de qua sermo est, cum de distinctione formali dis. Ant. Sirccxi, putatur, quamcunque Tynotionem ratione mue esse volunt, sub p. a. st 3 NQx qua, ex rei natura, intelligi aliquid V comprehendi possit. Quod si inseras, etiam modos intrinsecos, in hac notione contineri, qui tamen paulo superius, ab hac formalitatis acceptione, fuerantis
a Antide Fan lecti respondent a glo graphi hoc esse considerandum. i loco citato Maeo. b)Tandem, quam maxime sumi proprie hoc verbum ui autumant, cum iis accommodatur, quae vel de aliquibus quid ditatiue enunciantur,vel certe sunt talia, ut de ipsis aliquid quid diata liue praedicetur. Atque hoc pacio, longe minus se extendit sor- malitas, quam realitas obiectiva; conuertitur tamen cum quiddutate. Et quamuis disserentias indiuiduantes, primo vel secundo modo, formalitates appellare liceat, hoc tamen tertio, minime id
20쪽
permittituri c cum autem multis rationibus, aliquid quiddilatiti j idem ibiti m. enunciari seu praedicari de alio possit, tum id praecise hoc in loco, Il T ' di quod in quid, id est, per modum essentiae, atque per se stantis di '' '
citur. Quod ut percipiatur, aduertendum est magno inter sed in crimine haec esse separata, iuxta Scotistas, ad quid ditatem conglitu-tiue, ad eandem radicati ea liquid pertinere, cum seri possit, ut
priore modo ad quid ditatem attineat aliquid, quod tamen ad eandem posteriore illo nihil spectet. Specifica enim differentia, quid ditatem constituit illa quidem , tamen ut quid ditatiue praedicetur, haud est idonea, cum hoc illorum sit solum proprium,
quae non quemadmodum adiacens quid, denominans, sed instar essentiae, aut per se stantis, Ieu subsistentis,apta sunt praedicari, quod a specificis di serenti s valde est alienurn, cum similiter de alijs dicantur, ut si sorma insormantes denominans quid essent non vero per se subsistens quippiam. Ex quo etiam fit, ut quia
actus essentialis rei, ut d) Aristoteles notauit, qualitas quaedam physinuncupatur, differentia quoque quae talis est actus an quali prae ' '' dicetur ideoque, licet quid ditatem constituat, per modum tamen quid ditatis, de alio non pronunciatur. Ex quibus perspicuum etiam est,aliud rationem quidditatiuam tantum esse; aliud iluiιι-
ditativam ctformalem simul. Illa enim est, quae vel de aliquo in quid dicitur,vel in quo aliquidquid ditatiue includitur, hocpacto, ut non simul etiam aliquid contineat, quod praedicetur in
quali. Sic conceptus entis quid ditatiuus est, quod nullam rationem in se complectatur, quae qualitatem indicet Ratio autem quid ditati uarisormalis simul, ex conceptu, qui praedicetur inquid, alio, qui dicatur in quali componitur, idcirco tantum speciei ratio est, siue subalterna sit ea, siue infima In promptu
igitur est, quid sit quid ditatiue praedicari de alio, vel alterius in se quid ditatiuam praedicationem suscipere quid item tertio modo sumpta sormalitas, quae antequam perciperemus, omnibus istis
myster ijs eramus initiandi. Septim . Ea vox nunc explicanda est, ex se Scotistis, quam ter e Anto si rect. tio loco proposueramus, nempesrnialiter, quae&ipsa vari Eisur Nox, patur, his tamen praecipue modis. Quandoque illud aliquid ior limi, Larini maliter esse dicitur quod est per sormam tibi essentialem. Non eap. nunquam id, quod est per formam accidentariam interdum id.