장음표시 사용
41쪽
dent, sed formaliter tantum unum sine altero inmundo existat. sed tamen. virique id neutiquam concedi potest. Cum enim communi quadam existentia gaudeant vel rectius unum existat pro pridi alterum alterius ratione, quod propriam sibi existentiam vendicat, sine alio reperiri quidem aliquando poterit, ut autem id. quod eiusmodi existentia caret alicubili tabique altero haud est futurum. Itaque, standamentum sine relatione, inuantitas sine triangulari figura, v. g. cohaerebit in mundo illa quidem, sed relatio sine undamento, uigura sine quantitate, nusquam reperietura
Tertia regula cuspersi prim , diuersarum motionum terminisunt rediscrepant. Motus enim, ut ex iis patet, quae de eius terminis explicari solent, ad rem aliquam existentem terminatur. Ita tamen haec
regula est explicanda, ut per terminum motus, id quod primo acquiritur, intelligamus, quamuis fortassi, termini rationem minus proprie obtineat, ut in locali motu euenit, in quo locus re diauersus est, inter ea quae acquiruntur, quamuis ubi natura post rius acquisitu, quam locus, magis proprie motionis illius terminus dicatur eo, quod in ipsa re, quae mouetur inhaereat, quod a loco est alienum. v II. D. . L p. q. Quarta Ea quorum unum alterum g producit, redistinguuntur si t
t. mende vera productione sermost. quod non sine causia apponi,s c. tur. Nam xanima quodammodo suas producit si cultates, noniast. i.&eomu nulla alia, a quibus tamen ipsa, res diuersa non est existimanda.
VIII. Quinta Sihra possint, dese mutu . sine reduplicatione negari, re diuersa de dist. e. a3. erunt. Huic regulae multum Achillinus hytribuit, non est tamen ea, Vt apparet, multum usurpata in communi loquendi usu consuetudine, cum etiam formaliter solum distinctorum alterum, de alio, sine reduplicatione interposita, negare assueuerimus. Sic quantitatem non esse figuram, actionem non esse passionem, motum non esse formam solemus dicere, quamuis verὸ quantitas, qua quantitas, actio, qua actio motus, qua motus, non est sorma&c dicendum foreti
42쪽
Ex his perspici potest, quid de iis regulis, quas superius ex sc
tistarum lententia, de hac distinctione retulimus, sit statuendum. Prima enim illa, ut recte docet ι Achillinus, salsitatis damnatur . . quod passiones aliquae, Ut naturales propenuones aptitudines, subiectum in quo haerent, originem suam a noscant, & tamen
idem recum pio sint, nisi ut ipse loquitur, distinguas inter originari ab altero, iuere ab altero, quod satis vanum voluntarium est. Sed tamen haec regula, si nostrae quam quartam diximus, accommodare se voluerit, eam acrimine absolvemus. . . Secunda culpa non vacat. Quando enim illa, quorum Vnum generatur, altero non generato, re ipsi differre contendunt, quidnam generationis nomine, intelligendum venit An proprie dicta atque compositum & relatio, re non distinguuntur,4 tamen unum horum generatur, altero non generato An ea, qua substantia quocunque modo producitur a sentiens anima generatur, eius passi iones non item, tamen una eademque res sunt,uel ipsorum Scotistarum consessione. An sorte generatio illis idem est, quod quaecunque rei productio ortus, per motum, si tamen sit primus illius&immediatus terminus atque sic quidem quantiatas, qualitas & locus generabitur,relationes autem Malia,quae haec concomitantur, non generabuntur,n tamen, re ab illis minime distinguentur. An tandem, idem illis generari est, quocunque modo incipere esses certe, circularis figura, sectio, localis motus, relatio, esse incipiunt, quando nec quantitas, nec subiectum, nec sundamentum, a quibus tamen illa res diuersae non sunt, ullo pa- acto incipiunt. Quare rectes Achillinus, hanc etiam Uulam,or - -
Tertiam, eodem etiam crimine damnamus. Neq; enim necesse est ut ea redistinguantur quarum uno sublato, alterum adhuc sit superstes, ut relation is fundamenti figurae4 quantitatis, ac aliis pene innumeris exemplis manifeste conspicitur. Et quanquam Scotistae, relationem a fundamento, aliquando realiter distinguant, eius tamen rei rationem nullam legitimam reddunt, quod
igitur sine caesa, ipsi asserunt, ab ali, negari, aegre ne serant.
43쪽
Quartam regulam, ut certam veram agnoscimus; sed ex ea Scotistae essentialem potius suam distinctionem, quam realem iudicarent; cum ex ipsorum mente, non quaecunque realiter disitinguuntur, separata esse in Tebus possint, quod generatim esseniatialiter diuersis, tantum tribuunt. Quintam adserunt alij talem. QuIaecunque praedicamento ditaserunt, redistinguuntur, sed est omnino falsa quemadmodum illa, quae specie diuersa sunt, ut resare dissident.
Sed contra secundae regulae, posteriorem partem multa Capiti t Thomae discipuli I adserunt, nobis reijcienda. Qigamuis enimari. a. ad 3 Adae, quaecunque separatim existere possunt, re distingui concedant. conti . p g. 3x multa tamen, reverὶ differre opinantur, quae sic connectuntur, Ut Coi, nulla vi possint a se mutud auulsa, in natura consistere. Vniuersa
Godes pag. 1 oo autem ad duo genera reuocant, quorum primum eli eorum,quo eol. a. 4. d. is ruminum,ab altero essentialiter dependet Iccirco materies a somq. . art. . ad i. ma, essentia ab existentia, separari prorsus nequeunt, quod sese Auxpoli 3. Q 4 tua quadam Mintrinseca dependentia respiciant.
pag. 3so. c. NII IL Verum, haec tela, tam formidolosanon sunt,ut qui istam reg I undequam defendere velit,ea magnoperὶ pertimescere debeat. Vt enim, siquid ab alio, tanquam a sua essentia, vel aliqua eius parte, siue physica ea sit, siue metaphy sica dependeat, ab eo separari non possit, qudd rem a sua essentia seiunctam esse, ex ijssit. quae effici nullo pacto queant si tamen quippiam ab alio pendeat, vel, ut a termino relationis essentialis; vel, ut a causa essciente, finali, materiali s tamen materia sit extrinseca, ut subiectum accidentis respectu est.& materia, s cum sorma conseratur; cur ab il- Io separari se non patietur Certe potentias khabitus, ab actibus&obiectis, quae tamen essentia&natura sua respiciunt, disiungi nemo negat,&res quasdam, ante finem suum, intrinsecum etiam. posse consistere, semen, cum vivens, ad quod ut finem, ex internis suis principiis, est ordinatum, antecedat, satis manifeste deci arat. Et cuius tandem externae causae vicem,Deus supplere non poterit l
44쪽
omnis poterit, ipsius etiam materiae inamuis enim illa In m roncs meta
trinseca sit compositis, est tamen externa prorsus formae,&acci yhy ς. . q. a.dentibus Sane nullam prorsus essentialem dependentiam pro ' hibere posse, quo minus id quod propriam sibi existentiam vendicat ab alio seiungatur, satis superque demonstrat, quantitatis a substantia remotio, quam Christianus philosophus nunquam insciabitur. Et qua contradictionem admittemus, si illa, quibus diuersias essentiasin existentias quod realiter distinctis damus tribuimus, a se mutuo auelli a Deo posse, concesserimus neque enim ullius vel essentiae,vel existentiae ex eo quippiam decedet &tamen, adhuc superesse conuincetur, quae dubio procul, si darentatur. sibi repugnarent. At, quicquid contradictionem secum non adserti estici a Deo posse, nemo unquam negabit. Secundum genus rerum, quaecum diuersae sint, dirimi tamen ac di clari nequeunt, dicitur eorum esse, quorum num, necensario ex alio manat ac resultat neque enim fieri posse aiunt, ut id, quod horum praecipuum est, reperiatur spiam, quin alterum habeat annexum; quamobrem,subiectum a passionibus, anima a pintentiis, sundamentum terminus a relatione,disiunctionem omnino recusant, ac deprecantur.
x VI. At haec etiam, parum vel nihil potius emel unti Si enim illa se
parationem defugiant, vel hoc oritur ex ea resultantia, quae in agente est quam activam dicunt vel ex ea, quae reperitur in illo, quod resultauit, ex alio profluxit, quam passiuam appellant vel tandem ex respectu interno, quo id, quod promanasse ab alio.&resultasse perhibetur, affectum est, ad id, a quo ortum dicitur. At nullum horum, tantae est virtutis ac emtacitatis, ut separationem prohibeat. Non enim primum Actiua enim illa renittantia, adactionem aliquam, quemadmodum&vis ea, a qua prosciscitur, ad est Scientem causam reuocatur. Atque potest Deus, em ciens quod uis, ne agat, si solum numen suum,&coeleste auxilium ei subtrahat praepedire, praesertim, cum emcere atque producere, ad essentiam ac naturam, non pertineat esscientisvi producentis.
45쪽
Nihil igitur obstat quo minus Deus Opt. Max id, a quo quippiam re diuersum oritur. ab eo, q'iod est ortum, dilriinctum con seruet. Quod si naturales causae, impedimentum in serre possint, aftiuae resultantiae quam diximus, id Deu, naturae autor non poterit Atque calor in aqua existens, ne consequatur, vel resultat
frigus, impedit quod tamen, si ridendi facultas, res distincta esta subiecto. quod ipsi fatentur ita propria passio quae erit, ut subiecti sui quaecunque alia Et, quis idem frigus obstare ignorat quominus lumen in aqua receptum, calorem resultare Moriri, faciat' idem est in aliis aduertere. Nihil igitur primum eorum quae proposueramus, pertimescendum. Neque secundum quicquam sormidabile; neque enim resultans, ab eo, ad quod resultauit, nisi velitatermino relationis intrinsecae, vel via causa eruiente, aue
finali.aut materiali extrinseca dependet; At quicquid horum modorum aliquo, ab alio dependet, separari ab eo Mauelli posse an te ostensum est. Et certe calorem qui ad lumen in aere susum re sultauit, ipso etiam lumine sublato, adhuc in eodem acre permanere superstitem, experientia testis est. Ex quibus etiam apparet, quam vim tertium illud membrum habeat. Et quid mirum, si id. ex quo aliquid redistinctum est natum posse absque hoc consistetare contendamus, si Theologi doceant, multa etiam formaliter tantum distincta. quae natura consequerentur ad aliud nonnecessario consequit Sic subsistentiam ad naturam propriam, coex
tensionem partium locati, ad locum se habere dicunt. x VILNeque tamen praetereundum est eorum nonnulla, quae produuersarum rerum exemplis, a Thomistis circumferuntur, sormaliter duntaxat esse diuersa, ut essentiam de existentiam, totum de partes, standamentu4 relationem, subiectum massiones. Quod
si re,ut ipsi dicunt, differrent, seiungi possent Materiam autem a forma rem distinctam esse bene quidem dicunt, non separabilem autem esse ab ea, ita ut adhuc existat nondum probarunt. Quid ergo tandem illis distinctio realis est 'nihil aliud puto,quam que cunque praeter intelligentiam rerum diuersitas, non quae necessario, inter ea sit, quae existentias tales habent, ob quas aut existunt
storsim aut saltem queunt per aliquam potentiam sic existere. Et
46쪽
lime quidem eos velle, sitis viderit resse perspicuum, cum essentia ab existentia eorum iudicio re disserat, quam tamen ab illa seiungi posse, visit, recte negant, a forma materiam rem distinctam asserant, quae tamen propriam existentiam omnino auersatur, ut aiunt. Et certe qJ Caietanus eorum verbis, qui re diuersis, diuer ε ς ς x Messas etiam existentias poscunt apertissime reclamat. ς γ Q
Haec ferreunt, quae de reali distinctione dici possunt, reliquum nunc est, ut etiam de formali agamus. Formalis igitur distinctio alentitatum est, natura sua, seu antes V d. nsee. mentis actionem, in rebus persecte actu differentium, quae nec Id seorsim existunt ab alijs, neque etiam sunt tales, ut possint ab in 'vicem separari &esse. Dicitur autem in rebus persected actu disserentium it secludantur ab hac definitione. praedicata uniuersa superiora, in serie alicuius praedicamenti, quae&gradus meta- physici, seu essentiales nuncupari solent eorum respectu, quae constituunt. Vt enim illa ab inferioribus sibi subiectis, animori cogitatione distingui recte possint, nihil tamen in rebus ipsis agnoscimi disteremiae&discriminis quod in homine . . nul lam prorsus entitatem inuenire liceat, quae anima Hii, eadem non rationis capax, homo informaliter autem distinctis res aliter te habet, nec quod unius conuenit entitati, alterius unquam recte tribuitur,quamuis enim res quae relatio est, sit etiam resquet sundamentum appellatur entitas tamen illa, quae relatio dicitur, minime sundamentientitas est dicenda; idem in quantitate fi gura, actione &passione, forma dimotu, alijs quamplurimis aduertere licebit. b cotissatu-
Sed quoniam non exigua dissicultas est, an gradus metaphysici, ricorum. formaliter quod multorum bin patrocinijs defenditur an solum' Apud om. ratione, Ut D. scyThomae placet, sint inter sedistincti id hoc ni
in loco diligentius explicandum erit Gradus igitur istos, non deerii Pessen essedc aliis locis t
47쪽
esse formaliter inter se diuersos, manifestum euadet, si animad uerterimus, quonam modo ipsi ab indiuiduo sumantur. Igitur intellectione nostra conquiescente, nulla prorsus indiuiduis in est distinctio, nisi materiae atque formae, in illis quae corporea sunt caeteroquires quaedam sunt simplici si imae, quae tamen sun damenta multarum variarumque distinctionum per intelligenatiam existant. Primum igitur animus noster, diuersiam indiui
dui alicuius v. g. Socratis, post diuersam naturae notionem conformat videt enim, nil obstare, quo minus totam Socratis essenatiam comprehendat, quamuis ipsum cuius ea est, non intelligat. Atque eandem quam concepit in Socrate naturam in alijs etiam similibus indiuiduis reperiri cernit, ex quo eam ab illo lingulari existendi modo distinctam esse, si non re aliquo modo saltem, recte concludit. III, Veruntamen, natura hac ratione ab indiuiduo separata dudi tincta, multarum adhuc diuisionum distinctionum per intelia Iectum capax eth Cum enim ab ea multae variaeque actiones ser-
sectiones di manent,ut v g ab humanitate, ratio, sensus, vita, existensio. subsistentia; aduertit animus, harum eas quae minus sunt
nobiles, praestantiores&nobiliores in sui intellectiones cognitione no postulare, quamuis semper e contrario Subsistere enim,
quod caeteris iam numeratis omnibus, dignitate iobilitatecta ait, sine extensione siue corpore potest comprehendi,non contra.
Similiter corpus absque vita percipi nihil vetat, quamuis vivens sine corpore nequeat intelligi Atque idem de alijs iudicium, semper enim ea persectio, qua ignobilior est, nobiliorem antecedit.& ei quodammodo substernitur, non tamen contra. HIL Hoc cum ita sit, fit sane, ut animus noster naturam hanc humanam v. g. Vari ac dissimiliter possit intelligere, ac primum qui
dem, ut suarum persectionum omnium infima prodit haec enim. sequentes praestantiores ac nobiliores in sua notione non complectitur, proindeque sine ijs cognosci apta est, ut diximus DG inde quatenus ab ea corporeum orituri, Tertio, prout principium
Vitae: vegetationis existit. Tunc, lia sensus est capax: tandem
48쪽
ad extremum, ut rationem participat. Primo igitur modo specta ta, summum genus est, nempe substantia secundo&tertio, sub- alternum, corpus Videlicet lanimatum: quarto, genus propin quum nimirum animal; quinto demum ac postremo, species infima cilicet homo. Atque haec certissima ratio est, qua gradus essentiales, seu metaphysici, ab indiuiduis abstrahuntur, quae sane maiorem distinctionem quam rationis, non conuincita Quod autem ad distinctionem formalem impediendam, plurimum habet momenti, omnes istos gradus, non aliquid tantum essentiae, sed naturam totam eius rei, cui conueniunt significare, licet non secundum omnem prorsus rationem ac persebionem;&similiter omnibus&singulis conceptibus, quibus eorum unus cognoscitur, rem uniuersam in qua sunt percipi, duobus ex capitibus ostenditur; quorum alterum summa rei cognitae nitas est; alterum vero, ratio seu modus, quo ipsa intelligitur Ex primo igitur, sic demonstratur, quoniam id, de quo mens ac intelligentia nostra cunctas notiones sormat, simplicissimum quippiam existit, omnem distinctionem, praeterquam interdum solius materiae formae, repudians; idcirco nihil quidem prohibet, quo minus de eo varias notiones effingamus, sed tamen uniuersae, rem eandem repraesentabunt, cum in Socrate v. g. non reperiaturali
quid, quod animal sit, non item homo; quod uni alicui
comprehensioni, quae circa eius naturam fit, obiiciatur,4 non etiam alteri, sed totum quod in eo est animal appelletur Mitem homo totumque correspondeat omnibus conceptionibus, quae sunt licet singulis non comprehendatur, secundum omnes conditiones persectiones, sed una secundum unam, alia secundum aliam; haec formaliter distinctis, non recte tribuerentur.
Vt autem idem ex concipiendi etiam modo innotescat, adueritendum bisariam aliquid apprehcndi posse Minstar partis, seu in
abstracto;&perinde ut totum, seu in concreto Priori modo cognosci dicitur, a philosophis id, quod non intelligitur, ut undiq; persectum, omnibusque suis numeris absolutum,in aptum, t
49쪽
po it in rerum uniuerstate existere, per se sed duntaxat ut ratio& causa, cur in alio, quod vere in mundo existit, hae, vel aliae conaditiones ac perfectiones cernantur. Ex quo fit. ut si qua eiusmodi est verbo aliquo exprimatur, cum omnium eorum praecisione signiscetur, quae ad suam notitiam non pertinent Quare, nec quicquam complectitur,preteream rationem causam, ob quam
id quod tae in mundo reperitur has vel illas conditiora ha beat, vi potest considerari albedo. non quasi illa quicquam sit, quod abali seiunctim uspiam inueniatur. sed solum ut talis quae vere in aliquo quod per se consistit in natura haereat, tanquam caula quamobrem ipsum sit hoc vel illo modo atticium. v v g. album atque si ita spectetur solum albedo est, ab omnibus ah, praecita ac tanquam pars, seu in abstracto concepta.
v II. secundo modo intelligitur res, ut aliquid absolutum, perseis etiam omnibusque iis instructum quae necessaria sunt,ut existat in
rerum natura quare licet tunc solummodo una aliqua eius perse-Olta clare Meuidenter exprimatur attamen, cum non quacunque ratione, sed ita signincetur, ut potes existere, Messe num quid totum includit etiam ea, quae si abessent, non existeret; quare, non cum omnium eorum praecisione tarn sumitur quae in sua notione non includuntur, quin potius multa eiusmodi connotat eo
videlicet, quod iis opus habeat, ut subsistat, quod . g. contingit in albo, hoc enim quia non quocunque modo, sed ut in mundocoli aerens cu quid totum significatur, non solum albedinem complectitur, sola enim existere non potest) sed etiam subiectum. Atque hic secundus modus est eorum, quibus res apprehendi ponse dicebamus, scilicet is, quo perinde ut totum quoddam com
v III. Cum ergo duplex ista cognoscendi ratio sese nobis offerat natura aliqua nobi proposita, dupliciter etiam concipi apprehendi id poterit:&quidem ut pars, si tanquam abstractum quid in telligatur: ut totum vero, si in concreto percipiatur e qui, mpriori modo intellecia praecise eam solam rationem significabit.
per quam aliquid ust homo, ii agatur de humana natura at vero post
50쪽
posteriori, explicat quidem illam eandem rationem, sed eam
adeo persectam Mabsolutam significabit, ut ex istere queat ac propterea etiam niuersa illa con notabit, sine quorum praesidio, subsistentiam non haberet. quia humanitas, nisi in aliquo indiuiduo non existeret, idcirco hac ratione concepta,implicite indiuiduum aliquod includet, atque hoc nomine concreto, homo, cΣ-primetur.
IX. Universi igitur gradus metaph sici, naturam ut totum quid, in concreto significant; quare licet solam aliquam persectionem explicite, confuse tamen, ter connotationem, totum id quod est in re designant. Atque haec etiam est ratio, cur de subiectis sibi inferioribus possint enunciari: sicut enim accidens concretum, an firmatur de subiecto non autem abstractum, quod illud totum, hoc partem explicet, ita etiam gradus essentiales de rebus sibi sub
Ex his esscitur pri md ut quando v. g. hominem animal rationis capax dicimus, non eum ex duabus partibus aut entitatibus conflatum significemus, quarum una in ipso animal sit, & non rationis particeps altera vero contra rationis particeps, non ania mal sed potius tam ex summa eius unitate, quam eum cognoscenis di modo concludamus ipsum animal, quod in eo existit, tale esse, nemperationale,&disserentiam interiaec tria, animal, rationis
capax cu hominem; non perinde in re quae simplicissima est, atq; in nostra intellectione positam esse; par iudicium de alijs. XI. Ex ijsdem colligitur secundo; genu dilfferentiamque non esse
aliqua duo,ut materiam Sc formam distincta, sed unum idemque, diuerso tamen modo conceptum & genus disserentiae iunctum, non remanere amplius commune quid quemadmodum materia et lasormae copulata manere solet, sed fieri particulare ipsum metenim animal quod reperitur in homine, rationale quippiam est, i ex non