장음표시 사용
31쪽
non timeret una minantem' postea plebem, nullas insestas hominibus bestias , ut Asunt sibi seralibus plerisque Christianorum expertus :s,peque dictitabat: Audite me, quem Alemanni audierunt dc Franci . J haec Ammianus de Italiano, inde captante o casionem Christianis detrahendi, quod adeo pugnaciter inter se altercarentur: in quos etiam illud exprobrare non desinebat, quod quae erant ad cultum deorum spectantia a ror . . m. dissipassent: unde ad Artabium haec his temporibus scripsisse reperitur :, a i , u i i ESO,perdem,neque interfici Galilaeos, neque caedi praeter ius dc aequum, neque m ms r Ao -- lestiae quicquam perpeti volo: sed tamen ijs pios dc sanctos viros praeserendos esse, vel - , μ' maxime celiseo. Etenim Galilaeorum amentia propemodum omnia affixit de perdidit, cum deorum beneuolentia omnes salui simus. Quare tum deos colere, tum pios dc viros de populos honorare debemus. J ata Iulianus, eiusmodi ad construendam in pietatem iaciens fundamenta, reddens nimirum Christianos Galilaeorum nomine com B temptibiles,d: expilatione iam facta templorum exosos: Gentiles vero, dum eos pios ac sinctos nominat,dc dignos honore pridicat sic proposuit imitandos ; existimas sere Imperatoris sententiam ad idololatriam capessendam illecebram. Quae insit per praestiterit ossici ut deorum cultum iam collapsum in integrum restitueret, Sozomenus, tradit. 3. m M.f. his verbis: Vbisbius est Imperio potitus, in Oriente Gentilium delubra aperire; quae e rum neglecta corruerant, reficere s quae autem deturbata saerant,denuo aedificare; quinita etiam aras erigere mandaui z: atque ad has res perficiendas multa tributa excogitauit. frixvEuno Vetera praeterea dc patria ciuitatum instituta, atque sacrificia renouare , ipseq. palam D*0 νας - in loco publico idolis immolare, Osrre illis libamenta; Sc eos qui harum rerum si diosi erant, magno in honore habere coepit. Horum autem secrorum prosesbribus, s cerdotibus, interpretibus, dc statuarum cultoribus pristinos honorum gradus reddere, Crata facere ea quae veteres Imperatores de his sanciuerant; decernere illis immunitalcmministeriorum, & rerum quoque aliarum, sicut ante habuerant: frumenti congiaria sdituis ablata restituere: iubere ut a profanis e lentis se puros conseruent,& abstineant
ab illis, quatenus conuenit ijs, qui ad praedicta mysteria iure suo sui Gentiles loquuntur accedere possunt. J at luec coepta hoc anno maioribus in dies accessionibus aucta fuere. Quibus praeterea artibus sensim in Christianam religionem insurrexerit, dicemus OP portunis suis locis ordine temporum definitis. Satis namque sibi visum, his Imperi j adepti primordijs, magistratibus a Constantio προ- prouinciis Imperij Romani praesectis, dc alijs publicis ad criptis muneribus, abrogatis, xet eos, iii, alios ex animi sui sententia in locum ipserum subrogasse; qui quod stirent gratum sibi ν . - esse, perficerent. Quibus in hunc modum ad securitatem Imperij statalitis, omnia ver- Disare consilia, meditari vias, excogitare modos, adhibere conatus, di iungere studia,quibus Christianam religionem funditus posset euertere, non praetermisit. Non deerant ad opus vires,utpote Imperato dc selus,a cuius arbitrio cuncta penderent; nee dolosae ni litiones, & cum astutia claborata consilia, quod philosophus esset atque magus t nec
abesse poterat oblimata perfidia ab e qui impius esset apostata: adeo ut omni ex parte ceteris persecutionibus ab alijs Imperatoribus olim illatis haec acerbior videri posset. si licuisset; quod periculosior illa iit pugna, quae insertur ab hoste, qui cuncta quae sunt aduersariorum habeat exploratai de atrocius soleat moueri bellum, dc vindicta crudelior expeti ab aduersario, qui plurimis antea fuerit contumelijs lacessitus,& damnis assectus: qualis profecto videri poterat Iulianus, qui res cunctas Christianae religionis haberet exploratissimas, dc acerbissimo in Christianos odio moueretur, a quibus stiret idola esse a contrita, templa diruta,vel expilata saltem dc Hausa ,sacraq.deorum vetita, dc tot annis, armis de legibus publice priuatimque omni ex parte cuncta serme quae essent patriae s perstitionis euersa. At quae ab eo gesta sitam anno sequenti,pluribus dicturi sumus.
A N N U sQV I sequitur trecentesmus sexagesimus secundus Christi annus, Ecclesiae admodum aerumnosus, Consulatu Mamertini atque Nevictae adnotatus habetur. Mad Ma
32쪽
A ad Mamertinum spectat: ad Consulatum adscitum indignissime, Ammianus his doceto: Mamertinum ad Consulatum evexit, nec vita, nec splendore, nec usu, nec gloria horum cuiuiquam similem, quibus magistratum detulerat amelissimum Constantinus; contra inconsummarum, & lubagrestem, dc quod minus erat terendum, cela in potestate crudelem.J hcc ipse.Extat eiusdem Mamertini Consis is de sui Costulatus gratiarum actione oratio panegyrica,luculenta quidem, ctua Iaudes noui Imperatoris mirifice praedicauit. Cumque ex more ab eodem Consule publica munera ederentur, ac die quodam inquit Ammianus h) causa eius spectandi venisse nunciatus esset ex Asia philosephus 'Misimus hane abi Iuliano bueru accerssum AEns Aperiori H - exiliuit Imperator imitis, hi indecore ι&quiesset, oblitus, effusis cursu e vestibulo longe progressus, osculatum, su- ciri r MAM sceptumque reuerenter secum induxit, Per ostentationein intempestiuam nimius ca- tri ''
B ptator inanis gloriae visus, praeclari illius dieci immemor Tulliani, quod tales notando ita relatum Ipii illi philosephi etiam in his libris,quos de contemnenda gloria scribunt, nomen suum inscribunt, ut in eo ipsse quod praedicationem nobilitatemque despiciunt, Iraedicari de sede nominari velint. J haec Ammianus. Sed in dijudicandis in excipiemo Maximo affectibus Iuliani, in diuersam potius, quam ab ipsb Ammiano assertam
sententiam pedibus imus:atque putamus, eo inopinato euentu Iulianum,licet ostenta tem philosophum, erumpentes tunc erga Maximum affectus suos cohibendi, de phil sophicis inirenandi habenis, minime tantu virium habuisse. Etenim ipsius diuinationibus Imperium acceptum ferebat,immo de ex eo quamplurimi faciebat hominem, quod a Christianorum religione, quam putabat insaniam, reuocatum se ad cultum deorum esse sciebat. Qui enim recitatas tertio Annalium tomo eiusdem Iuliani litteras ad ipsum C Maximam datas, & alia id genus superius recensita reuoluerit,nos haud vanos eiusdem Iuliani affectuum coniectores & interpreteS elle comperiet ; memor quid de Iuliano as dicto Maximo Eumpius tradat, quid haec inter alia: Ab eo totus pependit, & uniue sam viri doctrinam mordicus retinait. J Quantum autem expetierit Iulianus aduem tum Maximi, etiam cum adhuc in Gallijs ageret, litterae ad eum anno praeterito datae declarant. sed de quam obseruantissimas hominis esset, aliae rursum ad eumdem in liaee ,
verba conscriptae significant ψοῦ s. ia Aiax.
Nexandrum Macedonem, aiunt, Homeri carminibus indormire solitum, ut noctes diesque in bellicis eius signis vertaretur. At nos cum tuis epistoli S tamquam paeoni js m dicamentis dormimus, easque assidae tamquam recentes & nouaSlteramus. Quare Muu ix ias tuarum litterarum colloquium, id est tuam imaginem nobis repraesentare vis, scribe, ην. . P de assidue scribe ; vel potius, dijs iuuantibus, veni: tibique perluade,quamdiu abfuerIs, nos vita frui non posse dicere, nisi eatenus, quoad litteras tuas legimus. J hucusque cpistola Iuliani ad Maximum, ex quo iam olim totas impietatis totis erumpens, in eum effaxit. Cynicum secta hunc fitisse philolophum, qaas idem Italianus priores dederat, litterae non obscure illis verbis ostendunt: Cum prope abessem ab hac urbe, nempe vicentione, vir quidam Cynicus cum pera dc bacido mihi occurrit. Eum ego cum eminus aspexissein, te ipsum esse putaui , dcc. J spectatus quidem erat habitus Cynicus baculo dc pera, veluti quibusdam ornatus insignibus. At ne cui ex nomine dc siecta crinn- MAxr ut etidi tribuat ar occasio, diuersus hic est Maximus Cynicus ab illo alio item Maximo Cyni- i. Q. , qai sub Theodosio S. Gregorio NaZianaeno nesotium facessivit: ille quippe patriasuit Alexandrinus, hic autem Smyrnae natus Ephesius dictus est, quod ibidem diutius,2 ut de eo testatur Eanapius ', egerit ι qui de sub Valente Imperatore necatus cst, de quo suo loco pluribus agendar . Curauit praeterea Iulianus, quos sciret eruditione clarissimos esse viros, eos Iem ad se vocatos nobilibus decorare priefecturis: nam Themistium philosophum Vrbis Pr fectum creauit ι Libanium celebrem eius temporis oratorem Quaestura,& alios alijs magistratibus insignivit. Hinc Mamertinusi: Sed multo multoque facilior est ratio honorum in petendorum . Quisquis, inquam, capere magistratum Voles, auri atquς axgςnti Vςgli uisis,. iii,
mos esto , nullas ostiatim potentium aedes obito i nullius Pedes, nulliub genua comple eociam uiactitor . Adhibeto tantum tibi gratuitas & paratu facillimas comites, rustitiam, sertitu- GisTRArvia dinem, temperantiam, atque prudentiam: vltro ad te maximus Imperator accedet, civi capessas Remp. flagitabit: otioso tibi de alia curanti prouinciae, praefecturae, fo
33쪽
paulo inserius se in eamdem sententiam: Tu, tu, inquandi, maxime Imperator, exu- Alantes res ata'. virtutes ad Rem p. quodam postliminio reduxisti : tu extincta iam litterarum studia flammasti: tu philosophiam paulo ante suspectam, ac nedum spoliatam honoribus, sed accusatam & ream, non modo iudicio liberasti, sed amictam pum pura, auro gemmisque redimitam in regali solio collocasti. J haec Mamertinus, sed en miastice potius, quam historice, immo adulatorie atque mendaciter: nam quales praecipuos Imperi j administros habere consueuerit,& quibus compositos moribus prouinciarum Praesectos elegerit, S. Gregorius NaZianaenus, sinceris linaus cultor dc cultos a Grecam N veritatis, qui cuncta & intuebatur oculis, & manibus attrectabat, declarat his verbis δ: Atque haec, ut gracillima illius crimina, maximeque propria, dicendo sum prose- olims non alioquin nescius, duobus aut tribus aulicis assentatoribus, eique impietatecpi Aouaci. Paribus alios enim consulto Praete eo in tandam impietatis mercedem pers bluta in elle, Boi TU. ut nael a res obstitura fuerit, quo minus ipsi breui temporis spatio terras omnes & maria Romanorum Imperio subdita expilarent, nisi rebus secundior finis citius contigistet. Adeo latrocinijs & auaritia priores illoς Centimanos excedebant, Briareos scilicet. Pr uinciaram vero imperia non naoderatissimis , sed crudelissimis hominibus mandabam tur, atque ad magistratus oc praesecturas unum suffragium erat Perfidia, Christianis, inique aetertio: an eoque beneficia consequebantur, qui sibi ipsis sceleratissime consi
luis lent. J atque post haec, de his quos ad se accersisset, dc elusiisset, sic subdit: Non poς
sum in eo non mirari: nam cum multos corum . qui ex Asiaticis potissimum stii dijs, litterarijsque gymnasiis ipsi noti familiaresque fuerant, summo studio accersivisset,qu si mirabilibus quibusdam benefici js eos ornaturus seximiaque spe ob veterum pollicitationum memoriam animos eorum extulisset: ut ad eum venerant, hoc illud videli- Qcet calculorum impossurae, & oculorum ludificationes: hos enim hoc modo, illos alio eludens, quosdam etiam mensa comiter accipiens, ac multum illud, Sodalis, propianam , init que alius cuiusdam illecebrae suauiter sundens, intectis tandem rebus dimittebat, haud satis constitutum habentes, illius fraudem magis, an suam ipsorum i
- . Mitatem.ὶccusarent. J haec Gregorius. Ceterum naud in omnes eius cemoda exercebat iocum, ut vacuos vocatos remittereri
sed eos titum eiusmodi comoediae catastrophe delusi quos ad siuam ipsius as lectandam impietatem imparibus votis intelligeret respondere: siquide non Gentiles tantum, sed α Christianos consuetudine litterarum sibi optime notos, latis ad eos litteris,accerit uiri ut inter alios S.Batilium Athenis olim, cum illic Italianus ageret,egregia eruditione sp etatum. Extant ciusmodi litterae, quas ad eumdem,ab eo ante probe admonitus,reddidit D, c. s. his verbi, Non bellum denuncias ait vetus verbum at ego addam etiam illud comoediae veteris:O nuncium verborum aureorum i Age istitur istud re ipse ostende. & ad nos
hanc comparaui, ut sine ulla Rei p. negligentia, non nihil quoque spatii ad relaxationem animi sumam. Etenim adhuc ita viuimus, aut aulicae simulationis nihil fere retineamus quam quidem tu sertasse adhuc expertus ficisti: qua qui laudant, maiore odio prol quuntur , quam inimicissimos sed honesta moderataque libertate, cum opus est, nos
mutuo accusamus atque reprehendimus: neque tamen prUterea minus inter nos amamus, quὶna qui ira inae amici sunt. Ex eo accidit quod sine inuidia dicere liceat in ut Edam relaxamur, seria agamus: & dum haec agimus, minime cruciemur, di secure do natamus: quoniam cum vigilarem, non tam pro me ipse, quam pro ceteris omnibus,
ut par est, 'igilaui. Haec sersitan apud te nugatus sum leuitate quadam animi, α instalentia .rne ipsum namque, sicut Astydamas, collaudaui. Verumtamen ut intelligeres multo magis tuum conspectunt, saetentis videlicet hominis, nobis profuturum, quam impedimenti allaturum, haec scripti. Propera igitur, ut dixi, di publicis equis uteris. Cumque apud nos, quantum tibi videbitur, sueris; tum a nobis honeste,& v t decer,dumidiis , quo voles, proficisceris. J hactenus Iuliani litterae redditae ad Bassilium.
Alias etiam interuenisse inter eos epistolas, certum exploratumque ex eo redditur, quod ipse Basilius absens, nec ad eum iam impietate omnibus notum venire consenties, b eodem inuitatin, prouocatus ad impietatem, iWH ca I, per litteraa fidem Christianam in suo Disiliam b
34쪽
, i. ιι ' ,. A gno animi robore eonsessus est: cuius quidem epistolae istaementu recitarum habetur in Nireno Concilio posteriori a Legatis Apostolicae sedis, ex scripto codice, quo Dem rei a diaconus ita lagit: Ex epistola beati Patris nostri Basilij ad Iulianum Imper.Ap statam. Raemadmodum a Deo Christianam & inculpabilem nostram fident veluti hereditario iure accepimus, sic confiteor, de in ea maneo. Credo autem in unum Deum Patrem omnipotentem, Deum Patrem.Deum Filium, Deum Spiritumsanctiim: unum Deum haec tria adoro de glorifico. Confiteor etiam Fili j incarnatam oeconomiam tDeinde S. Mariam, quae secundum carnem illum peperiraianc Dei param v ans. Suscipio enim sanctos Apostolos,Prophetas,& Martyres,qua pro me apud Deum supplicant, quo per illorum interceisionem propitius sit mihi Deus noster benignissimus,& remit-scinem peccatorum mihi gratis largiatur. Quam ob causam di historias imaginum il-v lorum honoro, & palam adoro: hoc enim nobis a sanctis Apostolis non est prohibitum; lsed incitanibus eccles ijs nostris eorum historias erigimus. J hucusque ibi ex dicta epistola Basilii ad Iulianum, quam Hadrianus Romanus Pontifex itidem citat,eademque serme verba ex ea recitat, quae extant etiam intexta in eiusdem septimae Synodi actione secunda. Quidnam autem post haec Basilius egerit, quidve ea de re cum Gregorio Naxianaeno captarit consili j inferius dicturi sumus Constat quidem,aeque ac Basilium, natum esse Iulianum blanditi js sibi deuincire Gregorium; quem tamen acerrime sibi ob pietatem expertus est aduersantem. Ipse enim Cremrius in fine posterioris inuectivae testatur se una cum Basilio Cyclopeo honore ab eodem Iuliano astici si litum: verum cuadeo obnitentes eos inuenisset, constat sane illos ab ipso esse reiectos ι quos & idem Iulianus, ut acerbissimos aduersarios, saeuissimo odio insectatus, post bellum Persicum
C si licui sset reseruauit ad necem. Sed de Gregorio rursum postea. Qui vero asebat Constantinopoli tunc temporis Caesarius 1 rater Gregorij Naziam xeni, philosepmeis facultatibus nulli secundus, ta antea a Constantio I mperatCre quae- 4kM. VI
situs,& in Senatum amplissimum cooptatas, ab eodem Iuliano Augusto nobili pia e- a. i. Li No. Etiua donatur, nempe Thesauri custodia; quo munere metus erat, qui hoc anno Con- sit ordinarius creatus est, Mamertinus, ut ipsemet testatur b. Id cum audissent pater ip-ι insus Gregorius Senior Episcopus Naaianzi,& eius se anus Gregorius Minue cognatione vel familiaritate coniuncti, necnon externi,indigno animo accepcrum quin & ipse Cregorius frater mox ad eum eiusmodi grauissimas dedit lilicras ς:. Magnopere tua causa erubuimus. Nam quod maerore affecti fuerimus, quid stribere necesse est tibi utique hoc omnium maxime persuasiam habenti Θ Etenim sui de no- o si ' V D bis nihil dicamus, nec quanta maestitia, addam etiam timcie nos fama ea, qua de te peruagatur, impleuerit) vellem, si fieri post et, sermonibus ijs, quos alij de te tam fami-CAV A t liares dc necessarij, quam externi q quo modo nobis cogniti, dum tamen Chrisiani , , ii qu di quidem omnes uno ore ferunt, interesses: quandoquidem libentius cupidiusque in alienis rebus, quam in suis, mCrtales philosophari solent. Instar alicui ulpiam deci mationis haec verba ipsis fuerunt: Nunc Episcopi filium militare, nunc externam P tentiam & gloriam expetere, nunc Pecunijs seruire , quando pecuniarum cCmmunis ignis accensus est, atque in salutis animaq. periculo vcrsantur homines : ac non potius unam hanc gloriam&securitatem dc opes existimare, nimirum fortiter & strenue sese
tyrannidis turbini opponere, di quam longissime se ab omni scelere dc piaculo rem
uere.. Quonam autem modo Episcopi alium admonere queant, ne se a tempore distra-E hi sinat, idolisque commisceri Quonam modo eos, qui aliud quoddam flagitium admittunt, obiurgare possint ipsi a lare libertatem Ic quendi ncn habentes 3 Haec nos, hilq.
plara &grauiora quotidie audientes partim ab his qui amico animo sertasse ac ben uolo loquuntur, partim ab ijs qui inimice de malevole nobis imminent; qao tandem modo affici, de quem animum habere putas ξ nos, inquam, qui Deo seruire proposuimus, nec ullum aliud bonum esse iudicamus, quam ut futurae vitae seopum collina mus 3 Ac dominum quoque patrem nostrum sermones hos impatientissime serentem, atque a vita ipsa abhorrentem, quoquo modo lor & demulceo, de tua voluntate illi spondens, atque confirmans, te nequaquam nobis diutius molestum sere. Dominam autem matrem, si quicquam de tuis rebus resciscat nam ad hanc usque diem multis amtibus eam celauimusὶ ita velim existimes, eam tantum dolorem habituram , ut nullo
omnino Matio mitigari possit, utpote parui animi laminam, α alioqui ob piet tis
35쪽
magnitudinem modum in huius nodi rebus tenere nequeant .Quamobrem, si quam A& tui & nostra rationem habes, melius tutiesque tibi consule . Nam proculdubio i euitates nostrae ad vitam liberaliter degendam sufficiunt , homini utique non nimis imexplebili , nec immodica plus habendi cupiditate flagranti. Quin etiam ad constitue das vitae tuae rationes haud video quodnam tempus expectabimus, si hoc nobis ema re siverimus. Quod si in eadem Perstas sententia, & prae animi proposito atquc imp tu parua omnia existimas ; aliud quidem acerbi proloqui non libet. Hoc tantum praedico & denuncio: e duobus alterum necesse esse s vel ut germanus Christianus manenucontemptissimae ipsius classi adscribaris, indigneq. vii S & te ipso & ire, quam pisti ;xes honorum desiderio aestuans, in capitalem fraudem incidas , sumi q. saltem, unon ignis, fias particeps. J hucus ue ad Caesarium Gregorius. Paruit sapientisiimo fratri Carari s eiusq. consilio, praetulit ignominiam Crucis Bopibus & honoribus Pharaonis ; magisq. des it abiectus esse in domo Domini quam h al. 81. habitare quod est in Psalmo h) in tabernaculis Peccatorum : cuius rei causa indignam
iis Principis iram meruit, a quo & exagitatus, summa gloria Christum consessus est. CAE ARit RG Porro egregium tunc Caesarij certamen pro fide Christi tuenda, ab eodem eius germa μν- - η exacte tit tinum, suis hie a nobis reddetur verbis di in oratione enim in sanere ipsius habita in hunc modum rem gestam anteditur:Cu in eum magni quotidie honores conferrentur,maioribus tamen ac iam iamq.assii turis dignus habebatur tum ab ipsis Imporatoribus, tum ab omnibus ijs, qui proximum ijs dignitatis locum tenebant : quodlmaximum censendum est, neca gloria, nec ab ijs quibus cireumfluebat delicijs , aiun illius nobilitas umquam labefactata est. Quin potius qui in multas magni q. dignitatibus florebat, hoc tamen ad decus & gloriam praecipuam ducebat, ut & esset & dicere- Ctur Christianus: i . tanti aestimabat, ut prae hoc uno reliqua omnia in unum congesta ludi & nugarum instar haberet. J et paulo post: Atque ut alia omnia praetermittams
propinquorum nempe, qui fortunae iniuria facultaribus lapsi erant, curam &. patrocis niums sistas contemptum s aequitatem eam, qua cum amicis ita versabatur, ut nihil
sibi praeter ius arrogaret; liberiatem loquendi, qua apud Principes utebatur; certamina, quae pro veritate suscepit; disputationes,quas permultas & 'penumero&cum H tisque habuit non argutas solum . sed etiam admodum pias di ardentes: facinus unam pro omnibus reseram, quo in tota illius vata nihil est illustrius, magis'. peruulgatum. Furebat aduertan nos infandus Imperator, & cum in se ipsam primum per Chribi, ii uvi stianae fidei repudiationem insataset, iam alijs quoque intolerabilis erat, nequaquam I AL ire ceterorum Christi hostium more, magno & strenuo animo impietatem prontem, v Drum clementiae obtutu persecutionem caelans, atque instar flexuosi illius serpentis, qui ipsius animum obsidebat, omni genere machinarum ad barathrum suum miseros callide pertrahens. Ac ne eos honores, qui martyribus haberi solent, consequeremur hos enim Christianis homo egregius inuidebatin prima illius fraus ac vinulta haec fuit, ut qui Christi causa excruciabantur , non ut Christiani, sed ut facinoros supplicio aDficerentur: altera, qta huic rei , non tyrannidis, sed persuasionis nomen imponebat, scilicet ut maior eorum infamia, quam periculum esset, qui sponte ad impietatem pro ruebant. Cumq. alios pecuniis, alios dignitatibus, alios pronussis,alios variis honorum generibus, quos ne regie quidem, sed perquam seruiliter inspectantibus omnibus dei rebat , omnes denique verborum praestigiis, sum. exemelo ad se alliceret ue tandem Caesarium quoque adoriri instituit. O vesanum hominem, si futurum sperauit, ut & Cin E. sarium & fratrem meum & his parentibus natum depraedaretur l Veram ut in hoc se
mone aliquantulum morae faciam, animumq. hac narratione oblectem, quemam
dum speciaculo delectati sunt qui tum assuerunt: Ingrediebatur vir generosus Christi
signo communitus, clypeique vice magnum Verbum obtendens, ad hominem rei militaris peritissimum, & dicendi facultate praestantem: nec vero illius aspectum contremiscebat, nee per adulationem de animi magnitudine quicquam remittebat e verum promptum se paratumque pugilem ostendebat, siue rebus, sae verbis ipsis cum eo dimicandum esset, qui utrinae armorum genere decertare poterat. Ac tale quidem erat theatrum, talisq. Pietatis propusnator: certaminis etiam praeses hac ex parte Christus passionibus suis pugilem ad pugnam instruens, ex illa grauis tyrannus tum verborum illecebris deliniens, tam potentiae magnitudine Perterrere laudem.
36쪽
A Quin etiam utrinque spectaculum erat , partim eorum qui in fidei pietate adhuc
perstabant, partim eorum quos tarum ille abripuerat: qui utraque ex parte obserua-uant, quonam illorum certamen propendereis magisq. seliciti & anxii erant, utrius courassio.
futura esset victoria, quam illi ipsi, quos spectabant. Num extimuistis, ne quid Caesario accidat huiusmodi animi alacritate paruin dignum 3 At bono estote animo: victor enim discedet, iuuante Christo mundi victore. Ac nihil quidem mallem , qtiam ut ea, quae dicta simi α proposita, singillatim explicare possem. Nam & eruditas aliis
quot verborum captiones & argutias meo quidem iudicio memoratu non iniucumdas ea disputatio complectitur: veram intempestiuum hoc foret, & ab oratione alienum . Ut autem Caesarius, cunctis verborum illius nexibus, conatibusq. omnibus tam
apertis, quam obscuris, ludi cuiusdam instar, propulsetis, magna & clara voce, Chri-B stianum se esse, semperq. sere , pronunciauit; nec sic quidem prorsus eijcitur: etenim mire Imperator Caesaris doctrina frui atque exornari gestieba . Quo etiam tempore celeberrimum illud , cunctis audientibus, prolocutus est: O felicem patrem l o liberos
infelicesi Nam nos quoque ignominiae societate honorandos duxit, quorum eruditi nem pietatemq. Athenis cognouera . Verum ad secundam expeditionem reseruatus commode enim illum aduersus Persas armabat diuina iustitia ) se ad nos recepit
exul beatus,& victor incruentus, atque ob ignominiam clarior, quam ob pristinam gloriam, nominis splendorenta. Hanc ego victoriam magna illius potentia &sublimi purpura & insigni diademate longe superiorem excellentioremq. esse censeo: ha narratione magis eiseror, quam si uniuersum Imperium cum illo partitus esset. M lis igitur temporibus cedit , in eoque legi nostrae obtemperat, quae praecipit, ut oblata C quidem occasione, veritatis causa periculum adeamus , nec iidei pietatem per animi a Matth. Io. ignauiam des amus. Ceterum quamdiu licet, pericula ipsa ne excitemus: siue idea ratione praescribat, quod animabus nostris metuat: siue quod eorum exitio occurrendum putet,a quibus nobis periculum vitae creatur. J hactenus Gregorius de certamine fratris cum Iuliano, quo et texit de impietate prostrata triumphum, erexitq. de sup rato Apostata Imperatore trophaea, & quidem perennia, posteris semper dignis laudibus praedicanda. At haec tanta Caesarius,tanti patris ac fratris oti q. domesticae is xum Ecclesiae precum praesidio consecutus est dona. Verum non eadem animi constantia instactus permansit aduersus aurea tela, ipsa timquam mellita Iuliani verba, Ece litis rhetor magni nominis, idemque Christianu : intro, , tu. qui turpiter manus dedit Apostatae, iactusq. est Christianae rei 1gionis desertor. Eiat
D hie inseruiens tempori,& pro Principam religione fidem ipse quoque mutabat: de quo Socrates h: Ex his unus erat Ecebolius m sophista Constantinopolitanus d 'cebantur aurem eo quoque nomine rhetores, ut Libamus qui quidem se ad Imperatorum in-' Ecebia
genia ac naturam consermans , dum Constantius regnabat , se ardenter fidei a Christianam amplecti simulauit: dum Iulianus potiebatur Imperio , Gentilitatem magnopere colere praestiuiit : Iulianoq. mortuo , relisionem Christianam denuo profiteri in animum induxit . nam ante portam ecclesiae se pronum abiiciens , sic vociferatus est: Me quasi salem infatuatum pedibus conculcate. J haec Socrates. V
rum cum hic in gratiam Constantii Christianismum professus dicatur, proculd bio eiusdem perfidiae Arianae, qua Imperator'imbutus erat, suisse sectator, affirmari posse videtur. At quod ab haereti ad Ethnicis num prolapsus esset, fuit Iuliano percarus: Ε quilibet enim transfuga, ex hostium castris deiiciens, ab aduersariis vultu hilarici
grato excipitur animo. Quae porro extat Iuliani ad Ecebolium scripta epistola, quanti ipse virum fecerit, aperte significat; cuius est exordium: Pyndarus argenteas Musas esse vult, . Si insensus tamen, cum ille causam ageret pro Arianis Edessae commorantibus , Iulianus ad eum has litteras deditς:Equidem de Galilaeis omnibus adeo clementer & humaniter statui ut nemini vis inseratur, neque in templa trahatur,neque alia de re vlla praeter volutatem suam contum lia assiciatur. At qui sunt de ecclesia Arianoru luxuriantes opibus, in Valentinianos im DeorNos o uaserunt,eaq.apud Edessam perpetrariit,quae nuquam in ciuitate bene instituta accidi si sent. Quarequod ipsis a lege admirabili, 'e Euangebo, imperatu est, quo facilius in re- unum cae lorii veniantinos ad id hominibus opem tulimus, eorumq. pecunias omnes ab Melienorum ecclesia tolli iussimus,ut militi diuidam ue&ficultates ut nostris priuatis
37쪽
attribuantur:quo illi pauperes facti sapiant, neque regno caelesti, quod nunc etiam spe- Arant, priuentur. Ijs autem qui Edellam incolunt, edicimus, ut seditione pugnaque omni abstineant: nes nostram humanita in commouerint, vos ipsi pro communi omnium intemperie ac inselentia poenaes luatis, stadio, exilio, igne mulctati.J hach nas Iulianus, mordacibus hisce salibus irridens Christianam religionem, quae dispena Marc. I O. dio rerum terrenarum docet speranda esse bona caelestia, secundum illud : Si vis pertactus esse, vade & vende omnia quae habes, &da pauperibus, & habebis thesaurum in caelo, & veni & sequere in . JColuit praeterea Iulianus mirifice Oribasium Pergamenum, quem sinquit Em pius hὶ cum eius illustris esset ab adolescentia fama, idem Iulianus ad Caesaris titulumi, Litu V, Viam assectanβ, artis nomine tecum abripuit medicum: qui tantum in ceteris quoque quos Cocvii excelluit virtutibus, ut ad Imperiam etiam Iulianum evexerit: quae res in Annalium Bu R vi L historia exactius perscripta est. J haec de Oribasio Eunapius, qui inter ceteros huiuS temporis philosephos eum plurimum celebrat. Obseruauit etiam Iulianus Aristom num philolophum, ad quem hactenus extant ipsius litterae illum vocantis.Sed ante hos omnes, Libanium sophistam Antiochenum, cuius superius mentio facta est, in hon re habuisse videtur, cuius scriptis plurimum delectabatur, ut perbrevis illa epi istola ado Iulian. Qis. cum scripta demonstrat, quae sic se habeto Legi hesterno die orationem tuam magna ex parte ante prandium, pransiis vero Govio inlA- ne ulla intermissione reliquum absolui. O te selicem, qui ita possis dicere, aut sentire,iui iti potitulo orationem l O mentem l o prudentiam l O partitionem l o argumentat o dispositionem l o aditust o verbal o numerum i o compositionemlJ hucusque ad Libanium Iulianus. Fortasse haec illa fuit oratio in laudem ipsius Iuliani conscripta, cuius Suidas Cd Iulian. epia. meminit. Ceterum inter omnes, quos penes se habebat,Maximus a Iulianod deligitur, qui scriptas a se lucubrationes cognosceret, & pro arbitrio emendaret: nam ad eum scribens haec habet inter alia: At tibi nos, tamquam Mercurio eloquentiae deo, scripta nostra osserimus: visi aures tuas sustinere possint , tu pro arbitrio tuo statuas, an in vulgus euolare debeant:sin minus,ea continuo proiicias tamqua a Musis aliena,aut fi o Ea ρ is Viri mine obruaS ut adulterina.J Coluit & Nymphidianum & Claudianu Maximi fiatres'. Laude sane digna haec videri poterant in Iuliano, eruditorum virorum consiletudine, Via,u , is delectari, nisi complures ex illis sui superius est demonstratum se foris philolbphos
Os ET Avciv agerent,ut tamen magOS & haruspices intus gererent. nam praeter illa quae de his dicta es a sunt, haec addit Gregorius Nazianaenusi: Haruspicinis autem & sacrificiis Imperi, Δῖ lem aulam constituit, malis mali Imperi j consiliariis utens. J At istaec omnia condonari Dsorte illi ab aliquibus poterant, uti Ethnico homini,& superstitioni addi : et non mirum adeo esset, si ipse praecipuus impietatis artifex habuerit secum eiusdem professi nis artifices, iuxta illud poeticum: actant fabrilia fabri. Verum quid cum Imperatore philosopho lenones, meretrices, atque cinaedi 8 abhorruerunt haec certe a Marco illo Imperatore philosbpho. At horum omnium, quae ab aliis silentio sunt praetermissa , detine grauissimo auctore fidem haud inueniant, testem adducam, qui ea praesens spectauit oculis, fidemque suam probatis limam reddit attestatione virorum, qui adhuc superstites erant; quae & egregia oratione , omni probationis genere contigia ta , posteriS commendauit. IS cst Ioannes Chrysostomus Antiochenus, tunc protes.sor rhetoricarum facultatum Antiochiae sub Libanio, cuius nuper mentio facta est: Hic enim nequaquam aliorum testificatione, quae tradit, amrmat, sed quae irequentis Eme, cum Iulianus ageret Antiochiae , spectare sibi contigit. Ipse igitur ab Imperiicius exordio auspicatus orationem, quibusnam aulicis referta Iuliani Regia esset, d
x urorari clarat his verbis gr
Diuulgato per uniuersum terrarum orbem mandato, ut idolorum templa insta rarentur, arae eXcitarentur, pristini honores daemonibus redderentur, magni item itulis prouentus variis ex locis suppeterenta. Quo ex mandato , magi continuo, i cantatores , augures, haruspice5 , menagyrtae , id est menstrui viatores, seu praec nes, denique omnifariae imposturae artifices undique ab uniuerso orbe coli fluxerunta . Hic cernere quidem licebat Regiam ipsam infamibus , abiectiis , ac profugis hominibus resertam : nam quotquot usquam fame tabescentcs , quotquot obveneficia ac maleficia conuicti, quotquot publicae custodiae addicti, atque ad me
38쪽
ii. - di. A talli opus detrusi , denique quotquot sordidinim artium artifices vix inde victitare possent, cum se ipsi derepente sacerdotes esse profiterentur, mirum est, quanto in honore, quanto in pretio habiti omnes fiterint. Hic Imperator duces ipses ac militum
praefectos contemnere , assis unim non aestimare: contra mares meritorios , dc mere
trices e sernicibus suis excitatas , una secum per totam urbem, per angiportu, Omnes circumducere: cum interim regi qaidem equus , omnesque Praetoriam Pone multo interuallo sequerentur : lenones autem & meretriculae anteambulonum linco, & uniuersus meritoriorum adolescentum chorus Regem medium stipantes , per serum inambularent, sermones eoS Proserentes, atque cachinnos attollentes, quos par erat huiuscemodi homines farinae attollere. Quae ipsa certe non neseimus talia tamque absurda fuisse, ut posteris fide maiora futura sint. neque enim priuatorum qui GA quam , eorumve qui humile pudendumque vivendi genus instituerint, velit tam turpis , tamque indecorus publice videri. Sed eis sine qui adhuc vita sunt superstite, oratione nulla opus est: qui enim adsuere, & ea quae fierent spectauere, hi dc quae hic a me dicuntur, nunc exaudiunt : prinpterea enim superstitibus etiam nunc testibus haec seribo, ut ne quis vetera recensentem me inter eos qui rei ignari sint, magna licentia mentiri existimet. Ex his enim, qui ea viderunt, superiunt adhac & senes dc iuuenes: quos omnes obsecro & obtestor, si quid a me historiae adiectum suerit, in medium prodeant, meque redarguant . Sed
stilicet tantum abest, ut me de meo adiecisse quicquam sint redarguturi , ut deprehensuri etiam sint multa certe a me praetermissa. Neque enim fieri potuit, ut oratione turpitudinis illius immensam magnitudinem repraesentarem . Posteris vero , C qui credituri istaec non sunt, unum id dictum esse velim : daemonem vestrum , quem Venerem appellatis, nequaquam pudere id genus administris uti. Itaque mirum nemini esse debet, si miser ille, qui prorsus daemonum ludibrio sese addixerat ea minime distimularet,propter quae dij ij, quos coleret, magnopere sibi placent. J haec de Iuliani turpitudine , quam Quebat ille religionis obtutu, Chrysi,stonias. Etenim sicut vi vidimus Constantinus Magnus turpissimos eiusnodi impudicissimae Veneris cultores
una cum eorum sacris ac templis Penitus abolere citravit ; ita amplissimus iste templorum dc sacrorum atque AEdituum restitutor, cum obstoeno numine, sacrifici j que taenis , perAnas obscoenas Pariter reuocauit : de quibus dr Gregorius NaZianzen sic ait: Propinationes porro & Pinationes,quas meretricibus ob omnium oculos propinabat, vicistimque propinabatur, mysterij praetextu obscoenitatem lasei tuam-D que obtegens, quis non laude & admiratione prosequatur 3 J Sed It de his Ammi
nus .: Culpabatur, inquit, hinc opportune, cum ostentationis gratia vehens licenter pro sacerdotibus sacra, stipatusque mulierculis laetabatur. JCeterum quaenam aliquando portenta acciderint, cum Iulianus factis rei,S Gregorius Nagianaenus sic destribit φ : At quoniam haruspicinarum mentionem feci,s perstitionisque, aut, ut commodius loquar, diabolicae velaniae, qua ad rem huius iam di ferebatur: nondum satis constitutum habeo, litteris ne hoc miraculum, quod omnium sermone celebratur, mandare, an narrantibus fidem abrogare debeam. Etenim ipse ancipitis & perplexi sum animi , nec utram in partem propendeam , habeo sutpote mixtis ijs quae fidem mereri queant, cum ijs quae fide carere videntur. J et paulo post : Ferunt igittar , cum ipse sacris Operam daret, exta animalium corona-Ε tam Crucem edidisse . Quae res aliors quidem horrore , summaque ibiicitudine &anxietate affecit, eoque adduxit, ut potentiam nostram persentiscerent: at impiet tis magistro animum videlicet addidit, tamquam circumstripti atque undique comclusi essemus: sic enim Crucem & circulum ex tempore interpretatus est. Atque hoc sane est, quod miraculi instar habeo : quod si falsum est, in auras abeat: si autem verum , rursum Balaam vaticinatur in , dc Samuel per venui loquam trahitur , aut trahi videtur , α daemones Iesum inuiti confitentur 3 ac per contraria , quo plus fidei atque auctoritatis habeat, veritas demonstratur . At forta Ie his rebus id agebat Prouidentia, ut illius impietatem compesceret: multas enim ae mirabiles salutis vias Deus inusitato modo aperire nouit, ad humanitatem dc misericordia
propendens . J ita Gregorius et quibus ut veris certisque adstipulantur SoZome,nas , Nicephorus , dc alij recentiores. quae autem post L:c sequitur enarrare, eu
39쪽
nisse ea diximus eum sacris Eleusiniis Athenis initiatum ipsum narrauimus, antequam AImperator creatus esset.
Quid vero acciderit, cum iam Imperator diis victimam immolaret, adesseri. una, ν -- is cum aliis sacrorum ministris Christianus adolescens,creditus esse Gentilis; Prudentius ti . . . . 'ua tunc sut ι Psse fatetur Puer erat, egregie hisce versibus cecinit post alia, qtue breuit iis causa omittimus, quibus Gentilitia sacra illa describit, ab improuiso sacerdotis te rore illo auspicatus:
Cum statu exclamas media inter sacra sacerdos Pulli us: En quid ago Z Maius, Rex optime, metus Nescio quod numen no is interuenit aris,
Euam sufferre queant spumantia umbia iacte,
Caesarum sanguis pecurim, verbena, corona. Das video longe distergier umbras. Territa Persiphone venu vestigia retro,
Extinctis facibus , tracto fugitiva flagelis. ω agis arcanum murmur , nil Thessala prosunt
Carmina, turbatos reuocas nulla homa manes.
Nonne vides m Uuribulis Ingensibus ignis Marceat, ut canis pigrescat pruna fauillis 'Ecce Palatinus pateram retinere miniscrNon isset, elis destitiam balsama dextra. Flamen o i,e suas miratur vertice lauru Cedere, o incenam fructratur victima ferrum. Nescio quis cerae subrepsis Christicolarum me iuuenum: genus hoc hominum tremis insula, er omne Pulvinar diuum. Lotus procul abo ct unctus: Pulchra reformaris redeas Proserpina sacris. Dixit, o exanguis collabitur: M velut 18sum Cerneret exerto minitantem fulmine chrictum, se quoque exanimis posito diademare Princeps Pallit, o assantes circumspicis: ecquis alumnus rasematis inscripto signaret tempora signo, ut Z.o Irraeos turba et fronte susurros.
Armiger e cuneo Puerorum fauicomam Purpurei custos tauris deprenditur unus Nec negat, gemino gemmata hactita ferro
Projcit, ae signum Chrim se ferre fatetur. Prosiluit pauidus, deiecto cinti Me. Princeps,
Marmoreum fugiens, nulla comisante, saceltam :Dum tremefacta cohors, donunt. Abia supinas Erigit ad caelum facies, atque inuocas Iesum. Jhucusque Prudentius. at de Iuliani sacrificiis hactenus. Iam vero de excitata in Christianos persecutione agamuS. Longe dispar haec persecutio fuit ab aliis per Ethnicos Imperatores illatis: cum illi EChristianitate vetita, aduersus eius cultores sancirent ac promulgarent edicta, quibus .fri, ,, L α Fideles omnes diis sacra facere acerbissimis poenis impellerentur: Iulianus autem,ut Liu. ex eiusdem superius recitatis litteris satis exploratum habetur, colendi deos vim nemini adhibenda elle putauit,nec fieri quemquam i mutum creebat Christianae fidei desert rem. Quamobrem nec inter persecutiones hanc recensendam esse, complures existim , tu ciuis. runt. At Vero S. Augustinus contrarium plane sentit, cum alth: Deinde quid respon- hi dent etiam de Iuliano, quem non numerant inter decem perfreuiores fiucci ipse non est Ecclesiam persecutus, qui Christianos liberales litteras docere ac discere vetuit Sub quo Valentinianus maior, qui post eum tertius Imperator fuit, fidei Christianae conseiser extitit, militiaq. priuatus cst: ut omittam quae apud Antiochiam facere coeperat s nisi unius fidelissimi & constantissimi iuuenis, qui, multis, ut torquerentur, ain
40쪽
A prehensis, per totum diem primus est tortus, inter ungulas cruciatus'. psallentis libertatem atque hilaritatem miratus exhorruisset , & in ceteris deserinius erubeseere timuisset. J haec S. Augustinus , de quibus uberius suo loco di iuri sumus. Cet rum quod non exerto palam gladio iurens persecutio, ut priores illae supra memor tae,grassaretur; inde euenit, ut S. IoanneS Chrysbstomus dicat, in pace Ecclesiae ma tyres illos passos esse, qui Iuliani tempore fidei causa sunt necati: ut cum agens de Iuventino & Max lino sub eodem Imperatore martyribus, de quibus &nos suo loco,
Hi enim tanto amore Dei flagrabant, ut etiam extra persecutionis tempus corona many rij redimiti fiterint, absque pugna triumphum retulerint, ab ue praelio victoria potiti sint, absque theatri certamine bravium rapuerint. Et quo modo hoc ξ ego dicam: B sed ferte me rem paulo altius enarrantem . Erat Rex quidam etiam nostro aem , Omnes lucis,inqui se praecesserunt, impietate vincens, de quo & heri a me dictum: qui cum videret vioEr MAR. res nostras martyrum morte clariores fieri, & ea causa non selum viros, sed & teneros II pueros, virgines q. nondum nubiles, d in stamina ex omni sexu & aetate quonam pro οτiANis. religione aci mortem prosilire, cruciabatur, & dolebat. Ceterum mouere bellum manifeste nolebat: omnes enim, dicebat, ad martyrium, quasi ad alveariam apes , volabunt. Haec autem non a semet ipse habebat, sed a progenitoribus suis didicerat. Etenim&illi, utpote tyranni, Ecclesiam infestarunt: et populi quoqae in nos insurrexerunt,
cum adhuc parua religionis seintilla esset: ea tamen non expugnarunt, neque confregerunt, sed ipsi potius consitam sunt. Augebatur quotidie Qintilla haec,serebaturq. in sublime, dc Omnem undique orbem inuadebat. Cum occiderentur, adurerentur, suspen-C derentur, praecipitarentur,bestiis obiicerentur Fideles 3 carbones sicut lutum calcabant,
mare δ: fluctus sicut pratum intuebantur, ad gladium sicut ad diadema & coronam
currebant; omnia'. tormentorum genera ita contemnebant, ut ea non si tum generose& sortiter ferrent, sed Jc alacritecte volupe . Enimuero sicut palmae rigatae magis cre-stunt, ita dc fides nostra oppugnata magis floret, & seditione agitata , incrementa maiora sumit. Neque horti aquis irrigati ita germinant de Qecundi siunt, ut Ecclesiae, si martyrum irrigentur sanguine . Haec omnia atque plura cum Rex ille seiret, meticulosior erat, quam ut mani seste cum nobis confligeret . Non, inquit, triumphos, de victorias,&coronas mutuo parabimus. Sed quid iacit λ Vide, oro, malignitatem. Medicos, de milites, dc oratores Omnes, vel a protestionibus suis distedere, vel fidem si iam abiurare iubet. Excitauit q. in hunc modum contra nostros bellum, tela eminus mi D tens: ut si a fide desisterent, ridicule vincerentur, vi pote qui fidem opibus non praeferrent : sin generose perseuerarent, & vincerent; neque sic egregia seret vietoria, neque insignis triumphus: nihil enim magnum, artem vel profestionem pi o pietate contemnere . Neque is ceuitiae eius finis erat. Nam ad haec, si quis superioribus annis, cum
adhuc pij Reges rerum potirentur, vel altaria demolitus fuisset , vel templa suffodicta, vel oblationes diripuisset,vel aliud tale quiddam egisset I rapiebatur ad tribunal, de
occidebatur etiam inBns, dc dumtaxat delatus. Fingebat quoque dc alias varias causas, ita ut pie viventium nemo non lugeret. Agebat autem haec , ut obseuraretur, comtemptaque esset martyrii corona, & nihilominus caedes & strages fierent.J hucusque de Iuliani persecutione Chrysostomus, qiram ipse oculis est proxime contemplatus. Quasnam autem alias impius excogitarit artes ad facessendum Christianis nego-E tium , de occultis viis quasi cuniculis, omnes ingenii vires adhibens, sutadere & con- gh'. . 4- uellere penitus religionem Christianam conatus sit ;S. Gregorius Naziai Zenus, & ipse νεωνε io . sui temporis res gestas conseribens, summa fide de obseruantia veritatis enarrath: at- - 'que in primis de animi eius consilio,cur non palam, ut Gentiles alij Imperatores , sed talia ...ciandestine atque dolose egerit inuidens illis martyrij corona, in eamdem ca Chrysest
mo sententiam multa locutus,hec addit:Turpiter admodum Sc ignaue pietatem vexat, animiq. fraudes de versutias persecutioni, quam aduersus nos excitabat, inducit. Quocirca cum potentia in persuasionem dc coactionem diuisa sit, ita se ciγmparauit, ut, quod inhumanius erat, nimirum vim atque tyrannidem populari turbae ciuitatibusq. permitteret , ut quarum vesana audacia intolerabilior sit propter temerarios animi motus, atque praecipites ad omnia impetus; idque nequaquam publico edicto; verum
ex eo quod impetum audaciamq. minime reprimebat, velut proposita quadam lege Annal. Ecdb Tom. . B 3 non