장음표시 사용
41쪽
non scripta , se id velle promulgans. Quod vero lenius atque humanius erat, magisq. AImperatorem decebat, id sibi videlicet assumit, nempe suadendi atque illiciendi partes : nec tamen id quidem usquequaque retinuit: non enim natura serebat,ut vel pardus distinctas macularum notas,uel Etluops nigrorem, vel ignis ardorem, vel diabolusti omicidij crimine iam inde ab ipse mundi origine constri tus hominis odium, vel iste improbitatem, qua aduersus nos impellebatur , abijceret e Verum quemadmodiunchamaeleontem aiunt in quiduis facile mutari, atqueoinnes subinde colores, candore uno excepto, suseipere fabulosum enim illum Proteum AEgyptium si phistam praete eo) sie etiam ille Christianis praeter clementiam in quiduis se vertebat, ac Perquam crudelis erat ipsius lenitas , & violenta persuasio: atque huiusmodi benisnitate acerbitati crudelitatiq. suae excusationem quaerebat, ut non sine causa vim asserre videretur, cum blandiendo & alliciendo nihil prosecisset. I . ex eo perspicuum, quod non mul- Blum suasione utebatur , sed plus violentiae consestim sequebatur: ut quemadmodum
in venatione, aut laqueis, aut perlecutionibus caperemur, atque alterutro omnino
modo nos in potestatem redigeret. J haec Gregorius: subditque eius inodi persecutionis genere primum omnium domesticos insectari coepisse, ceteros alliciendo, irtiter reluctantes Occidendo, alios expellendo: quo in certamine Caesarium ipsius Gregorij germanum primas tulis , superius dictum est : additque de aliis, aliis coloribus quam iis, domo exactis: cum, ut lese putabat, in hunc modum Regiam expurgauit. Tunc etiam Helpidium insignis nominis Christianum, quem superiori anno ut diximus Constantius Imperator ob egregiam spectatamq. hominis virtutem decorarat praesectiva Praetor ij, cum eum in his quae reli3ionis sunt, constantissimum comperisset, praesectura exutum redegit in ordinem ; postea vero alia occasione quaesita, ut Impe- Cxij perduellem dire necandum praecepit: contignatum enim est & ipsius & sociorum martyrium, tum apud Graecos, tum etiam Latinos, in Ecclesiasticis monumentis hoc titulo : Sextodecimo Kalendas Decembris Natalis sanctorum martyrum Helpidij, Marcelli, Eustach ij,& sectorum: ex quibus Helpidiuscum et sit ordinis Senatoris, α coram Iuliano Apostata Christianam fidem constantissime profiteretur, primum equis indomitis cum sociis alligatus atque protractus, deinde in ignem iniectus gloriosum martyrium consummauit. J Post naec in milites eamdem persecutionem conuertit, de
qua sic ipse Gregorius :Milites etiam , partim per se ipse, partim per eos qui magistratibus sungebantur,
allicit, quippe quos leaiores magis q. credulos arbitrabatur, alios honoribus capiens, alios animi simplicitate distrahens, nimirum eos, qui nullam aliam legena, quam Prin- Dcipis volantatem agnOseebant. Inimo si rectius loquendum est , militum partem non minimam ad se pertraxit, & quotquot ex eis aegros & labascentes inuenit, temporisq. α tum & iam antea seruos: quos parti in subegerat, partim subacturum sperabat . Non enim omnes pertraxit ι nec tantum ille aduersum nos dedit, qui per eum persec tionem excitabat: verum plures septem hominum millibus reliqui suetant, qui non flexerunt genu coram Baalh, nec auream imasinem adorauerant, nec a serpentibus icti & vulnerati sunt, quod serpentem illuna suspensium, Christiq. ealsionibus oppres sum atque consectum intuerentur: multi stilicet praefecturis, altillimisq. dignitatibus ornati, quOS mirum etiam minus luisset tum periculorum metu, tum bonorum spe cedere, & manas dare: multi etiam plebeij ordinis & numero Elo cogniti, quos cum adortus suisset, non aliter repulsus est, quam leuis quaedam machina tormentaria a Efirmissimo muro. Ceterum eo erat animo, ut non magis angeretur propter eos qui ipsi elabebantur, quam utpote surore percitus ob eos qui capiebantur, praefideret; v luntari. ipse, id quod me conceptum erat, quali iam manibus teneretur,repraelemabat. Quin eo quoque audaciae prorupit, ut aduersus magnum illud vexillum praeceps serretur, quod simul cum Cruce magnifice de insigni pompa exercitum ducit in sublime euectum, quod laborum soluendorum vim habet,ab eoque apud Latinos nomen trahit, principatumque, ut ita dicam, in reliqua omnia vexilla tenet, tam quae Imperator imaginibus atque passis texturis in varijs tinctionibus litterarumque picturis illi strantur, quasique gestiunt, quam quae horrendis draconum hiatibus super suminas hastas elatis inuolantia,ac pertractatus contextis squantis distinctos ventilata iucundissima limia dc formidolosum spectaculum oculis praebent.J haec de mutatione Lab ri Gr
42쪽
A ri Gregorius: in quam autem formam illud mutauerit,ita Sozomeniis at Signum quod 'Constantinus diuino mandato suti supra commemoratum est in insigne Crucis commutauerat, ad veterem emgiem & figuram traducere decreuit: nam dedit operam, Ut in publici ς imaginibus iuxta ipsium I uppiter depingeretur, velut e cano apparenS, coro nam & purpuram, quae sunt Imperi j insignia, ipsi praebens: Maa s item & Mercuri in eum intuentes, & tamquam obtutu Oculorum testificantes, quod vir esset tum in dicendi arte,tum in re militari spectatus. J haec ipse. At licet eiusmodi signiscus a Iuliam numisinata minime reperire licuerit : reddemus tamen, quae his simillima, magna adhibita diligentia,nachi sumus,nimirum Iuliani vultum cum inscriptione Serapidis, cui a sinistris inhaeret emgies Isidiss quibus ima inibus apud AEgyptios Sol atque Luna reprasi ari solebant
Nee est quod vel minimum dubites eumdem,quem Serapidis nomine vultum vides imseriptum eine ipsiminum Iuliani,si conteras cum reliquis eiusdem Iuliani antiquis nummis, in quibus eumdem plane Iuliani vultum inuenies, quem hic titulo Serapidis habes inscriptum. Sed & ut haec facilius astequaris, destri mus hic pariter, quae de Iuliani
1magine ab Ammiano inuenimus litteris commendata, cum ait': Figura talis utique σmembrorum, mediocris erat staturae, capillis tamquam plexisset mollibus, turicta barba in acutum desinente, vultus venustate oculorum micantium flagrans, qui mentis eius angustias indicabant, supercilijs decoris, & naso rectissimo, ore paulo maiore, labro inferiore diuiso m, opirna & incurua ceruice, humeris vastis & latis,ab ipsio capite usique demissa ad unguum summitates lineamentorum recta compagesvnde viribus valebat & cursu. D haec Ammianus, quibus videas resiponitere in numisinatibus vultus expressos,quantum tamen licuit repraesentari ab illorum temporum crasse mineruae scalptoribus atque s ioribus, quarum facultatum artes magna erant ex earte collapsae. Rursus vero, non elso vultum Serapidas, quem nomine Serapidi S legis inscriptum, ex eo quoque perfacile asi
sequi poteris,quod alia prorsus planeque diuersa vallus est te coleret ipse Serapis a maioribus repraesentata, nempe ut cernere est in antiquis eius sinu acris) imberbis, iuuenis, gestans eumdem capite cophinum. Nihil est igitur, quod vel leuis possit suboriri suspicio, hanc, quam titulo Serapidis cernis imaginem, esse eius idoli, sed tantum in do Iuliani,imitantis inter alioS Commodum Imp. Herculis habitum induentis. Sed quod ad idem numisma spectat: quam ex aduersis latere illi coniuncta eiusdem prorsus emi et geminam intueris imaginem, duplicem I sidem repra sentare non dubi-y tes:duas namque satile Isides nonnulli tradiderunt i,quorum sententiam his vides signis . sisti imoptime comprobari. At quod aegypti j simulacra Isidis aspidum sertis coronata capita reprarientabant, eadem forma hic vides expressa sign i,alasque in eis volucris quod vul- 'tures Isidi dicatae essenis nouaculam porro gestare dextera, quod eius sacerdotes cunctis abrasis corporis pilis, & virilibus praecisis, eidem ministrarent. Rursuiri vero aliud hic tibi numisina reddimus solius Iuliani absque ealathi si novultum reserens, cum eodem tamen titulo, DEO SERAPIDI, a tergo vero expres Iam habens Anubin AEgyptiorum deum, nis eiugiem ex more praesciserentem, de quo illud Poetae: Omni num. δε-- Da , o Graur nubis. per quem: Mercurium exprinii dixerunt interpretes, licet alii putarint esse Saturnum, ut apud Platarchum inuenies.
43쪽
Sic itacue ex his vides, non modo, quod Sozomenus ait, Iesianu alicui deorum comi uncta n uti inem suant emiari cuiasse, sed etiam ipsius Dei titulo atque signis exprimi volui deo quidem dolo atque fallacia,ut cum in militaribus signis vel alibi coli
Catam Christianus populus ex more veneraretur Imperatoris emgiem quem solemnem ritum absque piaculis spernere minime liceret nescius ac nolenS in venerationc aginis In Deratoris Serapidem cum Iside,vel alios deos coleret. Addit enim haec SOZomenus'.
Tu uidem; ta quaeeumque ad cultum Gentilitium spectabant,imaginibus admi
sceriam praest ad eum finem , ut non modo similitatione honoris Imperatori decreti, subiecto latenter venerari cogeret res una depictas; verum etiam ut veteribus institutis ad si in libidinem abutens, omni solertia & mentis actamine adhibito hditorum clam in fraudem induceret. Nam sic cogitabat: si hoc illis pcrsuaderet,la mul Cto facilius quae in animo habebat, de cetero effecturum efferiin repugnare animaduerte rei in illos utpote nouas reS contra Romanorum instituta molientes, & cum in Rem, publicam tum in Imperium peccantes, absque Vlla venia vindicaturum tuare paue rose se erant.oui dolatri eius intellexere; qui quidem , cum ut moris eratὶ adorare renuerent , poenis dedere. Multitudo autem qaod fieri soletὶ prae ignoratione & mente
tapi inest se omnino parere putauit, ita inscitia decepta ad imagines cole
ta: Izzia imperatoris imaginem renuisse venere praemio
res Fideles , quod cum illis deoru quoque Gentilium iunctis essent em si qiubus si v xilla caruissent, ut erant signa illa, quae ut vidimus nuper ex Gregorio) expressas puras habere solebant Imperatorum imagines,minime cunctati tuissent debito ac consue- Dinoros uieultu Si ditur pie sancteq absque ulla idololatriae suspicionis labe Christi ni milites & alij venerari diti erant Imperatoris esset, resiliebant omnino: quod & sub Iuliano iidem, qui praestantiores ellent,ma constantia praestitere, prout Zomenus ibidem eiusmodi rei gestae narratione de- 'Crum Imperator nihil ne ex hoc quidem conatu perfecit. Acrame haec elim ast tia Dermicue deprehensa est; tamen nihil de contentione animi ac studio remiliti lea Eomnem ut dicitur) movit lapidem , ut subiectos ad parem secum rivisionis modum sequendum deduceret. Atque quamquam quod tum moliebatur, ab eo cluod supra diximus,penitus non diserepavit; tamen & magis omnibus apparuit, Δ maiore
lentia i Septum est,& ea sa fuit nonnullis, qui inaula militabant , di ori β c: π
& Grtitudinis Vbi enim tempus aduenit, ut Imperator milites remuneraret quociquidem Kalendis apud Romanos & diebus festis natalibustum Imperator am tum pri- , marum urbium Imperi j fieri let) cum secum conside aret, quani simplea natura, Quanto. insulsam esset militum genus , & quam facile propter consuetam auaritiam, quae in eo melle solet, pecunia vinci posset: et singulis, qua ad munus accipiend*in W- cedebant,datum esset in mandatis ab his qui imperatori astabant, oincetim offer
in proximo enim erat & thus positum & ignis perinde quasi olim hoc tua stet rud R'
44쪽
A manos decretam: ibi tum alii absque metu praestantiam animi & magnitudinem deci
rarunt , neque incensum offerre voluerunt, & donum ab Imperatore accipere prors
Nij simulatione legis & antiquitatis confisi, se deliquisse neutiquam in animum ii
duxerant:alij autem vel lucro,quod proponebatur,veluti inescati,vel metu & perturbatione pmpter supplicium, quod eminebat, Perculsi, licet intelligerent se iam ritum Gentilium exequi, minime tamen isto scelere sese obstringere detrectarunt. Eorum autem, qui prae ignoratione in hoc peccatum incidebant; nonnulli dicuntur, cum amice inter se epularentur,sibi mutuo suti in potando fieri solet) propinantes,Christum super poculis rROrisA rio nominasse: quemdam autem e conuiuis interpellas te eos, ac dixi fle,permirum este, illos voluisse nomen Christi inuocare, quem paulo ante denegauerant, eo scilicci tempore, B quo dono ab Imperatore accepto, thus in ignem impositissent. Quod simul ut audiuere, intellexereque quod facinus consciui flenti illico inde propere egressi, palam perylateas cursitare, clamare, lac imas suntire, Deum ipsum dc omnes homines testari, se Christianos elle, & in ea fide permanere, atque ignoratione illius quod factum crat 1i verum omnino dicendum esset) solam manum, animo prorsus repugnante, Gentilitatis labe pollutam fius te. Verum ubi ad Imperatorem veniunt, proiecto ad pedes eius quod de- M im.
derat auro, valde constantibus de generosis animis postulant, ut suum ac proprium mu- iii, Lurnus reciperent, hoc est, ut necem subirent : nam rem plane esse, cuius ipsos numquam ui ino. poeniteret, si pro scelere, quod inconsiderate admisissent, toto corpore, idque proprer sis Christum, poenas petibi uerent. Imperator vero,licet ea re grauiter commotus, noluit Atamen eos interficere, quod inde illis non tribueretur martyrii; sed e militum numero C exemptos, aula sua exturbauit. J hucusque SoZOmeum: at Gregori NazianZen a G. .,
rem paulo diuersius recensiere videtur,dum est: en IM.ι-.Ferunt, quosdam eorum, qui ad hoc nefas errore atque ignorantia prolapsi suerant; postquain eo admisso, domum se recepissent, sodales conuictoresque suos mensae participes habuisse : deinde conuiuio ad consiueram frigidae potationem progresso, non secusae si nihil grauius ipsis accidisset, ad aquae poculum sublatis alis Christum cum Cri cis signo appellasse J et cetera supra relata, quae breuitatis causa hic omittimus . Hanc ipsam historiam describens Theodoretus h haec praeterea addit,quae in Sozomo , No νώ.no desiderantur Cum eiusnodi querela & clamore contendiit ad Regiam: ntra tyran- Ut 'ni fallacias vociferantur: postulant in ignem coniici, uti igne inquinati,igne denuo expientur. Haec de alia his similia locuti, scelerati tyranni animum ad insaniam adegermat. D Itaque primum capita ceruicibus abscindi iubet. Quos ad supplicium subeundum extra urbem adductos permagna populi multitudo secuta est: qqat quidem & magnitudinem animorum, & loquendi in tuenda pietate libertatem, quae in illis elucebat, suspexit atque admirata est. Vbi autem ventum est ad locum, in quo malefici puniri solent:
qui erat inter eos natu maximus orat carnificem,ut primum minima natu securi percutiat , ne ille aliorum caedem intuens, prae timiditate succubat. J Romanorum vero legi bus quod alias dictu est sicut in quaestionibus inchoandum a minimo, sic in supplicio e Linias. s. d. inserendo,a maiori incipiendam esse,cautum est. Verum quid post haec contigerit, subdit 'Theodoretus: At simul ut iste humi posuerat genua,& carnifex ensem vagina eduxerat, nuncias quidam accurrit, illis veniam indicaturus : qui cum lonso interuallo a loco abesset,clamore vetuit caede m fieri. Tum ille natu minimus moleste serens se caede libe-Σ ratum: Romanus, inquit sic enim vocabatur) nequaquam dignus erat, qai Martyr Christi appellaretur . Atqui malitiosus ille tyrannus tametsi eaedem athletis illis inferri idcirco prohibuit, quod inuidia inflammatus il los voluit martyrii gloria priuare, tamen non sivit eos suas ipsorum incolere ciuitates , sed ad extremas Imperij Romani oras relegauit. J haec Theodoretus.'De militibus itidem Christianis sub Iuliano militantibus agens S. Augustinus 1 haee G ait : Iulianus cxtitit infidelis Imperator: nonne extitit apostata, iniquus, idololatra ξMilites Christiani seruiebant Imperatori infideli. Vbi veniebatur ad causam Christi,
non agnoscebant nisi illum, qui in caelo erat. Quando volebat, ut idola colerent, ut th rificarent: praeponebant illi Deum. Quando autem dicebat: Producite aciem, ite contra illam gentem: statim obtemperabant. Distinguebant Dominum aeternum a domino 'A τOMAM temporali: et tamen subditi erant propter Dominum aeternam ctiam domino tem PQ νxoaAurva. rati.
45쪽
rali. J haec ipse de militibus Christianis in castris militantibus: quorum qui dicebantur APraetoriani , quibus salus ipsa Imperatoris potissimum concredita erat, hos omnes vO Der . M.3. lait Iulianus deoru esse cultores: id quidem sic testatur Socrates : Porro ab Imperatore Iuliano mandatum est, ut qui nollent Christianam religionem descrere, in Palatio militum Praetorianorum munere minime sungerentur, itemque ut omnes simulacris sacrimcare properarent,Christiani in prouinciis nullos magistratus gererent: Nam lex illora, inquit , vetat gladio utendum contra eos, qui scelera digna morte adi riserint; & pr Pterea non sunt ad regendum idonei. Nonnullos autem attentatione & muneribus ad immolandum allexit. Extemplo igitur tum qui erant vere Christiani, tum qui speciem Christianorum praeseserebant, tamquam in theatro locati, se palam omnibus Pateiecerunt. Nam qui recta voluntate Christianam fidem profitebantur, propen animo hauteam pro fidei defensione deponere, Omniaq. cruciamentorum Senera subire malue- Brunt, quam Christum Saluatorem denegare: in quorum numero fluere IovianuS,Valentinianus , dc Valens, qui postea stant Imperij gubernaculis potiti. Alij, qai animo parum sincero Christianam amplexabantur religionem , quiq. diuitias dc honores vere beatitudini anteferebant, abiόeta cunctatione, ad immolandum se dederunt. J Subdit postea de Ece lio de quo nos superius) qui Christo nuncium remittenS,Ethnicorum 1 upe stitioni adhaesit.' At qualis iuerit Valentiniani gloriosa confessio,a Theodoreto h in haec verba describitur: Valentinianus, qui post obtinuit Imperiti, id temporis militum hastatorii in Palatiori m merentium Tribuntas nempe , ut ait Soramunm ς, Iomanorum, er Herculianorum Ius nomμ ALLNr: MA. mbus aec .e cohortes, quae Imperatorem stipare consitieuerunt ὶ singulare studium , quo crgaxi si pietati e defensionem flagrabat, manifeste declarauit . Nana cum amens ille & si GUNFLβ4io. pidus tyrannus Iulianus in fanum Fortunae choreas ducens ingrederetur , dc AEditui utrinque ad ianuas consisterent, uti introeuntes aqua lustrali sui ipsi Opinabantur) expiarent: Tribunus Valentinianus Impcratorem praecedens qui huius rei gratia utrumque Imperium consecutus est , ubi videt guttam aquae sitae laeuae asperiam, pugnis caedit AEdituum, seque inde non expiatum, sed turpi labe pollutum ait. J SOZom
a Sonam. M. . ni hac ipsam recensens historiam, haec addit: Dicunt praeterea, Valentinianum Im-- peratore Iuliano inspectante, tantum vestis suae cum ipsa gutta excidisse, abiecit teque, quantum gutta madefecerat. J percit Theodoretus: Quod tactum execrabilis tyrannus conspicatus, eum ad castellum insolitudine situm relegatait, ibiq. vitam degere iustit. At Valentinianus, anno de paucis mens bus interiectis, Imperium tamquam mercedem suae confessionis obtinet. Nam Deus iussus Iudex pietatis studioses non in illa vita be, Dia selum honore dc glorbi afficit; verum etiam spem de praeclaris illis praeclarorum l.
borum remunerationibus, quae in caelo expectamur, conceptam , etiam donis in hac
vita suppeditatis, plane confirmat.Jhactenus Theodoretus de Valentiniani confestione. IHaec autem Constantinopoli gesta esse videntur,ubi in ipsa Regia Imperator ara FG tunae statuerat, ut Socrates ς tradit, qui de Valentiniani confestione pluribus agit , ne radian ... non de Valente eius germano,qui Imperatori adhaerebat Oinesticus Comes, meminit Et Ioviani: quos omnes licet fidei Christianae professionis amore baltea depositasse tradat; nequaquam tamen militiae gradu priuatos esse affirmat, cum de iisdem addite
Valentinianum atque Valentem minime Imperator Iulianus, quoniam eos tales esse
homines intelligeret, quales Rei p. plurimum possent commodare, de militaris honoris gradu deiecit; quemadmodum neque Iovianum , qui illi succestit in Imperio . J Ehaec Socrates; cui intius assentimur de Ioviano praesertim, quem constat una cum ipse Iuliano in expeditione aduersus Persas militasse : quod vero spectat ad Valentinianum is, atque Valentem, secus; utpote quos SoZomenus etiam tradat g exulasse ea de causa Melitinae Armeniae ciuitatis ; solutos autem ab exilio ab ipsis Ioviano Imperatore, a que ipsi, extincto assumpsisse Imperium , Nicaeam antea reuocatos . Hallucinatus tamen in eo videtur este Zomenus, cum ait haec contigisse in Gallia: nam ibi dum fuit Iulianus, semper Christianum praesetulisse , superius fatis perspicue demonstratum cst : verum haec omnia Constantinopoli ad aedem Fortunae facta esse, reliqui aeque comientiunt.
ι s, ... .,. 'id autem in Iulianum Fortunae sacrificantem dixerit Episcopus Clialcedonensis, . . . idem a tor doceth his veibis: Ferunt, Marin Chalcedonis Episcopum eidem Iuliano
46쪽
A Constantinopoli Fortunae acrificanti accessisse s palam, ut impium, contumeliis asse-ciisse ι άθειν, id est aversam a Deo, & desertorem fidei appellasse : Iulianum autem ei si
iam caecitatem probri loco obiecisse: venerat enim, utpote senex, & sanusione Ocul in is ivia,NYM. rum laborans, alterius manu ductus . Sed ubi irridere etiam ,& in Christum, ut ibi et, blasphemi m loqui coepit, dicereque Ixilianus: Non te Galil aeus tuus sanabit: Marin respondisse: At ego gratiam Deo meo habeo,quod cus sum,ne te,qui a pietate excideris, Oculis aspiciam. Imperatorem vero, nullo dato rcimnlb, eum praeteriisse: putasse enim eo pacra religionem Gentium multo magis roboratura, si se populo Chri itiano, praeter omnium expectationem, patientem & mansuetum ostenderet. J h. ec SoZomenus . At egregium lenis facinus obicuratur Ariana ipsius professione: etenim licet ipse recantarit eu Arianis ceteris in Nicaeno Concilio palinodiam tamen una cum iisdem postea factus B est ut suis locis tertio Annalium tomo tapius diximus illius haeresis desenlbr acerrimus, inhaerens Amanorum parti illi deterrimae, cuius princeps erat Acacius: id quidem etiam
ex eodem Zomeno atque SCcrate V constat . a Geom. M.
Quod vero spectat ad patientiam ac mansuetudinem Iuliani, quam . t SoZOmenuS c p. a a. ad illecebram impietatis plurimu affectaste: in eamdem sententiam Ammianus ς plura adducit, quae suo loco relaturi sumus. Verum adulatum eum esse Principi rotius,quam ι A -- Lb. quod decebat sincerum historicum)purae considuisse veritati, fatis peripicuum red- dit quod de hoc scribit Gregorius Naaianaenus in, qui hominem Athenas probe cognitu ἡ QN habuit; de quae a tratre suo Caesario alijsque accepit, lunania fide conscripsit. apponam 'bie eius verba: Quemadmodum, inquit, Gnaeum ignem narrant AElnae radicibus abscondi, inserne exundantem, violenterque retentum atque compressum siue hoe aliud C quidpiam est, siue anhelitus excruciati gigantis ,ritur enim ea de gigante fibula Gregorius, quod comparatum,quam textu de Iuliano robe conuenias de more quidem horrendum quem- ivLiAui 'At dam sonum ex ima parte edere, sumumque propinqui mali indicem vertice suo eum 'RQ mere: quod si si te exuberantior fuerit, nec iam vi clla retineri queat, tum vero sinibustas aestu vehementi extrusum, sursumque tendentem, ac supra loramina sua sese effundentem, nonnullas quoque stibiacentis terrae partes incredibili illo & horribili fluxuperuastare: Eodem quoquc modo illum, Iulianum scilicet, reperire licet, aliquantisper quidem sibi ipsi imperantem, ac λphistici edicti impostura res nostras prauibus incommodis assicientem: ceterum si quando irae impotentia exuberantior esset; tum ne animi quidem pervcrsitatem premere, tectamque habere posse, verum aduersus pium diui numque ordinem nostrum nuda & aperta persecutione grassari. Vt enim edicta adue P sita aedes sacras tum publice pro sita, tum priuatim expleta, dc donariorum ac pec niarum depraedationem, non magis ab impietate, quam ab avaritia manantem, de supellectilis sacrae direptionem proianis manibus indigne contumelioseque tractatae printeream: ut etiam sileam de prsales de subditos,qui pro his rebus extrahebantur, grauissimeque torquebantur: ut praeteream columnas cruoris plenas, horum manibus atque complexu, dum virgis conciderentur, per orbem cinctas: ut etiam sagittarios per ropiones & urbes discurrentes, atque ipso etiam edictoru auctore acriores & immaniorest quo nos videlicet pro Persis, de Scythis, alijsque barbaris , subiugaret ut haee Omnia
praetermittam: tacui ignota est Alexandrinorum crudelitas, qui praeter multa ali uae aduersus nos designarunt, licentia temporis immodice usi, plebs etiam alioqui turbu- . lenta dc suriosa, hoc quoque impietatibus suis adiecisse seruntur, ut sacrosanctu ni tem- E plum nostrum duplici cruore implerent, Victimarum,&hominum sidque Imperat
rii cuiusdam philoseptu ductu atque auspicio perpetralle Pythiodorus is erat ) ab his
tantum facinoribus nominis famam consecuti λ tacui seditiosa Heliopolitarum coitio incognita est 3 eccui Gazaeorum immanis audacia qui apud eum in admiratione δ: h nore erant, siquidem ipsius magnificentiam luculenter experti sunt. Eccui Arethusi ruin furor, priuS quidem obscuror um, ceterum ab eo tempore admodum etiam clarorum atque insignium occultus latet 8 . J At haec singula ab ipse Gregorio adeo breuiter tacta potius , quam recensita, ut sitius prout gesta sunt enarrentur , iure exigitur: Memus de singulis inscrius , secundum ordinem temporum . Verum quid
x luna post multa sit peraddat de Iuliani hraecipiti iracundia atque insano si ore, ad sugillandiam affectatam interdum ab eo Philosephicam Patientiam , hic in medium
47쪽
Gregorius igitur haec de eo per ironiam Illud vero an non in philosephi huius do- A
' ctrina laudabile, quod adeo ab ira alienus, animique perturbationibus superior erat, Principumque eorum similis.qui conflantiae tranquillitatisque laude aliquando soru runt , nec etiam si quid molestiae ipsis accidisset, vultum tamen quicquam immutarunt, atque ullum commoti animi signum dederunt 3 ut quod Iudicis munere fungens, aula clamoribus ac pedum strepitibus impleret non aliter aes i pse iniuria de damno assectus, ac non potitis haec patientibus succurreret, De Oratione quidem complecti v nifutio 1 i linius. Hoc autem cccui ex omnibus ignotum est, quod multos etiam e rusticioribus . IvDι CAMPO. qui ad eum accedebant, ut eorum quae homines ab imperatore petere, precibusque postulare ac contendere solent, aliquid consequerentur , ita mulctabat palam pugno ieriens,calcibusque petens, ut praeclare secum actum putarent qui atrocius aliquid
non pertulissent 3 3 haec Gregorius ad sugillationem ostentatae de praedicatae ab Ethnicis Bpatientiae Iuliani, quod soleat omne secatum nequaqua diutius perdurare,& assectatum atque ad fallendum compositum minime fieri diuturnum. Diter haec enim,quae obiter ι N.A. ., a,. a Uregorio NaZianZeno de Iuliani furore de immanitate didia sunt 3 Nectarius h quoque ru/υμ- - Episcopus Constantinopolitanus,ea oratione quam habuit in exordio Quadragesimalis ieiunii, detestatus tyranni sevitiam, recenset illata eius voluntate in Christianos o
clamenta , & crudetissimas neces, nempe ventris & viscerum sectiones, virginum publicas verberationes, Oculorum etassiones, lentium eiectiones, linguarum de manuum praxis nes, tibiarum .c fricti nes, excogitatas de adhibitas craticulas, lebetes, subulas, sartagines, de alia genera cruciamentorum recenti vise iterum innovata. ita tamen
quod sepius diximus) huius nodi in Christianos supplicia adhibebantur, ut alia qua
uis potius, quam pietatis causa, ab eodem de eius Pr dibus ingeri fingerentur. CPorro qui adeo immaniter in Christianos, aliis praetensis causis, clanculum seviebat: artes prieterea varias excogitauit, quibus sita in iis quae foris estetit, populit, inuitu licet, absq. publicis questionibus, idololatriae reddere Obsequentem Nam cu primu ut dictu esto in erogatione publici donatiuialiuris oblatione fidem totius exereitus exploras set ; noua quadam excogitata nequitia , uniuersar Constatinopolitana urbis populu ay. x,,., greditur pertentare. quidnam hoc suerit, idem qui supra Ne fatius ς egregie litteris, s . ... 'ς fauit i lico rius orationem ab aliquo ex Graecorum recentioribus deprauatam . ,. n. . , iacile eΣistimarim, quod Episeopus Constantinopolitanus, Patriarcha dictus habeatur , eidemque per visum apparuisse dicatur Theodorus martyr, commonui sicque eum de insidiis Iuliana: quam quidem apparitionem cuipiam alij potius quam Episcinponetam esse putamus, quod Eudoxius tune praeesset Ecclesiae Constantinopolitanae, D
.di 'Erii haereticorum omnium scelestissimus. Res autem sese habuit . Auspieantibus Christia
disti, ikii' ius coniueto animi ardore solemne ieiunium Quadragesimae, auersantibusque magis ac Noroviria magis Iuliani impietatem,contrariiseue studiis exhibere se in omnibus Christianos et
horantibu5: exacerbatus ipse nonnihil propensoribus ipsi rum officiis, dolosum limiust odi consilium iiiijt, conicio dc administro urbis praesecto Themistio Cuncta cibaria, quae venum publice in seris exponi solerent, sacrificiis diis immolatis insecit ae polluit, ut sic illi omnes cibis cogerentur vesti immolatiliis, nisi fame confici
penitus vellent. Cum oraculo Theodori martyris, quonam tmodo consulendu esset Fb . delibus fame periclitantibus, stat diuinitus demonstratum, nempe ut tunc loco panis, cocto omnes frumento uterentur in cibum. Tunc enituit Christianorum, qui ditiores cssent, charitaS erga egenos; qui,ne pauperibus pateret oecaso idolothytis illis publice Eexpositis necessitate vestendi , coetum fiumentum ibiit omnibus largiter impertiti: quod illi tamquam a martyre Theodoro collatum religiose sumpseres idqueper totam hebdomadam illam. Quando Iulianus desperans penitus perficere posse , quae tot di hiis seu stra tentasset: cibos puros absque aliqua labe contactos i n seris, ut antea, apponi iussit, iam Clitistianorum continentia victus atque constantis . Placuit vero Fidelibus, x t tam gloa iosa de Apostatae impietate parta victoria perpetuis monumentis consigna . ta dimanaret ad posteros, nimirum ut in honorem martyris Theodori,anniuersaria die, ciues Gnstantinopolitani coctum fiumentum erogarent in pauperes . Quod autem hac ipsa describens incertus auctor addiderit, eadem Antiochiae facta esse, certo certius
errasse constat: nam cum ista de loco Ne farij testimonio fulciantur; ea item potissima ratione mendach auctor redar tu quia cum haec Quadragesimae tempore contigisse
48쪽
A ipse aeque eonsentiat, Constantinopoli potius quam Antiochiae id actum constat. Nam
eum Tosimus auctor sit, Iulianum decem integros menses Constantinopoli comm M .
ratum esse, certumque pariter habeatur ex Ammiano h quod dictum eii anno supe-b lib. riori tertio Idus Decembris ipsum ingressum esse Constantinopolim: assi are necesse est, ibidem eum egisse usque ad tertium Idus Octobris: quod At confirmant data Constantinopoli nonnulla eiusdem Imperatoris rescripta. Addit Suidas ς, a Iuliano ν ui 1 terra obrutum sanctissimum Crucis lignum, quod Constantinus felicitatis urbis illius μ λ εν. significandae causa, in capite eiusdem urbis simulacri exculpserat: sic namque impius, ne stilicet Christi virtuti tribueretur gloria amplissimae ciuitatis. Ceterum quod Constantinopoli natus esset, erga conciues suos uniuersos voluit videri munificus, adeo ut a priuilegijs illis concellis excludi noluerit Christianos: a B quod & rescriptum ab eo ad ciues datum plane significat: est vero eius titulus: Iulianus Zanlijs J sic enim, quod maluit in odium Constantini ciuitatem illam veteri nomine , quam Constantinopolim nominari. Rescriptum autem sic se habet 4: d I- - .m . Senatores omnes vobis reddimus, & Patro los, siue in Galilaeorum religionem μυ
se dederint, sue aliud quiduis egerint, ut curiam effugiant; extra eos, qui in urbe primaria publico munere praefuerunt.J haec ipse. Commoratus Iulianus Constantinopoli ad decem ut dichum est in menses, Anti chiam prolecturus, transgressus fietum inquit Ammianus φὶ Chalcedonem ex aduer-e ammta . M. Q littore positam venit. Vbi nactus Legatos a Rege Periarum missos, quid in coScOim ijo, tra ius gentium Iulianus egerit, Nicephorust paucis his narrat: Amixit quoque Ora- No cuALCE-tores Persas, qui ad eum Chaloedonem venerant, Manuel, Sabel, & limael, propterea misi;ώ....c C quod Christianam colerent religionem: neque in eis Legatorum ius, contra receptum omnium gentium morem, violare est veritus. J haec ipse. Porro hos ignominia ab eo affectoS,atque neci traditos esse,eorum martyrii Acta gini fieantu : sed quod ab Alemundam Rege missos perperam habent, cum constet
tempore Persas praefuisse Saporem, planea veritate dissentiunt. Dam vero capitali supplicio eos affecisse Iulianus dicitur, ea causa affertur, quod inuitati ad sacrificium, magnis animis renuerunt et in eos enim tamquam impios & contemptores Persarum numinum, nempe Solis, Lunar, & Ignis, quasi vindex legum Pers, rum, iussit animaduerti . Horum autem memoria in publicos indices relata , decimaseptima Iunij, qualibet anni periodo, tam apud Graecos, quam Latinos in Ecclesia celebratur.5 D Post haec vero Iulianus cum Chalcedone recessisset inquit Ammianusii Nic bammio. M. mediam venit, urbem antehac inclytam , ita magnis retro Principum ampli sic Mokiyik, tam impensis, ut aedium multitudine priuatarum & publicarum recte nostentibus ivLi Am Nita regio qaaedam urbis aestimaretur aeternae . cuius moenia cum vidisset in fauillas milerabiles concidisse, angorem animi tacitis fletibus indicans, pigriori gradu persebat ad Regiam: hoc maxime aerumnis eius illac mans, quod ordo squallens occurrit pinpuli nimium quantum antehac florentissimus. Et agnostebat quosdam ibidem ab Et labio educatos Epistopo, quem genere longius contingebat 3 nempe materno. At diuinae plane vindicta: quod tertio diximus tomo) de impietate ibi coalita haeresis Ari nae , exemplum extitit Nicomedia, in qua & nunc Teno martyrio coronatur. Prosequitur Ammianus Iuliani iter per Nicaeam in Galatiam. Sed antequam res ibi ab illo ge-- E stas recenseamus ; quid his temporibus ab eo actum sit Caesareae in Cappadocia, narrare aeterediamur. id enim his verbis posteris tradidit Sozomenus :Sub idem tempus Imperator iste Ca aream ad montem Argeum sitam urbem am-Plam , locupletem, regionis Cappadociae primariam ex numero ciuitatum deleuit, α Caesaris priuauit nomine ; quod quidem nomen, regnante Claudio, cum MaZaca iam ante appellata suisset, obtinuerat . Nam contra ciues eius ciuitatis dudum grouissimum odium conceperat, tum quod omnes fidem Christianam profiterent , tum luci . quod olim fana Iouis urbis patroni, & patrii Apollinis diruissent: quin etiam uniue is ciuitati grauiter succensuit , iratusque est, quod templum Fortunae, quod selum eo regnante supererat , a Christianis euersum esset: atque Gentiles , qui in ea urbe Pauci numero erant, valde incusauit, quod non illud facinus viti suissent i & si so te calamitatis aliquid ideo sit undum ess et, quod non libentibus animis pro Fortuna Annal. E l. Tom. C 1i ijssent.
49쪽
1 tibi jssent. Omnes praeterea opes , omnemque pecuniam ecclesiarum tum in Cis, Area, tum in continibus eius positarum, diligenter vestigari, atque in medium asserri, atque statim trecentas libras auri aerario publico lui;& clericos omnes in numerum militum , qui Praesecto illius regionis parebant, adscribi iustit: quae res &.plut imum sumptus requirit, & in exercitibus Romanis magno probro ducitur. Itemque multit dinem Chri istianoruin una cum uxoribus & liberis censeri, & non aliter atque in pagis fieri ibi et, tributa pensitare mandauit. Atque cum iureiurando minatus est, neque ab ira se, neque ab affligenda ciuitate temperaturum , neque permissurimi Galilaeis sic enim per contumeliam Christianos appellare solebat capita sua ceruicibus retinere,nili delubra idolorum quamprimum de integro extruerent. Cuius minae fortalle re ipsa impletae suissent, nisi celerius ipse e vita migrasset. J haec SoZomenus. Laudatur a Gregorio Nola eno Caesariensium animi magnitudo, quod eo tem- BPore, quo Gentilium res florerent, & templa ubique aperirentur & instatuarentur c laps ipsi tunc impetu facto, quod reliquum fuerat Fortunae delubrum fuerint dem a Gratis meia lit etenim Iulianum irridens, haec ait : Nam quae in Caesarientes nostros admisit, ini L hos inquam animi magnitudine, flagrantique erga pietatem studio praestantes, ita ab; eo iactatos, contanaelioseque vexatos , sertalle ne obijcere quidem aequum iuerit . Etenim iusta indignatione succensus Ob Fortunam melioris fortunae tempore insertunatam , calamitateque oppressam , ad hanc ultionem pmgressas esse videbatur equandoquidem iniustitiae dominanti nonnihil concedendum est . At vero quis est. nescius , cum promiscua plebs iurentes in Christianos impetum fecisset , multaque caede perpetrata, plura etiam comminaretur ; gentis Praefectum, quoniam media via inter temporis tyrannidem & leges incedens ut enim tempori seruiendum putabat, ita Cetiam leges quoque mediocriter verebatur j multis Christianorum abductis,de nonnullis etiam Gentilibus supplicium sumpsisset, orta postea occasione, ad Imperatorem ductum esse, ac praefectura ignominiose abdicatum, huius rei iudicium subiit te: cumque se legibus , i ta quas iudicandi sibi prouincia cominissa fuerat, tueretur , nihil proprius factum esse, quam ut ad mortem raperetur: ad extremum autem Imperatoris clementia exilio dumtaxat mulctatum esse ρ Porro quam praeclara & h
mana sententia i Quid enim graue inquit iustus iudex , minimeque Christianos persequens ) si decem Galilaeos manus una Graecanica sustulit 3 Haec vero an non perspicua crudelitas 3 an non persecutionis edictum, dc quidem ijs quae publice prinponuntur, multo expressius dc sermidolosius 3 Quid enim interest, periculum Christianis edicas atque promulges , an praeteferas te Christianorum persecutoribus de- Diectari s magnique criminis loco ducas, moderatione quadam uti Velle enim Imperatoris , lex est non scripta , imperij dc potentiae patrocinio subnixa, de quidem scriptis legibus, quae potentia non sulciuntur, longe firmior atque valentior. J haec Gregorius, pluribus redarguens eos, qui a periecutoris nomine vindicare Iulianum niterentur , eo quod persecutionis aduersus Christianos minime promulgasset edicta : ostendens exemplis pluribum dc rationibus, tum ex his quae tunc per suos agere tum qinae meditaretur perficere, si per vitam licuisset, eam omnium acerbistimam dicendam sere persecutionem. Ceterum quod spectat ad leges ab ipsis Iuliano lancitas, quibus Christiana religio maxima esset detrimenta passura, aliasq. si datu fuisse proxime sanciendas, paulo post dicturi sumus. Prosequamur modo institutam semel de robus Caesariensium orationem. E 'IL' ' Qui incensi Fortunae templi a Caesariensibus Christianis exaestuabat ira Iulianus, in ecclesias illas Christianorum , quae erant in Cappadocia, surorem conuertit, saygittarijs militi baes in eas immissis : quibus inuadentibus eam , quae nobilissime N EianEi nuper erecta erat s illius Episcopus, Gregorius nominatas , Gregorii cranomento Theologi pater, magna animi constantia infracto robore, quantumlibet summa senectute coniectas , tartiter restitidis . Haec autem quo modo se habuerint , ab: ipso ei aes filio Gregorio V, qui praesens fuit, accipiamus e luculenta enim oratione
M i. . cst Omnia prosectatus, nonnullaque praelocutus de impia eiusmodi Iuliani persecuti ne sic ait : Hunc porro, nempe Imperatorem vo tam , qui magis aut contemps rit , aut oppresserit, ecquis tandem reperietur At contemptionis quidem cum multa alia signa prolem queunt, tum argumento etiam esse possunt sagittarij illi, e
50쪽
ι A ramq. Praesectus,quos in ecclesias nostras immiserat , ut eas vel voluntate sibi adiungeret , vel armis subigeret. Nam cum plerisque alijs oppugnatis , huc quoque cum eadem animi ferocia venisset , ac pro imperio & potestate templum sibi dedi iussisset: tantum abfuit , ut quidpiam eorum quae cupiebat, perficeret, ut nisi P .tri meo vel simple cohsilio, vel cuiusdam admonitu protinus cessisset , calcibus etiam caesus discessurus suisset , Ita in illum templi sacerdos furore & zelo aestuaba .
Pestem autem dc exitium qua tandem ratione quispiam illi magis conflasse vid xi queat, quam re pWblice coniunctis totius populi votis & orationibus impium
sundens ac profligans, ac ne temporis quidem turbinem reformidans , & priuatim adqersiis eum nocturnam aciem opponens, hoc est humili cubitatione seniles & roscibi B d s carnes confieiens, de lacrymarum sente pauimentum proluem, in annum etiam me integrum; i . eo istum , cui res occultae perspectae sunt , arbitro faciens; ac .upropter pietatem ab Ostentatione, sicut iam diximus, alienam,sedulo adnitens,ut nos .ca res lateret; atque omnino Iatuisset, nisi ipse aliquando ex improvise cubiculum . ingressus, humilisq. decubitus signa conspicatus , atque ex quodam ipsius famulo, quidnam hoc esset, percontatus, noctis arcanum intellexissem. J pergit deinceps Gregorius qgere de electione Epis opi Caesariensis tunc facta, cum Iulianus Caesareae esset sxemq. gestam in hunc modum aggreditur enarrare: Alteram eiusdem temporis, eiusdemq. sertitudinis narrationem accipite. CH aeae ciues de Archiepiscopi creatione inter se contendebant : nam alter clanculum se abduxerat, alter requirebatur qui se duxerat fu/: quι requirebMur, Eusebiminc C a isque seditio erat, compressuq. atque si latu nequaquam facilis. Praeter id enim, quod in hac re praesertim ob fidei seruorem natura sua ad tumultus excitandos prinesiuis est ea ciuitas: cathedrae insuper illius splendor de gloria contentionis acrioris causam inereia . Atque hoc statu res erat s ac nonnulli Episcopi aderant , Archiepiscopum electuri. Sed cum in plures sententias popularis multitudo distraher tur, alijq. alium proponerent, quemadmodum in huiusmodi negotiiS fieri consueuit, riserio L. Prout quisque vel cuiuspiam beneuolentia, vel Dei pietate mouebatur: tandem plebs ota, vi consensu, primari j ordinis virum unum, eximia illum quidem vitae pro-hi te praeditum , nondum tamen diuino tapti sero consignatum, inuitum & repugnantem corripientes, simulq. militaribus copiis, qua tum in urbena venerant, opem afferentibus, in sublimi sede collocarunt, Episcopis'. Obtulerunt, ab ijSq. Petereri n D stiterunt, ut eum salutari aqua tingerent, atque Archiepiscopum nominarent: suasi ni interim vim adnaiscentes, non id quidem admodum grauiter & moleste, adna
dum tamen pie atque ardenter . nec enim cuiusquam virtus aut pietas, oblata occasi
ne, clarius emicuit . Sed quid tum factum est, quoq. progressus est tumultus 3 Coacti sitiat, rore purifico hominem perfuderunt , Antistitem pronunciarunt, in thronowllocarunt, manibus tamen potius, quam voluntate,ssinceroq. animi affectu, sicut po-ile declaratum est. Vt enim volentes lubente'. discesserunt, ac quae vellent, libere decernere potu runt: consilium inter se ineunt, haud scio an spirituale, sed ineunt tamen; atque omni qu* gesta fuerant, abrogare stati uint; eamque institutionem, ut minus legitime factam, pro irrita habere: vim ei, cui non minor vis illata suerat, obijcientes, ac term . I quosdam petulanter magis quam sapienter eo tempore iactatos, urgentes. At magnus Episcopus noster, aequusq. rerum aestimator, nec cum ijs, qui huiusmodi conliis hum inibant, abductus est, nec eorum sententiam comprobauit, sed constans atque uictas permansit, haud minus, quam si nullam omnino vim perpessas fuisset. Nam ς una utrisque vis allata suisset i vel vicissim accusandos eos esse dicebat, si ipsium acci sarent; vel culpa seluendos, si ipsum culpa seluerent; vel, quod iustitas erat, ne a, o leo i . seluendos quidem, tametsi ipse crimine selueretu . Si enim ipsis venia deberct s jucoνivtique &illi: sin illi ullo modo parcendum esset; multo minu, ijs delicta veniam ei hi e tori se si erandania. Longe enim ipsis honestius tum suturum futue, Pec: alum subire, xviori. atque omni ratione obsistere, quam insidias postea moliri, eo praesertim tempore, Quo veteres inimicitiae potius et sent deponendae, quam nouae excogitandae : sic enim
se res habeo Aderat quippe Imperator ad nus Cluisti nos tremens, atque hanc Amata. Ecf. m. 4. C a Electic-