Antiquitatum Romanarum epitome ad usum seminari Neapolitani ... Auctore Salvatore Aula pars prior altera

21쪽

- .caput L togae Dciuia ad ullos descenderet, sed aliquanto hac superior extaret. Atque lituo datur intelligi, quare Cicero Pro Cluunt. 4o. Qui utium accuset

his verbis : Facite , ut non solum mores eius , etorrogantiam, sed etiam Dialium , atque amictum,

atque illam VSQVE AD TALOS DEMIS SAM P VRP VRAM recordemini .

Iam vero Praetextam gerebaut primum et puellae , donec nuberent; et pueri supcrioribus actatibus latilum ingemit, posterioribus otiam liberti' ad certum aetatis annum, quem alii decimum

intum , alii decimum sextum ineuntem fuisse a bitrantur ; olim autem decimum septimum Com-Pletum, non levis est coniectura Qudindo avtem

Illi ut id etiam huc eouseratur ) eius generis Vestem dimittebant, simulque bullam auream S)σὶ Bullam collo suspensam gestasse pueros , at quo ex auro quidem ingenuos , e pelle autem libertinos, testatur Praeter alios Asconius in Cic. i. Verr. 58. Eandem rotunda fuisse si sura , liquet ex Plutar- eho Quaest. Bom. 99. ubi ea ad lentis , aut disci instar consormata dicitur. Sunt vero, qui cordis p tius imaginem prae se tulisse hullum opinentur eaeo , quod Macrobius I. Saturnal. 6 inquit i Nomnulli credunt rngenuis Mneris attributum, ut COR- DIS F1GURAM IN BULLA ante Mectus annecte rcnt, quam in vicientes , ita demum se hominex gitarent, si corde Praestarent. Verum nil plane hinc od rem confici animadvertit iam Schesserus

de Torquib. 5. quandoquidem ibi non hulla offigiem cordis habuisse perhibetur, sed in bulla ipsa cordissiguram extitisse , quae in citis modio exsculpta , aut quoquomodo expressa suerit. Id ipsum confirmat marmoreis monumontis Sponius Miscet. Erud. Ant. IX. Quod vero eiusmodi puerile ornamentum laribus demum donaretur , clectarat ita Persius V. Cum Primram Pavido custos mihi Purpura cessit,

22쪽

De Vestibus Romanorum. 13laribus distabant, tunc togam Dirilem, cui et P. rae , et liberae data nomitia , sumebant : idque ipso sere tirocinii 6 die factitatum . Adhaec gestamen Praetexta fuit magistratuum maiorum : quam rem satis declaravimus in do

ornati eadem procul dubio merii ut primarii quidam sucordotes, cum sacra sacerent. Duo Periitient verba haec Plinii IX. 36. de purpura e Diis adWoeatur Placandis . Et eerte a Pontifice maxinio , a Decemviris sacris saciundis , ab Αuguribus adhibitam fuisse Prahtextam palam facturit Scriptorum testimonia. Aa de nugurali praecipue

--Vnde id praeterea , corollarii loco, accipias licet', suceinctos dici LareM , quod caninam Pellem , qua induti erant, alte cinctam peregrinantium more na

bere ut.

6 Tirocinii voce , quod hue attinet, significatum voluit latina aetas primum adolescontium ingressum in forum: per quem illi inter civiles ros versari iu- ei Pichant , ct quandam serensis vitae rationem au spicabuntur. Eo itaque die, qui ipse esses solebat, quo toga virilis sumo batur, Primum in forum, tum inde in Capitolium ab amicis eximiaeque dignitatis viris deducebantu . Eapropter Pl Inius I. Epist. 9.Si graem , inquit , interroget, hodie qnia egisti respondeat, OFFICIO TOGAE VIRIL S inter- ui. Et VaIerius Maximus V. 44. M. C. Otια eo υε ille , quo togam sumPsit viri m, Protinus ut ECώPITOLIO DESCENDIT, Cn. Carbone/h, a quo Liter eius damnatus Merat , Postuleto t. Quae cela-γxitas ut insignior ovaderet, in morestinui erat positum s Pecuniam muneraque Passrm elargiri. IXon minimum porro ad hanc rem Ρertinet diceamdi ratio , quam nubet e ceteris locus Livii XLV. Serstur quidem Galba, si in L. Paulla a eusando TIROCINIUM PONERE et documentum eloquentiae dare ooluit, etc. quae ipsa ad alui q-

23쪽

16 9 caput L

praetexta illud proditum momor ae est, et exo Dandae cliba 'ham , id est purpura ira bis sinciam busui fuisse. Unde factum, ut sic scriber et 1 ullius II. Fam. 16. Curtius nosser D APHI M. cogitas, sed eum traiector mortistit: si ii idem is auguratum aPpetebat, sed non facile orat, ut vel Per Ca εarem , Vel PUT POPulum assequercttur. Senu ores quoquo in ludis Romanis praetextatos sui Sse , non temere opinatus cst Mautitius cx illo

loco Ciceronis Il. Philipp. 43. Nescis, heri qua tum in Circo diem ludotrum Romanorum fuisse lle. autem iPSum ad yoρuIum tulisse , ut quiuius praeterea dies Caesari tribtieretur ' CUR NON SUMUS PRAETEXTATI/eor honorem Ca

sari tua lege datum deseri passimur ' Sermo sane eiusmodi , Uude satis prono alveo laudata opinio emanare vidcatur. Quae si vera sit, eodem reVO-candum erit, quod profertur a Proportio IV. I.

Curia, PRAETEXTO quae nunc nitet alla

SENATV,

Pellitos habui , rustica corda, Pa freS. III. Tn ABEA purpureis fasciis , . trabium instar intertextis , trans ve i simque decurrentibus , Variata orat . Triplicis eam fuisse genoris tundit ox Suetonio Scritus ad Aen. Vll. 6 2. atque Unam quidem tantum ex purpura, eamque Diis sacratam . At qui factum suerit, in . cum uno haec esset colore , Trabea tomen diceretur , non 3Pparet . Alteram porro ait purPuroam suisse , immixto albo : tertiam denique e Purpura , et coec Oexstitisse. Ex his duabus priorem ad reges Pe

tinuisse reseri, Post iorem ad augures . Ceterum equites Trabea in transvectionem Sos mC-

24쪽

De Vestibus Romanorum. II AGMINA mille s imul iussit discumbere mensiK. Eundem amictum consulibus aliquando adhibitum declarant verba Maronis AlΙ. Aeneid. 6ia. I sese Quirinali Trabea , cincisuque Gabino Insignis reserat stridentia limina consul. III. TOGA vicTA, quae acu pingi solebat , Purpurca luit, auroque, Phrygionis nonnunquatuci iam testoris , opere , disti uina . Eundem a Paumarum imaginibus , quas plerumque exhibebat , Palmatam appellari placuit: nec non Capitolinam , tum quod eo habitu Iupiter in Capitolio

Ornatus orat, tum quod in ipsius templo unive sum id vestium genus asserUabatur , Unde , Cum opus foret, desumerentur: postremo TriumPhalem, cum propria triumphantium esset . At vero sub Imperatoribus consules etiam , Cum . mugi Siratum Kaletidis Ianuariis inibant, et praetores , cum Iu- dos edebant, ea usos accepimus. Los ronda liuo veniunt dicta Lampridii de Alexandro Seucro 4 o. Praetextam et Pictam togam nunquam nisi co sui accepit et eam quidem, quam de Iopis tem-PIo sumstiam alii quoque accipiebant aut prael TeS , aut conSules.

S. III.

De Tunica , Eiusque Multiplici Generct . Vsitatissimus alter Romanae gentis amicti serat Tu NICA : ad quam quidquid spectarit ia in

expensuri, prius vitigarem eius rationem, indupeculiaria geuera perSCquemur . I. Adeo id vestimentum commune viris omnia bos habebatur , ut illi ipsi , quos tuopia togam induere non sinebat, nunquam tamen tuti ica ca rerent : quam ob rom Tunion um popellum dixit

onus tuus poeta I. Epist. 7. Verum quod in urbe

25쪽

43 - Caytie L. pauperiorum solum erat, ut tunica sitae toga, ut ventur , hoc idem in acris vel ditissimi quique s ctitarunt. Quo respicit exclamatio Martialis X. 5I. . . . . O soles t O Tunicata qtiles lQuando autem tunica simul cum toga gestaba tur , liuic illa suberat: quae et ipsa lanea , atque alba , ad haec manicis expers , ad medium sese me crus defluebat. Atque haec duo postrema eius erant instituti, ut aliter fieri summo sine dedec re non posset. A qua est causa , quamobrem Tullius II. in Catil. 1 o. haec de grege coniuratorum stomachose efferat: Quos pexo capillo nitidos . . .

MANICA TIS TALARIBUS TUNICIS

pidetis . Nee obsimili ratione Numanus IX. Δς-neid. I6. Troianis exprobrat, quod

' ET TUNICAE MANICAS, et habent re

dimicula mitrae.

Quod tamen ad manicas attinet , ne quis stanccipito, quasi nullis omnino praedita haco vestis suerit: habuit tiamque suas non certe quast ad manus usque descenderent qualibus instructas tunicas , Chiridotas, et Macrocheras posterior aetas dixit) ; sed quae mediam brachii curvat

Tam non excederent.

. Tunicam , secus ac togam , cinctu constringere moris fuit. Quae res sicut recte servata Nollertiactargumentum habebatur, ita nθglecta nunquam non desidiae atque incuriae data est. Itaque discinctum, Proprium albae lanae colorem in tunica suisae ScrVatiam peraeque ac in toga factitatum supra memoraVimus , nihil aest, quod in duhium I 'VOCου-tur. Notandum tamen est, humilIs sortis homines vertentibus annis ad tunicas pullas declinasse. Atque hinc ansam arripuit Cicero Veri cin IV. Oh- Iurgundi , quod in Disicina maiorem Partem dici

26쪽

De Vestibus Romanorum. Is vel etiam male praecinctum prodire , semper Probrosum fuit. Hinc discinctus neρos apud Horatium Epod. i. Id vero totum de una modo laticlavia quam e Vestigio Producemus acceptumne esto ; quiPpe cum eam discinctam geri consue

Ac de vulgari Tunica hinc sunto . Ad sing

Iaria nunc genera Veniamus. II. IvNICA LATICLAvIA et ANGUSTI CLAVIA , quarum alteram senatorum , alteram equitum

fuisse enuntiavimus Part. I. in do Ordinibus civ . Bom. id praecipuum habuero. quod illa lato Ilaec angusto clavo vel, si ita maIis cum Bu

benio, duobus 9 angustis clavis) ornata erat. Fuit autem Clavus non plane aliud , quam u

ibidem retulimus) quadrata oblonga linea, velut quaedam laseia , purpurea , tunicae Vel intexta,

R Luculenta admodum, unde hoc clareat institutum , verba sunt Fabii XI. S. Cui lati elavi ius non erit, ita cingatur, ut tunicae prioribus Oris in ra genua Paullum, AOsterioribtis ad medios ρο-

Plites usque Perpentant. . . Latum habentium cla oram modus est, ut sit Paullum cinctis submissior. Itaque cum laticlavii cinctu non . uterentur ab ea causa fuit, cur de Iulio Caesare a Suetonio 45. tanquam ab norme pPoderetur et Etiam cultu notabilemyprunt' Visum enim lato clauo ad manus Iimbriato , nec ut unquam aliter , quam SuPer eum cin

geretur.

9 Quintiliani locus quem proxima adnotationa

attulimus , ea insuper affert, e quibus non inepte eoniici posse videatur , angusticluviorum tunicam non uno tantum suisse clavo instructam. Postquam enim dixit : Cui lati cluoi ius non erit , ita cingatur , etc. tum statim si dii: M. Pia rarae recte descendarit , lae is cura est. Ac mox simili rationaitu tunicam itidem homitium Seucri componendam monet, ut Purpurae recte cadant. Is igitur aeuctor

27쪽

ao Caput LVel adsuta si ο) , atquc a summa ad imam eius

oram per medium pectus protopia. Item-, quae diu doctissimorum virorum ingenia torserat ir), iam enucleate tandem explicavit, tamque validisyngusticlaviis Pur raras num cro multitudinis attribuat ; cuin coutra apud quemcumque de laticlaviis Fermo CSt, nunquam non PurPura, aut cIuuias singulari numero proseratur. Atque hinc nauxime ansam sumpsit Rubonius T. dore Vestiar. 8. hinos clavos angusti cluViorum tun cac assignandi : quod tamen praeterca firmat, cum testetur ,' sc in aliquot Priscis monumentis tunicas tot plane clavis ornatas IH SPQXiSSQ. io Vtrumque in consuetudine suisse positum , ut clavi tunicis alias insucrentur , alias intexerentur , liquot tum cx Vlpiano de aur. et arg. leg. I. vestimcntum ἔ tuim ex Fest O V. Clapata. ii Variae admodum , quae huc Pertineant, eruditorum sententiae exstiterc.

Bati quidam fuerunt , Clavos suisse in vestibns intextos scires. Vcrum haec opinio sacile per id revellitur, quod soridis Vos timentis non alii, quam

delicatiores , aut vero etiam Servi, ut ehantiar r cum

tamen Clavi , de quibus licic agitur , honestiorum civium essent , et quoddam diversorum ordinum. διακριτιαἰ j. Quo etiam illud adde, vix uno, aut ad

ummum altoro et avo ornari tunicas tonsuevisse ; at quae indumenta si ores habet ant , ea ingentum horum copiam prae se lut isse

. Aliis Cluvi sunt fibulae, aut globuli aurei , Pur-Purei Ve , que is tunicae connecterentur. IIuic Vero Sententiae non suffragantur votora monumenta, nilla Ie in ut aluis togatis ropraesentantia.

Nounulli porro Clavum plagulam esse crediderunt, quo e imposita humoris io pectus demittεretur . At

CODtra stant scriptorum Velia S lac aetatis testimonia, Per quue scidum est, C lnvos suisse tunicis insorios.

Aliorum opinio tulit suisse Cluviam non aliud , quam susciam, seu limbum exta omne tunione Prae-ιexium. Eam vero, Praeter alia , quae m0Σ publi-

28쪽

De Vestibus Romanorum. 21 firmavit argumentis Albortus Bubemus , nullum tit amplius dubitationi locum reliquerit. Horum autem , argumentorum contractam in pauca summam, si noscere aveas, i tilia positam reperius ia). III. IvN1cΛ PALMATA , praetor uuam formam, eientur, illud evertit, quod et Latini vii Lm clavatas vestes a praeteXti S Jistinguunt , et Graeci illas

μισοπορτύφους . has autem περιπορτυρες appellant. Postvonio plurimi eo Cone esSere , ut dicerent Cla-yos fuisse bullus e Purpura ad capitum cI avorum instar, tunicis luteatus. Verum eiusmodi bullas plux es esse oportuit, Non uuam, aut duas , quot Clavos exstitisse constat.

Atque his quidem, aliisque rationibus, quas huc

conferre necesse non est , Ritcnas Proposita de re sententias resutat Rubenius I. de ro Vestiar. I i Postquam laudatus auctor , quidquid ceterido Clavo senserant, diruit , tum vero sunm constituit opinionem, ut CluVus idem omni uo fuerat, a Purpurea quaedam se Sei A seu linea , quac tunicam veluti mediam pcrcurreret. Atque ad id probaudum hoc potissimum utitur argumento.' estes clavatae Graecis dictae Metrair pas ot fuere, coclΘm scilicol pacto , quo tunica Re s Persarum appellata a Xenophonte est ueσ---ος. At hanc curia te non alia da cauqa hoc nomine appellata fuit, nisi quod mediani alba linea Permearet: de qua propterea haec profert Curti US III. Cultus remus in 'ter omnia luvuria notabatur : Pur ureae tunicae medium albo intextum erat. Dia C eandem μεσολιυs appellationem impertiti Graeci sunt cuidam thin floris, tum gemmae beneri, 'PUr euius utriusque medium atha itidem li ne a ab uvo ad alterum caput decurrobat. Ac de flore quidem ita Di ilius XXVII. Q. --leucos flos , cuius Per medium Stairum candida linea trascurrit. Tum de gomma Ide in XXXVII. 4. Mesolciacos est , mediam gemmam candida distingtiente linea. Vbi etiam, quod . et ad se in facit, stati in subditur: Desometas, nigra vena quem

ιibet colorem secante Per medium. Itaque Si μεσο

29쪽

omnia cum toga coguomine , de qua su Pra, habuit communia : ui mirum, aequae ac illa , purpu-cvκοι ex ipsa rei natura merito audiit vel tunica i et nos , vel gemma, cuius modium albo veluti tua, mite discriminabatur ; ac denique μεμομελους, gemina, quam mediam nigra virgula inici secabat proiecto quae inniea dicta est, non alia csse debuit , quam cui per medium purpurea linea inter iecta essui. Non igitur. Clavus suit , nisi purpurea fascia , sive linen , a Summo ad imum tunicae deducta Conlii matur totum id praecipue ex co quod Clavi, qui lava primitus nostrorum Diaconorum Dalmati eas onnubaut ab Alfuino et Remigia vocantur. νιrgialue, ab Amalario et Honorio lineae . a Ioanu Diacono ronae, a Rahano tramites. Cui postremae nomenclatur mirum quantum consonat appellatio, qua Clavi aurei semincavum vestium dicuntur pias a Tibullo II. 6. cum inquit :Illa gerat ve6tes tenuςs, quas memina Coa Textiiι, auratas disPOmitque i idS. .. Qua ipsa voce Servius ad VIII. Aetiae id 66o. in vir gatis Gai Iorum sagulis gescribendis est usus: qr e, ait, habebant in surgartim morem dedia claS UraS. Ad haec toralibus quoque, mantilibus mappisque adhibita vox Clauus, et Claoatus fuit , una ea d Qe Rusa , quod haec omnia- virgata asse solerent. Ita

araud Martialem IV. 45.

Et lato Oariata manyn claxo. Et Lampridius in Alexandro SMV. aT. QOuviolum , inquit, neque Ορi-yarum , neque nimiS Pancum , Sed nitoris summi fuit; ita tamen ut pura mancilia mιtterentur , saepius cocco clapato , aurata Mero nunquam. Postve,

ino Marcellinus XVI. I. lintea toralia p6mmemorat, duos clavos latissimos habentia ; quae ita porro manistrantium nrta comPOuebantur , ut clavis accumi vicem cohaoventibus , et quidquid albi esset , ridis ea latente, tota ipSo Purpuioa osse viderentur. Atque hacc serine sunt, non parvi sa Certe momenti,

quibus Rubenius suam de Clavo pententiam iRQturis.

30쪽

DA Vestibus Romanorum. 1 rea fuit, intextis pietisve auro palmis insignita,

et trium pliatorum Propria. Vide Livium XXX. i5 IV. occurrit piae terisam TvNICA n EeTA : cu 'non quidem peculiare aliquod insigne , sed ea , quam mox feremus, causa appellationem imper ivit. Fuerunt sane , qui opinati sunt, ita dicta minuicam, quae discincta, nulloque intDrsgota vin culo, uno veIuti ordine deflueret: qualem omnino Graeci πιτῶνα tunicam erectam 1fantem ) nuncuparunt . At detur licet, id de liis iunicis fieri potu lase , certe lamen Auas Vulgoreeta dicebatur , quam scilicet tirones cum toga libera sumegant, longe aliunde noroen mutuata inest. De qua re sic Fe-lus: RECTA , in lud, appellantur pestimenta Mirilia , quae μatres liberis

suis conjicienda curant ominis causa, ita a'Pel.

IIIa , quod A STANTIB VS , et in ALTIT DIAEII TEXUNTUR. Ei porro iniri nee Cou- sentit Plinius Vi II. U. ubi si e narrat: Ea prima Tanaquil, uxor Tarquinii Prisci) TEX VIT REC 2 A M TVAICAM . quaἰes cum toga pura tiro

nes induuntur, no Maeque nuPtae . ude Per in colligas , eiusmodi tunicarum rectitudinem Don Rse, lationis , νed a texturae ratione exstilis=e .ll in Ys IaΜ , quidquid de Tunica sciolidum erat . Sed et his omnibus unum id Postremo ad datur , PraeIer exteriorem tunicam , interiorem altoxam geri consuevisse , eamque Pro viris Stibuculam. pro mulieribus Indusium, appellatam : quaa diu:issime lai ea , scio admodum liqea esse c6.pit,

S. IV.

De Pentilia . Vestis ad imbrium frigorisque incommoda pro puls snda, atque ad iter unice olim habendum