장음표시 사용
11쪽
judicandis ad sinium atque naturam illorum, quibues Proprii fuerant, temporum animos aliendamus necesso est, ita, ut de hujus scorbuit quoque origine et natura judicium rocium seramus, saecula XV. XVI. XVII. XVII. perscrutari debemus; per Omnia enim saecula genus humanum quasi unum aliquid est intelligendum, non minus corporum quam animorum evolutionis ei cotis armationis per longiores annorum series conditiones alias accipiens, corporumque quat; inies vario mutans e X fcmporibus variis atque valetudinis vices modo has modo illas induens Ι). Quas valetudinis vices si consiliuit num universalium nomine designare velimus, putridam constitutionem, quae integris illis saeculis fuerat communis, dyscrasiam illam per tot genies terrasque divulgatam provocasse fatebimur. Cum temporum vero illorum Staiu, cum singularibus, quae tunc acciderant terrae nostrae motibus, vicissitudinumque anniversariaruma cnrsu normali declinationibus, cum gentium vitae vi- Ciusque genere, cum moribu S atque consucitidinibus, imo Cum animorum cultu quam arcie cohaeserit ei prodierit ex harum rerum omnium essectu communi putrida illa consiliuito, quam clarissime ex historia elucet 2) Intueamur quidem alteram Saoculi XV. pariem, Perpendamus terrae nostrae qualis tunc silerii natura, Porscrui mur gentium vicium atque cultum, revocemus in memoriam, quae tunc in vita publica atquc privata nova o imagna acciderini et corio satis multa, satis singularia tunc concurrisse intelligemus, ui proprie convortore iur
12쪽
gentium valoiudi, in orbique perinde peculiares consit tuerentur. Sudor anglicus, scorbilius, typhus pete chialis atque lues venerea, ieierrimae quatuor illae pestes atque crudelissimae. id satis aperio ostendunt: titio eodemque soro tempore in variis Europae partibus in gonies irruperunt atque per longa tempora Simul graSSaulus Sympio malibus, quae secum tulit quaevis earum, perspicuam secerunt aevorum illorum constitutionem putridam, ex qua una omnes prodierant. Alia men scorbuius sine dubio prae caeteris medicorum animos allicere debet, utpote qui clarissimam universae putredinis dissolutionisque effigiem exprimens per omnes terras divulgatus suerit, itaque medium quasi atque supremum inter caeteras locum obtinens hisce proprias, quibuΝ singulae eXcolluerunt, indoles imperii vii. Quod si, quae tunc porniciosa
gentium valetudinem perturbaverint, indagamus, primum in torrae statu ei natura multa nobis occurrunt, quae si cum his nostrorum temporum conditionibus comparamus, mirabilitate atque novitate nos valde percellunt. Omnia enim a solito ei normali rerum cursu iunc deflexisse magnas quo ei graves in terra nostra totoque sero mundo mutationes exsiliisse, ex iis haud temere ratiocinaberis, quae historici et chronicorum scriptores memoria o tradiderunt Ι). Elementoriam concitationes vehementissimae, tempestates ferocissimae, vicissitudinum anniversariarum incredibiles sero tumultus per longam annorum seriem continuariatii totiusque generis humani strages ingenios ediderunt. Hiemes blandae, molles alternarunt cum intolerabili frigore, quod Oxanimarii omne
13쪽
vivum; nonnullis annis mensibus Decembri ei Januario tempestates eum fragore tonitribusque vehementissimae velut media aestate observatae sunt atque mensibus Februario, Martio ei Aprili I jam cujusvis generis flores
in campis ei hortis es floruerunt, aliis contra annis frigus vehementissimum usque vel menses Madiam ei annium protractum semina in campis exstinxit, arbores vilesque delevit itaque bonae messis exopia iam spem jam incipiente anno auferens pauperum ei divitum animos imminentis inopiae metu valde perturbavit. Aesialum modo lania ariditas suti, ut fructus in campis et horiis exarescerent, arborum frondes adurere ninr, ioiae silvae adeo incendio sua sponte inflammatae in cinerem verierentur, nec nisi post hebdomados ei multis cum laboribus nammae Opprimerentur, modo frigus pertinax laniaque uviditas, ui frequentissimis imbribus rivuli in silviorum magnitudinem accrescereni, fluvii maribus similes soroni 2); quid 2 non raro ex nubibus quasi ruptis lania aquarum moles offunderetur, ut animi superstitione illius a ovi imbuit alioram omnium terrarum inundationem metueretii. Ignes salui, cometae ei lumina nocturna a septentrionibus orientia frequentius magnitudine terribili apparue runi 3 ; luna desectibus crebrioribus, quam ani a ui quam aut postea, homines ierrore percussit ei solis ipsiuη plures eclipses cito se excipiebant. Quae res Omnes quomodo eunque a temporum illorum scriptoribus,
14쪽
tui sui ei filii otio ei intracti loriun si de petilius irretiti ei alii, explicatae si iii, olemonia velio mollior iunc fuisse percussanai araeque cursum normalem valde perii arbatum fuisse, Ostendunt. Per annorum seriem longam illorum Praecipua atque praevalens suli qualitas frigida ot tririnida.
Proximum detrimonium sex hisce calamitatibus frumenta Ceperunt, unde facium cst, ut saeculo illo XV, Deque minus XVI. homines mulio saepius, quam alio tempore Omni earum rerum, quibus viverent, inopia vehementer premerentur I). Reminiscamur modo alitiorum
hanc seriem extendam; quanium ad fastigium hisco annis
rum si alii lues quam vehementissimas et perniciosissimas irrupisse, quid mirum P quum pabulum, quo alereui ur, aut porrigi omnino iis non possci, aut humoro continuo corrupium ei d pravatum essei. Nomines ita non solum parte ad valetudinem bonam idonea alimentorum privati fuerunt, verum altior etiam ex luibus hisce pecuariis multum detrimenti coperunt: aeris enim qualitas, per Se jam ex annorum maligna constitutione prava bonaeque valetudini contraria, valde insuper exaugeba-itir ovaporationibus socii dis ot putridis, evolutis o A cadaveribus pecudum ci grogum, quae-samo aut litibus Perieraui, itaque pestilentiarum vehementiorum semina tibique dissusa sunt. Morborum perniciosissimorum immensa
copia Europae singulas terras quotannis sero in vasti 33,
15쪽
itui, etsi medici et historici communi pestis maligna oti omine parum accurate eoS complexi Suni, iam on maximam pariem putridam naturam evidentissime ostenderunt. Annis 1427. 38. 39. 50. 52. 62. 72. 73. 73. 74. St. S4. 85. mors totos pagos ei oppida devastavit ei maximam incolarum partem in sepulchra hiantia praecipitavit, imo quibusdam annis ad iantam vim sei furoremiam perniciosum exauciam suisse hanc caedem historici tradiderunt, ut in nonnullis terris ei provinciis vix tot hominum vita servata fuerit I), quoi opus erant, ut corpora fratrum pestilentiis enecaiorum sepelirent. Quum coemeieria defunctis consoriim essent repleta 2 , Di nullum amplius recipere possent, aut in fossas murales corpora putrescentia conjiciebantur, aut magna o foveae modo in ira ipsos muros modo extra eos sodiebantur, in quorum singulis contena sun ora cumulabantur, uoti nisi parcaiorra obiter iocia; alibi corpora defunctorum aggregata ab iis . qui satis superstites fuerant, in fluvios praetor- fluentes conjiciebantur, qui novarum pestium semina extorris aliis ad alias deserebant. Τoiast inde regiones exhalationibus posii seris ei viruleniis corporum putrescentium implebantur ei si hisce omnibus jam satis magnam causarum copiam conicia iam fuisse iiii elligimus, quae porturbare sun cito nos vitales, labefactare lum vivontium organismos et ad universam aegrotationem proclivos reddere debebant, mulso etiam magis victus rationes, vitae genus ei consuetudines malas, rerum civilium et familiarium institutiones pravas, quas habebant illis saeculis
16쪽
genies, corpora 9rona reddidisse ad pravam illam, ex qua scorbuiu A prodiit, conditionem ei naturam videmus. Urbos tunc nondum ex colluerunt I munditia et elegantia ea, quam inde a sa oculis XVII. oi XVIII obtinuerunt ei quae usque ad hodiernum tempus magis magisque per Europae terras medias ei occidentales invaluerunt: multae, in Germania praecipue terrisque vicinis ad se plenivionem si iis, undique paludibus continebantur, ad quas exsiccandaS, purgandas, agri culturae ad-apiandas accolarum animi nondum alienii erant; maie-riem, qua utebantur homines ad aediscandum, iam male praeparabani, ui nulli sero anni tempori apium domicilium habereni. Limus ei lutum in fossis, quae urbes cingebant, accumulabantur, neque unquam isti squalores auferobantur 2 . Vestimenta nimis densa ci calida genies non sub frigidioribus solum Zonis, vorum etiam subcalidioribus habebant, quorum Picturas ei descriptiones multis libris nobis traditas contemplantes ab admiratione nobis temperare non possumus, quomodo quis iunicis istis laneis et pelliceis aestate hiemeque vestitus, lacernisque involutus 3) corporis firmitatem atque fibrarum elasticitatem incolumem servare potuerii. Cubilia huic vestimentorum generi recte respondebant, multis pulvinis ad immensam altitudinem strata 4). Ad quam in- sauiam accesserunt balnea lepida et calida 53, quorum
17쪽
usus non Nolum apud diit Oros ot locupletiores, verum etiam apud inferiores civium ordines suti sero quotidianus. Balneorum vis salubris exaugeri etiam putabatur venaesectionibus, per certa temporis spatia institutis I , imo usque eo processerunt hae perversitates, ut in ion-sorum tabernis propriis tabulis ii dies designarentur,
quibus venas secare aut cucurbitulas applicaro in lavando praecipue utile esse ex astrorum cursu consiliuium orai 2). Pauci tantum eorum, qaii medicinam iuncta ciliabant, harum consuetudinum perversi talem recte cognoverunt ; maximus contra medicorum' numerus iisdem, quam vulgus, erroribus tenebatur, ita quo exemplo pessimo, quod curandis aegris obtulerunt, eo altius vulgum in eos immerserunt. Nunquam methodus diaphoretica, remedia purgantia vehementissima ei sanguinis dei ractio nos in medicina laniam auctorii alem habuerunt, quam illis temporibu A; nullum facile morbum Dominare possis, in cujus curatione medici uno aut altero eorum usque sero ad insaniam tunc usi non suorini. Sudoris angliei historia magis quam aliorum morborum, quantum aegri ex tali artis nostrae statu detrimen ii ceperitii, ostendit, quum multa certe millia magis ex diaphorosi nimia, lege artis provocata, quam ex morbi ipsius malignitate diem supremum iunc obireni 3 . Ciborum non minus pravam ei insalubrem qualita I) O laus magnus Lib. XV. cap. XXV. XXVI. p. 527. 528.
18쪽
iem I), quam iiii empora iiii ani damnum attulisse quam maximum, reperimus. Dum utilia, quibus viverent, alimonia annonae caritato aliquot per annos iotarum regi O- num terrarumque incolis subducebantur, ita ut saepe frumcnto corrupi O oi pulvore, vermibus aliisque rebus immixtis conspurca io, quod per longum tempus in granariis reservatum fuerat, quivis civium Ordo vesci coge-roiur, aliorum annorum messes uberiores ad convivia et
liolia alio nos divites atquc pauperes pollexerunt 2). Vinorum servidorum, cercvisiarum soritum 3 male plerumque Paraiarum Polus ad ebrietatem usque diligebatur
neque coierae genies conio natiebant rius modi sera rudia lite oblectamenia, quamvis auic Omnes Germani illa consuetudine excellebant adeoque coaevis ob compotationes
et comessationes, quibus justo largius indulgebant, insanies erant 4). Noctes usque ad lucem orientem consumebantur in labornis aut compotationibus aut Venere,ol ox mensis lusoriis flagitia turpissima of so odissima pro pullularunt. Cujusvis generis vitiis ei libidinibus vulgi animus inficiebatur humanitatisque melioris omne sere
vestigium Oxstinguebatur. Domesticarum rerum cura
negligebatur, luxuria contra et intemperantia 5) ad talos astigium evehebatur, ut nonnulli principes boni, qui in
RDiisse iis cap. XI. 271. neus nex Exercitat. lli. P. I49. Gregor. Hor Stilis spec. scorb. cap. V. AIberi Epistola dedi c.
19쪽
visa iam lilii litiosa initia suo on otiati Otho morum civium suorum pernicium totius irio reipublicae pernii baii otio in otoxilium imminero vidi rutii, logilius eam coercere ei jus iis finibus collibero studere ni I). Alia moti longius jam pro cossurai corruptio morum totiusque aevi liconita ai-que dissolutio, quam quae talibus odiciis omni auctori-iaio desiit uiis cohiberi potuissei 2 . Revocemus praeterea in momoriam bella, quae tunc inter singulos Europae dynastes saepissime exarserunt, discordias inter civium ordines singulos 3), civitatum quarulidam tumulius internos ), equitum latrocinia, militum mei conari O- eum libidinos si turpissima flagitia 5 , niquo haec Omnia imaginem illius saeculi XV. oi subsequontium nobis depingunt, qua clariorem vix desiderabimus.
Jam vero haec omnia uno iniuitia complecto Dies, v homoniissimos iunc omisium rorum motus accidisse multasque, praecipue in vici HS genere, in moribu S, consuetudinibus, ut paucis dicam, in gentium illarum statu universo fuisse causas, certe intelligimus quac stinctiones italos labefactare valetudinem quo bonam standi ius ovor toro debuerunt.
20쪽
Prno coieris ciborum iii salubritas l) modus ilio eorum parandorum ei coquendorum Pravus, summa iti sca ei potu intemperantia, vinorum aui servidorum aut acidorum cere visiarumque sortium abusias, aquarum natura, immixtis planiarum ci animalculorum putros contium partibus, putrida organa, quae inserviunt concoctioni atque chyliscationi, vehementer ossendere, itaque proba et logii ima digostione ei concoctione impodii a Succos omnes, primum chylum, deinceps Sanguinem quoque, depravare et ad dissolutioncm putredinemque Proclives reddoro debebant. Halneorum calidorum usus quam si e quentissimus 2), pulvinorum neque minus vestimetitorum numerus justo major cutem debilitavit, relaxavit totum- iue corpus enervavii .3); sanguinem detractionibus, quaciem oro et justo frequentius instituebantur, solvi et putredini tradi oportuit. Nonne accesserunt ad augenda haec mala domiciliorum humiditas, urbium illuvies ci lutum, fossarum muralium exhalationes putridae et foetidae ); nonne corpora ita propensa reddi debebani ad aegrotationem universalem ei ad putredinem quidem in specie
Reputemus praeier haec vicissitudines anniversarias a normali cursu decedentes. Ex aliorum annorum humiditate praevalenie 5 cum frigore quam vehementissimo,
aliorum contra ariditate et siccitate summa, praecipue VerO PX eo, qui iunc saepe accidii. ex contraria qualitate ad contrariam transitu subitaneo ei insolito magnae ae- 1 Hec Lor Gestat. 153. lyidi is famelicus.