장음표시 사용
671쪽
nee licuit indὰ sibi polliceri, ea quae Deus in sua potestate conservavit , saltem non persectionem mentis spiritualem multo minus earum deliciis diffluere hoc enim esset intemperanti seu non tueri dominii dignitatem, sed servire rebus infra se positis. Sanea fructus istius coinestion per praeceptum Dei amotum ipsa e perientia docuit, nihil conditioni sua feliciori deesse,
ac propterea in similibus veram felicitatem non esse quaerendam. 3. Im haec arbor exemplum praebuitiastitiis, quae primo tempore fuit, agnoscere dominium ira commuisne, ut non licuerit confinies domini arcere ab usii rerum communium, cujus ne minima quidem in mente oboriri debebat cupiditas cumque rerum communium nullus sit usus , nisi per occupationem partis , qua uti, sic rem occupatam absque ratione alteri eripere velle, foret crimen injustitiae. Illustrat hoc Deus exemplo, dum ipse ex dominio rerum non exclusus , quasi occupat hanc arborem quam occupatam velle tuam facere praeter jusin fas foret quare de ea subjectione rei occupatae ne quidem deliberandum esse monet haec arbor. Vide igitur hanc a borem , a Deo occupatam , continuisse expositionem legis dominji , exemplum ossicii
nostri is materiam explorandi totam obedientiam humanam hujus magisterio homo erudiebatur de officio suo , quid bene, quid male factum esset praebui, que materiam cogitandi de actionibus bonisvi pravis: Nque ansam exercitu pietatas ac obedientiae. Quare homo hanc horti partem ingrediens cogitare debebat, ingressi sanctuarium aliquod Dei, gymnasium pietatis , non sine veneratione numinis accedendum. Quis,
haec expendens , dubitabit amplius eam arborem cogni-.tionis boni , mali id nomen recepisse , quia ejus usus erat , a quo Deus de ea praeceperat, cognitionem'
672쪽
ni tali in mente excitarein confirmare, m non physicii, sed morali cognitionem non infundendo, sed eerta significatione repraesentaminis eam promovendo,
Vers. o. Et fu rius , egrediens ex Heden , erat ad irritandum bonum , φι inde dividebaris, ut esse quatuor quibus.
f. I. Designat hὶ Historio graphus Sacervium , seu omnem cujus ope terra illa olim irrigua fuit fluviorum enim est sitis in alveis aqua continere, perpetuo alluentem is in mare abeuntem etymon quoque subindicat; nam verbum Ina cui vox nostra suum debet ortumo fuere is concurrere signi-Mac quod fluviorum est , ni in mare exeunt, quorum aquae ibi in unum confluunt. Intellige hic sunum atque divisum visum notari, cui βακτα ille Ormie aquarum alluvium debebat licet enim quibusdam visum fuerit hic enallagen numeri esse concipiendam, qua fluvium hunc in singulari accipi velint profluviis in plurali censentes maenis irrigationem plures exegisse alveosin amnes , ut amplissimae regionis irrigationi fiat satisci nihilomnus illud temerario statui Lubris illis doctissimis existimo. Sane dissicilis admodum sum in illis enallagis admittendisci praesertim quando nulla ratio tale quid exigit non enim tam vastum occupasse hortum illum spatium existimanduin est , ut mnus fluvius illi ad irrigandum ejus solum non sumeret, quoniam hortus ille partem tantummodo tractus Hedenis adimplevisse juxta Mosen dicendus est. Imo quae sequuntur intrarium plane evincunt diciturentini
673쪽
cius, qui in progressu diuidebatur , idque etiam iasingulari, unde oportet, ut ante illud divisionis punctum unum aliquod indivisum fuerit. f. a. uis , aut qualis ille fuerit paradisi fustas Itotidem verbis indicat Author οπνευςο , dum illi dicitur fluvius , erediens ex Hedem velim enim hic notari, participium benoni in , dum de re praeterita sermo est, descriptionem continere proprietatis istius fluvii, qua ab omnibus aliis discernitur ι quamobrem hq participium in versione retinendum esse statuo. Dein quoque notandum verbum hic non simpliciter poni , sed cum praepositionea construs, ut ille sutis describatur II msu Hedem egrediens. Neque dubium est , quin illa phrasis coimmuniter rei retiam significet. Vide ut hominis nativitas haephrasi describatur pluries Gen. IF II 6 3s u. Exod i s. ωmultis aliis in locisci nec non qualecuaque rei principium, seu primus exitus , ut de cadamis ex lampadibus modera tibu Exod 3F 33 3 F. 3I: xx. e quod ad caulam facit, de aquis e primo.oruginis loco in publicum σκmpentibus Pud. Is Ps. Ezere. 7 I. Videas tamen viros doctissimos, qui , licet haec negare non possint, nihilominus m. 1antur verbum non stive eam exercere vim in aliquando tantum rei progresum notare. Audiamus hic Ferenum in suis ad hunc librum commentariis. Non
es necessarium , inquit, ista verbo egrediebaturciosi
cara pramum ortum, sectantum indicari flumen iuuae,
pararissum in xijse ' Hinc nata quibusdam haesit
Ita Eonsterius. De prima ne origine seu fonte accipidesea Dan quod alibi ortus per locum Eum de ore Zmni m ino Irquidum e malim de primu origine accipere.
674쪽
io TRACTATUS SE SITU Lis. IV. Ego vero omnino liquidum puto verba Moris non de
progressu , sed de primo ortu , quatenus in publicum pravit fluvius ex EaEn, accipienda esse. In eum finem notari velim. I. Verbum, d non esse simpliciter re-sbiciendum , sed prout construitur cum praepositioner .ressim enim faciunt interpretes, quod saepe verba &praepositiones a se invicem divellant , ingula in abstracto expendentes integras phrases non explorent. Nos phrasin illam integram expendentes ad hanc primam significationcm semper attendendum esse putamus, qua
significat ex loco abscondito in publicum prodire, ut te minus a quo sit locus reconditus, ubi quid, antequam prodiret, latitabat. Ita spousus dicitur prodire ex tha. amo , quocum solis exortus comparatur. Psa ist6 homo prodire ex utero , aut ex corpore parentum quando nascitur. ad 8 3o a Sam i 6 II 'LI: I. Rex exire in Muum , quando primum prodit de conspicitur cum exercitu Gen. I :8. Et locus exire ex loco , quando terra ibi prirruam occurrit itineranti. Num a Iri 3. Velim ut etiam loca notentur , quae hac
phrasi productionem denorant. ob a 6 4. yes s et
II. a. Qui de progressu interpretantur phrasin hanc Mosaicam ut teneant fontem hujus fluvii ultra extra terram Hedenis esse quaerendum θ sine absurdam Mosi trihuunt locutioncm , qui potius dicere debuisset smvius ingrediebasu Heam , ut rigaret hortum. Aliunde enim adveniens potius dicitur terram mmeae quam egredi. 3. Nisi egredi ex terra Heden notet ex aliquo ejus loco occulio primum in publicum prodire is ita se conspiciendum praebere , haud conveniens erit phrasis: nam in hortum ingrediendo nondum deserit terram H
am, cujus pars est hortus , sed potius perluit terram curiumque suum in horto continuat Objicie
675쪽
quidem vir doctissimus , nativitatis significationem ense figuratam, propriam autem dicere descensum alicujus rei ex uno loco in alterum verum quando particula Tu additur, nos dicimus connotare quoad
terminum' quo ita ex eo loco progredi, ut ex o
culto in publicum prodeat, atque abhinc demum conspiciatur quod si animadvertissit viri rationem figuratae dictionis , transtationis rhetoricae felicius tenuis set Neque alio sensu opponuntur egredi O ingredi. Deut 3 i. a. of H. a Reg. 3: I. ut egredi sit prodire in publicum ad commune bonum reipublicae, de ingredi se recipere in occulto ad quietem a labori
3. 3. Erat adrigandum horIum. Ellipsin verbi substantivi, quae frequens est Hebraeis, hic supplemus,e ho substantivo in praeterito quia rem praeteritam destriabit Moses , nempe usum fluvii Herinis, quem praest, tit, quando paradisus adhuc extabat, jam dudum a
te Mosis tempora subversus. Inter artes rusticas est, agros rigare hortosque, per aquarum ex fluminibus infossas rivulosque derivationes, in quem finem seuoidueum tur aquari , quos nonnulli elices vocant atque inter opera rustica numeratur irrigare per areolai, ductis elitibus Ezech. 7:7. Hujus coctus est Cut Lxchica quuntur ποτίζει agros , ut evadant foecundi unde terra irrigua habens fontesis amnes laudatur prae priamisis desideratur. yuae I II. Prout autem in terra arida planta ex defectu vegetantis spiritus emoriuntur, ita ex aquae adductione reviviscunt regerminant Iob. I 7-9. Pendet itaque omnis plantarum, arborum
in excrescendo prosperitas partim ab aqua, modo sana sit, partim a calore aeris: humor enim aqueus est e rundum nutrimentum, quod impellente calore coelesti Cc 3 recti
676쪽
recipiunt, quasi malunt quo per poros radicum libras accepto insita vi sua crescunt, iro indole sua g mmas, orea, ructus , Mia, atque frondesedere cem rur. Hinc a boresploratae Diam, sad ences aqua-- cio cim vin , ut symbolam Iustorum, quibus datu noctes atque dies legem meditari P I. 1 3 Commendatur proin hortus, e in Heden plantatiis , a solo udo, di suceum terrae alimentolam affatim exsudantes, eo quod fluvius eum adiret , in eunu finem e terra Heden egrediens, ut esset inrigandum hom
g. ui imis dividitur, aut dividetur seu inis,mificationes, divςrgia dispescitur. Unicus ergo estante divisionem fluvius , qui aquas in hortum advehit, ut in horti irrigationem impendantur: qui naen eodem plures rivulos .distrahitur. Dubium autem est, an in ipso horto facta sit divisi, num vero extra eum' pro. babile est, varias fuisse in horio fossas is elices ut quaquaversum ductae fuerint aquae quae sane limii erat divisio is aquarum distributio , ad eas eum pluribus agris communicandas necessaria r fierique etiam potuit, ut extra hortum divisio aliqua fuerit continuata. Hoc talem credere nos prcshibet Moses, fluvium illum unico progressum fuisse alveo , aut unico exiisse ostio , ubi terram Heden relinquebat sed agros secando divissim fuisse in mulios rivulos , qui in ista regi ne nullibi colverunt, aut in unum confluentem extorunt, sed cum aliis amnibus pinereuntibus aquas suas
g. s. Verum ut distinctiis teneamus , quorsum a- uae , ab irrigatione horti variis derivationibus profluentes, exitum quaesiverint' addit ut esset quatuor capitibus. Haud conveniente textui originali verta
677쪽
tam vertitur per M. Non enim necesse est, ut divusio fuerit tantum quadriparuta , sed sumit , omnes ramificationes tandem se exonerasse in quatuor fluvios; quodis pluribus fieri potuit canalibus, rivulis , ut fluvii illi maioresquatuor, singuli unum ad minimum aut plures receperint rivulos, imul rario egressus postulabat. CVπm vocantur fluvii, qui versu sequenti enumerantur , suisque nominibiis recensentur , quod ex ira loci inspectione satis constat. Verum in rationem denominationis inquirentes non omnes conveniunt. Severimnus in Hexaem homos. ως chari Glycas annal pari. I. per ο γας seu es exponunt, sicuti apud Poetas Latinorum vox caput in significatione Dasuriginis fontis occurrit. Hinc quidam fluvium hunc quatuor fluviorum sentes produxisse volunt. st hoc plane rei inconsonum est cum fluvius divisus , de in aprico per rivulos sum, clivisione attenuatos, fluminibus amplissimis aquas quidem communicare . non vero magnps illos alveos implere possit. Unde etiam sequitur, quod reliquis fluviis insta nominatis nequidem initium pra here potuerint brachia illa , in divisio' nara quippe suos proprios habentes nees m alveos aliunde arcecsendos. Verum haud dubito, quin eapita vocentur alii
in principesin capitales Samaritanus vertit rata quod ductus aquarum significat, lxx αρ- , quasi dignitate caeteris praevalentes Esse vero P IN m lm simplicissime norat, eri qua tuo eapstum dum aquas omnes mediante divisione impendit quatuor capitibus. Sic possessivum epe cum verbo prieonstruitur, hoc sensu Vid. Gen. Hos Vs.
Iob. V: r. Forae etiam emicari possit - alio usu
678쪽
praepositionis P. quae quandoquidem venit pro P , ataque terminum ad quem significat praecipue si in ant cedentibus occurrat praepositio m , cui respondere pocsit, vide Levis a . ia. yes V Cumque hiub vias descriptus fuerit ut egrediens ex Eden huic sspondeat , Hes usque ad quatuor capita. Id est,
perpetuatur usque ad quatuor numina majora fluvius oempe Hedenis , postquam divisionem passus est iis que alienum est a potestate verbiarn continuationem
re significare. id Gen. ar 33 NM. 37: 18. Vers. r. a. Nomen unis est IScΗ0m is est circumiens totam terram HAUILA Η, ubi est aurum. Et aurum illius teria est bo
F. I. Nomen unius ex quatuor fluviis capitalibus, amnis Edenis ramos recipientibus, appellatur Pischon, huju nominis reliquus conservasse Arabes Cuschitas, mihi observasse video , in nomine Phinam , quos ne ipsos Diala appellatur, teste Bernarium. Est autem Diali, quantum ex observation Petri Delia Valge constat, nobilissimus fluvius , qui ex montanis Curdorum supra ciuis rasar ortus , atque occide tem versus prolabens , . infra civitatem Bagdad cum iagri confluentem iacit, seseque prope Alvan hesea it rum dividens insulam Mesenem duobus suis brachiis imcludit, atque infra i pameam denuo ad confluentem redit, qui hodie fluvius Arabum dicitur. ac Diala, fluvii nomine , facile etiam nomen Delas derivatur, qui ejus brachium est occidentales, Mesenem a terra
palmifera disiungens. Negant Diaiam Tigri magnitu-
679쪽
dine cedere unde probabile est, Tigris ibi nomen suum amittere apud Molen, ubi cum Diald confluentem facit sicutim ramus ex confluente postmodum erumpens a Diala Selas dicebatur , eo quod ejus ortus non Tigri sed Diali attribueretur Monuimus etiam Libria in ea regione Fasas esse quaerendas terram P
sint , unde fluvius Arabum quoque Pasitigris quibuς
dam dictus fuit. g. r. Hunc fluvium ingredi potuit rivulus ex divisione amnis Edenis natus , atque Mesopotamiam egrediens ad Dialae alveum, infra ejus cum Tigri conjunctionem, versus Mesenem se porrigentem , aut ad De inflectionem , postquam Diala se in brachia diviserat, Mesenem ambientia. 3. r. Hic autem sese fluvius seu circuitu totam te ram mulla ambire dicebatur Mosi Libri fendimus Havilos hic intelligendos , non UohAtas sed Hebraeos , ex Heberi filio Io tan oriundosi Eosque non in Arabia, sed ab Oriente terrae Sinear esse quaerendos forte inter Assyrios a Septentrione , Elmmitas ab oriente is marexersicum ab austro. Si v ro antiqui nominis reliquias desideres , forte invenias in Huisan aut Chusam cujus regionis incola Gefmuni erant. Fuit illa quondam maxima urbs satis antiqua, recenseturque terminus Iracae Babylonicae.orientalis r dividitque inter Assyriam, Parthiam , sicuti Dialis inter Assyriamin hujus ditionem dividere agnoscunt Geographi Ponitur Hulvan ad lat. bor. 3 iri a Bagda in Orientem praeter propter duobus gr. longitudinis. Quid si Havilis regionem , inde se porrugentem usque ad si tam mare Persicum , intra so
et A. gradus lat. Bor occupaverit ρ nonne tunc egregie
dicitur Diala seu Phison totam terram Navita suo ci
680쪽
ii T RAPTATUS DE SITU Lix N. cumdedisse circuitu semilunari ambitu inelusisse Θ a fontibus incipias is in ostium fluvii Ginam ad mare Persicii desinas i Saltem 'erbum zzz , duodeircumire vertitur , non necessario significat inomem
ambire sed juxta aliquod latus suo inflexu regionem lauderes unde etiam defrectere vertitur a Chron. 33:I Ecel. 1 6. Enere. 43 Is Conf. Num ait 3 ribuit quoque Moses huic terrae aurum. Aurum autem metallorum, quae ex imis terrae visceribus eruuntur, est nobilissimum , atque longe prae caeteris pretiosissimumci numeraturque inter mercimonia, cive fluvii hujus ope distrahebantur , dum ex terris vicinis ad certa emporia advecta , creatores inveniebant toto orbe celeberrimos. Ita Charax asini, Teredon
olim, ut hodie Binra, nobilissima erant emporia, &Caine, fluvio Phi proxime imposita, vel parum ab
eo remota. Quid, aurum Oupham in sacris sit --rum Fasnis quod in ista regione olim ex fodinis erue. ritu i notum enim est literas ejusdem organi saepe ridimurari inter se. Ita inter Pasas olim aurifodinas fuisse apertasin inventas docuerit nos Moses, licet de ea re nihil inveniamus opud prolanos auctores, ab ista regione
3. s. Dum Moses bonum quoque esse terrae sitis amtum affrmat, innuit haud spernendum esse , Justi etiam pretii , licet fortis non ad summam auri puritatem ut aurum Ophiriticum exsurgat. Imo bonum est aurum , quod se patitur a minera, cui inhaeret, satis commode liberari,is in debitam0niritatem excoqui.
g. 6. Addit ibi quoque essem P Q bedolach, quod alii eum C Borearis de unionibus , alii cum a Sab