Dispvtatio Philosophica, De Distinctionibvs

31쪽

DISPUTATIONIS, DEDISTINCTIONIBUS PHILOSO

PHORUM PARS ALTERA.ESTAT nune, ut quot distinctiones, quaenam admittendae sint,&quo pacto, doceatur atque ex iis, quae hactenus sunt dicta, seligantur ea, quae ad rem nostram faciunt, caeteris, quantum necesse est,&instituti huius ratio permittit, resutatis.

D E DISTINCTIONVM

N M E O. Vniuersas igitur distinctionum formas, ad quam romnino reis ducimus,quarum primam simpliciter rationis appellamus; alteram, rationis ratiocinatae tertiam realem; quartam denis Tormalem. Quid enim necesse est pluribus distinctionibus ea omnia obscurare, quibus paucioribus lumen maximum adserre possis Neque ulla est causa, cur Scotistae distinctionem ex natura rei cusor ma- Iem, diuersas numerent, cum Vna omnino, eademque sint. Quis enim non videt, quod si quae sit, ex natura rei, inter aliqua distin cito,eam necessario ex formali quadam ratione nasci debere,quae ita vere in uno sit, praeter omnem nostram intellectionem, ut in alio, eadem vere non reperiatur 'hoc autem ipsum, est formaliter

steph, Buri. in distingui. Atque hoc tandem non solum Scotistarum i aliqui λ ων P 'fatentur,veru metiam pluribus rationibus, Scoti ipsius dictis, confirmare,&ostendere conantur. Distinctio autem essentialis, vel erit formalis nostra, si verbis Scotistarum mensin sententia correspondeat, vel certe realis, quando ea distinguunt et sentiali- idem ubi an ter quae G separatim possunt existere, quod nos iis tribuimus, ς- -yx quae realiter sunt diuersa. Si quae vero se totis subiective, vel se to- α' ' ' is obiective distincta sunt vel sormaliter vel realiter, vel certe troque modo, a nobis differre dicentur; etenim si quae sint indiuersis categorijs constituta. tamen ita cohaerescant via se mutuo seiungi nequeant, sormaliter solum, sin separari poterunt,4 rea liter formaliter erunt diuersa. Quod si eiusdem quidem D tint

32쪽

rint naturae in distinctis tamen indiuiduis,realem quidem distinctionem admittent, formalem non item.

Quid distinemio rationis ratiocinantis sit, reete docent Scotistae; videant.Trob. Est enim ver unius ab alio,vel etiam a seipso, per aliquod ens ra- Iactat, OImalationis, diuersitas. Hac igitur, res quaevis apprehensa, ab alia non P δ' - - apprehensa, Vel etiam a seipsa, quatenus non apprehensa, differt. Praeterquam autem, quod haec definitio colligi possit, ex ea descriptione, quam supra attulimus, cum, quid distinctio sit, dixi mus si ea negaretur a quopiam sine magno negotio, probari de demonstrari posset. Cum enim res siens rationis ei accidat aliquid habeat, quod alia, vel etiam ipsa met, simpliciter consider ta sibi non vendicet, efficitur omnino, eam, vel a seipsa vel etiam ab alia, ditiarentem esse;&certe, non per ullum reale discrimen, ergo per aliquod, ab intelligentia nostra, vel alia quapiam apprehendendi,vel cognoscendi facultate, prosectum. Regulas citam. de hac distinctione cognoscenda, quas ex iisdem autoribus, supra, posuimus,ut optimas, & certissimas, agnoscimus.

TIONI J R AT I O GI NA ME. I.

Distinc tonem hane, D. Thomae a dilcipuli,recte defendunt a Capreolus& explicant. Est enim vere, distinctio unius ac eiusdem simplicis Caiet. ubi supra.

naturae, a se ipsa; quatenus eiusmodi est ut apte como deq; intelligio 'si' ph ac comprehendi possit, alio atque alio conceptu, qui etiam ipse V ὸNiI Τ'

modo quodam, aliam atq; aliam rem, repraesentet. Vnde merito, Thom de ve- ad eam cognoscendam, hoc dogma, praecipue inter caetera prodi ritate. q. I. arciderunt; Quaecunque diuersas cognitiones admittunt, quas tamen o sin natura sua non postulant, halione distincta sunt. dist 3,q Mi. 3. II.

Non est autem, quod quisquam in rebus ipsis, hanc distinctionem quaercndam existimet. Etenim, cum formalem distinctio nem

33쪽

nem eam dicamu' quae inter diuersas entitates in rebus reperitur

si rationis illa differentia, eiusmodi foret, quodnam inter illas, Capreo. l. d. . discrimen statueretur Est igitur in re, una. byeaque simplexe O .c Rςl sentiam natura, quae distinctionis huius fundamentum nuncu-pδg 'Ri δ' pari potest eo. quod multis, vari juque considerationibus, uani mi nostri notionibus sit subiecta, ea ratione, qua id iam fuit explicatum N melius sequentibus explicabitur. Vt enim mentiri intelligentiae nostiar ea vis est concessa, ut, quae vere multa sunt, atq; dispersa in rerum natura,vnire possit, atque modo quodam cogere eo. quod unionis illius ratio iundamentu in iis ipsis multis tr. metaphys diuersis cernatur, ut deuniuersalibus solet explicari ita quem C*m 9 admodum recte Auer. c aduertit aptus est animus noster, Vt ea, Lx p quae unita iam sunt, atq; coniuncta secundum esse diuidat ac sepa-

ριι i. i. ' et, quamuis ipsa non dividantur aut separentur secundum esse.

pr. . d. s. In mente d)autem nostra dum hoc pactores inter se discernitq AR aisve dijudicat duplex est distinctio. Una quidem ipsarum in-

pao .ceol. . ςli ctionum, quibus rem non Vno eodemque modo e multiscitea finem. atque diuersis, percipit altera ipsiusmet rei, quatenus obi jcitur animo. Et quidem, prior illa, si liberiore verbi significatione utamur, realis est, cuius extrema duae intellectiones junt, re diuersae, haeretque in anima, vidistinctio realis quaelibet in eo, cui adue nit,non secus, ac relatio in suo sundamento Secunda vero, distin. Captetit ubi filo rationi ratiocinatae est cuius extrema se res sunt,quae cogni- supra ad i. Greg. tioni Obijciuntur, non tamen ad eum modum spectatae, quo ex-

coni. a. pa .a i tra mentem existunt, sed quatenus repraesentatae sunt animo

ς l. λ. in fin comprehensae. Atque huius distinctionis subiectum, nec res ipsa censenda est, utpote quae nullam distinctionem ex se habet, neque etiam anima solum igitur obiective est, cum nihil aliud, quam rationis quidam respectus sit, rei distinctae ad se, ad intelle ctum distinguentem, nulli ut subiecto adhaerescens, quamuis sundamentum huiusmodi postulet, ut de illo, alia atque alia notio,

veru consormetur.

IIII.

Porro inter hanc distin Tionem, eam, quae simpliciter rationis appellatur, permagnum sane discrimen est. Nam distinctionis

34쪽

nis rationis simpliciter, alterum extremum, ab intelligentia nasci tur, dum ea, rei in qua occupatur, rationis aliquid ad ij cit quam-ui, non sine causa fundamento aliquando id contingat; in dictinctione autem rationis ratiocinatae, ita comparatum et t. t eius

nullum membrum, intellectioni nostrae, quippiam acceptum reterat, cum singulae in rebus ipsis cohaereant licet absque omni penitus, ad animum nostrum respectu, non trabeantur dili incla ex

quoessicitur, ut distinctionis huius etiam propinquum fund mentum ex re ipsa petere liceat, vere enim, in Deo v. g. sapiemtia, Liustitia, caeteraque sunti Et quanquam entis rationis sundamentum proximum quoq; ipsum, in rerum natura existere posse, negandutia non sit, distin Dionis tamen rei per ens rationis quae simpliciter est rationis distinctio propinquum fundamentum, non nisi ab Danimo erit, AntiTroin qui rationis quiddam , alicui tribuat, quod distinctionis proxi Nact. de forma mum fiat fundamentum; cuius rei, ea ratio reddi potest, quod in P ---Π- distinctione rationis simpliciter non duo aliqua aut plura, quae sint a rebus, considerationi nostrae offerantur, ncque unum quippiam, non totum simu I perceptum ac cognitum, ut in altero dictinctionis genere contingit sed res quae ilam simplex, tota etiam alicui notioni correspondens quam deinde mens ac intelligentia

nostra a seipsa distinguit,4 quodammodo diuersam efficit, per

aliquid rationis adiectum. Ergo, distinctionis rationis ratiocinatae,utrumque extremum,

in rebus est, s licet coniunctim simplici quodam essendi mo a Capreol 'bido rationis autem sirripliciter, minime, quippe cum huius extre 'μP si . ςPma, ne unum quidem Umplex sint, in natura, sed alterum ab intellectu proficiscatur. Quin imo, non raro euenit, ut ne remotum quidem fundamentum in mundo habeat, sed ut ab intellectu procreetur, quod tum accidit, cum V. g. figmentum aliquod, Vt an Obis cognitum perceptumque consideramus.

35쪽

in soluti ad .. qu-Π40ςnim, pro PQ sumitur, quod in ratiocinante existit oro Greg. Cont. a. ' uicili trationis,Vel ratiocinandi cultate: aliquando nomen pag. 1 3. col. i. ntentionis est, siue pro desinitione, siue pro ratiocinatione usurpetur quae quidem non in rebus inuenitur, sed in anima tantum quamuis inio correspondens sibi quippiam habeat. Cum i itur inter D E attributa, praedicata essentialia & eius generis res sim tales, rationis distri nun statuitur, minime id similiter intellistendum es atque si differentia haec, non alia atque alia in re etiam suo modo esset sed in ratiocinante duntaxat deo videlicet quod si , ἡ ἡ, a 'i'. L VhΠΤj'V Ri- Quod rationibus diuersis coirespon pag. 4,s. Ol. Σ. v lxy'okψivx Capreolus quoque testatur. eoii, genteis. ς U.utem intellectum nostrum, cum de una eadem due Capreo d. s. re plure noti .ne ad eum quem diximus modum sermati vel q. . adiν si vanitatis, Vel falsitatis, indicta causa condemnet Vanus enim

. V ό ' st/0ςrς ur Omniaque chimaerae quandam similitudinem conia Caprivbi p. si μὴ rentur; sed

ad s. seoticont essentiae proponantur, quae eius notitiae respondeant, sint sun-1. pag.zis ς0 mmentiti quicquam consectantium.

cors, sapiens,&c. quemadmodum igitur nihil prohibet ouo minus cum D Eo qui purissimus est actus,&maxime sim ex mutitas ac Varias rerum creatarum sermas, quodam nindoco ras&compares ita etiam nihil vetat, quin eidem, quamuisse

36쪽

Nee immerit,etiam, salsitatis insimularetur Intellectus, si, quemadmodum rem percipit vidistinctam, ita eidem distinctio

nem insitam esse pronunciaret, non tamen se hoc crimine ullo pacto obstringit, quod distinctionem, non conditionem quanis dam rei adhaerentem, sed potius cognitionis suae, siue rei, quateis nus circa eam ipse versatur, modum aliquem iudicet, solum obiective existentem, eo scilicet, quia id quod unum est atque simplex in re, varium esse potest, atque distinctum in nyanimo. Vt Capreol ubi igitur, quando uniuersale a sinu ularibus abstrahitur abstractio niς . d -

eliquidem cognitionis modus, quem tamen animus noni piis re i

u quali alicubi vere Inueniatur, tribuit, neque eam rerum mo P

dum esse arbitratur hic enim cum re, cuius est modus, ut obiectum potentiae percipitur, cum tamen modus cognitionis, non apprehendatur, neque obiectum sit, nisi sorte reflexe,sed proprietatem quandam, intellacitonem solam consequentem, vel rem inesse intentionali, non autem reali, sic&rationis distinctio, non rebus simpliciter adiacens quippiam existimatur, sed vel ipsu met cognitionis at sectio, vel rerum, quatenus nobis cognoscuntur conditio. XI. Dictum est autem, neque sine causi, distinctionis huius termi-minos, sundamentis in rebus ipsis positis inniti, quod vere earum natura sit talis, ut varias atque multiplices notiones serat, non tamen quales cuique libuerint sed certas ac determinatas, atque hoc ordine modoque, non autem alio consormatas. Ex quo coni jcere licet, quamuis res distinctionem ex se non postulet eam tamen hac esse ad distanctionem aptitudine & propensione quae exigat, ut si distinguatur, hac ratione id fiat,&non alia. Quocirca tametsi ex natura rei, non magis sapientia iustitia, in Deo discreta Capr. his

nes differentesque fieri de ipsi queant aptaque sint,vi diuersa esse obiectiva, in animo sibi vendicent, quod de sapienti acti sapientia. nemo ulla ratione concesserit, neque si in se spectentur, ncque si cum intellectione nostra conserantur, proindeque sapientia&iustitia, ratione ratiocinata diuersa sunt. sapientia Tapientia

non sunt, quod docte est a Capreolo animaduersum. 3 Hanc

37쪽

x II.

Hanc autem distinguendi rationem ex duobus enatam, sp p ubi su p. cone idem aut horasserit; quorum unum plenitudo est, persectio atque P δ' unitas re a nobis cognitae, ac perceptae; quae tali, eit, ut persectio' nes eas, quae sparsim in iis quae ignobiliora sunt, continentur, unico eoque simplicissimo actu, complectatur ac niat. Ex quo hoc consequitur,vi, qui conceptus essent multorum imperfectiorum, sint etiam suo modo unius, veruntamen persectioris. Alterum, est exiguum, tardum,ac hebes ingenium nostrum, quod vel non potest, vel saltem non clare&perspicuEvniuersum illum persectionum cumulum, unica actione cognoscere, ideo multis pro una.

adis scoli cogitur uti, ut non absurde dixerit, idem Capreolus; q) Deum, a bi Paulo Uin nobis, varijs actibus esse percipiendum, quamuis sine ulla ad res creatas analogia, intelligeretur.

An gradus generici specifici, in rebus, hanc distinctionem,

an vero maiorem aliquam postulent, dubium est, multi enim qui attributa diuina aliaque nonnulla, ratione solum existimant disi ferre. gradus illos formaliter distingui contendunt; neque enim necesse est ut quam uni horum disserentiam quis tribuat, eam et iam alteri continuo concedat nobis tamen, ut ex ijs erit manifestum, quae de formali distinctione dicemus maxime in hac re, D. Thomae sententia probatur; nempe, gradus istos in re, discrumen nullum agnoscere, nec inter se, neque ab inserioribus; sed

eos Unam eandemque rem simplicem esse . quae tamen diuellas, ac varias notiones xconliderati, e S, Vere admittat.

Atque si haec opinio, vero non aberret, fundamentum huius distinctionis non erit solum, quod quis ite existimauerit, ins nita quaedam rei persectio, aut imbecillitas intellectus nostri qui ea quae nequit unica actione comprehendere, concipit ac apprehendit diuersis sed quaelibet perfectio, ex qua res habet. Vt in ipsa,

multae ac variae rationes, intelligi queant, ita inter se affectae.Vt earum una, perficientis aliquam rationem obtineat altera vero rei.

miae talis persectioni capax sit, quam uti vere ipsae, Unicum qui 'piam

38쪽

piam simplex existant, pro vi Idipnum, magis minusue determinaia, percipitur ac cognoscitur a nobis, quod generis ac differentiae exemplo, si necesse sit, potest declarari. Neque vero recthobi jcitur, ex his essici eandem esse in rebus creatis simplicitatem iuritatem, quae Deo tribuitur, cui soli, hoc priuilegi j concedendum quidem aiunt, ut ex diuersis, a parte

rei csistinctis non componatur; proindeque, se iam arbitrantur demonstrasse gradus genericos rerum a Deo distinctarum, ab iis petendos, quae saltem aliqua ratione, in rebus ipsis, sunt distincta. Quamuis enim quispiam hoc negauerit, permagna sane nihilominus adhuc. varia Deum inter&res alias discrimina, poterit recensere. Primo enim, nulla penitus est in Deo exessentia, existentia; natura, supposito; quae tamen in alijs vere reperitur, compositio. Secundo, nulla sunt m Deo accidentia, sed attributa; quae a nobis, ut proprietates quaedam ipsius, intelliguntur, pro sus Minter se, cum diuina natura eaedem, cum tamen in alijs,accidentia omnia, saltem formaliter. a se inuicem. ab essentia. sint diuersa Tertio, intellectus noster DavΜ, licet ipse sit simia

plici simus, atque purissimus actus, in multas , rationes distrio Capreol. vibuit, ut successione quadam apprehendat quem ob infinitatem, ntea concl. a. simul complecti non valet; at in creatis essenti, nulla est immen '' stas,is praeterea intelligentiae nostrae, ad eas proportio, seu comparatio. Ideoque, quamuis ex ea cognatione cis finitate, qua Vnam rem , cum alia videmus deuinctam, genus utriusque colligamus, ex aliis differentiam, quae quidem non rem totam, sub omni persectione indicant, quemadmodum & diuina attributa tamen ubi eas generis differentiaeque notitias, singulatim obscurius cim persectius, rem repraesentantes, nobis parauerimus, unam ex illis ijsdem conformamus compositam, quae iam es red perfecte, rem uniuersam ante oculos ponat nihil tale in diuinorum attributorum notiti js, quas de Deo sormamus euenit, neque enim una, neque plures coniunctae, clar hin perspicue eum nobis exhibent Multa ergo, inter Deum caeteraque manent,&magna discrimina.

39쪽

xVI. Huic distin Tioni Scotistae, mominales, multa obiiciunt. atque inprimis Gregorius, qui trifariam aliqua ratione distingui posse ait; Primo, quod ipsa sint rationes, conceptus quidam dictincti. Secundo, quod duo pluraliae existant, quorum unius conceptus, vel ratio, alterius conceptus non sit, quo pacto rationes ipsae is res extra animam, differre censentur. Tertiὸ tandem, aliis quid distingui ab alio ratione dici posse ait, non horum modorum aliquo, sed ut ipsum omnino unum, secundum se propter plures rationes, ab intellectu conceptas,distinguatur a seipso ratione, hoc modo, ut huius distinctionis extrema, non illae rationes, nec aliqua ex ijs aggregata esse intelligantur; sed, ut res extra animam posita praecise diuersis huiusmodi rationibus significata, a sedistinguatur; hoc fieri nulla ratione posse, multis rationibus ostendere conatur, quas tamen non magno negotio, refellit 'hi R Caprevius. 9ὶ dum nihil quidem a se, ratione ratiocinata distin-

propositu conti gui, Vltro concedit Gregorio, nihil tamen ratione dixterreati eo pag. i i. col posse negat, a quo etiam re non sit diuersum. Igitur, neque sapiena in fine. tia Dei, neque essentia a seipsa ratione diuersa est, sed essentia, a lapientia; sapientia, ab essentia.

XVII.

Libet nunc, summatim uniuersa sere, quae de hac distin Tione. Deentes es diximus, tribus t9 Caietani pronunciatis, hic repetere, quorum senti c. 6-q N primum est. In Deo, loquitur enim de persectionibus diuini, FR4ς nuli sic dumst distinctio eu actualiter. Secunda. In Deo, sicuηdum se,puheonec. i distiGuyrationis est, virtualitersi undamentaliter Tertium. In Deo, vica fine. pag. ars terminat actu intellectus nostri, distinctio rationis, actualiter ess. Quod au- col.a. ide conci tem doctoris, de diuinis attributis adsert, reliquis etiam,quae hoc Ebate Com distinctionis genus admittunt, ratione quadam, poterit accom-

suae cap. Vlti WE DISTINCTIONE

Atque hae duae distinctiones, rationis suere; tempus nunc est, ut de alijs quoque agatur. Tertia igitur realis est, quae inter illa versaturo

40쪽

tur, quorum num ab alio, ut res a re, dissertaes autem id appel- Iatur, quod vel separatum existit ab alio, vel certe huiusmodi est. vi possit ab alio separatum existere.. II. Cuncti autem Philosophi, quod inficiari nequeant, at ua in ter sese, hoc pacto diuersa esse, distinctionem hanc, summo conia sensu admittunt; quaerunt solum, quaenam eam respuunt, Vel postulant: an distinctionis realis nomine, tantum ea, quam nos iam delinea uimus, intelligi debeat,an vero latius sumendum verbum sit, ut minores quoque differentias significet D. enim Thomae discipuli, quemadmodum ex ijs, quae dicentur, manifestum fiet, alia multa praeter ea, quae a se mutuo potant auelli seo

sim esse, redistingui arbitrantur. III. Ne quis autem in ipso statim limine impingat, aduertat ne

eesse est, non redire eodem re quippiam ab aliquo differre,&re cum illo idem non esse sola enim realia entia, redistincta sunt, cum tamen ens rationis, re distingui ab ente nequeat, licet non sit cuillo idem; nec immerito,cum recte Aristoteles io. metaph. 44. itidoceat, idem & diuersum contrarie opponi, non autem contradictorie, quemadmodum idem & non idem, opposita sunt. Quod si aliquando ens rationis idem cum ente reali dicere consueuerimus, id negative est intelligendum, quod videlicet reali differe tia destituatur, quare vera disserata Ad hanc distinctionem cognoscendam, hae regulae praescribi, tradi possunt. Prima.' Quasiparatim existunt, rediu usunt quam-

uis haec non sic reciprocentur, Vt quaecunquere diuersa sint, etiam Fons, metaph. existant separatim, ut materiae&formae, substantiae riuantita e. 6 q. o. sect. iatis,&alijs sexcentis, aliarum rerum exemplis, demonstrari potest Tolet.in Logica

Secunda. Qua e sum natura, ut perillamis potentia eparat vior. a.

essem natura sint sta uersa re distincta 2ntisque ad hanc conditi s priore hui'r Vm descendere nolint, redistincta censerinis debent. Quamobrem ad gul pMxς,οm' uertendum est, nihil obstare, quo minus eorum Quae re non disii Phictahillud E dent, Posteriores t