장음표시 사용
41쪽
obsorva trita in religione teli et itur l). Ad misera cor iliam sumitiani liicco uitligariae Sicii fias nos coiiiii o Di, quae hoc nostro etiam aevo Saeculorum illorum priorum tenebris atque illuvie gravissimo opprimitur ei Per multas posthac generationes tot tantisque miseriis demersa corio manebit; nequo in men a natura ierra illa negle- Cio, scit exornata potius o si benignitate mulio largiore, quam aliae, quac nihilominus ad felicitatem majorem jamdudum accosserunt. Gentisi, ililae cam incolit, animorum ingeniorumque rhiditas moresque Agro Sie S quam maxime perspicuum nobis argumentum exhibent, quantum semper in corporum valla iudine tuenda gentium bona valeat animorum Politior cultus atque morum amplior humanita Sed ut redeam ad temporum pristinorum Sc Orbilium, de iis jam pauca asseram verbis, quibuscum otii complicationem iniit, aut in quibus proprie commutandis malignam Suam vim plus minus exercuit; ubicunque enim morbi graviores ei vehementiores APDies Univei SAS CDrripiunt atque summum obliti otii gradum iuior Caeteras aegrotationes, quae simul OAisi utit, illi cum hisce minoribus Oi' levioribus aliquid de se communicare ni quo plerumque ad pertinaciam mvjorem complicatio no mali-gtia eas adaugere Soloni. Quae si Midona senion ita si cujusvis sero anni experientia Plus minus Probnitar, quam maxime tum certe cognoScitur, cum nova o nique insolitae pestes integras genies petunt. Tolis Scorbuit 'lu quo ratio suti, ei quicunque medici de ro ScripsPrtini. Praecipuo exeunte saeculo XVI ei incipiente XVII, tibi
42쪽
summa tuus malignitas fuerat, in eo Onanos colasei seri liii,
cum pleris lito morbis aliis Italic dyscrasiam iniisse complicationes rosque semper evexisse ad atrocitatem ei saevitiam vehemonii orona, ita ut curatio eorum quam difficillima redderetur. Logamus E u g a l e n i, ui alios omittam,
librum, quantum hic medicus memoriae DOS irae niam rum morborum prodidit, qui propriam ex scorbuit accessione commulationem nec operi nil Eisi Lind conion dii, hunc alium morbum ante oculos habuisse, quum de eo scriberet, tamen modico huic optime edocto atque erudito non Omnino assentiendum putaverim. Euga
lenus enim I 50 ei plures annos anio Linil scripsit os in regione vixit atquc medicam ariem exerculi, quae ipsis illis temporibus prae coieris scorbulo suis obnoxia ofubi summum iunc alligerat fastigium. Do minoribus os simplicioribus aegrotationibus, qua oscorbulica corruptione proprie complicatae ei commuta-iao sunt, hic loqui certe non debeo, major Porum num Pru S essei, quam quo S e X pendero ita possem, ui res postularet; attamen unum oX hisce nominare liceat, morbum puto veterum sic dicium cardiacum, quippe qui nc hanc quidem morborum naturam, quae Putredini omnino contraria esi, morbosam, Phlogisticam nempe et si honicam, a tali complicatione maligna cum scorbulo liberam ei iniam fuisse, aperie o Sion dat. Filii enim hic morbus voterum cardiacus sine dubio Pectoris organorum, prae Primis Peri cardit, assectio inflammaioria, cum scorbulo complicata, aut potius quae
sedem habuii in corporibus putrida corruptione Penitus vitiatis I . Per quingenios annos, ab 300 ante usque ad
43쪽
200 post Clir. naium hic co morbus vetoribus fuit vulgaris ei communis neque minus vulgo quam medicis bene perspectus, magnum secum serenS Periculum tituliorumque
vitam paucis diebus exstinguens I). Deinde per longa saccilla nemo rius mentionem socii usque ad nostros dies, quibus Scydlii Z, medicus nos o comit navalis Petropolitanis primus, annis IS31- IS34 multos codem illo votorum morbo associos ibi vidit, morbum ipsum quam accuratissimo observavit rius quo descriptionem clarissimam obtulit 2). Pori cardi iidem Oxsudatoriam sanguinoleniam eum appellavii ejusque sympio mala por- inde eadem suisse, ac illius veterum morbi, ostendii. Ex irasco, sicuti ex universa morbi es sigie 3), neque minus ex curatione, quam Scydiit et iunc instituti, scorbuit eam corruptionem in omnibus aegris adfuisse, clarissime elucet, cisi silentio praeterierit, etiamnunc in nussia, praecipue Petropoli urbe, scorbulicam dyserasiam valde esse communem 4 . Simili vero modo in volo res illas
genies, morbo cardiaco laborantes, satis magnam rerum copiam irruisSc, quae eandem sere Succorum omnium corruptionem communem et Universam provocaverat, quam quae Saeculo XV. omnes Europae gentes Occupa
44쪽
iis explicare non potuit. Iae hac re Se ydlii E clariorem lucem nobis attulit; annis Onim illis 1831-IS34 pectoris organa praecipue in morbos incidisse, ne quo minus rheumatismos iunc saepius quam alias observatos esse, reseri I . Iia eum mense Februario 1S32 opide-inia illius passionis cardiacae grassaretur, multae Pleu resiae intrabant; a mense Januario usque ad Iunium ioi aegrotationes Pectoris organorum Observatae Suni, ut perpetuo 30-50, exeunte Februario adeo 70 ex inflammationibus harum partium in nos Ocomio laborarent, dum aliis annis summum I 0-I5 ejusmodi casus in lucem prodierant. Incipiente anno IS33 2) influenga Petropolin vehementer pervagata est, itaque denuo dispositio illa ad aegrotationes ex pectore emersit; autumno igitur multi rursus passione cardiaca corripiebantur. Ex hisce Soydlii κ hoc ratio ciuium deducit 3): annorum illorum naturam propriam ei qualitatem Singularem pe-cioris organorum inflammationes prae aliis morbis pro-VOcasse, hasce VPro e X ea, quae etiamnunc Plerisque Russorum communis sit, pracdispositione ei assectione scor butica malignitatem illam accepisse ci cor, uiui primum in Sanguine regetido organon, quam maxime suisso
affectum. Cui quidem ratiocinationi quid objicere possimus, ne Scio; quam cui doniissimo enim huncce scorbuit cum inflammatione illa cordis nexum cognoscimus Oo, quod molestiae semper levatae Suni, quotiescunque scor-buius in exiremitatibus apparuit, itaque cor opprimen iccorrupti sanguinis mole liberatum est. iὶ Se yilli et p. 133 Pi s l. 2) id. p. 153. a) id. p. 137.
45쪽
. Longius a leo progredientes rheumaticam illam porteat dii scorbulicam inflammationem designare possimus; si enim comparemus ei veterum illum morbum cardiacum ot Noy diligit hanc pori carditidem exsudativam
sanguinoleti iam cum sudore anglico, nonne summus sym-
Pio malum consensus, summa oi decursus ei malignitatissimilitudo cognoscitur in hisce tribus pestibus 7 I) Iniueamur quaeso sudoris anglici decursum rapidissimum, sociorem sudoris ex toto aegrorum corpore large ma- Daniem, cujus critica vis rosulari certe non potest; por- pendamus virium Prosi alionem maximam, quam onocti
hic paucis diebus, quid P paucis adeo horis, revocemus in memoriam, in juvenes potissimum irrupisse id malum ci robustiores, qui cibis malis ei polibus servi dis immodice obruit prae caeloris vitae libidinosae indulgebant, magis contra pepercisso debilioribus et muliebribus, absentibus magis a vilao vici usque intemperantia. Nonne haec omnia in morbo cardiaco quoque et pericari itide sanguinolenta plus minus occurru ni Quod majores et graviores aegrotationes alii Dei, ex quibus sc0rbulicao corruptionis universae Vis quam clarissimc clucci, sudor anglicus, typhus pete chialis ei lues
V onere a Praecipuam medicorum alientionem moreri vi-doritur. Uno eodemque sero cum scorbulo tempore hac peste A Europaeas genios occuparunt, per longa Saecula graΝSanies Cum eodem malignitatem summam Obtinuerunt rursusque Ab ea recesserunt, carumque Origo ei natura
Propria corio medicos latorei, ne quo omnino recie POSsei dijudicari, nisi ratio haberetur dyscrasiae illius univorsa i) Hee ver Eligi. Sci v. l . 1Bl .
46쪽
lis, cujus cingiem clarissimam se orbuius semper exhibuit. Hac ires pestes, qua c. quum primum provenire, ilia lucem, tamquam omnino novae neque antea cognitae aeque vulgus atque medicos terroribus vehementissimis assecerunt, quam maximo, Si accuratius originem earum perscrutemur, veritatem illius sonio nilao confirmani: No-Vos gentium morbos nunquam procreari nisi e X elemeniis, quae jam antea adsuerini, noque omnino eos esse Novo S, nisi propria complicatione ei exacerbatione elemeniorum, quae jam antea adsuerani 1 . Sudor anglicus quin quo epidem iis in ira septuaginta annorum spatium I 485- 155 I impetus in Angliam socii atque semel adeo per Europam universam sese dissu dit 2). Febris suit quam perniciosissima paucis horis aegros
crudeliter enecans, magnasque Anglis clades inserens, quae Cerie non minus Ox Putrida constitutione universa,
quam ex singularibus quibusdam torrae illius conditionibus simul prodierat. Multa enim alia Angli habuerunt communia cum caeteris Europae gentibus neque tamen hao sudori illi aequo obnoxiae fuerunt; certe igitur Praecipua quaedam causa terrae illi propria fuit: Ciborum indoles prava, in assumendis iis intemperantia
summa, Potuum gravium ci ardentium abusus, vestimeniorum densitas 3 , corporum squalor, quamvis balnea lepida 4 valde amarentur, alia quo similia, sicuti in caeteris gentibus, in Anglia quoque multas tunc ei ma-
47쪽
gitas corruptionis virium vitalium causas praebuerunt; peculiare vero quiddam ibi nubes perpetuo sero coelum obtegentes constituerunt; nebulae hujus terrae ei marium, quibus cincia est, evaporationes huin idae cutem
incolarum prae primis di bilitaruni I). Corpora corum igitur, undique materio quadam aliena, maligna impleia, ad aegrotationem vehementissimam jam dudum suoruni opportuna, quum humiditas anni 14S5 nimia cum annorum praegressorum qualitate simili incideret 2 . Prava
igitur succorum ei sanguinis mixtio atque cutis summa
debilii alio talibus annorum calamitatibus ad febrem illam propriam incendebatur, quae primum in navigatione, quam exercitus ducis Richmo nil per septem dios in navibus impuris, angustis secti, inter milites gregarios in lucem proditi ei ab hisco ad castra deportata undique contagium efficacissimum dissipare potuit, quum ubivis corpora valde labefacta peteret 3b. De sympio malibus ei decursu morbi ipso nihil asseram; natura ejus suit sine dubio rheumatica, cum assectione gravi systematis nervosi; ceterae quatuor ejusdem sobris opi domino similibus annorum tempestatibus, quam prima illa, provocatae suorunt of sicuti quaevis alia ratione cum hac congruerunt, ita Semper quoque u DXum iniimum indicarunt cum corruptione omnium Europae gentium universa. Cum quacunque enim liarum epidemiarum caelo rarum quoque gentium aegrotationes vehementiores e ars oriani 4 , itaque per integrum illud. sae I) ii l. p. 10. 164.
48쪽
culum nihil opus erat, nisi ui apiae coi lilio nos luciderent, quae putridam dispositionem ad novam pernicio maccenderent, itaque haec variis pro varia terrarum naturaci indole speciebus sese manifesta rei. Sudor anglicus vero iam quam sobris rheumatica I)ex putrida hac ipsa qualitate malignitatem ei periculum dolosum sine dubio hausit, itaque sicut omnes, qui in
Germania scripserunt de scorbulo, hunc, quocumque cum morbo sese complicaverit, ejus naturam in deterius sum- per commutasSo Ob Servarunt, Pestis haec quoque observationum talium veritatem in luce clarissima posuit. Alio enim quovis tempore, aut si iisdem temporibus Angli
coriani corporum constitutio ei natura fuisset alia, caedem res, quae tunc epidemias sudoris Anglici singulas provocarunt, simplicem certe febrem rheumaticam aut influon Zam summum graviorem Protulissent, quum vero corpora ad putredinem aut quam maxime propensa auioadem jam penitus insecta peiorerii, ex conjunctione Diriusque clemenii morbosi perniciosissima sobris com
Sudor anglicus ipse, ut supra commemoravi, an Do 155 1 omnino discessit ex Europa, neque unquam rQ- vertisse ii aditur; attamen saeculo sequente in Germania oi do inde in Francogallia similis febris rhoum alicao spo-cies, quae Scorbulica complicatione quam Porniciosissima reddebatur, multis sympio malibus terrores sobris illius anglicae renovare videbatur. Febris nempe miliaris anno
I 652 primum in Saxonia exsiliit 3 . De ex anilio maio
49쪽
miliari s. purpura, taliquam aliorum morborum sympi Oinate possimi ominis, hic certe cogitandum non est, mali hoc ad antiquitatem extremam indagare possumus. NON solum enim typtium anthracicum, quasi crisis ei mei astasis, a vetere fortasse jam illa peste Thucydidea, por- saepe comitatum est lioc e Xanthema, sed in typho peie-chiali quoque, de quo modo loquar, in variolis multisque aliis morbis haud raro in lucem proventi purictiliam semper ad fastigium summum evehens I). Non eadem est febris miliaris, tanquam morbi substantivi, ratio, haeconina iunc primum in Saxonia, neque antea unquam Observata est. Inde Germaniam totam opidem iis mullis pervagata, anno II 15 demum latius dimanavit et Francogalliam praecipue cum terris vicinis infestavii 2); quas in Francogallia concita vii, epidemiae plerum quo gravi O- res ci vehementiores suerunt, quam quibus vexavit Germaniam ; ibique usque ad haec novissima sero tempora mansit, nihilo mutata nisi nomine; ab aliora enim saeculi proxime praeieriti parte in Francogallia Picardici sudoris Domen accopii 3 . Quantacunque suerit inter hanc miliarem subrem ei illum sudorem anglicum in sympio malibus atque in decursu similitudo 4), tamen ram sententiam, quam nonnulli proposuerunt, alterum sudorem anglicum 5 hanc fuisse febrem miliarem, non
50쪽
susceperim 1 neque aliud quid hac ratione asserro liceat,
quam illum nequaquam fuisse e Xanthematicum morbum, hanc voro sine dubio eam indolem ostendisse 2 . Quomodocunque vero res se habeat, id certum existimari Potest, naturam hujus miliaris febris quoque suisse rheu malicam; non solum dolores isti rheumatici, quibus per- Saepe morbus incepti, atque cutis efflorescentiae ei sudores 3 , qui large sicuti in sudore anglico manaria nido toto corpore inier morbi decursum ipsum, verum Pliam quibus convalescentes per longum tempus, noctu praecipue vexabantur, ita ui agrypnia saepe tristissima laborarent, id satis aperio ostendunt. Ad quas assectiones si alias adnumeramus, ut lassiiudinem ei virium prostrationem summam, Peturba iam coena es thesin, capitis assectionem, respirationem dissicilem ei suspiriis saepius inierru piam, potissimum vero caloris intolerabilis, sero mordicantis sensum, foetorem ei putorem Audoris, quem largissimo cuin molestiarum levamine non mediocri, post pustularum cruptione praecipue, ediderunt aegroti, certe putridam indolem donegare huic sobri non debemus: Alteram igitur haec febris miliaris nobis praebet imaginem rheumatici ci putridi olemonii complicationis ot si invasiones, quas haec saeculo XVII et XVIII socii, non eandent pertinaciam eandemque velocitatem serocissimam, qua irruperant subito et rursus discesserant sudoris anglici opidemiae, ostenduni, non mirandum est, quum saeculum integrum sero intercederet inter uirumque morbum geniesque cotemporis spatio jam magnas multasque mutationes Sub i) eod. IOC. 2) eod. loc. p. I99. δ) eod. loe. P. 207.